Brief regering : Aanpak kleine plastic flessen en blik in het zwerfafval

Nr. 239
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR EN WATERSTAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 27 september 2019

Graag informeer ik u over de voortgang van de aanpak van de kleine plastic flessen
en van blik in het zwerfafval. Zoals met u afgesproken stuur ik bijgevoegd de RWS
rapportage van de derde halfjaarlijkse meting van plastic flessen en blik in het zwerfafval1. Deze derde meting van RWS betreft de eerste helft van 2019; voor de details verwijs
ik u graag naar de bijgevoegde rapportage van RWS. In het bestuurlijk overleg op 11 september
2019 heb ik met de VNG, Natuur en Milieu en het verpakkende bedrijfsleven de laatste
ontwikkelingen rond de plastic flessen en blik besproken. Zoals afgesproken informeer
ik u hieronder over de belangrijkste bevindingen uit het overleg.

Aanpak kleine plastic flessen

In het bestuurlijk overleg is vastgesteld dat het aantal kleine plastic flessen in
het zwerfafval een stijgende lijn in plaats van een dalende lijn laat zien en nog
een aanzienlijke afstand tot het beoogde doel resteert. Deze ontwikkeling baart mij
net als de andere deelnemers aan het bestuurlijk overleg grote zorgen en kan naar
mijn overtuiging niet zonder consequenties blijven. De metingen over de tweede helft
van 2019 zullen hiervoor doorslaggevend zijn. U ontvangt in februari 2020 de metingen
over de tweede helft van 2019.

«NederlandSchoon» heeft in het bestuurlijk overleg een toelichting gegeven op de ervaringen
met de uitgevoerde zwerfafvalpilots bij een viertal gemeenten. De pilots waren gericht
op het uittesten van de methode van aanpak volgens het actieplan dat u eerder is toegezonden2. In drie van de vier gemeenten blijkt een positief resultaat te zijn bereikt binnen
het deelgebied van de gemeente waar de pilot is uitgevoerd; dat wil zeggen dat een
reductie van zowel plastic flessen als blik in het zwerfafval is bereikt. Een analyse
van de faal- en succesfactoren van de pilots door «NederlandSchoon» is nog in voorbereiding.

Het verpakkende bedrijfsleven heeft vervolgens een toelichting gegeven op de eigen
voorbereiding op een eventueel statiegeldsysteem voor de kleine plastic flessen. In
opdracht van het verpakkende bedrijfsleven heeft EY-Parthenon een onderzoek uitgevoerd
naar de inrichting en implementatie van dit statiegeldsysteem. Bijgevoegd ontvangt
u de samenvatting van het uitgevoerde onderzoek3.

Ik heb tevens een review laten uitvoeren op het EY-Parthenon onderzoek om zeker te
stellen dat het te introduceren statiegeldsysteem voldoende robuust is en voldoende
reikwijdte kent. Bijgevoegd treft u de bevinding van SEO Economisch Onderzoek aan
die als onafhankelijk deskundige de review heeft uitgevoerd4. De review concludeert dat EY-Parthenon de inrichting van een statiegeldsysteem grondig
heeft onderzocht, waarbij een breed scala aan markt- en consumentengegevens is gebruikt.
Volgens de review is de onderbouwing van het gepresenteerde «volume en distributiemodel»
inzichtelijk gemaakt, waarin voor alle facetten in de keten van het statiegeldsysteem
de financiële consequenties zijn gekwantificeerd. Uit het onderzoek blijkt dat het
bedrijfsleven voornemens is om ruim voldoende inzamelpunten in te stellen. Voor verdere
details in de bevindingen verwijs ik u graag naar de conclusies van de review.

Zoals uw Kamer bekend, heb ik afgesproken dat statiegeld op kleine plastic flessen
zal worden geïntroduceerd als niet tenminste een reductie van 70–90% van kleine plastic
flessen in het zwerfafval en 90% recycling van plastic flessen wordt gerealiseerd.
Voorts heb ik daarbij aangegeven dat een dergelijk statiegeldsysteem dan uiterlijk
in het voorjaar van 2021 in werking zal moeten zijn. Het bedrijfsleven heeft aangegeven
één jaar nodig te hebben voor de implementatie van een statiegeldsysteem voor plastic
flessen. Om de invoeringsdatum te halen, heb ik besloten het beslismoment over invoering
van statiegeld te vervroegen naar uiterlijk voorjaar 2020. Op basis van de dan voorliggende
meetcijfers van het zwerfafval en de rapportage over het 90% recyclingdoel zal ik
een besluit nemen. Uitstel van de invoering is voor mij geen optie.

Aanpak blik

Kleine plastic flessen horen niet thuis in onze natuur en dat geldt ook voor blikjes.
Noch willen we dat er een verschuiving plaatsvindt van plastic naar blik in het zwerfafval.
Uw Kamer heeft mij ook met ruime meerderheid middels de motie van het lid Dik-Faber
c.s.5 verzocht om een actieplan en een reductiepercentage voor blik in 2020. Op mijn vraag
aan VNG en het verpakkend bedrijfsleven om een specifieke aanpak voor blik vorm te
geven is door beide organisaties de voorkeur uitgesproken om blik in de brede aanpak
van zwerfafval te laten meelopen6. Zij hebben helaas aangegeven geen aparte aanpak voor blik te willen opstellen. De
meetcijfers van RWS laten echter zien dat de huidige inzet op blik via de brede aanpak
geen neerwaartse trend teweegbrengt van blik in het zwerfafval. Ik vind dat een zorgelijke
ontwikkeling gelet op de breed gedeelde wens om blik in het zwerfaval terug te dringen.

Omdat VNG en het verpakkend bedrijfsleven niet tot een toegesneden inzet op blik komen,
heb ik besloten zelf maatregelen te nemen om de reductie van blik in het zwerfafval
zeker te stellen. In het bestuurlijk overleg heb ik aangegeven daarvoor verschillende
maatregelen te zullen bekijken, inclusief wettelijke maatregelen. Op deze wijze wil
ik uitvoering geven aan de motie Dik-Faber c.s.

De Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat,
S. van Veldhoven-van der Meer