Brief regering : Voortgangsrapportage Tegemoetkoming Vaste Lasten (TVL)

Nr. 241 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN ECONOMISCHE ZAKEN EN KLIMAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 22 maart 2021

Veel ondernemers hebben zwaar te lijden onder de economische gevolgen van de coronacrisis.
Om hen te ondersteunen bij het betalen van de vaste lasten is de Tegemoetkoming Vaste
Lasten (TVL) in het leven geroepen. De TVL is inmiddels voor de derde keer opengesteld
voor ondernemers en was op 18 maart al meer dan 216 duizend keer aangevraagd.

In de afgelopen maanden heeft het kabinet u veelvuldig geïnformeerd over de TVL en
de wijzigingen die noodzakelijk waren, op momenten dat de gezondheidscrisis zich verdiepte.
Als de omstandigheden veranderden, veranderde de TVL mee. En alhoewel we het kantelpunt
van de pandemie in het vizier lijken te hebben, hebben ondernemers het juist nu heel
zwaar en is de ondersteuning die we bieden op dit moment omvangrijker dan deze tot
nog toe is geweest.

In deze voortgangsrapportage informeer ik u over de stand van zaken met betrekking
tot de uitvoering van de TVL. Naast de stand van zaken van de verschillende TVL-periodes,
ga ik in deze brief ook in op de voortgang van de startersregeling, het maatwerk dat
we in bepaalde gevallen toepassen, hoe we met bezwaren door ondernemers omgaan en
wat de planning is van de intensivering van TVL Q1 2021 en de openstelling van TVL
Q2 2021. Tot slot ga ik in op de controle op misbruik en oneigenlijk gebruik van de
TVL.

De TVL in vogelvlucht

Op 17 maart 2020 kondigde het kabinet het eerste noodpakket aan, met daarin een Noodloket
voor ondernemers.1 Dit was de start van de Beleidsregel tegemoetkoming ondernemers getroffen sectoren
COVID-19 (TOGS): een eenmalige tegemoetkoming van € 4.000 voor ondernemers die op
dat moment direct getroffen werden door sluiting, zoals eet- en drinkgelegenheden.
In de weken erna is de lijst van SBI-codes die in aanmerking komt voor steun een paar
keer uitgebreid met extra sectoren, zoals de kappers. Via de TOGS is € 867 miljoen
uitgekeerd aan ondernemers.

Op 20 mei 2020 kondigde het kabinet het noodpakket 2.0 aan.2 In dit pakket maakte de TOGS plaats voor de Regeling subsidie financiering vaste
lasten mkb COVID-19 (TVL) bedoeld voor de hardst geraakte ondernemers in het mkb.
De gedachte achter de regeling was dat onder anderen horecabedrijven, sportscholen
de evenementensector en kermissen een moeilijke periode tegemoet gingen.

Aanvankelijk was het de bedoeling dat de TVL eenmalig zou zijn. De tweede golf van
het coronavirus en de economische gevolgen daarvan hebben niet alleen geleid tot het
verlengen van de TVL, tot in elk geval het tweede kwartaal van 2021, maar ook tot
forse uitbreidingen voor wat betreft de doelgroep, de subsidiepercentages de maximale
subsidie per ondernemer. Ook zijn meermaals aparte opslagen en modules toegevoegd,
bedoeld om specifieke sectoren nog beter te ondersteunen. In de onderstaande tabel
staat in vogelvlucht weergegeven hoe de TVL zich heeft ontwikkeld.

Tabel 1: karakteristieken en voorwaarden TVL

 

TVL 1 Q3 2020

TVL Q4 2020

TVL Q1 2021

TVL Q2 2021

Status

Gesloten

Gesloten

Geopend

2e helft mei

Periode

Jun-Sept 2020

Okt-Dec 2020

Jan-Mrt 2021

Apr-Jun 2021

Budget (open einde)

552 mln.

1.034 mln.

2.956 mln.

3.206 mln.

Doelgroep

mkb meest getroffen sectoren

mkb

Alle sectoren1

mkb + niet-mkb

Alle sectoren

mkb + niet-mkb

Alle sectoren

Subsidiepercentage

50%

50–70%

85%

100%

Drempel omzetverlies

30%

30%

30%

30%

Minimum vereiste vaste lasten

4.000

3.000

1.500

1.500

Plafond

(excl. opslagen)

50.000

90.000

550.000 MKB/600.000 niet-mkb

550.000 MKB/600.000 niet-mkb

Minimum subsidie

1.000

750

1.500

1.500

Modules

 
 
 
 

Evenementen module

NEE

JA

JA

NEE

Opslag Horeca Voorraad- Aanpassing

NEE

JA

NEE

NEE

Voorraadsubsidie gesloten detailhandel

NEE

JA

JA

NEE

Opslag reisbranche

NEE

NEE

JA

NEE

Opslag land- en tuinbouw

NEE

NEE

JA

JA

X Noot

1

Met uitzondering van financiële instellingen die uitgesloten zijn op grond van Europese
regels.

Stand van zaken bij de uitvoering van de TVL

Door wijzigende economische omstandigheden en de voorwaarden van de TVL is het gebruik
van de regeling zeer sterk toegenomen. Dit is in lijn met de inrichting van de TVL,
die is bedoeld om mee te ademen met de economische omstandigheden. In deze paragraaf
ga ik in op het gebruik gedurende de verschillende periodes waarin de TVL is opengesteld.

Onderstaande tabel illustreert de toename in gebruik van de TVL. En in box 1 op pagina
7 is zichtbaar wat dit voor een individuele ondernemer kan betekenen.

Tabel 2: uitvoering TVL (stand van zaken per 18 maart 2021)

Kenmerk

TVL 1 Q3 2020

Vaststelling gestart

TVL Q4 2020

Vaststelling gestart

TVL Q1 2021

Verlening open

Subsidie toegekend

€ 552 mln.

€ 1.200 mln.

€ 570 mln.

Voorschot uitbetaald (80%)

€ 442 mln.

€ 947 mln.

€ 420 mln.

