Verslag van een schriftelijk overleg : Verslag van een schriftelijk overleg inzake ontwerpbesluit houdende inrichtingen- en activiteiten, milieueffectrapportage en de kwaliteit van toezicht en handhaving, ter bescherming van het fysieke leefomgeving op Bonaire, Sint Eustatius en Saba (Kamerstuk 29383-367)

Nr. 388
VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG

Vastgesteld 10 januari 2023

De vaste commissie voor Infrastructuur en Waterstaat heeft een aantal vragen en opmerkingen
voorgelegd aan de Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat

over de brief van 18 juli 2022 over het ontwerpbesluit houdende inrichtingen- en activiteiten,
milieueffectrapportage en de kwaliteit van toezicht en handhaving, ter bescherming
van het fysieke leefomgeving op Bonaire, Sint Eustatius en Saba (Kamerstuk 29 383, nr. 367).

De vragen en opmerkingen zijn op 28 september 2022 aan de Staatssecretaris van Infrastructuur
en Waterstaat voorgelegd. Bij brief van 23 december 2022 zijn de vragen beantwoord.

De voorzitter van de commissie, T. de Groot

De griffier van de commissie, Rijkers

Vragen en opmerkingen vanuit de fracties en reactie van de Staatssecretaris

Inleiding

De leden van de VVD-fractie hebben met belangstelling kennisgenomen van het Ontwerpbesluit
houdende inrichtingen- en activiteiten, milieueffectrapportage en de kwaliteit van
toezicht en handhaving, ter bescherming van de fysieke leefomgeving op Bonaire, Sint-Eustatius
en Saba en de bijbehorende stukken (hierna: het ontwerpbesluit). Deze leden hebben
daar nog enkele vragen over.

De leden van de GroenLinks-fractie hebben met interesse kennisgenomen van het ontwerpbesluit.

De leden van de Partij voor de Dieren-fractie hebben kennisgenomen van de stukken
en hebben hier nog enkele kritische vragen over.

Het lid van de BBB-fractie heeft kennisgenomen van de brief van de Staatssecretaris
van Infrastructuur en Waterstaat en het bijgevoegde ontwerpbesluit en heeft hierover
nog wel een aantal vragen.

VVD-fractie

Vraag 1

De leden van de VVD-fractie lezen dat er in het ontwerpbesluit diverse kaders, richtlijnen,
procedures en normen zijn opgenomen waar bedrijven op Bonaire, Sint-Eustatius en Saba
rekening mee moeten houden. Deze leden vragen in hoeverre de bedrijven betrokken zijn
bij het opstellen van deze kaders, richtlijnen en normen. Is de Staatssecretaris bereid
een impactanalyse voor het bedrijfsleven op de BES-eilanden uit te voeren? Zo nee,
waarom niet?

Antwoord:

Om een goed beeld te krijgen wat de verwachte impact van de introductie van normen,
richtlijnen en procedures op het bedrijfsleven op Bonaire en Sint-Eustatius, hebben
verschillende onderzoeken plaatsgevonden. In 2014 is een nulmeting door de Omgevingsdienst
Midden en West-Brabant uitgevoerd waarbij alle bedrijven zijn bezocht. Hierbij is
onderzocht welke voorzieningen bedrijven hebben om het milieu te beschermen van de
impact van bedrijfsactiviteiten op de leefomgeving. In 2017 is door Rijkswaterstaat,
de Omgevingsdiensten en in samenwerking met de Directie Toezicht en Handhaving Bonaire
onderzocht wat het ambitieniveau van de regelgeving zou kunnen zijn. Hierbij is binnen
de lokale context gekeken welke voorzieningen getroffen moeten worden om het milieu
adequaat te beschermen zodat verdere achteruitgang wordt tegengegaan en welke investeringen
dit tot gevolg heeft voor de bedrijven. Ook in Sint-Eustatius is een dergelijk onderzoek
uitgevoerd in oktober 2021. De uitkomsten van de onderzoeken hebben geleid tot het
vaststellen van de diverse richtlijnen, normen en procedures. Het kader voor het opstellen
van besluiten, waaronder vergunningen met normen en richtlijnen, is opgenomen in de
Wet Vrom BES. Hierbij wordt uitgegaan van het toepassen van beste beschikbare technieken
(BBT) om nadelige gevolgen voor het milieu te voorkomen of indien niet mogelijk zoveel
mogelijk te beperken.

Vraag 2

De leden van de VVD-fractie constateren dat het ontwerpbesluit inhoudelijk in zijn
algemeenheid afwijkt van milieuregelgeving die geldt in de gemeenten in Nederland.
Is overwogen de Nederlandse regelgeving op Bonaire, Sint-Eustatius en Saba van toepassing
te laten zijn? Deze leden vragen voorts in hoeverre er (op termijn) wellicht sprake
kan zijn van aansluiting van milieuregelgeving voor Bonaire, Sint-Eustatius en Saba
met de reeds bestaande regelgeving in de gemeenten in Nederland. Kan de Staatssecretaris
aangeven welke overwegingen hieraan ten grondslag liggen en welke consequenties daaruit
voort zouden vloeien in positieve en negatieve zin?

