Regels rond kabinetsformatie werken goed
9 december 2014Kamer neemt initiatief bij formatie
In opdracht van het Presidium van de Tweede Kamer is de kabinetsformatie van 2012 geëvalueerd door een commissie van wetenschappers van de Radboud Universiteit Nijmegen. Dinsdag ontving de Voorzitter van de Tweede Kamer, Anouchka van Miltenburg, het rapport uit handen van commissievoorzitter Bovend'Eert.
- Lees het rapport over de kabinetsformatie 2012 (pdf)
- Een samenvatting van het rapport (pdf) staat in het bijbehorende persbericht
Nieuwe formatieprocedure werkt goed
In maart 2012 wijzigde de Tweede Kamer haar Reglement van Orde. Na Kamerverkiezingen neemt de Tweede Kamer voortaan het voortouw en stelt zij de (in)formateurs aan. Eerder deed het staatshoofd dit, overigens zonder dat dit officieel was vastgelegd.
De nieuwe formatieprocedure heeft goed gewerkt, stelt de commissie. Zij sprak met een groot aantal personen die betrokken zijn geweest bij de kabinetsformatie. De evaluatiecommissie focuste zich in haar onderzoek op de toepassing van artikel 139a uit het Reglement van Orde, waarin de wijziging staat. In het onderzoek ging het primair om de vraag of het artikel bij de kabinetsformatie goed heeft gefunctioneerd en of het artikel aanpassing behoeft. De benoeming van een (in)formateur stuit niet op constitutionele bezwaren, stelt de commissie.
Koning beter informeren
Wel merkt de commissie in haar rapport op dat de Koning soms beter geïnformeerd had moeten worden. Hij is immers lid van de regering en benoemt in die hoedanigheid de nieuwe bewindspersonen. Ook moet hij als staatshoofd betrokken zijn bij het verloop van de kabinetsformatie.
Eerste Kamer er niet bij betrekken
De Eerste Kamer is bij de kabinetsformatie niet betrokken en dat is goed, stelt de commissie. Weliswaar heeft de Eerste Kamer het laatste woord en is regeren zonder meerderheid in de Eerste Kamer lastig, het politieke en staatsrechtelijke primaat ligt bij de direct verkozen Tweede Kamer. Ook zonder de betrokkenheid van de Eerste Kamer is het formatieproces al lastig genoeg, aldus de commissie.
"Reflectie op het eigen functioneren"
"De evaluatie van de kabinetsformatie laat zien dat de Kamer niet bang is om buitenstaanders te vragen te reflecteren op haar eigen functioneren, als daar een concrete aanleiding voor is." Dit zei Voorzitter Van Miltenburg bij het in ontvangst nemen van het rapport. Ze bracht in herinnering hoe ingewikkelde staatsrechtelijke discussies en onverwachte vragen de dynamiek bepaalden tijdens de kabinetsformatie in 2012. "Het Binnenhof is het thuis van verrassingen en onverwachte wendingen."