Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Leijten over de bouw van het datacentrum van Microsoft

Antwoord van Minister De Jonge (Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening), mede namens
de Minister van Economische Zaken en Klimaat (ontvangen 30 mei 2023).

Vraag 1

Kunt u uitleggen hoe het kan dat Microsoft ondanks het ontbreken van een vergunning
toch doorbouwt? Wat gaat u hieraan doen?1

Antwoord 1

Het college van gedeputeerde staten van de provincie Noord-Holland is het bevoegd
gezag voor vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH) op het gebied van de
Wabo (bouwen) en de Wet natuurbescherming (stikstof) als het gaat om de bouw en ingebruikname
van het datacentrum van Microsoft. De omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied en de omgevingsdienst
Noord-Holland Noord voeren deze taken namens hen uit.

De provincie geeft aan dat de start van de bouwwerkzaamheden door Microsoft is toegestaan
op basis van twee gedoogbeslissingen2 die de omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied heeft genomen. Het gaat om een gedoogbeslissing
om te mogen starten met bouwen en een gedoogbeslissing om te mogen starten met bouwen
van een onderstation ten behoeve van het datacentrum. De provincie geeft aan dat een
beslissing tot gedogen alleen wordt genomen als er concreet zicht is op legalisatie
(in dit geval het verlenen van de omgevingsvergunning). Dit is in lijn met de landelijke
handhavingsstrategie3.

De omgevingsvergunning is inmiddels op 19 april jl. verleend. De vergunning is nog
niet onherroepelijk. De provincie geeft aan dat het risico van het bouwen, vooruitlopend
op de onherroepelijke omgevingsvergunning, bij Microsoft ligt. Dat risico is dat bijvoorbeeld
de bouw wordt stilgelegd, indien de vergunning door de rechter wordt vernietigd. De
keuze om in die situatie te gaan handhaven en op welke manier ligt bij het bevoegd
gezag (provincie Noord-Holland).

Vraag 2

Erkent u dat een voorkeursbehandeling het draagvlak en het vertrouwen in de overheid
schaadt, omdat regels dan niet voor iedereen lijken te gelden? Hoe gaat u dit voorkomen?

Antwoord 2

Voor alle partijen, zowel burgers als bedrijven, gelden dezelfde juridische kaders.
Zodoende wordt elk beoogd project getoetst aan dezelfde wet- en regelgeving. De beslissingen
in het proces van vergunningverlening zijn openbaar. Voor zover ik dat kan beoordelen
heb ik niet de indruk dat Microsoft een voorkeursbehandeling krijgt ten opzichte van
andere bedrijven en burgers. Zoals toegelicht in mijn antwoord op vraag 1 zijn gedeputeerde
staten van de provincie Noord-Holland het bevoegd gezag en voeren de omgevingsdiensten
deze taken namens het college uit. De uitvoering van de taken door gedeputeerde staten
wordt gecontroleerd door provinciale staten.

Vraag 3

Heeft u ook de indruk dat de samenwerking tussen lokale autoriteiten en Microsoft
een voorkeursbehandeling betreft? Kunt u uw antwoord toelichten?

Antwoord 3

Die indruk heb ik, op basis van de informatie waarover ik beschik, niet. Zie voor
een toelichting mijn antwoorden op vraag 1 en 2.

Vraag 4

Hoe voorkomt u dat invloedrijke partijen een voorkeursbehandeling genieten bij vergunningsaanvraagprocedures,
zoals ook bij de situatie met Facebook en het datacentrum in Zeewolde?4

Antwoord 4

Ik vertrouw erop dat provincies en gemeenten, als bevoegd gezag, de hun toebedeelde
taken en verantwoordelijkheden bij het verlenen van omgevingsvergunningen op een eerlijke
en transparante wijze uitvoeren, zonder dat bepaalde aanvragers een voorkeursbehandeling
krijgen. Gemeenteraden en provinciale staten hebben hierin een belangrijke taak, als
organen die het college van B&W en het college van gedeputeerde staten controleren
bij het uitoefenen van hun taken. Op deze manier is geborgd dat het proces van vergunningverlening
volgens de wettelijke regels verloopt.

Vraag 5

Hoeveel projecten liggen stil in de kop van Noord-Holland omdat er geen aansluiting
op het elektriciteitsnetwerk mogelijk is? Welke daarvan zouden doorgang kunnen vinden
als Microsoft geen energie meer nodig heeft?

Antwoord 5

Microsoft sluit direct aan op het hoogspanningsnet van TenneT die volgens huidige
regelgeving handelt op basis van het «first come, first served» principe (non-discriminatiebeginsel).
Vanwege de aansluiting op het hoogspanningsnet concurreert Microsoft niet direct met
andere regionale projecten, aangezien deze op de regionale netinfrastructuur worden
aangesloten.

