Kennisagenda
De vaste commissie voor Europese Zaken werkt voortdurend aan de versterking van haar kennis- en informatiepositie, bijvoorbeeld door rondetafelgesprekken te houden of werkbezoeken af te leggen. In de kennisagenda legt de commissie daarnaast een aantal thema’s vast waarin zij zich het komende jaar inhoudelijk verder wil verdiepen en hoe ze dat wil doen. Het doel van deze agenda is om te komen tot een stevige gemeenschappelijke kennisbasis.
Kennisagenda 2025
De commissie heeft op 13 februari 2025 besloten de vijf thema’s uit 2024 voort te zetten in 2025. Voor de onderwerpen Rechtsstatelijke ontwikkelingen in de EU en EU-uitbreiding zijn eindverslagen gepubliceerd, en op 24 april 2025 nieuwe mandaten voor de rapporteurschappen vastgesteld. De kennisagenda kan zo nodig in de loop van het jaar worden aangepast.
EU-informatievoorziening
Transparantie en informatievoorziening ten aanzien van EU-besluitvorming – zowel vanuit het kabinet als vanuit Brussel – is cruciaal voor het controleren van de Nederlandse standpuntbepaling, het vroegtijdig aanhaken bij nieuwe Europese beleidsinitiatieven en vormen van coalities met andere lidstaten en hun parlementen. Hiervoor is reflectie gewenst op de rol van de Kamer ten aanzien van EU-beleid en de benodigde ondersteuning en informatievoorziening daarbij. Het thema zich richt op het signaleren van EU-informatievoorzieningsproblemen (zoals Delegates Portal, tijdige toezending van geannoteerde agenda’s, BNC-fiches, etc.) ter voorbereiding van het jaarlijkse commissiedebat EU-informatievoorziening met de Minister van Buitenlandse Zaken. . Dit debat heeft niet plaatsgevonden in 2024 en staat nu gepland voor 28 mei 2025.
De commissie heeft het lid Van Campen (VVD) aangewezen als rapporteur op dit onderwerp.
N.B.: Het hieraan verwante kennisthema Europawet, een wet die de EU-informatievoorziening tussen kabinet en Kamer moet vastleggen is afrond in 2023 en in september 2024 omgezet in een wetgevingsrapporteurschap. De Europawet is nog niet ingediend.
Rechtsstatelijke ontwikkelingen in de EU
De commissie EUZA heeft zich de afgelopen jaren actief beziggehouden met bedreigingen van de rechtsstaat in de Europese Unie, naar aanleiding van de ontwikkelingen in onder meer Polen, Hongarije en Slowakije. In het vorige mandaat vastgesteld in 2024 hebben de rapporteurs zich gericht op de werking van de rechtsstaatsinstrumenten in de praktijk, meer in het bijzonder hoe deze zijn ingezet in het geval van Polen, Hongarije en Slowakije. Het eindverslag is verschenen op 14 maart 2025. De commissie EUZA is op werkbezoek geweest in Hongarije; bezoeken aan Polen en Slowakije worden gepland.
In het vervolgtraject zullen de rapporteurs zich richten op de nieuwe Europese voorstellen die worden ontwikkeld voor de versterking van het EU- rechtsstaatinstrumentarium. Het doel van het rapporteurschap is de kennis- en informatiepositie van de commissie te versterken en tevens zorg te dragen voor een optimale behandeling van deze Europese voorstellen in de commissie EUZA. De jaarlijkse publicatie van het rechtsstaatrapport van de Europese Commissie in de zomer speelt daarbij een belangrijke rol. De rapporteurs zullen de commissie informeren over hun activiteiten via tussenrapportages en gemeenschappelijke activiteiten voorbereiden.
De commissie heeft de leden Kahraman (NSC) en Van Campen (VVD) aangewezen als rapporteurs voor dit onderwerp.
EU-uitbreiding
In het vorige mandaat hebben de rapporteurs zich gericht op het procedurele verloop van het EU-toetredingsproces en de (geo)politieke belangen die daarbij een rol spelen, met extra aandacht voor Oekraïne, Moldavië en Georgië.. Het eindverslag is op 14 maart 2025 verschenen.
De rapporteurs gaan zich in het vervolgtraject richten op de vraag op welke manieren de Europese Unie op dit moment al samenwerkt, en waar mogelijk intensiever kan gaan samenwerken met de kandidaat-lidstaten op de Westelijke Balkan. Het doel van het rapporteurschap is de kennis- en informatiepositie van de commissie op dit thema van geleidelijke integratie te versterken. Het betreft het in kaart brengen van de huidige toenadering en samenwerking op tal van terreinen zolang deze landen nog niet aan alle toetredingscriteria voldoen. Naast een gesprek met Eurocommissaris voor Uitbreiding Marta Kos, staat ook een werkbezoek van de commissie EUZA aan Westelijke Balkanlanden op de agenda.
De commissie heeft de leden Kahraman (NSC) en Van Campen (VVD) benoemd als rapporteurs voor dit onderwerp.
EU-hervormingen
In maart 2024 heeft de Europese Commissie een eerste aanzet gepubliceerd tot hervormingen die nodig zijn om voorbereid te zijn op uitbreiding met nieuwe lidstaten. De commissie Europese Zaken heeft dit voorstel als prioritair aangemerkt en drie rapporteurs aangesteld die namens de commissie de informatiepositie van de commissie op dit thema zullen versterken. De rapporteurs zullen onderzoeken welke hervormingen nodig zijn om de EU slagvaardiger te maken. Daartoe hebben zij gesprekken gevoerd met experts en zijn zij voornemens een rondetafeldebat organiseren. Over de activiteiten die tot nu toe ondernomen zijn koppelden de rapporteurs terug in een tussentijds verslag. De Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV) heeft op 15 april het briefadvies Daadkracht: EU-hervormingen van GBVB, begroting en rechtsstaat uitgebracht. Op 15 mei a.s. is een rondetafelgesprek gepland over dit onderwerp.
De rapporteurs zijn de leden Klaver (GL/PvdA) en Dassen (Volt).
Implementatie van EU wet- en regelgeving
Veel uitvoeringsorganisatie en medeoverheden krijgen te maken met lastige uitvoering van Europese wet- en regelgeving in Nederland, waarbij zij niet of in beperkte mate betrokken zijn geweest bij het opstellen ervan. Mogelijk zou een deel van deze implementatieproblemen voorkomen kunnen worden als zij eerder en beter bij het Europese besluitvormingsproces waren aangehaakt. Het kennisthema onderzoekt de positie van uitvoeringsorganisaties in het EU besluitvormingsproces alsmede de mogelijkheden om deze te verbeteren. Er zal ook aandacht besteed worden aan de rol van de Tweede Kamer. In samenwerking met Parlement en Wetenschap zal een EU-wetenschapstoets worden ontwikkeld als kennisinstrument voor de Tweede Kamer om in een vroeg stadium inzicht te krijgen op de impact van EU-wetgeving voor Nederland.
Het lid Dassen (Volt) is aangesteld als rapporteur.
Aankomend MFK 2028-2032
Dit onderwerp over het Meerjarig Financieel Kader is een samenwerking tussen de commissie EUZA en de commissie Financiën. Meer informatie over dit kennisthema is te vinden op de webpagina van de commissie Financiën.