Gem. subsidie

€ 13.038

€ 15.204*

 

Gem. omzetderving

65%

68%

80%

Grootste sectoren (SBI codes)

56 Eet- & drink (153 mln.)

90 Kunst (55 mln.)

93 Sport (50 mln.

55 Logies (49 mln.)

46 Groothandel (38 mln.)

56 Eet- & drink (348 mln.)

55 Logies (81 mln.)

01 Landbouw (75 mln.

46 Groothandel (71 mln.)

47 Detailhandel (61 mln.)

56 Eet- & drink (198 mln.)

47 Detailhandel (74 mln.)

93 Sport (35 mln.)

96 Welness (34 mln.)

55 Logies (33 mln.)

Ontvangen aanvragen

47.661

90.202

78.846

Toegekend

42.337

78.965

48.540

Afgewezen/

Ingetrokken

5.264

10.404

1.631

Aanvraag in behandeling

60

833

28.675

Vastgestelde aanvragen

17.723

 

-

Vaststelling in behandeling

24.268

78.965

-

* In dit bedrag is de intensivering van TVL Q4 nog niet verwerkt

Schuingedrukt betreft de tussenstand van de verlening van TVL Q1 op 18 maart 2021.

TVL1 (juni-september 2020)

De TVL1 (Q3 2020) was net als de TOGS bedoeld om specifieke sectoren te ondersteunen.
Vlak voor de openstelling, op 30 juni 2020, werden veel contactbeperkende maatregelen
versoepeld. Hierdoor konden meer bedrijven in de subsidieperiode het omzetverlies
beperken.

Opening

Sluiting

• Geopend 30 juni 2020

• Totaal 47.661 aanvragen

• € 552 mln. subsidie toegekend

• € 442 mln. voorschot uitbetaald

• 99,9% afgehandelde aanvragen

• Gesloten 30 oktober 2020

• Vaststelling sluit op 1 april 2021

• ~ 66% krijgt nabetaling/hoeft niet terug te betalen

• ~ 33% moet terugbetalen

• Ondernemers ontvangen nog ca. € 90 mln./€ 70 mln. wordt teruggevorderd

Van alle aanvragen kon RVO.nl in 54% van de gevallen binnen 1 week een besluit nemen.
En van 81% van het totale aantal aanvragen werd binnen 3 weken een besluit genomen
en het voorschot betaald.

Vaststelling TVL 1 gestart

Op dit moment worden de verleende subsidies van de TVL1 vastgesteld. Ondernemers dienen
voor 1 april 2021 een vaststellingsverzoek in te dienen. Dat betekent dat ondernemers
hun daadwerkelijke omzetverlies moeten opgeven, waarna RVO.nl het definitieve subsidiebedrag
vaststelt. Ondernemers hebben een voorschot van 80% ontvangen op basis van het verwachte
omzetverlies. Op basis van het werkelijke omzetverlies wordt bepaald of ondernemers
nog een resterend bedrag krijgen of dat ze teveel voorschot hebben ontvangen en moeten
terugbetalen. RVO.nl heeft inmiddels 42.000 vaststellingsverzoeken voor ondernemers
vooraf ingevuld en klaargezet. Daarvan zijn er 17.723 inmiddels door de ondernemer terug verzonden en door de RVO.nl vastgesteld.

Van de 42.000 vaststellingen ontvangt circa 66% een nabetaling of hoeven ze niets
terug te betalen. De gemiddelde nabetaling is naar verwachting € 2.000. Circa 30%
van de ondernemers heeft teveel aan voorschotten ontvangen omdat ze in werkelijkheid
minder omzetverlies hebben geleden dan dat ze vooraf ingeschat hadden, en moeten daarom
terugbetalen. De gemiddelde terugvordering bedraagt € 4.000. Ik begrijp dat terugbetaling
van een voorschot voor een ondernemer nu op een ongelukkig moment kan komen. We proberen
daarom zo veel mogelijk rekening te houden met de financiële positie van ondernemers.
Ondernemers die terug moeten betalen krijgen daarom ruime betalingstermijnen aangeboden,
tot 12 maandtermijnen of ruimer indien dat nodig is. RVO.nl belt ondernemers waarvan
RVO.nl verwacht dat ze meer dan € 20.000 moeten terugbetalen om een betalingsregeling
aan te bieden, voordat ze een formeel bericht ontvangen. Dit zijn enkele honderden
gevallen. Bedragen onder de € 500 worden niet teruggevorderd.

TVL Q4 (oktober – december 2020)

De TVL Q4 werd in de nadagen van de zomer aangekondigd, als onderdeel van een omvangrijk
steun- en herstelpakket3. De TVL werd, samen met andere steunmaatregelen, met negen maanden verlengd. De TVL
Q4 kende bij aanvang een drietal grote wijzigingen. Ten eerste werd de regeling open
gesteld voor alle sectoren. Het maximale subsidiebedrag werd verhoogd naar € 90.000
per kwartaal en een opslag voor horecabedrijven om verloren voorraden te compenseren
werd toegevoegd voor de openstelling van de regeling.

Opening

Sluiting

• Geopend 25 november 2020

• Totaal 90.202 aanvragen

• € 1.200 mln. subsidie toegekend

• € 942 mln. voorschot uitbetaald

• 20.656 opslagen Horeca Voorraad en Aanpassingskosten toegekend

• Gesloten 29 januari 2021

• 98% aanvragen afgehandeld

• Vaststelling is gestart

• ~ 85% krijgt naar verwachting nabetaling, ook door intensivering (hoger vergoedingspercentage)

Alleen al in de eerste week na openstelling ontving RVO.nl 25.790 aanvragen. Inmiddels
is 99% van de aanvragen afgehandeld. Gemiddeld is door RVO.nl over 66% van alle aanvragen
in een week en over 88% binnen drie weken een besluit genomen waarna het voorschot
is verstrekt.

Opslag Horeca Voorraad en Aanpassingskosten (HVA)

Als onderdeel van de TVL Q4 2020 is aan horecabedrijven de opslag voor de HVA toegekend,
die is uitgevoerd als een opslag van 5,6% op het vaste lasten percentage. RVO.nl heeft
aan 20.656 ondernemers een HVA opslag toegekend voor in totaal circa € 60 miljoen.

