Debat over parlementaire omgangsvormen

• Lees de notitie en de bijbehorende aanbiedingsbrief van Kamervoorzitter Vera Bergkamp. 
• Lees de opiniërende toevoeging op deze notitie.
• Het debat over omgangsvormen op woensdag 9 maart is vanaf 13.00 uur te volgen via de livestream van de website van de Tweede Kamer en de app Debat Direct. Het debat wordt live ondertiteld.

Notitie

Ter voorbereiding op het debat, ontving de Kamer een notitie van Voorzitter Vera Bergkamp. Hierin geeft zij meer duiding aan een aantal specifieke voorschriften uit het Reglement van Orde met betrekking tot gedrag en omgangsvormen tijdens debatten. Op deze wijze hebben alle deelnemers aan het debat en de Voorzitter meer handvatten om een waardig debat te voeren en te leiden.
Uitgangspunt daarbij is het vrije woord. En juist dit vrije woord kan niet zonder onderling respect voor elkaar en voor de Kamer als instituut: “De verruwing van het debat is er langzaam maar gestaag ingeslopen. Er lijkt nu een moment te zijn ontstaan om de geest weer in de fles te krijgen”, aldus de notitie. 

Vicieuze cirkel doorbreken

In een opiniërende toevoeging schrijft Bergkamp: "We moeten het gevoelde onbehagen keren en onze democratie laten floreren. Daarvoor moeten we de vicieuze cirkel waarin we soms lijken te verkeren, doorbreken. Dat kan wanneer wij grenzen stellen aan verruwing in het debat. Wat in de Kamer soms normaal lijkt moeten wij weer abnormaal gaan vinden. Ik schreef mede op basis van de gesprekken met fractievoorzitters een notitie. Die geeft een duiding van bestaande regels - wanneer zijn Kamerleden aan zet, wanneer de Voorzitter en wanneer samen? - en daarmee een richting voor de noodzakelijke omslag. Ook na het debat van de omgangsvormen zal de context altijd bepalend zijn bij het stellen van grenzen in het debat. Van een lijst 'verboden woorden' kan dan ook geen sprake zijn. De omslag van papier naar praktijk zullen wij in de komende tijd moeten maken." 

Aanpassen Reglement van Orde

De Kamervoorzitter doet in de notitie voorstellen om het Reglement van Orde aan te scherpen, zodat expliciet wordt geregeld dat onder ontoelaatbaar gedrag ook valt: intimideren en bedreigen. Zij vraagt de Kamer zich hierover uit te spreken. Zo kan het ‘spreken via de Voorzitter’ in het Reglement van Orde opgenomen worden. Nu is dat nog een ongeschreven regel. “Spreken via de Voorzitter heeft een duidelijke functie, maar raakt in onbruik”, aldus Bergkamp. “Het gaat in het debat niet om de persoon, maar de functie die iemand bekleedt. Daarmee wordt het debat zakelijker en inhoudelijker en minder op de persoon gericht. Laten we dat goede gebruik nu eens goed vastleggen. Voor onszelf maar ook voor komende generaties.”

Informatiepositie

Naast de omgangsvormen, is ook het rapport van de werkgroep-Van der Staaij een belangrijk onderwerp  in het debat. De werkgroep Versterking functies Tweede Kamer deed in december 2021, op verzoek van het Presidium, voorstellen om de medewetgevende, controlerende en vertegenwoordigende functie van de Kamer verder te versterken. Ook heeft de werkgroep aanbevelingen gedaan om de informatievoorziening aan de Kamer te verbeteren. Bergkamp: “Het is goed dat de Kamer een fundamenteel debat voert om haar werk verder te versterken.”