Antwoord:

De Wet Vrom BES biedt de grondslag voor dit ontwerpbesluit. Overwegingen over de toepasselijkheid
van Europees Nederlandse regelgeving worden verwoord in de memorie van toelichting
van deze wet. Daar wordt uitgelegd dat de invoering van de complete Wet milieubeheer
te uitgebreid en te complex is om op de BES-eilanden van toepassing te verklaren.
Dit vanwege de hoeveelheid en complexiteit van de onderliggende regelgeving. Er is
gekozen voor een kaderwet die is toegesneden op de BES-eilanden, maar ook veel overeenkomsten
heeft met de Wet milieubeheer in Europees Nederland. Verder kennen de Wet milieubeheer
en Omgevingswet andere uitgangspunten. De Omgevingswet dekt alleen het Europese deel
van Nederland en de exclusieve economische zone op de Noordzee en is dus niet van
toepassing op de BES-eilanden. Gezien de kleinschaligheid en de grote verschillen
met Europees Nederland door bijvoorbeeld de geografische ligging van de eilanden,
is aansluiting op de reeds bestaande Nederlandse milieuregelgeving niet wenselijk.
De invoering van Europees Nederlandse milieuwetgeving zou ook te grote investeringen
voor het bedrijfsleven met zich meebrengen en dat is gezien de beperkte schaal waarop
activiteiten plaatsvinden niet proportioneel. Daarnaast geldt dat de te regelen milieuaspecten
in Caribisch Nederland breder zijn dan de gebruikelijke milieuaspecten in Europees
Nederland. Dit vanwege het beschermen van het koraalrifecosysteem en de rijke biodiversiteit
op de eilanden. Het IAB BES biedt hier een grondslag voor.

GroenLinks-fractie

De leden van de GroenLinks-fractie vinden het belangrijk dat de milieuwetgeving in
het Caribisch deel van Nederland in lijn is met het Europese deel van Nederland. In
beide delen van Nederland is de laatste jaren gebleken dat met name het toezicht en
de handhaving op natuur- en milieuwetgeving tekortschiet.

Vraag 3

In hoeverre draagt dit ontwerpbesluit bij aan het versterken van het stelsel van vergunningverlening,
toezicht en handhaving op Bonaire, Sint-Eustatius en Saba?

Antwoord:

Het ontwerpbesluit draagt op verschillende punten bij aan het versterken van het VTH
stelsel voor de fysieke leefomgeving: in hoofdstuk 5 zijn kwaliteitseisen opgenomen
voor het opstellen van een toezicht en handhavingsbeleid en het uitvoeringsprogramma.
Het toezicht en handhavingsbeleid is als beleidsregel bindend voor de uitvoering ervan.
Door het opnemen van een rapportageverplichting aan de eilandsraad en de Minister
kan vervolgens getoetst worden of onder meer de gestelde doelen en prioriteiten zijn
behaald en aan de afspraken uitvoering is gegeven.

Vraag 4

Is er op de eilanden ook een concrete aanpak voor het versterken van het stelsel?

Antwoord:

Ja, er wordt op de eilanden gewerkt aan het versterken van het VTH stelsel. Op Bonaire
en Sint-Eustatius zijn uitvoeringsprogramma’s vastgesteld waarin prioriteiten zijn
benoemd voor 2022–2023. Er wordt gewerkt aan de implementatie van de uitvoeringsprogramma’s.
Hiervoor lopen verbetertrajecten bij de diensten die VTH taken uitvoeren.

Vraag 5

Zijn de lessen uit het rapport van de commissie-Van Aartsen ook daar van toepassing?
Zo ja, in hoeverre worden de aanbevelingen meegenomen?

Antwoord:

De uitkomsten van het rapport van de Commissie-van Aartsen zijn niet direct van toepassing
op Caribisch Nederland. Met name omdat dit rapport het VTH stelsel in Europees Nederland
betreft waaronder ook de positie en werking van omgevingsdiensten. Wel worden de aanbevelingen
van het rapport van de Commissie-van Aartsen meegenomen. Het ontwerpbesluit maakt
een vorm van interbestuurlijk toezicht (IBT) mogelijk. IBT ziet toe op de taken die
de bestuurscolleges onder meer bij dit besluit heeft opgedragen gekregen, zoals de
uitvoering van VTH taken door de bestuurscolleges.

Ik heb in dit verband de ILT verzocht een onderzoek naar de uitoefening van lokale
VTH-taken uit te voeren en aanbevelingen te doen voor een verbetering van dit stelsel
op Bonaire, Sint-Eustatius en Saba.

De Wet VROM BES en de Wet grondslagen natuurbeheer- en bescherming BES zijn uitgangspunt
voor het onderzoek dat in 2022 start. Het onderzoek vindt plaats in nauw overleg met
mijn collega’s van LNV en N&S en BZK. ILT zal hierbij bijzondere aandacht besteden
aan het functioneren van VTH-processen bij kustbebouwing.

Partij voor de Dieren-fractie

De leden van de Partij voor de Dieren-fractie lezen dat er milieuregels worden vastgesteld
voor bedrijven in Caribisch Nederland als gevolg van een ontwikkeling in Europa, waarbij
de vergunningplicht zoveel mogelijk wordt vervangen door algemene regels, met een
focus op de handhaving daarvan. Deze leden maken zich om verschillende reden zorgen
over de voorgestelde aanpassingen. Ten eerste merken deze leden op dat deze aanpassing
voorbij gaat aan de vraag of wel alle bedrijven, dan wel projecten en/of activiteiten
überhaupt doorgang moeten krijgen, ongeacht of ze een vergunning kunnen krijgen, dan
wel zich aan de algemene regels zullen houden. Gezien de klimaat- en biodiversiteitscrises
is er namelijk geen plek meer voor bepaalde vervuilende bedrijven en activiteiten.
Denk hierbij ook aan de vraag of het verstandig is om kunstmatige stranden aan te
leggen op een tropisch eiland.

