Zetels in de plenaire zaal van de Tweede Kamer.

Verkiezingen en kabinetsformatie: volg het hier

De verkiezingen voor de Tweede Kamer vonden plaats op 22 november 2023. Op deze website ziet u de weg van stem naar zetel. Van het inkleuren van een hokje op de verkiezingsdag, tot het installeren van de nieuwe Kamerleden. Maar ook het proces wat daarop volgt. Hoe worden de nieuwe Kamerleden ontvangen? En hoe verloopt de formatie van het nieuwe kabinet? U vindt hier regelmatig updates.

Een infographic met vier beelden die een tijdlijn vormen. Helemaal links een beeld waarop mensen tegen elkaar praten, dan een beeld van een hand die een rondje rood maakt, vervolgens twee beelden onder elkaar. Op de bovenste de zetels in de Tweede Kamer, de onderste poppetjes die de ministers van een nieuw kabinet op het bordes voorstellen bij de beëdiging op paleis Huis ten Bosch.

Dinsdag 5 december: Kamerleden nemen afscheid

Lege plenaire zaal van de Tweede Kamer.

In de plenaire zaal van de Tweede Kamer nemen op dinsdag 5 december tachtig Kamerleden afscheid. Zij zijn na de verkiezingen op 22 november niet herkozen of hebben zelf besloten om de Kamer te verlaten. Kamervoorzitter Vera Bergkamp spreekt de vertrekkende Kamerleden persoonlijk toe. De nieuwe Tweede Kamer wordt op woensdag 6 december beëdigd. 

  • Volg de plenaire vergadering vanaf 12.30 uur via de livestream.

4 december: tweede zitting Kiesraad over uitslag Kamerverkiezingen

De voorzitter van de Kiesraad, Wim Kuijken, overhandigt de definitieve uitslag aan Roelien Kamminga, ondervoorzitter van de Tweede Kamer. Zij staan voor een tafel, hierachter staan leden en een bannier van de Kiesraad..

De Kiesraad kwam op 4 december bijeen in een tweede openbare zitting voor de vaststelling van de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen. Dit was noodzakelijk na een hertelling van vier stembureaus in Tilburg. De voorzitter van de Kiesraad, Wim Kuijken, overhandigde de definitieve uitslag aan Roelien Kamminga, ondervoorzitter van de Tweede Kamer.

2 december: hertelling stemmen in Tilburg

Plenaire zaal van de Tweede Kamer. Kamerleden steken hand omhoog tijdens stemming.

De stemmen van vier stembureaus in Tilburg die op 22 november zijn uitgebracht, zijn op zaterdag 2 december opnieuw geteld. De Tweede Kamer heeft daar in een extra vergadering eerder op de dag toe besloten, nadat de commissie voor Onderzoek van de Geloofsbrieven 'onverklaarbare telverschillen' had gevonden. 

 

1 december: verslag verkenner komt later

De Kamervoorzitter ontvangt de verkenner in de Schrijfkamer.

De verkenner heeft meer tijd nodig dan afgesproken om het verslag over zijn werkzaamheden voor de Tweede Kamer te voltooien. De datum van dinsdag 5 december is helaas niet haalbaar, laat Kamervoorzitter Vera Bergkamp de Tweede Kamer in een brief weten. Het geplande Kamerdebat over de verkiezingsuitslag op 7 december kan daardoor niet doorgaan. Bergkamp stelt voor dat de Kamer na aanbieding van het verslag van de verkenner een nieuwe datum voor dit debat bepaalt. Dit debat moet uiterlijk een week na de installatie van de nieuwe Kamer plaatsvinden. Deze installatie is op 6 december. 

1 december: Kiesraad stelt definitieve uitslag vast

Tweede Kamervoorzitter Vera Bergkamp ontvangt de definitieve uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen in de vorm van een rapport uit handen van Kiesraad voorzitter Wim Kuijken. Op de achtergrond kijkt een tweetal leden van de kiesraad toe vannachter een tafel.

