Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Lodders en Aartsen over het bericht ‘Belastingdienst heeft geen btw-id voor starters: 'Ik zit weken op zwart zaad'

Antwoord van Staatssecretaris Vijlbrief (Financiën), mede namens de Staatssecretaris
van Economische Zaken en Klimaat (ontvangen 21 februari 2020).

Vraag 1

Wat vindt u van de situatie dat startende ondernemers weken moeten wachten op een
btw-identificatienummer en hierdoor hun bedrijf niet kunnen uitoefenen?1

Antwoord 1

Het is niet gewenst en niet de bedoeling dat deze startende ondernemers langer dan
twee weken moeten wachten op het omzetbelastingnummer (hierna: ob-nummer) en het nieuwe
btw-identificatienummer (hierna: btw-id).

De Belastingdienst hanteert als uitgangspunt een termijn van twee weken om het btw-id
te verstrekken. Het unieke btw-id kan alleen door de Belastingdienst worden afgegeven,
omdat derden (zoals de KVK) het btw-id niet meer kunnen afleiden van het BSN. De privacy
van ondernemers is op deze manier beter beschermd.

Vraag 2, 9 en 13

Kunt u aangeven hoeveel startende (deeltijd)ondernemers last hebben van deze situatie?

Hoeveel aanvragen voor een btw-id liggen nog op de plank en hebben nog geen check
gehad?

Wat gaat u doen om de achterstanden weg te werken? Wanneer is de verwachting dat de
achterstanden zijn weggewerkt? Wat gaat u doen om deze getroffen ondernemers te ondersteunen?

Antwoord 2, 9 en 13

Eenmanszaken krijgen met ingang van 1 januari 2020 twee nummers: eerst een ob-nummer
voor contact met de Belastingdienst (waaronder het doen van aangifte) en daarna een
nieuw btw-id voor bijvoorbeeld hun facturen en gebruik op de website van de ondernemer.
Dit is gedaan omdat de privacy van de ondernemers met het unieke btw-id beter gewaarborgd
is.

Begin januari had maximaal de helft van de startende ondernemers last van het probleem
dat ze hun ob-nummer en btw-id niet binnen de gestelde termijn van twee weken in huis
hadden. In aantallen gaat het om bijna 14.000 ondernemers die langer hebben moeten
wachten.

Om de oplopende achterstanden in de eerste weken van dit jaar en specifiek de uitval,
die hierna wordt benoemd, te verwerken is zo snel mogelijk extra capaciteit ingezet
door intern te schuiven met personeel en door extra inhuur en inzet van uitzendkrachten.
De achterstanden zijn inmiddels weggewerkt.

Vanaf 10 februari 2020 worden de inschrijvingen en aanmeldingen van ondernemers weer
zonder vertraging verwerkt, zodat de betreffende ondernemers het ob-nummer en het
btw-id binnen twee weken ontvangen.

Vraag 3 en 10

Kunt u aangeven waarom ondernemers nu aanlopen tegen deze problemen terwijl de piek
van het aantal startende (deeltijd)ondernemers te voorzien was?

Wat is de oorzaak van de achterstanden met de verwerking van de aanvragen voor een
nieuwe btw-id, mede gezien het feit dat u op de hoogte bent van het jaarlijkse piekmoment
aan het begin van het nieuwe jaar?

Antwoord 3 en 10

In het vierde kwartaal van 2019 zijn aanpassingen in de processen doorgevoerd gekoppeld
aan de overgang naar het nieuwe btw-id (zonder BSN) per 1 januari 2020. Daarnaast
is per die datum de nieuwe kleineondernemersregeling in de omzetbelasting ingevoerd.
De aanpassingen zagen mede op het proces registratie nieuwe ondernemers waarbinnen
onder andere een nieuwe applicatie in gebruik is genomen.