De leden van de Partij voor de Dieren-fractie zijn ten tweede van mening dat het afgeven
van een natuur- en milieuvergunning mogelijk eraan kan bijdragen dat bescherming van
natuur meer is meegewogen in de besluitvorming, zeker wanneer er direct gehandhaafd
wordt bij onrechtmatigheden, waarbij effectieve boetes worden opgelegd en geïnd. Hierbij
merken deze leden echter op dat de huidige situatie op de BES-eilanden nu al te wensen
overlaat als het gaat om het vergeven van de juiste vergunningen en het volgen van
de juiste procedures, waarbij onvergunde situaties aan de orde van de dag zijn en
(effectieve) handhaving achterwege blijft. Daarbij vernemen deze leden dat voor de
meeste bedrijven de vergunningplicht als gevolg van dit inrichtingen- en activiteitenbesluit
BES (IAS-BES) komt te vervallen. De uitvoering van de algemene regels komt hiermee
te rusten op effectieve handhaving. Voorbeelden uit het verleden tonen, wat deze leden
betreft, aan dat er nog geen effectieve handhaving op de eilanden is. Daarom menen
deze leden dat de natuur, het milieu en de leefomgeving minder zullen worden beschermd
door de voorgestelde aanpassingen. Dit gezien er al sinds 2013 gewerkt wordt aan het
versterken van de directies Ruimtelijke Ontwikkeling en Toezicht en Handhaving. Dit
gegeven het recente verleden, waar naar voren kwam dat een bedrijf op Bonaire onrechtmatig
een kunstmatig strand (Chogogo Resort) heeft aangelegd, waarna het bestuur, in plaats
van handhavend op te treden, hier alsnog een vergunning voor verleende. Daardoor is
er sprake van een legalisatie van hetgeen zonder vergunning is gebouwd. Dit terwijl
het eilandbestuur woensdag 21 september 2022 officieel in gebreke is gesteld voor
het niet handhaven van de natuurbeschermingswetten. Dit terwijl het risico op koraalvernietiging
zeer groot is, wanneer een kunstmatig strand de zee in schuift en daar het koraal
zal verstikken. Dit terwijl het risico hierop nog groter is, aangezien de Staatssecretaris
van Infrastructuur en Waterstaat in antwoord op schriftelijke vragen (Aanhangsel Handelingen
II 2021/22, nr. 2884) van het lid Van Esch aangeeft dat het nog onduidelijk is of de keermuur aan de vereiste
bouwhoogte voldoet. Dit omdat bij de aanleg van een ander kunstmatig strand (Ocean
Oasis) ook al bleek dat nog niet alle vergunningen zijn verstrekt en dat er nog een
aantal overtredingen bestaan, zoals opnieuw het ontbreken van een vergunning voor
een keermuur, als ook voor gebouwen en pieren.

Vraag 6

Is de Staatssecretaris het ermee eens dat het milieu en de natuur bij de voorgestelde
aanpassingen minder beschermd zullen worden? Zo nee, waarom niet?

Antwoord:

Nee, de bescherming van het milieu en de natuur zal niet minder worden bij de inwerkingtreding
van het IAB BES. Integendeel, in het nieuwe stelsel zal het vervallen van de vergunningplicht
voor een aantal activiteiten bij de inwerkingtreding van het IAB BES, gepaard gaan
met een toename van het aantal bedrijven dat onder algemene regels valt en daarmee
een toename van reguleerde activiteiten. Dit levert milieuwinst op. Daarnaast zullen
enkel die bedrijven onder algemene regels vallen die qua activiteiten weinig complex
zijn en relatief vaak voorkomen op de eilanden (zoals het bereiden van voedingsmiddelen).
Voor dit type activiteit en soortgelijke activiteiten sluiten algemene regels beter
aan dan een vergunningplicht. Met algemene regels ontstaat een level playing field.
Het stelsel brengt ook een verlaging van de administratieve lasten met zich mee en
hierdoor ontstaat meer draagvlak, bij zowel bedrijven als het bevoegd gezag.

Het bevoegd gezag heeft hierdoor meer ruimte om zich toe te leggen op complexe vergunningen.
Voor toezicht en handhaving van de algemene regels ontstaat er geen verschil: of regels
in een vergunning staan of staan opgenomen in algemene regels, in beide gevallen zullen
de regels moeten worden nageleefd.

Of het wenselijk is of activiteiten op een bepaalde locatie plaatsvinden valt niet
onder het toepassingsbereik van het IAB BES, dit wordt gereguleerd door het ruimtelijk
ordeningsplan.

Vraag 7

De leden van de Partij voor de Dieren-fractie vragen wat de Staatssecretaris ervan
vindt dat op 21 september 2022 de Stichting Nationale Parken op Bonaire (STINAPA)
het eilandbestuur officieel in gebreke heeft gesteld vanwege het niet handhaven van
de natuurbeschermingswetten. Kan de Staatssecretaris de Kamer blijven informeren over
de gevolgen van deze ingebrekestelling en de stand van zaken?