Tussentijdse intensivering van de TVL Q4

In december zijn gedurende de openstelling nog een twee extra wijzigingen doorgevoerd4, namelijk het verhogen van het subsidiepercentage tot maximaal 70% en het invoeren
van een Voorraadsubsidie Gesloten Detailhandel. In eerste instantie was het de bedoeling
deze intensiveringen tussentijds, en daarmee als extra voorschot, aan ondernemers
uit te keren.

De goedkeuring van de intensiveringen door de Europese Commissie heeft langer op zich
laten wachten dan gehoopt, waardoor de extra voorschotten korter op de vaststelling
van TVL Q4 en midden in de voorbereiding van de openstelling van TVL Q1 zouden komen
te liggen. Om over het geheel zoveel mogelijk bedrijven zo snel mogelijk te voorzien
van subsidie, en om de schaarse uitvoeringscapaciteit van RVO.nl zo effectief mogelijk
in te zetten, is er uiteindelijk voor gekozen de intensivering van Q4 direct samen
met de vaststelling door te voeren. De vaststelling van Q4 is daarvoor naar voren
gehaald en op 18 maart gestart. Ondernemers kregen zo zonder vertraging toegang tot
het voorschot van de TVL Q1 en eerder toegang tot het volledige bedrag van TVL Q4.
Dat woog voor mij op tegen het later uitbetalen van het extra voorschot.

De vaststellingsverzoeken voor TVL Q4 worden vanaf nu verstuurd. Alle ondernemers
ontvangen in de komende twee weken een vooraf ingevuld vaststellingsverzoek. De inschatting
is nu dat circa 85% van de ondernemers naar aanleiding van de vaststelling een nabetaling
zal ontvangen of niets zal hoeven terugbetalen. Dit kan wijzigen, omdat ondernemers
meer of minder omzetverlies geleden kunnen hebben dan ze verwacht hadden tijdens het
verlenen van het voorschot.

Voorraadsubsidie Gesloten Detailhandel (VGD)

De detailhandel ontvangt in verband met gedwongen sluiting een opslag van 5,6% over
het vierde kwartaal van 2020. Er zijn in TVL Q4 6.628 aanvragen voor de TVL toegekend,
waar in de vaststelling de VGD van toepassing op gaat zijn. Deze voorraadsubsidie
wordt tijdens de vaststelling uitbetaald als onderdeel van de intensivering van TVL
Q4 2020.

Evenementenmodule TVL Q4

In het najaar is besloten tot het invoeren van een evenementenmodule voor evenementondernemers
en kermissen die door een sterk seizoens-effect niet in alle kwartalen voor de TVL
in aanmerking komen5. Ondernemers die voor de TVL1 in aanmerking kwamen, maar niet voor de TVL Q4 2020
of TVL Q1 2021, komen voor de evenementenmodule in aanmerking en ontvangen dan een
subsidiebedrag gelijk aan een derde van de subsidie die uit de TVL1 voor Q3 2020 is
ontvangen. De evenementenmodule voor Q4 van 2020 is op 18 februari geopend en sluit
op 18 maart. Ondernemers die mogelijk voor de evenementenmodule in aanmerking komen
zijn per mail door RVO.nl op de openstelling geattendeerd. Er zijn tot op heden 468
aanvragen ontvangen, waarvan er inmiddels 20 zijn goedgekeurd. De subsidieverlening
en vaststelling gebeurt in beginsel in één keer. Dat kan vanaf het moment dat de TVL1
is vastgesteld, omdat op basis van de TVL1 subsidie het subsidiebedrag voor de evenementenmodule
wordt bepaald. De evenementenmodule voor het eerste kwartaal wordt naar verwachting
van 26 april tot 26 mei 2021 opengesteld.

TVL Q1 (januari-maart 2021)

De TVL Q1 staat vanaf 15 februari jl. open voor ondernemers. De eerste week zijn er
ruim 45 duizend aanvragen binnen gekomen, bijna evenveel als in heel TVL1 in 12 weken.
Op 18 maart stond de teller op ruim 78 duizend. De openstelling van de regeling wordt
verlengd tot 18 mei 2021.

Opening

• Geopend 15 februari 2021

• Sluiting op 18 mei 2021 (was 30 april 2021)

• 45.452 aanvragen in week 1

• 70% voorschot binnen 1 week

• 90% voorschot binnen 3 weken

Door verlenging van de lockdown in 2021 zijn uitbreidingen en wijzigingen opnieuw
nodig gebleken. Mede naar aanleiding van diverse moties van uw Kamer, heeft het kabinet
in januari en februari de volgende intensiveringen doorgevoerd6:

– Verhoging van het subsidieplafond van € 90.000 naar € 550.000 voor het mkb en 600.000
voor niet-mkb

– Toelaten van niet-mkb bedrijven tot de TVL

– Verhoging van het subsidiepercentage tot 85%

– Verhoging van het minimumsubsidiebedrag tot € 1.500

– Verlaging van de minimale benodigde vaste lasten naar € 1.500

– Verlengen en verhogen tot 21% van de opslag Voorraadsubsidie Gesloten Detailhandel
met een maximum van € 300.000.

– Invoeren van een opslag voor annuleringskosten voor de reisbranche

– Invoeren van een opslag voor specifieke kosten in de land- en tuinbouw.

Box 1: hoek pakt intensivering uit voor een ondernemer?

– Een restaurant (met € 250.000 omzet per kwartaal, 85% omzetderving) ontvangt in TVL
1 (Q3 2020) aan tegemoetkoming: € 26.563. In TVL Q4 2020 ontvangt de onderneming na
de intensivering en inclusief opslagen na de vaststelling: € 42.728. In TVL Q1 2021
is dat € 45.156.

– Een onderneming in de detailhandel (met € 350.000 omzet per kwartaal, 85% omzetderving)
ontvangt in TVL 1 aan tegemoetkoming: € 22.315. In TVL Q4 2020 (na intensivering,
en inclusief opslagen): € 40.220 en in TVL Q1 2021 is dat: € 91.035, o.a. door de
verhoogde Voorraadsubsidie Gesloten Detailhandel.