Vraag 6

Nu blijkt dat het datacenter in de Kop van Noord-Holland niet de juiste vergunningen
heeft om te bouwen, geldt dan niet direct het afgegeven moratorium uit de datavisie?
Kunt u uw antwoord toelichten?5

Antwoord 6

Zoals aangegeven in het antwoord op vraag 1 geeft de provincie Noord-Holland aan dat
de start van de bouwwerkzaamheden door Microsoft wetmatig was, op basis van de twee
gedoogbeslissingen die de omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied heeft genomen. Inmiddels
is de omgevingsvergunning verleend.

De uitbreiding van het hyperscale datacentrum in de gemeente Hollands Kroon past binnen
de Ruimtelijke Strategie Datacenters (2019) die u aanhaalt. In deze strategie stellen
we dat groei en/of uitbreiding van hyperscale datacentra kansrijk wordt geacht in
de Eemshaven en Middenmeer (dit is de locatie van het datacentrum van Microsoft).
Dit uitgangspunt hebben we bekrachtigd in de Nationale Omgevingsvisie (2020).

Het datacentrum van Microsoft ligt in een gebied dat door de gemeente Hollands Kroon
is bestemd voor onder andere de uitbreiding van het bestaande hyperscale datacentrum.
Deze locatie is ook uitgezonderd van het verbod op de vestiging van nieuwe hyperscale
datacentra. Dit is opgenomen in de landelijke voorbeschermingsregels. Deze voorbeschermingsregels
zijn vastgesteld vooruitlopend op de in procedure zijnde regelgeving voor de vestiging
van hyperscale datacentra. Ook binnen deze regelgeving is dit gebied uitgezonderd
van het verbod op vestiging van nieuwe hyperscale datacentra.

Vraag 7

Vindt u dat Microsoft door het overtreden van de wettelijke vereisten zijn vergunning
moet verliezen en de bouw van het datacenter moet worden gestaakt? Waarom geldt de
wet niet voor Microsoft?

Antwoord 7

Uit contact met de provincie Noord-Holland blijkt dat de start van de bouwwerkzaamheden
door Microsoft wetmatig was, op basis van de twee genoemde gedoogbeslissingen. Inmiddels
is de omgevingsvergunning verleend.

Zoals aangegeven in het antwoord op vraag 1 zijn gedeputeerde staten van de provincie
Noord-Holland bevoegd gezag voor vergunningverlening, toezicht en handhaving. Provinciale
staten controleert of gedeputeerde staten hun taken naar behoren uitvoert. Ik vertrouw
erop dat de provincie de hun toebedeelde taken goed uitvoert.

Vraag 8

Kunt u laten weten welke bemoeienis het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat
(EZK) en/of de Netherlands Foreign Investment Agency (NFIA) heeft gehad met het faciliteren
van Microsoft om het datacenter te ontwikkelen? Onder welke projectnaam is er met
en voor Microsoft contact geweest? Welke onderzoeken, werkbezoeken, contacten, overleggen
zijn er gefaciliteerd vanuit de NFIA en/of het Ministerie van EZK?

Antwoord 8

Naast het aantrekken van buitenlandse investeringen in Nederland, heeft NFIA als kerntaak
om buitenlandse bedrijven te helpen bij vervolginvesteringen in ons land. Tot begin
2020 was het aantrekken van datacentra een strategisch speerpunt binnen het acquisitiebeleid
van de NFIA, om de Nederlandse ICT infrastructuur te versterken. Dit was in lijn met
het strategische acquisitiebeleid van ICT-bedrijven, zoals opgenomen in het plan «the
Netherlands: Digital Gateway to Europe».6 Vanuit de opdracht om hoofdkantoor-, onderzoeks- en innovatieactiviteiten van buitenlandse
bedrijven in Nederland te laten vestigen is NFIA derhalve sinds 2009 bij vrijwel alle
projecten van Microsoft datacentra betrokken geweest, zo ook dit specifieke project,
onder de projectnaam «Microsoft».

Sinds begin 2020 worden datacentra niet meer actief naar Nederland aangetrokken door
de NFIA. Dit geldt zowel voor hyperscale datacentra als voor andere soorten datacentra.
Als een bedrijf zich meldt bij de NFIA wordt deze doorverwezen naar regionale overheden
(aangezien de vestiging regionaal is belegd).

Voor dit project in de gemeente Hollands Kroon geldt dat met name de regionale Invest
in Holland partner van NFIA, het Ontwikkelingsbedrijf Noord-Holland-Noord (NHN), in
contact met Microsoft is geweest. Bij uitbreidingen voeren over het algemeen regionale
onderwerpen zoals vergunningprocedures de boventoon en is de rol van NFIA beperkt.
NFIA heeft geen rol bij vergunningverlening en verwijst hiervoor naar het bevoegd
gezag.

Omdat Microsoft een belangrijke partij is binnen het ICT ecosysteem en de digitale
infrastructuur van Nederland, onderhoudt NFIA in het kader van «Investor Relations»
algemeen periodiek contact met het bedrijf. Aangaande dit specifieke uitbreidingsproject
in de gemeente Hollands Kroon heeft NFIA tot 2021 regelmatig contact gehad om op de
hoogte te blijven over de voortgang. De laatste bezoekmomenten van NFIA aan Microsoft
in het kader van dit project dateren van september en december 2021.