Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Kröger over de helmplicht voor snorfietsers

Antwoord van Minister Harbers (Infrastructuur en Waterstaat), mede namens de Minister
van Justitie en Veiligheid (ontvangen 22 augustus 2022).

Vraag 1

Waarom heeft u het advies van de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid
(SWOV) om alleen de veiligste helm, de motorhelm, toe te staan niet overgenomen?1

Antwoord 1

Uit de internetconsultatie is gebleken dat niet voor iedere snorfietser een bromfietshelm
geschikt is. Bij sommige snorfietsers moet de bestuurder zelf trappen, net als bij
een speed-pedelec. Voor de speed-pedelec, die snelheden tot 45 km/u bereikt, is om
die reden een speciale helmnorm opgesteld en dit heeft geleid tot keuzevrijheid: een
bromfietshelm of een speed-pedelec-helm. De speed-pedelec-helm is namelijk lichter
van gewicht en biedt meer ventilatie.

Vanuit het Ministerie van IenW is TNO gevraagd te onderzoeken of de speed-pedelec-helm
ook geschikt is voor een snorfietser en een eventuele passagier2. TNO heeft daarbij rekening gehouden met een veiligheidsmarge van 10 km/u, door in
de analyse een snelheidsverdeling te gebruiken van 15 tot 35 km/u voor de snorfiets
en 35 tot 55 km/u voor de bromfiets, met het zwaartepunt op de constructiesnelheid.
TNO heeft op basis van twee onderzoeken (april 2021 en september 2021) geconcludeerd
dat per saldo de speed-pedelec-helm, ook in het geval van de passagier achterop, bijdraagt
aan het verminderen van hoofdletsel en daarmee dus ten goede komt aan de verkeersveiligheid.

Om deze reden is er voor gekozen om naast de bromfietshelm ook de speed-pedelec-helm
toe te staan voor de bestuurders en passagiers van alle snorfietsen. Hiermee wordt
tegemoetgekomen aan de uitkomsten van de internetconsultatie over de zorgen rondom
ventilatie en het gewicht van de bromfietshelm voor een deel van de snorfietsers.
Het toestaan van deze helm draagt door het beperkte gewicht en de extra keuzemogelijkheid
bij aan het draagvlak en daarmee het naleven van deze maatregel.

Vraag 2

Bent u zich ervan bewust dat de snorfiets in Amsterdam en Utrecht naar de rijbaan
is verplaatst op basis van de plicht om daarbij een Economic Commission Europe (ECE)
22.05 voor de snelweg goedgekeurde motorhelm te dragen? Hoezo is een speedpedelec-helm
veilig genoeg om mee op de rijbaan te rijden terwijl dat blijkbaar niet geldt voor
bromfietsers op de rijbaan, bij praktisch dezelfde snelheid?

Antwoord 2

Zoals bekend mogen bromfietsers maximaal 45 km/u en mogen snorfietsers maximaal 25
km/u. Aangezien snorfietsers in de praktijk vaak harder blijken te rijden, heeft TNO
daar rekening mee gehouden in hun onderzoek.

TNO heeft verschillende scenario’s onderzocht, waarbij plaats op de weg niet expliciet
is meegenomen als parameter. Verschillende type botsingen met auto’s zijn echter wel
onderdeel van het onderzoek geweest van TNO. De conclusies van TNO hebben betrekking
op de mate van bescherming van de bestuurder en passagier van de snorfiets in verschillende
scenario’s die zowel op de rijbaan als op het fietspad voor kunnen komen. De conclusie
is dat de speed-pedelec-helm voldoende bijdraagt aan het verminderen van hoofdletsel,
en volstaat dan ook in de steden waar de snorfiets naar de rijbaan wordt verplaatst.

Vraag 3

Vreest u niet dat bromfietsers ook een fietshelm gaan dragen, in plaats van een goedgekeurde
helm? Hoe gaan handhavers die controleren? Is dat, als hiervoor een staandehouding
nodig is (typekeuring onderzoeken), niet veel te bewerkelijk? Gaat dit niet ten koste
van andere handhaving?

Antwoord 3

Het ligt niet in de rede dat bromfietsers een fietshelm gaan dragen. Voor bromfietsers
verandert er met de nieuwe regelgeving niets. Op een bromfiets is alleen een bromfietshelm
toegestaan.

Ook op een snorfiets is een fietshelm met de nieuwe regelgeving niet toegestaan. Wel
is een speed-pedelec-helm toegestaan op een snorfiets, die meer bescherming biedt
dan een fietshelm. De handhaafbaarheid van de snorfietshelmplicht is getoetst bij
de politie en het OM. Er worden geen bijzondere problemen voorzien in de handhaafbaarheid
van de speed-pedelec-helm voor de snorfietser. Handhaving op de helmdraagplicht behoort
in het kader van verkeersveiligheid tot de reguliere taak van de politie en wordt
naar vermogen uitgevoerd. Op dit moment is vaak op afstand al duidelijk zichtbaar
of aan de (juiste) helmplicht wordt voldaan. De politie houdt alleen iemand staande
als er geen helm wordt gedragen of er reden is om te twijfelen aan het dragen van
de juiste helm. De politie handhaaft al op de helmplicht voor speed-pedelecs, ook
dit gebeurt dus in de eerste plaats op afstand. De politie heeft hierbij dus al ervaring
opgedaan in het op zicht onderscheiden van een speed-pedelec-helm van een reguliere
fietshelm. Bij de invoering van de helmplicht voor snorfietsers zal het echter gezien
de grotere aantallen snorfietsers op de weg dan speed-pedelecs wel van belang zijn
deze vaardigheid verder te ontwikkelen. Hiervoor is praktijkervaring nodig die na
de invoering van de helmplicht door de politie zal worden opgedaan.