Het centraal stembureau, de Kiesraad, heeft de officiële uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen vastgesteld. Dit gebeurde in een openbare zitting in de Statenpassage van de tijdelijke huisvesting van de Tweede Kamer. De voorzitter van de Kiesraad, Wim Kuijken, overhandigt de definitieve uitslag aan Kamervoorzitter Vera Bergkamp.

28 november: nieuwe verkenner

Kamervoorzitter Vera Bergkamp zit links aan een tafel in de Schrijfkamer en verkenner Ronald Plasterk rechts. Ze wisselen documenten uit.

Opdracht voor nieuwe verkenner
Verkenner Ronald Plasterk heeft op dinsdag 28 november zijn opdracht ontvangen uit handen van Kamervoorzitter Vera Bergkamp. Eerder op de dag werd de oud-minister voorgedragen om als verkenner in het formatieproces op te treden. Hij brengt op 5 december verslag uit aan de Tweede Kamer. 

Nieuwe verkenner 
De beoogd fractievoorzitters kwamen op verzoek van Kamervoorzitter Bergkamp einde van de ochtend bij elkaar. In dit overleg droeg PVV-fractievoorzitter Geert Wilders Plasterk voor om een verkenning te verrichten. Zijn taak is om te onderzoeken welke coalitiemogelijkheden de fracties voor zich zien. Bergkamp maakte dit bekend na afloop van de bijeenkomst met de fractievoorzitters.

Bijeenkomst met beoogd fractievoorzitters
Kamervoorzitter Vera Bergkamp heeft alle beoogd fractievoorzitters opnieuw uitgenodigd om een verkenner aan te wijzen. Zij ontving hen op dinsdag 28 november om 11.00 uur in de Max van der Stoelzaal.

27 november: reactie Kamervoorzitter op verklaring verkenner

Verkenner Gom van Strien staat tijdens een persconferentie voor een microfoon en een katheder.

Verkenner Gom van Strien legt zijn taken neer. Dat liet hij op 27 november weten in een korte verklaring. “Het is vervelend om de verkenningsfase zo te starten. Tegelijkertijd is het belangrijk dat de verkenningsfase zorgvuldig en adequaat verloopt”, aldus Kamervoorzitter Vera Bergkamp. “Gezien de persoonlijke omstandigheden van de heer Van Strien en de korte tijd die deze fase kent, is het nu zaak dat er snel een nieuwe verkenner wordt aangewezen die onmiddellijk aan de slag kan gaan. Daarover zal ik opnieuw met de lijsttrekkers in gesprek gaan als de heer Wilders met een nieuwe voordracht is gekomen." 

24 november: start kabinetsformatie

Kamervoorzitter Vera Bergkamp zit links aan een tafel in de Schrijfkamer en verkenner Gom van Strien rechts. Ze wisselen documenten uit.

Opdracht voor verkenner
Verkenner Gom van Strien heeft zijn opdracht ontvangen uit handen van Kamervoorzitter Vera Bergkamp. Eerder op de dag wezen Kamervoorzitter en de lijsttrekkers het PVV-Eerste Kamerlid aan om als verkenner in het formatieproces op te treden. Van Strien brengt op 5 december verslag uit aan de Tweede Kamer. 

Kamervoorzitter Vera Bergkamp staand achter een katheder voor een blauwe wand met logo's van de Tweede Kamer

Verkenner aangewezen
Tijdens een bijeenkomst van de Kamervoorzitter Vera Bergkamp en de beoogd fractievoorzitters is Gom van Strien aangewezen om als verkenner in het formatieproces op te treden. Zijn taak is om te onderzoeken welke coalitiemogelijkheden de fracties voor zich zien. Bergkamp maakte dit bekend na afloop van de bijeenkomst met de lijsttrekkers. Van Strien is sinds 2011 lid van de Eerste Kamer voor de PVV. 