De uitval in het proces registratie nieuwe ondernemers, die handmatig verwerkt moet
worden, was hoger dan verwacht en daardoor liepen de voorraden snel op. De belangrijkste
reden voor uitval in het proces is dat de benodigde gegevens voor de vaststelling
van de belastingplicht en aanvullende registraties niet meteen compleet en/of volledig
juist beschikbaar zijn. Binnen bovengenoemd proces worden ook de aanmeldingen van
zonnepaneelhouders verwerkt, waarvan de aanmeldingen in de maand december 2019 50%
hoger waren dan in december 2018. Er moesten in deze drukke periode daardoor ook 5.000
meer aanmeldingen zonnepaneelhouders dan voorzien verwerkt worden.

Vraag 4

Deelt u de mening dat het bijzonder vervelend en onwenselijk is wanneer ondernemers
zich moeten bezighouden met administratieve rompslomp en tekortkomingen bij de Belastingdienst
in plaats van met ondernemen omdat ze niet beschikken over een geldig btw-id? Zo ja,
waarom? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 4

Ja, ik deel deze mening; daarom streeft de Belastingdienst ernaar dat ondernemingen
niet langer dan twee weken moeten wachten op het ob-nummer en het btw-id, en zijn
hiervoor ook maatregelen genomen (zie ook vraag 2).

Vraag 5 en 6

Waarom krijgen nieuwe ondernemers hun btw-id niet mee bij hun KvK-inschrijving?

Kunt u aangeven waarom de werkwijze bij inschrijving bij de KvK veranderd is en hoeveel
capaciteit er extra ingezet moet worden bij de Belastingdienst om volgens deze nieuwe
werkwijze te werken?

Antwoord 5 en 6

In 2018 heeft de Autoriteit Persoonsgegevens de Minister van Financiën een verwerkingsverbod
opgelegd om het Burgerservicenummer (BSN) in het btw-identificatienummer te gebruiken.
Het BSN was de basis van het nummer dat veel ondernemers al van de KVK namens de Belastingdienst
ontvingen bij hun inschrijving. Bij de brief van 19 december 2018 heeft mijn ambtsvoorganger
de Tweede Kamer geïnformeerd over de implementatie van het alternatief voor het gebruik
van het btw-identificatienummer met BSN, waardoor de privacy van de ondernemers beter
beschermd is. Dit alternatief is per 1 januari 2020 geïmplementeerd.2 Als gevolg hiervan is ook de procedure van het toekennen van nummers gewijzigd,
nu ontvangt een (startende) ondernemer twee verschillende nummers. Na implementatie
gebruikt de ondernemer/natuurlijk persoon daarom de volgende twee nummers:

– het nieuwe btw-identificatienummer (btw-id) zonder BSN: voor externe contacten met
klanten en (internationale) leveranciers en voor vermelding op de website;

– het voormalige btw-nummer, zonder de toevoeging NL: wat we nu omzetbelastingnummer
(ob-nummer) noemen, voor contact met de Belastingdienst en de aangifte omzetbelasting.

Zo wordt de privacy van de ondernemer beter gewaarborgd en is het niet langer mogelijk
voor derden om het BSN af te leiden uit het btw-identificatienummer.

Deze ondernemers ontvangen bij inschrijving bij de KVK vanaf 1 januari 2020 een brief
van de Belastingdienst. Hierin staat uitgelegd dat zij binnen twee weken twee brieven
krijgen, elk met een nummer en waarvoor zij dit nummer gebruiken. Het btw-id staat
in de tweede brief vermeld.

Als gevolg van de inzet van digitalisering is bij de Belastingdienst geen extra capaciteitsinzet
vereist om volgens deze nieuwe werkwijze te werken. In de eerste weken van 2020 is
wel extra capaciteit ingezet om de snel oplopende voorraden te behandelen die zijn
ontstaan door meer uitval voor handmatige verwerking dan begroot (zie ook vraag 2).

Vraag 7

Deelt u de mening dat de wijziging van bovengenoemde werkwijze tot meer bureaucratie
leidt en dit niet in lijn is met het regeerakkoord waarin juist de afspraak is gemaakt
om de regeldruk en administratieve lasten te beperken? Zo ja, welke stappen gaat u
zetten om op dit punt de administratieve lasten te beperken?

