Afronding initiatiefvoorstel Wet open overheid

12 januari 2021, initiatiefwetsvoorstel - Initiatiefnemers Snels (GroenLinks) en Van Weyenberg (D66) willen de transparantie van de overheid verbeteren. Daarom komen zij met de Wet open overheid.

Een overheid die informatie actief openbaar maakt. Dat is het doel van de nieuwe Wet open overheid (Woo), die de Wet openbaarheid bestuur (Wob) moet vervangen. De initiatiefnemers reageren op de vragen die hun collega-Kamerleden op 29 oktober 2020 stelden.

De wet legt het recht vast dat de burger heeft op overheidsinformatie, legt Snels uit. Beide initiatiefnemers wijzen op het draagvlak bij het Rijk, provincies, gemeentes en waterschappen, die zullen moeten voldoen aan nieuwe eisen voor de publicatie van hun documenten.

Het naar boven halen en selecteren van relevante informatie kost tijd, geld en inzet van mensen, benadrukt minister Ollongren (Binnenlandse Zaken), die bij de wetsbehandeling optreedt als adviseur van de Kamer. Dat vraagt om een grote investering, maar volgens de minister zullen daarvoor de financiële middelen beschikbaar komen.

Cultuurverandering

Van Weyenberg spreekt over de spanning waarmee overheden kampen bij het publiek maken van informatie. Zij moeten voldoen aan wettelijke regels voor openbaarmaking, maar tegelijkertijd is er strategische terughoudendheid om politiek gevoelige gegevens te delen. De initiatiefnemers hopen dat hun voorstel zorgt voor een cultuurverandering.

Hoe om te gaan met persoonlijke opvattingen van ambtenaren en bestuurders? Van der Molen (CDA) vreest dat terughoudendheid om die opvattingen op papier vast te leggen de transparantie schaadt. Volgens Van Weyenberg zouden overheden meer informatie moeten anonimiseren, in plaats van hele passages in overheidsstukken weg te lakken. De wet biedt daar de mogelijkheid voor.

Adviescollege

Journalisten en wetenschappers die vinden dat zij recht hebben op bepaalde informatie kunnen zich straks wenden tot een nieuw adviescollege. Kan deze commissie als een soort rechter afdwingen dat die informatie gegeven wordt, vraagt Van Raak (SP) zich af. De commissie zal zich niet bindend maar wel met gezag uitspreken, antwoordt Snels.

Buitenweg (GroenLinks) wijst erop dat burgers nu al naar de Nationale ombudsman kunnen stappen als zij menen dat Wob-informatie onterecht wordt achtergehouden. Hoe wordt onder de Woo de verhouding tussen de Ombudsman en het adviescollege? Dat zal volgens Van Weyenberg in de praktijk moeten blijken. De oprichting wordt met de wet geregeld, maar de uitwerking volgt nog.

Bedrijfsgegevens

Maak een uitzondering voor bedrijfsgegevens, bepleit Snoeren (VVD). Dat moet "kleine bedrijven beschermen tegen de grote overheid". Soms is het in het belang van de samenleving om tóch te publiceren, vindt Snels, bijvoorbeeld als het gaat om bedrijven die het milieu vervuilen. Anders staat bedrijven de gang naar de rechter altijd nog vrij.

Evaluatie

Kuiken (PvdA) vraagt aandacht voor een goede evaluatie van de wet, want je moet voorkomen dat daardoor "allerlei administratieve overlast" ontstaat voor overheden. Ook Sneller (D66) roept de Kamer op om goed te volgen of de wet uitpakt zoals bedoeld. Hij wijst op het belang van de meerjarenplannen waarin overheden zullen moeten vastleggen hoe zij aan de eisen van de Woo zullen voldoen.

De Kamer stemt naar verwachting op 19 januari over het wetsvoorstel.