Kamervoorzitter Vera Bergkamp en de lijsttrekkers rond een grote ovalen vergadertafel

Bijeenkomst met lijsttrekkers
De Voorzitter van de Tweede Kamer, Vera Bergkamp, heeft de (voorlopig) gekozen lijsttrekkers uitgenodigd voor een bijeenkomst op 24 november vanaf 10.30 uur in de Tweede Kamer. Tijdens deze bijeenkomst wordt een verkenner aangewezen, die later op de dag zijn opdracht krijgt van de Kamervoorzitter. 

23 november: op werkbezoek in stembureaus

Enkele Kamerleden van de commissie voor het Onderzoek van de Geloofsbrieven brachten op de avond van 22 november en de volgende dag een aantal werkbezoeken aan stembureaus. Zij zagen met eigen ogen hoe het tellen van de stemmen georganiseerd is op stembureaus in Den Haag, Zoetermeer en Delft. Ook namen zij een kijkje bij de centrale stemopneming in het gemeentelijk stembureau van Rotterdam in Ahoy.

22 november: naar de stembus

Beeld vanaf de zijkant van de publieksingang Tweede Kamer. Een rij van zo'n twintig wachtenden op de achtergrond en iemand die het pand verlaat op de voorgrond.

Woensdag 22 november was de dag waarop de kiezer daadwerkelijk zijn stem liet horen. Nederland stond in het teken van de verkiezingen, en dat gold ook volop voor het gebouw waarin de Tweede Kamer (tijdelijk) is gehuisvest. Hieronder fragmenten van die dag: 

In de rij om te stemmen
Rond het middaguur vormt zich een rij voor het stembureau. Het gebouw van de Tweede Kamer is rolstoeltoegankelijk en er loopt een blindegeleidelijn vanaf het station. Wie hier wil stemmen, moet inwoner van Den Haag zijn of een kiezerspas hebben aangevraagd. 

Twee personen, Steven en Benjamin, staan voor het gebouw van de Tweede Kamer, zij poseren voordat ze gaan stemmen.

'Wij stemmen waar het gebeurt!'
Volgens traditie is er een stembureau in de Tweede Kamer. "Als je stemt voor de Tweede Kamer, dan stem je natuurlijk in de Kamer!", zegt Steven Bokhoven. Samen met Benjamin Dijkhuizen is hij al rond 8.30 uur ter plaatse om zijn stem uit te brengen. "We hebben de gewoonte om te stemmen waar 'het' gebeurt: vandaag is dat in de Tweede Kamer, met de verkiezingen voor de Senaat stemmen we bij de Eerste Kamer en met de gemeenteraadsverkiezingen op het stadhuis", vult Benjamin aan.

Een groep mensen op de rug gezien luistert naar Wouter Verheijden, die iets aan hen uitlegt.

Rondleidingen
Er zijn op verkiezingsdag rondleidingen in het Kamergebouw. Deelnemers komen van alles te weten over onder andere het parlementaire proces en over de kunst en architectuur van het tijdelijke Kamergebouw. Wouter Verheijden, Kamerambtenaar, is een van de rondleiders: “Ik vind het belangrijk voor de openheid van de democratie. Ik gebruik vaak anekdotes of voorbeelden. Dat spreekt de mensen aan. Wist je dat op het Binnenhof de zalen met namen van mannen op een hogere verdieping waren dan die met de namen van vrouwen? Dat is in dit gebouw gelijkgetrokken.”

Personen achter desks met op de achtergrond een banner: 'Nederland kiest: de uitslagen'

Uitslagenavond vanuit de Kamer
De NOS verzorgt in de verkiezingsweek televisie-uitzendingen vanuit de Tweede Kamer. De Statenpassage vormt het decor. Op de verkiezingsdag start om ongeveer 20.30 uur de uitzending over de uitslagenavond. Er zijn geen plaatsen meer op de tribunes van de NOS. 