Antwoord:

Ik zeg de Kamer toe om de Kamer te blijven informeren over deze zaak.

Vraag 8

Kan de Staatssecretaris aangeven hoeveel bedrijven momenteel niet over de juiste natuur-,
milieu en hindervergunning beschikken? Indien dit niet bekend is, is de Staatssecretaris
bereid om dit in kaart te brengen? Zo nee, waarom niet? Zo ja, per wanneer? Kan hierbij
ook betrokken worden hoeveel nieuwe bedrijven erbij komen per jaar op welke gebieden?
Kan hierbij aangegeven worden hoe dit inrichtingen- en activiteitenbesluit BES (IAS-BES)
van invloed is op de komst van nieuwe bedrijven? Wordt het makkelijker voor bedrijven
om zich te vestigen? Zo ja, vindt de Staatssecretaris dit wenselijk? Op welke gronden
vindt de Staatssecretaris de komst van een bedrijf of activiteit niet wenselijk?

Antwoord:

Op Bonaire zijn er ongeveer 60 bedrijven die een hindervergunning nodig hebben op
grond van de hinderverordening. Op dit moment heeft slechts een beperkt aantal bedrijven
een hindervergunning. Het openbaar lichaam heeft geen overzicht van de onvergunde
situaties als het gaat om natuur en milieuregelgeving.

Op Sint Eustatius zijn slechts enkele bedrijven in werking met een hindervergunning.
Op Saba zijn er op grond van de hinderverordening bovenwindse eilanden geen activiteiten
aangewezen die vergunningplichtig of onder algemene regels vallen.

Bonaire en Sint-Eustatius hebben verbetertrajecten ingezet waarmee onder meer de onvergunde
situaties in beeld worden gebracht en ik heb bij de betrokken besturen de verwachting
uitgesproken dat voor eind 2023 concrete stappen moeten zijn gezet bij de verbetering
van de VTH taken.

Op dit moment is het regelgevend kader ontoereikend om milieubelastende activiteiten
die verband houden met bedrijvigheid te reguleren. Het is daarom dat ik dit ontwerpbesluit
aan de Kamer heb voorgelegd.

Bedrijven die zich willen gaan vestigen op de eilanden moeten voldoen aan lokale regelgeving,
dit is geen onderdeel van het toepassingsbereik van het IAB BES.

Vraag 9

Hoe heeft het IAB-BES invloed op het vergeven van natuurvergunningen; komen deze ook
te vervallen? Zo nee, waarom niet?

Het IAB-BES heeft geen invloed op het verlenen van natuurvergunningen. Net als in
Europees Nederland kunnen de natuurvergunning en de milieuvergunning naast elkaar
bestaan. Indien een activiteit wordt uitgevoerd waarvoor zowel een milieuvergunning
nodig is als een natuurvergunning, moeten deze beide worden aangevraagd.

Natuurvergunningen voor Bonaire worden gereguleerd middels de lokale eilandsverordening.1 Deze zijn verplicht voor in het eilandbesluit aangewezen activiteiten, die ernstige
nadelige gevolgen kunnen hebben voor de natuur of de natuurwaarden van het eilandgebied,
of die het landschap in ernstige mate kunnen ontsieren (artikel 16). Een vergunning
is ook verplicht bij handelingen die schadelijk kunnen zijn voor de natuur of de natuurwaarden
van een natuurpark of die een natuurpark ontsieren of bij handelingen die strijdig
zijn met de doelstelling van de lokale vergunning (artikel 10).

Vraag 10

De leden van de Partij voor de Dieren-fractie vragen of de Staatssecretaris het ermee
eens is dat in het algemeen de handhaving op de eilanden verbeterd kan worden. Zo
nee, waarom niet? Kan de Staatssecretaris aangeven hoeveel meer capaciteit en budget
beschikbaar komt voor toezicht en handhaving als gevolg van de voorgestelde aanpassingen?
Hoe zal dit garanderen dat er effectief wordt toegezien op de algemene regels en dat
deze worden gehandhaafd? Klopt het dat de Staatssecretaris de taak heeft erop toe
te zien dat handhaving effectief en doelmatig verloopt? Zo ja, hoe gaat de Staatssecretaris
hier zorg voor dragen?

Antwoord:

Ik ben van mening dat het toezicht en handhaving op de eilanden verbeterd kan worden.
Hierbij heb ik de taak het stelsel van de handhaving op grond van de wet Vrom Bes
zodanig te organiseren en te faciliteren dat deze doelmatig en effectief verloopt.
Daar geef ik uitvoering aan door moderne regelgeving in te voeren die is toegesneden
op de lokale situatie en waarmee de kwaliteit van de uitvoering met het instellen
van checks en balances gegarandeerd kan worden. In hoofdstuk 5 van het IAB BES wordt
dit geregeld. De bestuurscolleges dienen hierbij prioriteiten te stellen en te bepalen
welke activiteiten nodig zijn om de gestelde doelen te bereiken.

