Uitgelicht : Het kabinet treedt af: wat betekent dat voor de Tweede Kamer?

Het kabinet Rutte-III heeft op vrijdag 15 januari 2021 zijn ontslag ingediend bij de Koning. Totdat er een nieuw kabinet aantreedt, behandelen de bewindslieden alleen de lopende zaken. Uitzonderingen zijn mogelijk: zo neemt het kabinet als het om de coronacrisis en toeslagenaffaire wel beslissingen alsof het nog volledig in functie is. Wat betekent dit alles voor het werk van de Tweede Kamer?

Demissionair

Een kabinet dat alleen lopende zaken afhandelt, wordt demissionair genoemd. Omdat het niet volwaardig in functie is, wordt het niet geacht om belangrijke politieke beslissingen te nemen. Het zal geen belangrijke wetsvoorstellen voor behandeling naar de Kamer sturen en wetsvoorstellen die daar al in behandeling zijn, worden niet behandeld tot na de verkiezingen en de kabinetsformatie.

Tweede Kamer beslist zelf

Wie bepaalt wat er wel behandeld wordt en wat niet? Die beslissing ligt bij de Tweede Kamer. De Kamerleden kunnen onderwerpen aanwijzen waarvan zij vinden dat die niet kunnen worden behandeld. Zij verklaren deze onderwerpen controversieel.

Commissies nemen het initiatief

De procedure voor het controversieel verklaren begint bij de commissies van de Kamer. In hun procedurevergaderingen stellen ze een lijst van onderwerpen samen. Verschillende commissies hebben hun procedurevergadering al gepland in de week direct na de val van het kabinet. Hier kunt u de aankondigingen vinden van de commissievergaderingen en de lijsten met onderwerpen:

De lijsten van de commissies worden verzameld op een stemmingslijst. De fracties kunnen de Kamer schriftelijk voorstellen doen om wijzigingen aan te brengen. De Kamer in zijn geheel stelt vervolgens de lijst vast. Het gaat niet alleen om wetgeving, maar ook over brieven en nota’s van het kabinet. Nadat er is gestemd, wordt de lijst met controversieel verklaarde onderwerpen gepubliceerd op deze website.

Geen statische lijst

De lijst met controversieel verklaarde onderwerpen is niet statisch. Commissies en fracties kunnen nieuwe onderwerpen voordragen en het omgekeerde kan ook gebeuren: een Kamercommissie kan voorstellen om een eerder controversieel verklaard onderwerp toch te behandelen. In dat geval richt de commissie een brief aan de Kamervoorzitter. Vervolgens stemt de Kamer over die brief. Stemt de Kamer in met het voorstel van de commissie om een onderwerp niet langer controversieel te verklaren? Dan kan het onderwerp weer (verder) worden behandeld.

Verklaring en debat

Demissionair minister-president Mark Rutte legde op dinsdag 19 januari een verklaring af in de Tweede Kamer over het aftreden van het kabinet. Aansluitend ging de Kamer in debat over deze verklaring en over het verslag van de ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag.

Kijk de verklaring van de minister-president over het aftreden van het kabinet en het debat terug via Debat Gemist.
Lees een samenvatting van het debat in Debat in het kort.

Aanpak coronacrisis en afhandelen kinderopvangtoeslagaffaire

Als het gaat om de aanpak van de coronacrisis, moet het kabinet volgens de Kamer wel leiding geven alsof het nog missionair is. Dat bleek tijdens het debat op 19 januari. Ook de afhandeling van de affaire rond de kinderopvangtoeslagfraude moet voluit doorgaan, vinden zowel de Kamer als het kabinet. Het rapport van de Parlementaire ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag is de aanleiding voor het opstappen van het kabinet. De ouders die de dupe zijn geworden van deze fraudeaanpak moeten zo snel mogelijk compensatie krijgen. Daarvoor moet het kabinet volwaardig kunnen functioneren, aldus de minister-president.