Antwoord 7

Het gebruik van de eerder genoemde twee nummers waaronder het nieuwe btw-id zonder
BSN is een verbetering ten opzichte van het voormalige btw-identificatienummer, waarvan
het belang ook in uw Kamer meermaals naar voren is gebracht. Ik hecht eraan dat startende
ondernemers niet langer dan de termijn van twee weken die daarvoor staat, moeten wachten
op het ob-nummer en het btw-identificatienummer. Hierbij geldt het verwerkingsverbod
om het Burgerservicenummer (BSN) in het btw-id te gebruiken als extra waarborg. Om
die reden is bij brief van 19 december 2018 de Tweede Kamer geïnformeerd over de implementatie
van het alternatief voor het gebruik van het btw-identificatienummer met BSN. Daarbij
is enerzijds zoveel mogelijk rekening gehouden met de uitgangspunten van het Regeerakkoord
om regeldruk en administratieve lasten te beperken, maar geldt anderzijds het verwerkingsverbod
van de Autoriteit Persoonsgegevens.

Vraag 8

Hoe ziet de beoordeling van een aanvraag eruit (welke handelingen worden verricht)
en hoeveel tijd neemt een individuele beoordeling in beslag? Hoeveel beoordelingen
zijn er vanaf de start van deze nieuwe werkwijze afgewezen en met welke reden?

Antwoord 8

Na inschrijving in het Handelsregister worden de gegevens automatisch aan de Belastingdienst
verstrekt. De Belastingdienst toetst de gegevens van de ondernemer administratief
en met een geautomatiseerd risicomodel, om mogelijke fraude te voorkomen. De administratieve
toets betreft onder andere de indeling van de bedrijfsactiviteiten en het bepalen
van de branchecode van de ondernemer. Als dat niet meteen duidelijk is dan wordt er
contact met de ondernemer opgenomen. De administratieve beoordeling (vaststelling)
en de aanvullende registratie van een nieuwe ondernemer kost gemiddeld 10 minuten.
Dit is echter slechts een onderdeel binnen het gehele proces van de registratie van
nieuwe ondernemers. Voordat de ondernemer zijn ob-nummer en btw-id in huis heeft vinden
er nog meer geautomatiseerde en handmatige verwerkingen en handelingen plaats. Uiteindelijk
ontvangt de ondernemer de twee nummers binnen de genoemde twee weken, tenzij uit de
geautomatiseerde beoordeling blijkt dat een extra toetsing moet plaatsvinden.

Voor de afgifte van de nummers worden opvolgend twee brieven aangemaakt, geprint en
verzonden. Indien van toepassing wordt bij de eerste brief een aangifte omzetbelasting
over verstreken tijdvakken meegestuurd.

De eventuele extra toetsing bestaat uit het raadplegen van de systemen en, indien
nodig, een aanvullend onderzoek naar het ondernemerschap door de Belastingdienst.
Indien hierbij nadere informatie nodig is, zoekt de Belastingdienst telefonisch of
schriftelijk contact met belanghebbende. Ook behoort een bedrijfsbezoek tot de mogelijkheden.
De uitkomst van het proces kan een toekenning van de nummers zijn maar ook een afwijzing.
Bij een afwijzing wordt de reden van afwijzing gecommuniceerd richting de aanvrager.
Afwijzing vindt plaats als de Belastingdienst het ondernemerschap voor de omzetbelasting
niet vaststelt of kan vaststellen. De aanvrager kan een verzoek doen tot heroverweging.

De bovenstaande processtappen worden ook uitgevoerd ingeval de belanghebbende zich
niet moet (en kan) inschrijven bij KVK, maar zich dient aan te melden bij de Belastingdienst
omdat hij wel ondernemer is voor de omzetbelasting en/of inkomstenbelasting. In dat
geval registreert de Belastingdienst de algemene gegevens handmatig.