Het bestuurscollege van Bonaire heeft dit in april 2022 gedaan met het vaststellen
van een ¨Uitvoeringsprogramma Toezicht en Handhaving 2022.¨ Hierbij is 6 fte ingeschat
en ook toegewezen voor het uitvoeren van de gekozen prioriteiten waaronder de thema´s
¨Duurzame kustbebouwing¨ en ¨Introductie nieuwe milieuwetgeving voor bedrijven¨. Het
Bestuurscollege dient te rapporteren aan de eilandsraad en aan de Staatssecretaris
van IenW over het bereiken van genoemde prioriteiten en doelen. Hiermee kan ook inzicht
worden gegeven in het gebruik van de verschillende instrumenten waarmee de naleving
van de wet- en regelgeving kan worden bevorderd.

Ik heb regelmatig overleg met de bestuurscolleges en ik heb bij het bestuurscollege
van Bonaire de verwachting uitgesproken dat de vastgestelde uitvoeringsprogramma’s
op kernpunten uiterlijk binnen een jaar moeten worden geïmplementeerd. Het bestuurscollege
van Bonaire heeft inmiddels een verbetertraject voor de implementatie geïnitieerd
maar nog niet bestuurlijk vastgesteld. Dit is gezien het belang van het onderwerp
zorgwekkend. Daarom heb ik ook diverse vormen van ondersteuning aangeboden teneinde
ruimte te scheppen om structurele verbeteringen door te voeren. Hiertoe behoort bijvoorbeeld
ondersteuning bij het werven van specialisten maar ook het (tijdelijk) inkopen van
extra capaciteit bij een omgevingsdienst. De vraag op welke termijn het verbetertraject
zal zijn geïmplementeerd zal ook spelen bij het onderzoek dat ILT inmiddels heeft
gestart op de eilanden. De uitkomsten van dit onderzoek zullen dan ook leidend zijn
bij het beantwoorden van de vraag hoe ik zorg ga dragen voor een effectieve en doelmatige
handhaving.

Vraag 11

De leden van de Partij voor de Dieren-fractie vragen of de Staatssecretaris kan aangeven
welke nadere regels worden gesteld aan de kwaliteit van de uitvoering en de doelmatige
handhaving van de wet? Welke regels komen er over de wijze waarop het toezicht op
de naleving wordt uitgeoefend?

Antwoord:

ILT is gestart met een nul-meting onderzoek op de eilanden naar de kwaliteit van het
VTH stelsel. Een onderdeel van dit onderzoek betreft aanbevelingen over de vraag welke
nadere regels zouden kunnen worden gesteld om de kwaliteit van de handhaving te verbeteren.
Naar aanleiding van de uitkomsten van dit onderzoek zal ik bezien welke nadere regels
gesteld kunnen worden ter verbetering van de kwaliteit van de handhaving.

Vraag 12

De leden van de Partij voor de Dieren-fractie lezen dat in artikel 5.1 en verder hierover
afspraken worden gemaakt. Veel hangt echter samen met hoe in de ministeriële regeling
en de nadere eilandregels inbedding van de kwaliteitscriteria (artikel 2.1) worden
vastgelegd. Kan de Staatssecretaris aangeven of het ministerie ook meebepaalt of de
mate waarin de vertaling van de kwaliteitscriteria uit de ministeriële regeling naar
de eilandregelingen voldoende is? Zo nee, waarom niet?

Antwoord:

Ja. Op grond van artikel 2.1 van het ontwerpbesluit worden in een ministeriële regeling
kwaliteitscriteria vastgesteld voor de onderwerpen opgenomen in dit artikel. De kwaliteitscriteria
vormen de ondergrens. De eilandsraad stelt nadere regels vast op grond van deze kwaliteitscriteria.
Hierbij gaat het bijvoorbeeld om het uitwerken van procedures voor de controle, onderhoud
en beheer van bodembeschermende voorzieningen. Welke bodembeschermende voorziening
nodig is voor een bepaalde activiteit staat opgenomen in de kwaliteitscriteria. Het
ministerie werkt samen met de eilanden om te zorgen voor een degelijke vertaling van
de kwaliteitscriteria in de eilandsverordeningen.

Vraag 13

Wat doet de Staatssecretaris wanneer de vertaling onvoldoende bescherming, zijnde
niet conform aan het Natuur- en milieubeleidsplan (NMBP), mogelijk maakt, of ondermaatse
bescherming oplevert?

Antwoord:

De kwaliteitscriteria vormen de ondergrens. Indien hier geen rekening mee wordt gehouden
zal ik in overleg treden met het verantwoordelijk bestuursorgaan en zonodig maatregelen
nemen.

Vraag 14

Wanneer gaat de Staatssecretaris over tot de regels uit artikel 5.6, als blijkt dat
de toezicht en handhaving niet op orde is? Welk afwegingskader geldt daarvoor?

Antwoord:

Op grond van artikel 5.6 kunnen nadere regels worden gesteld over een doelmatige handhaving
van de wet, bijvoorbeeld als het gaat om de wijze waarop inspecties worden uitgevoerd,
sancties worden opgelegd en de kwalificaties van toezichthoudende ambtenaren. Als
een bestuursorgaan een Toezicht en Uitvoeringsprogramma heeft vastgesteld dan zou
deze leidend moeten zijn voor de uitvoering van genoemde taken en kan het bestuur
hierop worden aangesproken. Mocht een bestuurscollege verzuimd hebben een dergelijk
programma vast te stellen dan ben ik op grond van dit artikel bevoegd regels te stellen.

