Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen de leden Kuiken en Van den Hul over corona en de vele andere levensbedreigende risico’s in vluchtelingenkampen op Griekse eilanden

Antwoord van Staatssecretaris Broekers-Knol (Justitie en Veiligheid), mede namens
Minister van Buitenlandse Zaken (ontvangen 7 april 2020).

Vraag 1

Kent u de berichten «Kind komt om bij brand in vluchtelingenkamp op Griekse eiland
Lesbos»1 en «Stampvol vluchtelingenkamp Lesbos kansloos bij besmetting coronavirus»?2

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2, 3

Deelt u de mening van de in het tweede artikel genoemde tropenarts dat «als wij die
mensen niet snel fatsoenlijke leef- en woonomstandigheden bieden, het mis [gaat]»
omdat anders corona en andere virussen in de omstandigheden waarin mensen zich bevinden,
zich snel verspreiden? Zo ja, welke conclusies verbindt u hieraan? Zo nee, waarom
niet?

Deelt u de mening dat de situatie in het genoemde vluchtelingenkamp, voor zover dat
al niet sowieso het geval was, nu helemaal totaal onhoudbaar is geworden? Zo nee,
waarom niet?

Antwoord 2, 3

Het kabinet deelt de zorgen over de mogelijke gevolgen van de verspreiding van het
coronavirus in de opvangkampen op de Griekse eilanden. Griekenland is, net als andere
Europese lidstaten, bezig om passende maatregelen te treffen in de strijd tegen het
coronavirus. Hierbij zijn de opvangfaciliteiten op de Griekse eilanden een aandachtspunt.
De Griekse autoriteiten hebben specifieke maatregelen getroffen om een uitbraak daar
te voorkomen. Zo worden nieuwe aankomsten niet toegelaten tot de hotspots; zijn asielprocedures,
registratie en beroep tijdelijk opgeschort; is er actieve bewustwording en informatievoorziening
aan migranten en vluchtelingen; zijn gezamenlijke ruimtes gesloten en worden activiteiten
tijdelijk gestaakt; is er een avondklok ingesteld en zijn er speciale «medical units»
opgezet. Niettemin is de situatie kwetsbaar, in het bijzonder vanwege het gebrek aan
gezondheidszorg en ondermaatse sanitaire voorzieningen en hygiëne in de overvolle
opvanglocaties. De Europese Commissie, UNHCR, IOM en hulporganisaties ondersteunen
waar mogelijk om de gezondheidszorg te versterken en preventie te bevorderen onder
vluchtelingen en migranten. Indien een migrant in één van de opvangfaciliteiten positief
wordt gestest, wordt de patiënt overgeplaatst naar het lokale ziekenhuis, en wordt
haar of zijn directe omgeving in quarantaine geplaatst. De capaciteit van de ziekenhuizen
op de eilanden is een punt van zorg.

De Europese Commissie en de Griekse autoriteiten werken samen aan een noodplan om
de risico’s op een COVID-19 uitbraak zo ver mogelijk te verkleinen in de opvanglocaties
op de Griekse eilanden.

De Europese Commissie heeft op 4 maart jl. een actieplan voor Griekenland aangekondigd.
Dit actieplan bestaat uit een door Frontex gecoördineerd terugkeerprogramma, twee
ondersteunende grensbewakingsoperaties aan de zee- en landgrens en additionele financiële
steun van EUR 700 miljoen. De eerste EUR 350 miljoen heeft de Commissie direct beschikbaar
gesteld om grens- en migratiemanagement aan te pakken. Provisioneel wordt voor de
direct beschikbare EUR 350 miljoen gekeken naar het vergroten van opvangcapaciteit,
vrijwillige terugkeer en de infrastructuur die nodig is voor «screening procedures»
voor gezondheid en veiligheid. Daarnaast zal het bedrag worden aangewend om het Europees
Ondersteuningsbureau voor Asielzaken (EASO) en Frontex te ondersteunen, om (vrijwillige)
terugkeer te bevorderen en lopende activiteiten te continueren. De Commissie heeft
op 27 maart een voorstel gedaan voor de additionele EUR 350 miljoen.3 Hier wordt uw Kamer separaat nader over geïnformeerd. Het kabinet acht het van belang
dat hierbij voldoende financiële absorptiecapaciteit van Griekenland en een effectieve
en efficiënte besteding van de middelen wordt gewaarborgd. Nederland draagt tevens
bij aan de steunvraag van Griekenland aan Frontex, de zgn. Rapid Border Intervention voor de landgrens.