De aangepaste werkwijze is eind 2019 ingevoerd. Tegelijkertijd is een verbeterd en
geautomatiseerd systeem van risicoselectie ingevoerd. Er is nog geen gevalideerde
bestuurlijke informatie beschikbaar over het aantal extra toetsingen en afwijzingen.

Vraag 11

Klopt het dat de Belastingtelefoon de bezorgde ondernemers zonder btw-id onvoldoende
telefonisch kan helpen en dat er binnen de dienst soms zelfs aanvragen kwijtraken?
Welke acties heeft u in gang gezet om het kwijtraken van dossiers per direct te stoppen?

Antwoord 11

De eerdergenoemde oorzaken van de vertraging hebben ervoor gezorgd dat ondernemers
in de eerste twee weken van dit jaar beperkt geholpen konden worden, hier had de Belastingtelefoon
zelf geen invloed op. Het proces bij de Belastingtelefoon is vervolgens aangepast.
Medio januari is er een spoedproces ingericht voor ondernemers die aangaven in de
problemen te komen door het niet kunnen beschikken over het btw-id binnen de gestelde
twee weken. Voor deze ondernemers gold dat hun registratie door deze telefonische
melding versneld werd opgepakt en dat zij binnen enkele werkdagen hun brief met btw-id
kregen. Er zijn op dit moment geen aanwijzingen dat er aanvragen of dossiers kwijtraken.
Daarnaast zijn de achterstanden inmiddels ingelopen en is het spoedproces niet langer
noodzakelijk.

Vraag 12

Heeft u contact met vertegenwoordigers van ondernemers om de problemen waar ondernemers
tegenaan lopen te inventariseren en samen te zoeken naar oplossingen? Zo nee, waarom
niet?

Antwoord 12

De Belastingdienst heeft zowel in de voorbereiding van de implementatie van het nieuwe
btw-id via de gebruikelijke kanalen van afstemming met ondernemers en koepelorganisaties
van fiscaal dienstverleners informatie en updates verstrekt. Op de website van de
Belastingdienst zijn in januari 2020 updates over de langere behandeltermijn geplaatst.
Ook is er contact geweest met VNO/NCW en MKB Nederland over deze problematiek. Inmiddels
zijn de achterstanden ingelopen en kan de ondernemer zijn ob-nummer en btw-id binnen
twee weken verwachten.

Vraag 14

Kunt u aangeven of alle ondernemers inmiddels beschikken over een btw-id nummer op
basis van de tussenoplossing (de factuurvariant), waarvoor de Belastingdienst heeft
gekozen, omdat het niet mogelijk was per 1 januari 2020 op een geheel nieuw systeem
over te gaan, dat nodig was, omdat het oude btw-nummer (op basis van het BSN) niet
meer gebruikt mocht worden? Kunt u aangeven wanneer het geheel nieuwe systeem (zoals
aangekondigd in de brief van 19 december 20183geïmplementeerd gaat worden?

Antwoord 14

De Belastingdienst heeft in het najaar van 2019 alle ondernemers (meest eenmanszaken)
die beschikten over een btw-(identificatie)nummer waarin hun BSN was verwerkt, een
nieuw btw-id uitgereikt waarin geen BSN is verwerkt. In de periode van 1 oktober tot
en met 31 december 2019 zijn 1,47 miljoen nieuwe btw-id’s verstuurd, waarvan ruim
1,3 miljoen aan ondernemers die al per 1 oktober 2019 bij de Belastingdienst geregistreerd
stonden. Daarnaast is in deze periode aan bijna 170.000 nieuwe ondernemers een nieuw
btw-id uitgereikt (inclusief particuliere zonnepaneelhouders).

Er is op dit moment nog geen exacte datum aan te geven wanneer het geheel nieuwe systeem
gebouwd en geïmplementeerd gaat worden. Het beschrijven, inkaderen, begroten, plannen
en prioriteren van deze werkzaamheden vindt plaats in een meerjarig portfolioproces.

Vraag 15

Kunt u de vragen voor het algemeen overleg over de Belastingdienst van 4 maart 2020
beantwoorden?

Antwoord 15

Ja.