Stapsgewijze uitrol intensiveringen TVL Q1

Deze intensiveringen zijn op 15 maart goedgekeurd door de Europese Commissie. De voorbereiding
voor de implementatie van deze intensiveringen is bij RVO.nl in volle gang. De interactie
tussen de verschillende modules, tussentijdse wijzigingen in de situaties van ondernemers
en de interactie tussen de verschillende openstellingen van de TVL, maken de implementatie
van de intensiveringen zeer complex. De belangrijkste beperkende factor is de noodzaak
om alle onderdelen van de TVL, na wijzigingen, telkens weer te kunnen integreren en
samenvoegen in de proces- en systeemketen van het centrale TVL klantdossier bij RVO.nl.
De zorgvuldigheid waarmee deze worden doorgevoerd én getest zijn de belangrijkste
beperkende factoren in de snelheid van uitvoering, niet het aantal mensen dat RVO.nl
hierop inzet.

De intensiveringen zullen daarom stapsgewijs worden ingevoerd. Dit is noodzakelijk
om te waarborgen dat de cumulatie van eerder verleende TVL-subsidies, tussentijdse
intensiveringen en nieuwe modules, en overige steun die is verleend op grond van paragraaf
3.1 van het Europees steunkader7, er niet toe leidt dat individuele ondernemers het Europees staatssteunplafond overschrijden
of anderszins onjuiste voorschotten krijgen. Hierdoor zouden ondernemers geconfronteerd
kunnen worden met hoge terugvorderingen en dat wil het kabinet zoveel mogelijk voorkomen.
Terugvorderingen (niet vanwege staatssteun) komen in de TVL1 Q3 2020 al voor en dat
is buitengewoon vervelend voor ondernemers.

Het kabinet realiseert zich terdege dat de TVL een steunmaatregel is waarvan het effect
zo snel mogelijk in de samenleving voelbaar moet zijn. Ondernemers rekenen erop. RVO.nl
spant zich daarom tot het uiterste in om de intensiveringen, aanpassingen en openstellingen
van TVL zo snel als mogelijk uit te voeren. Het kabinet voert de intensiveringen in
vijf stappen door:

– Als eerste worden aanvragen afgehandeld van kleine bedrijven met vaste lasten tussen
de € 1.500 en € 3.000. Deze kwamen tot nu toe nog niet in aanmerking voor de TVL.
Dit is wel nog op basis van de oude parameters. Er zijn 7.453 aanvragen ontvangen
van kleine bedrijven, die zijn aangehouden tot de wijzigingsregeling.

– Vervolgens worden alle nieuwe aanvragen volgens de nieuwe parameters, zoals het hogere
subsidiepercentage van 85%, afgehandeld.

– Daarna worden ook de aanvragen van de grote bedrijven (het niet-mkb) in behandeling
genomen. Dit gebeurt later dan de kleine bedrijven omdat RVO.nl voor deze grote bedrijven
eerst goed uit moet werken op welke wijze de controles bij deze plaats gaan vinden.
Met name het voorkomen dat ondernemingen – bedoeld of onbedoeld – meerdere aanvragen
indienen is een aandachtspunt.

– Als laatste stap zullen alle mkb-bedrijven die al een aanvraag hebben ingediend een
extra voorschot ontvangen op basis van alle doorgevoerde intensiveringen. Dit is de
meest complexe stap omdat dit een wijziging van het eerdere subsidiebesluit betreft,
die geautomatiseerd moeten worden doorgevoerd.

– De evenementenmodule voor de TVL Q1 wordt naar verwachting opengesteld van 26 april
t/m 26 mei 2021.

Om bedrijven voldoende tijd te geven om aan te kunnen vragen wordt de regeling langer
opengesteld, tot maandag 18 mei 2021. De voorlopige planning van deze stappen staat
in de onderstaande tabel. Deze planning is onder voorbehoud en kan nog wijzigen.

Stapsgewijze intensivering Q1

Periode

Start communicatie campagne eHerkenning 3

22 maart

Aanvragen van kleine bedrijven met vaste lasten tussen € 1.500 en € 3.000 behandelen.

In de laatste week van maart

Invoeren niveau eHerkenning 3 voor alle TVL Q1 en Q2 aanvragen

12 april

Nieuwe aanvragen behandelen op basis van de doorgevoerde intensiveringen.

Midden april

Grote bedrijven (niet-MKB) kunnen aanvragen indienen

Midden april

Openstelling evenementenmodule TVL Q1

26 april – 26 mei

Geautomatiseerde verstrekking van een extra voorschot aan MKB-bedrijven die al een
Q1 aanvraag hebben toegekend gekregen.

Voor eind april

Sluiting TVL Q1

18 mei 17:00

Op de site van RVO.nl (www.rvo.nl/TVL) wordt steeds de meest actuele planning bekendgemaakt.

TVL Q2 (april – juni 2021)

Ondernemers teren steeds verder in op het eigen vermogen en hebben liquide middelen
nodig. Naar aanleiding van de motie van lid Segers c.s.8 is het subsidiepercentage voor TVL Q2 2021 verhoogd naar 100%. Van de specifieke
opslagen zoals opgesomd in de tabel op pagina 3 loopt alleen de opslag voor specifieke
kosten in de land- en tuinbouw nog door in het tweede kwartaal van 2021.

Deze wijzigingen worden binnen enkele weken aan de Europese Commissie voorgelegd en
het loket zal naar verwachting in de tweede helft van mei opengaan. Openstelling kan
pas plaatsvinden nadat alle wijzigingen in de TVL Q1 zijn doorgevoerd. Ik zal uw Kamer
hier nader over informeren. Ondernemers worden via diverse kanalen op de hoogte gehouden
van de planning.

Startersregeling

Startende ondernemers ontvangen niet altijd voldoende TVL-subsidie. De voornaamste
oorzaak hiervan is het ontbreken van (of het hebben van een te lage) omzet in de referentieperiode.
Dit kan te maken hebben met bijvoorbeeld een verbouwing of een nog te verkrijgen vergunning.
Daarom wordt er gewerkt aan een aparte regeling voor starters gestart tussen 1 oktober
2019 en 30 juni 20209. De regeling zal eerst nog moeten worden goedgekeurd door de Europese Commissie en
zal naar verwachting medio mei open gaan.