Daarnaast helpt Nederland om de meest acute humanitaire noden te verlichten, bijvoorbeeld
door humanitaire organisaties in staat te stellen snel en flexibel te reageren in
noodsituaties. Nederland verleent bijvoorbeeld ongeoormerkte steun aan diverse organisaties
– zoals UNHCR – die een belangrijke rol spelen in de huidige humanitaire respons in
Griekenland.

Ook stelt de Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking via het
Nederlandse Rode Kruis (NRK) EUR 500.000 beschikbaar om het regionale appeal van de
Internationale Federatie van Rode Kruis en Rode Halve Maan-bewegingen (IFRC) te ondersteunen.
Een deel van dit IFRC-plan betreft humanitaire activiteiten in Griekenland, waaronder
in en rondom de opvangfaciliteiten op de eilanden. Dit zal onder meer ingezet worden
om de acute noden op het gebied van water- en sanitaire voorzieningen, gezondheidszorg
en bescherming te lenigen.

Tenslotte kan Griekenland, net als andere lidstaten, gebruik maken van crisis-mechanismen
om acute in-kindassistentie te vragen in geval van een noodsituatie. Dat geldt ook voor extra medische
hulp. Momenteel is daar nog geen sprake van. Het kabinet volgt de ontwikkelingen nauwlettend.

Vraag 4, 5, 6

Bent u nog steeds van mening dat het geen «structurele oplossing» 3) is om extra migrantenkinderen
van de Griekse eilanden op te nemen? Zo ja, waarom? Zo nee, waarom niet?

Meent u werkelijk dat het «leveren [van] experts, juridische bijstand en dekens» enig
alternatief is voor het daadwerkelijke redden van kinderen die in grote nood verkeren?
Zo ja, dat kunt u toch niet echt menen? En zo ja, waarom meent u dat? Zo nee, waarom
niet en welke gevolgen verbindt u daaraan?

Deelt u de mening dat het van geen enkel belang is of een oplossing voor deze kinderen
al dan niet «structureel» is aangezien ze nu in acuut gevaar en mensonterende omstandigheden
verkeren waar zij uit moeten worden gehaald? Zo ja, gaat u dan ervoor zorgen dat een
deel van die kinderen, net zoals andere EU-landen doen, een veiliger plek krijgen
in Nederland, desnoods na checks op corona en een isolatieperiode? Zo nee, waarom
zegt u dan «het grijpt ook mij aan»4 en hoe oprecht is dat dan nog langer?

Antwoord 4, 5, 6

Zoals vaker met uw Kamer gewisseld, is het kabinet voorstander van het doorvoeren
van structurele verbeteringen, zoals het versnellen van de asielprocedures, het verbeteren
van de opvangomstandigheden en het bevorderen van terugkeer. Nederland ondersteunt
de Griekse autoriteiten zowel bilateraal als via de EU om deze verbeteringen door
te voeren. In dat licht verwelkomt het kabinet het Actieplan van de Europese Commissie
om Griekenland hierbij te ondersteunen. Het kabinet vindt dat een substantieel deel
van de additionele EUR 350 mln besteed moet worden aan het verbeteren van de omstandigheden
van alleenstaande minderjarige vreemdelingen (AMV’s). Daar heb ik ook recentelijk
op aangedrongen tijdens de JBZ-Raad op 13 maart jl., conform de motie- Voordewind
c.s.5 Daarnaast heeft Nederland de Europese Commissie verzocht om AMV´s te ondersteunen
waar mogelijk.

Het ad hoc opnemen van AMV’s vindt het kabinet geen structurele oplossing. Ad hoc relocatie gaat in tegen de essentie van de EU-Turkije Verklaring, die ziet op het
breken van het businessmodel van mensensmokkelaars. Herplaatsing naar Europa werkt
contraproductief en houdt mensensmokkel in stand. Dat geldt ook voor de herplaatsing
van AMV’s. Terugkeer van mensen die geen recht hebben op asiel in Griekenland, is
volgens het kabinet de enige manier om de eilanden structureel te ontlasten. Wel erkent
het kabinet dat de situatie voor deze kwetsbare groep verbeterd dient te worden.