Vraag 4

Heeft u de gevolgen voor de verkeersveiligheid laten onderzoeken als een deel van
de bromfietsers een fietshelm gaat dragen?

Antwoord 4

Nee, de gevolgen van het dragen van een fietshelm op een bromfiets zijn niet onderzocht.
Er verandert met de nieuwe regelgeving niets voor bromfietsers. Een bromfietshelm
blijft verplicht op een bromfiets. Het ligt dan ook niet in de rede dat bromfietsers
een fietshelm zouden gaan dragen.

Vraag 5

Heeft u ook laten onderzoeken of de door de helmplicht verwachte massale overstap
naar een veiliger vervoermiddel wel zal plaatsvinden als snorfietsers ook een minder
veilige helm, met de oren vrij, mogen dragen?3

Antwoord 5

Nee. Daarbij wil ik benadrukken dat het doel van de helmplicht niet is om snorfietsers
aan te zetten om naar andere vervoersmiddelen over te stappen, maar om hoofdletsel
te verminderen en daarmee de verkeersveiligheid te verbeteren. Uit het TNO onderzoek
blijkt dat, naast de bromfietshelm, de speed-pedelec-helm ook geschikt is voor dit
doel.

Daarnaast stelde Arcadis in het verdiepingsonderzoek ook dat de verwachting is dat
het deel snorfietsers dat daadwerkelijk overstapt, lager ligt dan het deel dat zegt
over te stappen, zoals ook is gebleken in de gemeente Amsterdam (daar geldt nu al
een helmplicht in verband met verplaatsing naar de rijbaan).

Vraag 6

Heeft u kennisgenomen van de petitie van artsen en een helmenfabrikant, die benadrukt
dat een gewone fietshelm en de speedpedelec-helm niet in het voorbijgaan zijn te onderscheiden?

Antwoord 6

Ik heb kennisgenomen van de petitie. Zoals ook in het antwoord op vraag 3 aangegeven
heeft de politie al ervaring in het op zicht onderscheiden van een speed-pedelec-helm
en een gewone fietshelm en zal hier na de invoering van de helmplicht voor snorfietsers
meer praktijkervaring mee op moeten worden gedaan om dit steeds beter zonder een staandehouding
te kunnen constateren.

Vraag 7

Heeft u ook gesignaleerd dat leveranciers van niet-gecertificeerde fietshelmen deze
bij de detailhandel aanprijzen om ook als speedpedelec-helm met goede marge te verkopen?

Antwoord 7

Nee, dit signaal is niet bekend. Het is aan de verkoper en aan de gebruiker om een
goedgekeurde helm aan te schaffen. Deze verantwoordelijkheid is niet anders dan bij
andere vervoersmiddelen waarvoor nu ook al een helmplicht geldt (bijvoorbeeld een
bromfiets of speed-pedelec). Het is belangrijk om duidelijk uit te leggen aan welke
eisen een helm voor snorfietsers moet voldoen. Dit wordt dan ook meegenomen in de
communicatie over de helmplicht voor de snorfiets.

Vraag 8

Heeft u onderzoek gedaan naar het internationale aanbod van via het internet te bestellen
modieuze, onveilige fietshelmen zonder certificering, maar die door de gesloten schaal
wel op een veilige motorhelm lijken?

Antwoord 8

Nee, er is geen onderzoek gedaan naar het aanbod van fietshelmen die op motorhelmen
lijken. Zie ook het antwoord op vraag 7.

Vraag 9

Kent u andere lidstaten in de Europese Unie waar een fietshelm op een snorfiets of
bromfiets is toegestaan? Zijn daar onderzoeken gedaan naar veiligheid en handhaving
waar wij van kunnen leren?

Antwoord 9

Nee. Graag benadruk ik nogmaals dat in Nederland de fietshelm ook niet wordt toegestaan
voor de snorfietser.

Vraag 10

Bent u bereid het toestaan van de speed-pedelec-helm uit te stellen of ervan af te
zien totdat het heel duidelijk is dat dit geen gevaar voor de verkeersveiligheid oplevert?

Antwoord 10

Het toestaan van de speed-pedelec-helm voor de snorfietser is een weloverwogen keuze
op basis van gedegen onderzoek door TNO naar de verkeersveiligheid. Daarbij kan het
toestaan van een speed-pedelec-helm niet tot een verslechtering van de verkeersveiligheid
leiden, aangezien er nu geen helmplicht geldt. Er is dan ook geen reden om het toestaan
van de speed-pedelec-helm uit te stellen of ervan af te zien.