Naar aanleiding van de motie van het lid Aartsen10 wordt op dit moment, samen met de branches en de Vereniging Nederlandse Gemeenten,
een onderzoek uitgevoerd naar de problemen die ondernemers, die niet voor de startersregeling
in aanmerking komen, ervaren met de systematiek van de referentieperiode. De resultaten
van dit onderzoek worden eind maart aan uw Kamer aangeboden.

Klantcontact, maatwerk en bezwaren

Het snel, klantvriendelijk en rechtmatig afhandelen van subsidieaanvragen van ondernemers
is voor RVO.nl van groot belang. Daarbij streeft RVO.nl ernaar te allen tijde de menselijke
maat te hanteren, ondernemers volledig te informeren en, indien nodig, te ondersteunen,
zodat zij weten waar zij aan toe zijn. Hiervoor heeft RVO.nl onder meer een digitale
adviestool, die ondernemers helpt om de juiste bewijsstukken te verzamelen en te oefenen
met het indienen van een digitale aanvraag.

De TVL kent een zeer hoog aantal aanvragen dat in korte tijd verwerkt moet worden.
Er is daarom gekozen om een grotendeels geautomatiseerde uitvoering. Het leveren van
maatwerk legt bij deze aantallen druk op de uitvoerbaarheid van de regeling. En voor
de uitvoerbaarheid van de regeling is het daarnaast van het grootste belang – de analyses
en adviezen van de Parlementaire Ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag indachtig11 – dat klantdossiers volledig blijven. Alleen zo heeft RVO.nl altijd een compleet
overzicht van wat aan ondernemers is toegezegd en uitbetaald en welke contacten er
zijn geweest.

RVO.nl is continu in gesprek met ondernemers. Tijdens de aanvraagperiode van de TVL
1 (Q3 2020) heeft RVO.nl bijna 18 duizend ondernemers via de telefoon, chat of mail
gesproken. Bij de TVL Q4 was dat maar liefst 43 duizend keer.

Om in de uitvoering van de TVL, in de kern een generieke regeling, zo goed mogelijk
aan te sluiten bij specifieke omstandigheden van ondernemers zijn de volgende aanpassingen
in de regeling doorgevoerd.

1. Niet aansluitende SBI-code Tegemoetkoming Vaste Lasten (TVL 1 Q3 2020)

In de TVL 1 was een gerichte hardheidsclausule van kracht die inhield dat een onderneming
die vanwege een in het Handelsregister ontbrekende SBI-code niet in aanmerking kwam
voor de TVL, maar op basis van de activiteitenomschrijving in het handelsregister
een SBI-code had kunnen hebben die wel toegang zou geven, alsnog een beroep op de
TVL kon doen. Dit konden ondernemers via de Kamer van Koophandel melden. Enkele duizenden
ondernemers hebben hiervan gebruikt gemaakt. Vanaf de TVL Q4 is deze coulance regeling
niet meer toepassing omdat vanaf dat moment alle SBI codes toegang geven tot de TVL.12

2. Gevolgen van de uitspraken van het CBb

Op 22 december 2020 oordeelde het College van Beroep voor het Bedrijfsleven (CBb)
in drie zaken dat RVO.nl, indien een ondernemer daar om vraagt, onderzoek moet doen
naar de werkelijke hoofdactiviteit van een onderneming op 15 maart 2020 en niet uitsluitend
mag uitgaan van de inschrijving in het Handelsregister op dat moment. RVO.nl heeft
de drie zaken onderzocht en dit heeft voor deze ondernemers tot een hogere subsidie
geleid. Ik heb met RVO.nl afgesproken dat alle lopende en afgehandelde bezwaren van
ondernemers, van TVL1 en TVL Q4, die op dit punt betrekking hebben in lijn met de
uitspraak van het CBb (opnieuw) worden beoordeeld.13 Nieuwe bezwaren worden direct in lijn met deze uitspraak beoordeeld. In de TVL Q1
is dit via een hardheidsclausule structureel geborgd.

RVO.nl streeft ernaar voor half april alle lopende bezwaren te hebben behandeld. In
totaal zijn er nu 551 SBI-code-bezwaren afgehandeld. Hiervan zijn er 307 (55%) gegrond
verklaard. De ondernemer kan voortaan met de nieuwe, juiste, SBI-code een aanvraag
indienen. Als gevolg van de uitspraak van het CBb worden circa 200 reeds afgehandelde
bezwaren opnieuw beoordeeld. Hiervan zijn er inmiddels 66 opnieuw beoordeeld. De verwachting
is dat de rest van deze ondernemers half april duidelijkheid heeft.

3. Activiteitenomschrijving in het Handelsregister

De uitspraken van het CBb zien toe op situatie waarin ondernemers op basis van de
omschrijving van hun bedrijfsactiviteiten op 15 maart 2020 in het Handelsregister
een andere SBI-code als hoofdactiviteit zouden kunnen hebben dan de in het Handelsregister
geregistreerde SBI-code. De ondernemer is bij wet verplicht te zorgen dat de activiteitenomschrijving
in het Handelsregister actueel is. Ondernemers die hebben nagelaten een wijziging
in hun bedrijfsactiviteiten op te geven kunnen echter TVL mislopen en daardoor in
de financiële problemen komen. Daarom heb ik, zoals ik u op 10 maart jl. heb laten
weten14, besloten dat ondernemers die kunnen aantonen dat hun feitelijke bedrijfsactiviteiten
op 15 maart 2020 anders waren dan de activiteiten zoals die op dat moment in het Handelsregister
stonden, op basis van hun feitelijke bedrijfsactiviteiten op die datum TVL kunnen
ontvangen. Dit geldt vanaf TVL Q1. RVO.nl zal de nieuwe werkwijze via diverse communicatiekanalen
bekend maken.