Vraag 15

Welke partij is verantwoordelijk voor bijvoorbeeld het controleren van effectieve
hemelwateropvang?

Antwoord:

In artikel 1.2, derde lid, van de wet, is vermeld dat categorieën van inrichtingen
die nadelige gevolgen voor het milieu kunnen veroorzaken, bij algemene maatregel van
bestuur moeten worden aangewezen. Dit is uitgewerkt in artikel 1.2, waarin vier typen
inrichtingen zijn aangewezen. In bijlage 1 bij dit besluit is aangegeven welk soort
inrichtingen onder de verschillende typen inrichtingen vallen2. Het bestuurscollege is het bevoegd gezag als het gaat om bijvoorbeeld lozingen van
hemelwater voor type 1, 2 en 3 inrichtingen (Directies toezicht en handhaving op de
eilanden zijn verantwoordelijk voor toezicht en handhaving voor deze regelgeving).
De Minister van Infrastructuur en Waterstaat is bevoegd gezag voor type 4 inrichtingen
(ILT is verantwoordelijk voor toezicht en handhaving).

Vraag 16

Wanneer zal deze controle plaatsvinden?

Antwoord:

Reguliere controles vinden plaats aan de hand van het inspectieschema dat elk jaar
wordt vastgesteld.

Vraag 17

Welke partij is verantwoordelijk voor handhavend optreden, indien overtredingen worden
geconstateerd?

Antwoord:

Dit is afhankelijk van de eigen bevoegdheid en juridisch kader. Handhavingstaken die
bij de openbare lichamen zijn belegd voeren de Directies Toezicht en Handhaving met
lokale organisaties/ handhavingspartners uit.

Vraag 18

Welke partij is verantwoordelijk voor de controle en om na te gaan of de handhaving
daadwerkelijk heeft plaatsgevonden?

Antwoord:

Dit is afhankelijk van de eigen bevoegdheid en juridisch kader. In de regel zal bij
kustbebouwing de directie Toezicht en handhaving de bouw- en milieucontroles doen.
STINAPA is hier verantwoordelijk voor het vaststellen van overtredingen van de natuurregels
en het voorbereiden van een strafrechtelijke reactie hierop. Het bestuurscollege is
in alle gevallen verantwoordelijk voor de bestuursrechtelijke handhaving bijvoorbeeld
het toepassen van bestuursdwang of dwangsom bij het ontbreken van een milieu, bouw-
of natuurvergunning.

Vraag 19

Welke partij is verantwoordelijk om bij achterblijvende of ontbrekende handhaving
deze alsnog af te dwingen of uit te voeren?

Antwoord:

De Staatssecretaris van IenW is verantwoordelijk voor het stelsel op grond van de
wet Vrom bes (bouwen en milieu). De Minister van LNV is verantwoordelijk voor het
stelsel op grond van de wet grondslagen natuurbeheer en bescherming Bes.

Artikel 10.1, zesde lid, van de wet Vrom Bes regelt het interbestuurlijk toezicht.
De ILT kan straks interbestuurlijk toezicht uitoefenen op de openbare lichamen Bonaire,
Sint-Eustatius en Saba. Het interbestuurlijk toezicht biedt de mogelijkheid om te
kunnen ingrijpen indien er wordt gehandeld in strijd met het algemeen belang of de
beleidsuitgangspunten van de Minister zoals deze zijn neergelegd in onder andere het
milieubeleidsplan. De ambtenaren die het interbestuurlijk toezicht moeten uitoefenen
krijgen een beperkt aantal bevoegdheden toebedeeld om hun toezichtstaak uit te kunnen
voeren. Indien het noodzakelijk wordt geacht om te moeten optreden dient hiervoor
gebruik gemaakt te worden van de schorsings- en vernietigingsbevoegdheid die de Kroon
heeft en de indeplaatstredings-bevoegdheid van de Rijksvertegenwoordiger zoals deze
zijn vastgelegd in de Wet openbare lichamen BES (WolBes). Schorsing en vernietiging
is uitgewerkt in de artikelen 219 tot en met 229 van de WolBES.

Vraag 20

Wat is de exacte taakverdeling en verantwoordelijkheid die elke handhavingspartner
in de handhavingsketen is toegewezen?

Antwoord: zie antwoorden op vragen 18 en 19.

Vraag 21

De leden van de Partij voor de Dieren-fractie vragen of de Staatssecretaris daarnaast
kan aangeven wie verantwoordelijkheid gaat nemen voor het opstellen van een jaarlijks
uitvoeringsprogramma voor handhavingsactiviteiten. Is het programma voor 2023 al vastgesteld?
Zo ja, wat zijn de focuspunten voor 2023?

Antwoord:

In artikel 5.1 van het ontwerpbesluit is opgenomen dat de Minister en het bestuurscollege
voor tenminste één kalenderjaar een toezicht-en handhavingsbeleid opstellen overeenkomstig
de bevoegdheden als opgenomen in artikel 10.2 van de wet. Voor 2022/2023 zijn uitvoeringsprogramma’s
vastgesteld op Bonaire en Sint-Eustatius. De prioriteiten voor Bonaire betreffen:
Illegaal storten van afval; Illegaal afgraven van Diabaas; Duurzame kustbebouwing
(waaronder VTH kustresorts); Introductie nieuwe milieuwetgeving voor bedrijven (IAB
BES) en Voedselveiligheid. De prioriteiten voor Sint-Eustatius betreffen natuur, het
IAB BES, scheepscontainers en het IJkwezen (Toezicht op in gebruik zijnde meet- en
weegmiddelen).