21 november: het laatste debat voor de verkiezingen

Overzicht van de Statenpassage voorafgaand aan het debat

Op de avond voor verkiezingsdag werd het NOS-slotdebat gehouden in de Statenpassage van de Tweede Kamer. Partijen die nu al in de Tweede Kamer zitten en meedoen aan de verkiezingen, namen deel aan het debat. 

 

17 november: laatste dag om een kiezerspas aan te vragen

Een vrouw doet haar stem in de stembus

Kiezers die op 22 november in een andere gemeente willen stemmen dan waar ze wonen, moeten een kiezerspas aanvragen. Met een kiezerspas kan in iedere gemeente van Nederland worden gestemd. De eerder ontvangen stempas is dan niet meer geldig. Aanvragen voor een kiezerspas moeten worden ingediend bij de gemeente waar de kiezer geregistreerd staat. De Kiesraad benadrukt dat het schriftelijk aanvragen van een kiezerspas tot 5 dagen voor de verkiezingen mogelijk is. Uiterlijk vrijdag 17 november moet het ingevulde formulier bij de gemeente binnen zijn. Aan de balie een kiezerspas aanvragen kan tot dinsdag 21 november 12.00 uur. 

8 november: stempas binnen?

Voor het gebouw van de Tweede Kamer houdt iemand een stempas in een envelop omhoog.

‘Oproep voor de verkiezingen van de leden van de Tweede Kamer der Staten-Generaal op woensdag 22 november 2023’. Deze woorden staan in grote letters op de post die elke kiezer uiterlijk twee weken voor de verkiezingen heeft ontvangen: de stempas. Deze maakt het mogelijk om op 22 november te gaan stemmen bij een stembureau binnen de gemeente. Inwoners van Den Haag kunnen in het gebouw van de Tweede Kamer stemmen. De stempas moet inmiddels bij alle kiezers bezorgd zijn; het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties raadt aan om actie te ondernemen als de pas nog niet binnen is. Bij het stemmen neemt de kiezer zijn stempas en identiteitsbewijs mee naar een stembureau. Beide zijn nodig om een stem uit te kunnen brengen. Wie niet zelf kan stemmen, kan een ander machtigen om dit te doen.

26 oktober: Kamer vergadert voor het laatst

De Tweede Kamer vergaderde op donderdag 26 oktober voor de laatste keer voor het verkiezingsreces. In de weken dat de Kamer niet vergadert, gaan de Kamerleden hun politieke partijen ondersteunen bij de verkiezingscampagne. Kamervoorzitter Vera Bergkamp stond met een kort woord stil bij het moment na de stemmingen, aan het einde van de vergadering rond 4.30 uur. "Als ik terugkijk op de afgelopen periode dan kan ik alleen maar constateren, dat ondanks de verschillen van inzicht, er veel inhoudelijke en mooie debatten zijn gevoerd. Met respect voor elkaar. Daar ben ik trots op als Voorzitter." Het verkiezingsreces duurt tot en met 22 november. 

13 oktober: Kiesraad stelt kandidatenlijsten vast

Beeld uit een zaal, publiek op de rug gezien. Achter een tafel voorin de ruimte zitten de vertegenwoordigers van de Kiesraad. Achter hen hangt een bord met de tekst: Verkiezingen waar de samenleving op kan vertrouwen.

Er nemen 26 partijen deel aan de verkiezingen. In totaal doen 1126 kandidaten mee. 20 partijen nemen deel in alle 20 kieskringen, 6 partijen nemen niet in alle kieskringen deel. De Kiesraad besliste hierover op vrijdag 13 oktober. Vertegenwoordigers van de Kiesraad stelden de geldigheid vast van de kandidatenlijsten die de politieke partijen hebben ingeleverd. Dit gebeurde tijdens een openbare zitting van de Kiesraad in de Tweede Kamer. De Kiesraad besliste over de geldigheid van de kandidatenlijsten, de vermelde kandidaten en vermelde partijnamen. Ook nummerde de Kiesraad de lijsten.