4. Bijzondere gevallen

RVO.nl is gehouden om de TVL uit te voeren in lijn met de regeling. Dit kan soms leiden
tot een schrijnende situatie voor een ondernemer. De Algemene wet bestuursrecht (Awb)
geeft het bevoegd gezag de mogelijkheid om in zeer uitzonderlijke gevallen af te wijken
van de formele regels indien de nadelige gevolgen van een besluit voor de betrokken
ondernemer onevenredig zouden zijn in verhouding tot het doel van het besluit (artikel
3:4 Awb). Dit gaat om zeer uitzonderlijke gevallen die buiten de macht van de ondernemer
liggen, zoals brand, ziekte of een overlijden in de directe kring. RVO.nl maakt inmiddels
gebruik van deze mogelijkheid, mede naar aanleiding van de motie van het lid Amhaouch15, en kijkt daarbij ook terug naar de TVL 1 en TVL Q4. Ik heb u hier op 26 februari
jl. over geïnformeerd.16 RVO.nl heeft een interne commissie opgericht die adviseert over de kaders waarmee
deze gevallen worden beoordeeld en waar nodig advies geeft over individuele gevallen.
Inmiddels zijn ongeveer 150 zaken in beeld en in behandeling.

Bezwaren

Ondernemers kunnen altijd bezwaar aantekenen tegen een besluit. In verband met de
eerder genoemde uitspraken van het CBb worden gelijksoortige eerder afgewezen bewaren
opnieuw in behandeling genomen. Tegen 4.489 besluiten (op een totaal circa 185.000
besluiten in de TVL) lopen momenteel bezwaren, inclusief bezwaren op het gebied van
de SBI-codes. Hiervan zijn er 1.390 afgehandeld en nog 3.099 in behandeling. In 41%
van de gevallen is het bezwaar (deels) toegekend en het besluit (deels) herzien. Circa
5% van de bezwaren is gedurende de procedure ingetrokken. RVO.nl heeft extra capaciteit
ingezet om de bezwaren tijdig te kunnen behandelen.

Misbruik en oneigenlijk gebruik

In deze paragraaf informeer ik u over de wijze waarop misbruik en oneigenlijk gebruik
(M&O) van de TVL zoveel mogelijk wordt voorkomen. Ook ga ik in op de aan het licht
gekomen gevallen van misbruik en oneigenlijk gebruik in de TVL, in navolging van mijn
brieven van 13 en 14 januari jl.17

De TVL regeling is in korte tijd opgezet om zoveel mogelijk ondernemers, die getroffen
zijn door de gevolgen van de coronacrisis, tegemoet te komen in hun doorlopende vaste
lasten. Om deze grote aantallen ondernemers snel te voorzien van financiële steun
wordt de regeling in hoge mate geautomatiseerd uitgevoerd en wordt er gewerkt met
voorschotten op basis van de te verwachten omzetderving. De regeling kent daarmee
een verhoogd risico op misbruik en oneigenlijk gebruik. Het kabinet heeft reeds in
de najaarsnota 2020 aangegeven dat bij veel van de steunmaatregelen een verhoogd risico
op misbruik en oneigenlijk gebruik aanwezig is.18 Er is daarom bij de TVL een uitgebreid systeem van risicobeheersing opgezet om deze
risico’s te beperken. In mijn brief van 14 januari jl. ben ik uitgebreid op de gekozen
systematiek ingegaan.

Werkwijze op hoofdlijnen

Op hoofdlijnen is de werkwijze van RVO.nl als volgt. In de aanvraag- en vaststelling
fase wordt een besluit genomen over de subsidieverlening, en daarmee het voorschot
en vervolgens het definitieve subsidiebedrag. Om deze besluiten bij volumes van tienduizenden
aanvragen per week tijdig te kunnen nemen zijn belangrijke delen van de uitvoering
geautomatiseerd. Zodra een aanvraag of een verzoek tot vaststelling wordt ingediend
wordt daarom geautomatiseerd een risicoprofiel van de aanvraag en aanvrager opgesteld
op basis van een aantal indicatoren. Deze indicatoren worden veelvuldig bijgesteld,
onder andere op basis van data-gestuurde evaluaties, signalen uit de handmatige beoordeling
van aanvragen en signalen van banken, fraudeonderzoekers, de FIOD, de Belastingdienst
en andere relevante partijen. Zwaarwegende indicatoren, zoals een geregistreerd faillissement,
leiden direct tot een verhoogd risico. Lichte indicatoren, zoals kansberekeningen
over de plausibiliteit van opgevoerde gegevens, leiden alleen in onderlinge samenhang
tot een verhoogd risico.

Werkwijze bij het voorschot

Aanvragen met een verhoogd risico op misbruik en oneigenlijk gebruik worden voorafgaand aan de uitbetaling van het voorschot door RVO.nl verscherpt handmatig gecontroleerd.
Dit gebeurt onder andere op de juistheid van de opgevoerde gegevens en aan de hand
van andere indicatoren voor mogelijke misbruik en oneigenlijk gebruik (M&O)-risico’s.
Tijdens de handmatige controle worden indien nodig ook aanvullende informatie en bewijsstukken
opgevraagd. Dit heeft mede tot gevolg dat aanvragen met een verhoogd risico gemiddeld
twee tot drie weken extra verwerkingstijd hebben. Aanvragen waarbij M&O wordt geconstateerd
worden afgewezen, waarmee wordt voorkomen dat een voorschot wordt uitbetaald aan ondernemingen
die daar geen recht op hebben. Er zijn tot nog toe circa 25.000 handmatige controles
uitgevoerd voorafgaand aan de uitbetaling van een voorschot. Dit heeft mede geleid
tot ongeveer 16.000 afwijzingen.

Kenmerk

TVL 1 (Q3 2020)

TVL Q4 2020

TVL Q1 2021

nu open

Subsidie toegekend

552 mln.

1200 mln.

540 mln.

Ontvangen aanvragen

47.646

90.202

78.846

Afgewezen/Ingetrokken

5.264

9.718

1.631

Aanvullende handmatige controles

8.870

19.381

 

Intrekking subsidie na constatering M&O

(gebeurt tijdens vaststelling)

638

 

Aangiftes

70

315

 

Werkwijze bij de vaststelling

Een vergelijkbare werkwijze wordt enkele maanden later, bij de vaststelling, gehanteerd
waarbij aanvragers een vaststellingsverzoek indienen waarmee zij het werkelijke omzetverlies
aantonen en vervolgens het resterende subsidiebedrag uitbetaald krijgen. Andermaal
wordt aan de hand van een geautomatiseerd risicomodel bepaald welke vaststellingsverzoeken
handmatig aanvullend worden gecontroleerd. Aanvragen kunnen dus tweemaal in een handmatige
controle vallen, voorafgaand aan het voorschot en aan de vaststelling, De vaststelling
en handmatige controle van de eerste TVL 1 is op dit moment in volle gang. Hierbij
maakt RVO.nl gebruik van de btw-aangifte die het ontvangt van de Belastingdienst.