Vraag 22

Is er al een nalevingsstrategie opgesteld? Zo ja, hoe wordt geborgd dat toezicht en
handhaving nageleefd zullen worden?

Antwoord:

Een nalevingstrategie is onderdeel van het toezichts-en handhavingsbeleid. Bonaire
heeft deze in april 2022 vastgesteld. Op Sint-Eustatius is deze eveneens vastgesteld.
De uitvoering en resultaten worden gerapporteerd aan de eilandsraad en de Staatssecretaris
van IenW op grond van artikel 5.4 van het ontwerpbesluit.

Vraag 23

Zijn er sancties voor het niet naleven van toezicht en handhavingsmaatregelen? Zo
nee, wanneer wordt de nalevingsstrategie opgesteld en door wie?

Antwoord:

De sanctiestrategie is onderdeel van de van het toezichts-en handhavingsbeleid. In
deze strategie wordt bepaald welk handhavingsinstrument het meest geschikt is om toe
te passen op een bepaalde overtreder voor een bepaalde overtreding. Zo is bestuursdwang
of een dwangsom voorgeschreven bij overtredingen met onomkeerbare gevolgen.

De uitvoering en resultaten worden gerapporteerd aan de eilandsraad en de Staatssecretaris
van IenW op grond van artikel 5.4 van het ontwerpbesluit.

Vraag 24

Wanneer zal het door de Staatssecretaris gewenste bestuurlijke stappenplan, inclusief
de daarbij horende «glasheldere» verantwoordelijkheden van de handhavingspartners,
gereed zijn?

Antwoord:

De bestuurscolleges van Bonaire en Sint-Eustatius hebben inmiddels met mijn ondersteuning
uitvoeringsprogramma’s vastgesteld die voldoen aan de toekomstig IAB BES eisen in
hoofdstuk 5. Zoals eerder opgemerkt is deze strategie op Bonaire nog niet geïmplementeerd
en is hiervoor een verbeterplan opgesteld.

Vraag 25

In hoeverre zal dit stappenplan de reeds lopende onvergunde situaties beïnvloeden?

Antwoord:

Het bestuurscollege heeft in het uitvoeringsprogramma besloten om prioriteiten te
stellen en deze uit te voeren door een taskforce kustbebouwing in te stellen. Doel
hiervan is intensivering van toezicht en handhaving bij bestaande en nieuwbouw of
verbouw van woningen en verblijfsrecreaties langs de kust. Beoogde resultaat is het
tegengaan van nieuwe illegale bouw- en verbouwactiviteiten langs de kust. Bestaande
kustbebouwing moet conform bestaand beleid en juridisch kader in werking zijn. Deze
taskforce waarin ook STINAPA wordt uitgenodigd om deel te nemen zal periodiek rapporteren
aan betrokken handhavingspartners.

Vraag 26

Is de Staatssecretaris het ermee eens dat er direct opgetreden moet worden tegen onvergunde
situaties? Zo nee, waarom niet?

Antwoord

Ja ik ben van mening dat direct opgetreden moet worden tegen onvergunde situaties.
Dat dient proportioneel plaats te vinden en de betrokken bestuurscolleges hebben in
hun uitvoeringsprogramma’s een interventiematrix vastgesteld aan de hand waarvan dit
plaatsvindt.

Vraag 27

De leden van de Partij voor de Dieren-fractie vragen of, nu uit de brief van STINAPA
d.d. 21 augustus jl., alsook uit het rapport «Samen naar Beter» duidelijk blijkt dat
er onvoldoende afstemming is tussen de handhavende instanties, de Staatssecretaris
dit beeld van een onvoldoende afstemming deelt. Zo nee, waarom niet?

Antwoord:

Ik deel het beeld dat er beter afgestemd moet worden tussen de betrokken instanties.

Vraag 28

Kan de Staatssecretaris aangeven welke aanbevelingen uit het rapport «Samen naar beter»
zullen worden geïmplementeerd, en hoe en wanneer deze uitgevoerd zullen worden en
ook hoe de effectiviteit van deze maatregelen gemonitord zal worden?

Antwoord:

Deze aanbevelingen worden meegenomen in het onderzoek van ILT.

Vraag 29

Is de Staatssecretaris van mening dat een tweedelijns controle op de handhaving, zoals
ook in Europees Nederland gebruikelijk is bij vergunningverlening, van toegevoegde
waarde is, om te voorkomen dat gevallen zoals bij het Chogogo Resort zich weer zullen
voordoen?

Antwoord:

Het instellen van een vorm van tweedelijnstoezicht biedt de mogelijkheid om te kunnen
ingrijpen indien er in strijd met beleidsuitgangspunten wordt gehandeld. Ik acht het
goed mogelijk dat de ILT hierover een aanbeveling zal doen.

Vraag 30

Zo ja, is de Staatssecretaris bereid om een onafhankelijke, controlerende partij aan
te wijzen, conform artikel 10 Wet VROM BES, om op structurele wijze te komen tot een
systeem van «checks and balances» zoals de Staatssecretaris noemt in haar beantwoording
van de genoemde Kamervragen.

