Kennisagenda 2023

De commissie werkt voortdurend aan de versterking van haar kennis- en informatiepositie, bijvoorbeeld door rondetafelgesprekken te houden of werkbezoeken af te leggen. In de kennisagenda legt de commissie naast de reguliere onderwerpen een aantal thema’s vast waarop zij zich het komende jaar inhoudelijk verder wil verdiepen en hoe ze dat wil doen.

De commissie Europese Zaken heeft op 16 februari 2023 de kennisagenda voor het jaar 2023 vastgesteld. De thema's staan hieronder beschreven. De thema's worden verder uitgewerkt. Daarbij bekijkt zij ook welke vorm het meest geschikt is om kennis te vergroten: rondetafelgesprekken met deskundigen, literatuurstudie of aanvullend onderzoek. De kennisagenda kan zo nodig in de loop van het jaar worden aangevuld.

EU-werkwijze en informatievoorziening

Transparantie en informatievoorziening ten aanzien van EU-besluitvorming – zowel vanuit het kabinet als vanuit Brussel – is cruciaal voor het controleren van de Nederlandse standpuntbepaling in Brussel en voor het vroegtijdig aanhaken bij nieuwe beleidsinitiatieven en vormen van coalities met andere lidstaten en hun parlementen. Hiervoor is allereerst reflectie gewenst op de rol van de Kamer ten aanzien van EU beleid en de benodigde ondersteuning en informatievoorziening daarbij. Daarnaast zal in het kader van dit kennisthema het jaarlijkse debat met de Minister van Buitenlandse Zaken over EU-informatievoorziening worden voorbereid, evenals de jaarlijkse prioritering van wetgeving op basis van het Commissie Werkprogramma vanuit de horizontale rol van de commissie Europese Zaken. Tot slot zal de commissie zich dit jaar gaan buigen over de Europawet, een wet die de EU informatievoorziening tussen kabinet en Kamer moet vastleggen. De commissie heeft de leden Kamminga (VVD) en Koekkoek (Volt) aangewezen als rapporteurs voor dit onderwerp.

Rechtsstatelijke ontwikkelingen in de EU

Naar aanleiding van de ontwikkelingen in onder meer Polen en Hongarije heeft de commissie zich de afgelopen jaren actief beziggehouden met bedreigingen van de rechtsstaat in EU-lidstaten. In 2023 zet de commissie dit voort. Er zijn diverse mogelijkheden voor de EU om op te treden bij ondermijning van de rechtsstaat, waarbij het nieuwste instrument – de MFK-Rechtsstaatverordening – in april 2022 voor het eerst door de Europese Commissie is ingezet. De commissie zal contacten onderhouden met andere parlementen om hierin gezamenlijk op te trekken. Daarnaast overlegt de commissie met EU-instellingen, met overheden en maatschappelijke organisaties in lidstaten waar de rechtsstaat in het geding is. De jaarlijkse publicatie van het rechtsstaatrapport van de Europese Commissie speelt daarbij een belangrijke rol. De commissie heeft de leden Amhaouch (CDA) en Van der Graaf (CU) aangewezen als rapporteurs voor dit onderwerp.

Ontwikkelingen ten aanzien van het Meerjarig Financieel Kader

In de Europese Unie wordt periodiek een Meerjarig Financieel Kader vastgesteld, telkens voor zeven jaar. Binnen deze periode worden soms echter aanpassingen gedaan. De Commissie verkrijgt graag meer overzicht van en inzicht in de besluitvorming en samenhang met andere besluiten omtrent voorziene aanpassingen in het Meerjarig Financieel Kader. De commissie Europese Zaken zit qua besluitvorming vaak aan het einde van het traject, terwijl er in andere commissies al essentiële besluiten genomen moeten worden. Het integraal in beeld houden van de verscheidene ontwikkelingen stelt de commissie Europese Zaken in staat haar horizontale coördinerende rol te vervullen, zodat op het juiste moment op de juiste plek het gesprek over deze onderwerpen in samenhang gevoerd wordt. In 2023 zal de commissie kennisactiviteiten ontplooien om de kennis over de tussentijdse evaluatie van het Meerjarig Financieel Kader te vergroten.

EU-uitbreiding

Het onderwerp EU-uitbreiding betreft zowel het proces van besluitvorming (en specifiek de effecten van de herziene methodologie die in 2020 is doorgevoerd) als de ontwikkelingen in de landen zelf. De door Oekraïne, Georgië en Moldavië ingediende toetredingsverzoeken zijn hierbij actueel. Daarnaast betreft het de (potentiële) kandidaat-lidstaten: Turkije en de landen van de Westelijke Balkan. De commissie voert gesprekken (rondetafelgesprek en/of individuele gesprekken) met leden van de Europese Commissie, experts, en vertegenwoordigers uit de kandidaat-lidstaten.