Aanpassingen gedurende de uitvoering

Ook gedurende de openstelling kunnen signalen, zoals van de FIOD, die met RVO.nl worden
gedeeld tot handelen nopen. Die signalen worden vaak ontvangen na de verlening van
een voorschot, maar voor het vaststellen van de uiteindelijke subsidie. Als RVO.nl
een signaal ontvangt voert het direct een versneld M&O-onderzoek uit. Zo stelt men
vast of nieuwe verdachte patronen moeten leiden tot een aanpassing van het risicomodel
of de handmatige controle en worden toekomstige gevallen zoveel mogelijk voorkomen.
Ook wordt er bepaald of het opportuun is om direct op het verleende besluit terug
te komen, bijvoorbeeld door het besluit ambtshalve in te trekken. En zoals ik aankondigde
in de brief van 14 januari (Kamerstuk 35 420, nr. 210), wordt nu geautomatiseerd gecontroleerd op basis van gegevens van de Belastingdienst
tijdens het verlenen van het voorschot.

Meldingen van banken

Een voorbeeld van signalen die we van derden krijgen zijn de meldingen van banken.
De Nederlandse Vereniging van Banken meldde eind december dat er mogelijk sprake was
van misbruik en oneigenlijk gebruik van de TVL over een eerste tranche van circa 270
aanvragen, met een bedrag aan uitgekeerde voorschotten van naar schatting € 15–20
miljoen. Het betrof ondernemingen die in het vierde kwartaal van 2019 volgens de bank
geen omzet hadden geboekt op hun rekening en daarmee waarschijnlijk geen omzetderving
hebben, maar wel in TVL Q4 2020 een voorschot van RVO.nl hebben ontvangen. Op 14 januari
meldde ik dat op dat moment tegen 59 ondernemers aangifte was gedaan bij het Openbaar
Ministerie.

RVO.nl constateerde toen met de banken dat er sprake was van een patroon dat door
het geautomatiseerde risicomodel nog onvoldoende herkend werd. Daarop zijn zo snel
mogelijk een aantal aanpassingen doorgevoerd waar ik u op 14 januari over heb geïnformeerd.

Stand van zaken

Op 14 januari was het onderzoek met de banken in volle gang en was al duidelijk dat
het aantal meldingen in werkelijkheid hoger zou komen te liggen. Inmiddels hebben
de meldingen van banken betrekking op 643 verleende subsidies in TVL Q4. Daarvan is
er in 629 gevallen misbruik en oneigenlijk gebruik geconstateerd. Die verleende subsidies
zijn inmiddels ingetrokken, nog voorafgaand aan de vaststelling van TVL Q4. Deze gevallen
hebben betrekking op uitbetaalde voorschotten van circa € 42 miljoen. Deze 629 meldingen
moeten worden afgezet tegen een totaal aantal aanvragen van inmiddels meer dan 216.000.

Er zijn door de banken ook meerdere meldingen gedaan bij de Financial Intelligence
Unit (FIU). Hier wordt naar gekeken door de FIOD, met de blik hier vooral de criminele
samenwerkingsverbanden uit te halen en op te pakken.

Voor subsidies die worden ingetrokken na constatering van misbruik wordt in de regel
conservatoir beslag gelegd op de bankrekening waar het subsidiebedrag op is uitbetaald.
Het bedrag wordt daarmee bevroren. Dat is ook bij deze zaken gebeurd. Ook wordt in
dergelijke gevallen aangifte gedaan bij het Openbaar Ministerie.

Inmiddels is per 18 maart 343 keer beslag gelegd en 387 keer aangifte gedaan. De afhandeling
van de resterende meldingen loopt. Sommige bedrijven hebben meerdere frauduleuze aanvragen
gedaan, waartegen dan in zijn geheel aangifte wordt gedaan. Naar aanleiding van de
intrekking van de subsidie heeft een kleine tiental ondernemers de verleende subsidie
geheel of gedeeltelijk terug betaald. Voor de overige aanvragen worden in de komende
weken – na het verstrijken van de wettelijke termijnen – de conservatoire beslagen
omgezet in executoire beslagen. Daarmee kan de bank het bevroren en nog beschikbare
subsidiebedrag rechtmatig terugbetalen aan RVO.nl. Ook wordt de ondernemer daarna
in rechterlijke uitspraak verplicht het (eventueel) restant aan RVO terug te betalen.
De verwachting is dat hiermee een deel van de uitgekeerde bedragen wordt terug gehaald,
ook omdat banken zelf op grond van hun signalering voortvloeiend uit de Wet ter voorkoming
van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft), al verdachte subsidie-uitbetalingen
hadden bevroren.

Effectiviteit van de aanpassingen

De route voor misbruik en oneigenlijk gebruik van de TVL volgens het hierboven beschreven
patroon, lijkt effectief te zijn bestreden. Sinds de Kamerbrief van 14 januari jl.
en de genoemde aanpassingen, heeft RVO.nl circa 50.000 subsidies in TVL Q4 2020 en
TVL Q1 2021 toegekend. Er is sindsdien nog bij geen van die toegekende subsidies misbruik
of oneigenlijk gebruik op basis van dit patroon geconstateerd.

De aanpassingen in het risicomodel, de verscherpte controles en de uitgebreide samenwerking
met onder andere banken zijn daarmee een belangrijke en effectieve aanscherping geweest
in het bestrijden van M&O binnen de TVL. Dit betekent echter niet dat er geen misbruik
of oneigenlijk gebruik meer op zal treden, kwaadwillenden zullen altijd op zoek zijn
naar andere routes.

Door het steeds verder aanscherpen van controles vooraf is de uitvoeringslast voor
RVO.nl toegenomen. Dat is de keerzijde van deze werkwijze. In TVL1 werd circa 18%
van de aanvragen als hoog-risico gekenmerkt en handmatig aanvullend gecontroleerd.
In TVL Q1 2021 ligt dit inmiddels op 32%. In de praktijk is zeker niet in alle gevallen
sprake van misbruik of oneigenlijk gebruik, maar is menselijke inzet wel noodzakelijk
om er voor te zorgen dat een ondernemer krijgt waar die recht op heeft. RVO.nl schaalt
daarom continu in capaciteit op om aan deze vraag te voldoen.

Verdere aanpassingen in de uitvoering

De intensiveringen van de TVL Q1 2021 leiden onvermijdelijk tot een verdere stijging
van het M&O-risico. Het hogere vergoedingspercentage en het hogere maximum bedrag
helpen niet alleen ondernemingen in nood, maar vergroten ook de aantrekkingskracht
van de TVL op kwaadwillenden. Nieuwe, steeds verfijndere modi operandi, vragen om
het continu bijstellen van de werkwijze van RVO.nl en intensieve samenwerking met
de opsporingsdiensten. RVO.nl spant zich tot het uiterste in om gelijke tred te houden
met de intensivering van de regeling. Daarbij wordt gezocht naar mogelijkheden om
de samenwerking en gegevensuitwisseling met o.a. de FIOD en de banken, binnen de ruimte
die de regelgeving biedt, te intensiveren.

RVO.nl voert verdere aanpassingen door voor de controle van grote bedrijven en voor
de bescherming van alle aanvragers tegen misbruik en oneigenlijk gebruik door derden,
zoals identiteitsdiefstal.

Aanpassingen voor grote bedrijven

Door de voorgenomen verhoging van het maximum subsidiebedrag en openstelling van de
TVL voor grote bedrijven, dus niet-mkb-ondernemingen, wordt de TVL kwetsbaar voor kunstmatige fiscale constructies die oneigenlijk
gebruik van de regeling tot doel kunnen hebben. Daarom worden aanvullende controle
instrumenten, zoals accountantsproducten, verplicht gesteld bij de vaststelling van
de TVL voor alle grote bedrijven en voor mkb-bedrijven bij subsidies boven € 125.000.
Dit grensbedrag is in lijn met de grensbedragen zoals opgenomen in de Regeling vaststelling
Aanwijzingen voor subsidieverstrekking.19

Er zal mogelijk ook bij de aanvraag een verklaring of een product van een accountant
worden gevraagd. Hierbij wordt waar mogelijk aansluiting gezocht bij bestaande accountantsproducten
uit het gangbare economische verkeer van ondernemingen. Dit wordt in de nog te publiceren
regeling verder uitgewerkt.

Bescherming van alle aanvragers

Geregistreerde bestuurders, of eigenaren van ondernemingen (zoals eenmanszaken), kunnen
momenteel met DigiD inloggen en namens een onderneming een aanvraag indienen. Ook
kan er gebruik worden gemaakt van eHerkenning, een digitaal inlogmiddel voor ondernemingen.
Bij de openstelling van TVL1, met destijds maximale subsidiebedragen tot € 50.000,
is er voor gekozen dit zo laagdrempelig mogelijk te maken. Ondernemers konden een
aanvraag indienen vanaf eHerkenning niveau 1. Intensivering van de TVL Q1 maakt het
noodzakelijk om maatregelen te nemen die ondernemers verder beschermen tegen misbruik
en oneigenlijk gebruik door derden, zoals identiteitsdiefstal. Daarom wordt eHerkenning
niveau 3, waarbij door eHerkenning providers onder andere het originele identiteitsbewijs
van ondernemers wordt geverifieerd, verplicht gesteld, in lijn met het niveau dat
ook wordt gebruikt voor het doen van btw-aangifte bij de Belastingdienst. Daarbij
komt dat eHerkenning niveau 1 sowieso vanaf 1 juli afgeschaft wordt, wat zou betekenen
dat ondernemers dan ook niet meer bij de vaststellingsverzoeken van TVL Q1 kunnen.

Ter voorbereiding op de intensivering van TVL Q1 wordt vanaf 12 april de minimale
inlogvereiste voor TVL Q1 en Q2 eHerkenning niveau 3. DigiD blijft daarnaast ook als
inlogmogelijkheid bestaan (ondernemers houden met eHerkenning 1 nog wel toegang tot
hun TVL 1 of TVL Q4 aanvraag). Ongeveer 20% van de aanvragen in TVL wordt momenteel
gedaan met een ander inlogmiddel dan eHerkenning 3 of DigiD. Deze aanvragers worden
ruimschoots op tijd geïnformeerd over deze aanpassing en de noodzaak om gebruik te
maken van het zwaardere beveiligingsniveau. RVO.nl werkt momenteel aan een communicatiecampagne,
uit te voeren met onder andere met de Kamer van Koophandel en de eHerkenning providers.
Om deze overgang zo soepel mogelijk te laten verlopen wordt die campagne getest met
gebruikersgroepen van ondernemers. Met de overgang van eHerkenning niveau 1 naar niveau
3 zijn voor de ondernemer kosten verbonden van circa € 35.

Afsluitend

De TVL is een regeling met een nadrukkelijk en tastbaar maatschappelijk effect, die
voor veel ondernemingen een welkome steun in de rug is, in de moeilijke periode waarin
we met elkaar verkeren. De uitvoering van de TVL is nog in volle gang. Daarnaast is
de TVL regelmatig en ingrijpend bijgesteld om mee te ademen met de moeilijke economische
omstandigheden waar ondernemers zich in bevinden. Dat is sterk zichtbaar in het toegenomen
gebruik van de TVL. Tegelijkertijd is de TVL niet perfect en op deze schaal niet eenvoudig
passend te maken voor alle situaties die zich voor kunnen doen. Met de uitvoeringsorganisatie
RVO.nl span ik mij tot het uiterste in om met elkaar de eindstreep te gaan halen.

Ik zal u minimaal een maal per kwartaal, of vaker indien nodig, informeren over de
stand van zaken bij de uitvoering van de TVL. De volgende voortgangsrapportage ontvangt
u in juni 2021.

De Staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat,
M.C.G. Keijzer