Antwoord:

Ik heb inmiddels de ILT als onafhankelijke partij verzocht om onderzoek in te stellen
naar de uitvoering van VTH taken in Caribisch Nederland. Het ILT zal een aanbeveling
doen over noodzakelijke checks en balances in het VTH stelsel.

Vraag 31

De leden van de Partij voor de Dieren-fractie vragen of de Staatssecretaris bereid
is op korte termijn uitsluitsel te geven over de vraag of de keermuur bij het Chogogo
Resort voldoet aan alle criteria, gesteld in de vergunning. Indien de keermuur niet
voldoet aan de gestelde eisen, zoals STINAPA stelt, is de Staatssecretaris dan van
mening dat de keermuur alsnog zal moeten worden verwijderd of aangepast? Zo nee, waarom
niet?

Antwoord:

Het bestuurscollege heeft op 15 november 2022 de vergunninghouder een schriftelijke
waarschuwing gestuurd. Medegedeeld is dat niet voldaan wordt aan de eisen van de vergunning
en dat er sprake is van meerdere overtredingen. Deze overtredingen betreffen de hoogte
van de keermuur en de ondergrond. Verzocht is deze overtredingen binnen vier weken
ongedaan te maken waarna opnieuw een controle wordt uitgevoerd. Het bestuurscollege
van Bonaire wijst in deze brief naar de bestuursrechtelijke sancties die ter beschikking
staan om de overtredingen te beëindigen.

Vraag 32

Hoe zorgt de Staatssecretaris ervoor dat dit per ommegaande daadwerkelijk zal gebeuren,
aangenomen dat het Openbaar Lichaam Bonaire (OLB) niet voornemens is hierop te handhaven,
zoals blijkt uit het feit dat ze deze situatie heeft vergund?

Antwoord:

Het standpunt van het bestuur van Bonaire is dat de voorschriften uit de vergunning
waaronder de keermuur nageleefd zullen worden en dat de vergunninghouder hiervoor
verantwoordelijk is. Het bestuur heeft het bedrijf inmiddels aangeschreven de overtreding
te beëindigen.

Vraag 33

Per wanneer zal de dwangsom moeten zijn voldaan? Kan de Staatssecretaris de Kamer
informeren zodra de dwangsom is geïnd? Wat gaat de Staatssecretaris doen, indien de
dwangsom niet (tijdig) geïnd wordt?

Antwoord:

Ik zal de kamer hier verder over informeren na het onderzoek van ILT. Ik heb eerder
toegezegd de kamer over de aanbevelingen te rapporteren.

Vraag 34

Indien de keermuur niet aan de voorwaarden blijkt te voldoen en het lokaal bestuur
niet toeziet op intrekken van de vergunning, is de Staatssecretaris dan bereid om
handhaving af te dwingen door een aanwijzing zoals zij bevoegd is te geven conform
artikel 10.11 Wet VROM BES? Zo nee, waarom niet?

Antwoord:

Het bestuurscollege heeft de vergunninghouder inmiddels een schriftelijke waarschuwing
gestuurd. Ik zal de kamer hierover informeren na het onderzoek van ILT. Ik heb eerder
toegezegd de kamer over de aanbevelingen te rapporteren.

Vraag 35

De leden van de Partij voor de Dieren-fractie vragen de Staatssecretaris of zij kan
uitleggen waarom de Commissie natuurbeheer Bonaire (CNB), welke volgens de Richtlijn
Marien Milieu gehoord dient te worden over natuurvergunningen voor aanleg kunstmatig
strand, noch geïnformeerd noch gehoord was d.d. 30 november 2021, drie maanden na
de vergunningaanvraag en meer dan een jaar na de daadwerkelijke aanleg van de keermuur?

Antwoord:

Ik zal de kamer hierover informeren na het onderzoek van ILT. Ik heb eerder toegezegd
de kamer over de aanbevelingen te rapporteren.

Vraag 36

Kan de Staatssecretaris garanderen dat in het verleden de CNB volgens de letter van
de wet op tijdige en adequate wijze is betrokken, geïnformeerd en gehoord in het vergunningverleningstraject?

Antwoord:

Zie het antwoord op vraag 35

Vraag 37

Kan de Staatssecretaris uitleggen waarom de CNB, die in die hoedanigheid over alle
relevante informatie met betrekking tot de vergunningaanvraag en besluitvorming daaromtrent
dient te beschikken, niet wist van de door de directie Ruimte en Ontwikkeling (R&O)
voorgestelde en aangenomen aanpassingen van de vergunningsaanvraag?

Antwoord:

Zie het antwoord op vraag 35

Vraag 38

Kan de Staatssecretaris garanderen dat R&O niet opzettelijk informatie heeft achtergehouden
voor de CNB?

Antwoord:

Nee, ik kan niet beoordelen of informatie opzettelijk is achtergehouden. Ik kan wel
beoordelen of de voorbereiding van besluiten op aanvragen zorgvuldig is gegaan.

Vraag 39

Kan de Staatssecretaris alle adviezen van de CNB beschikbaar stellen aan de Kamer
rondom de volledige ontwikkeling van het Chogogo Resort?

Antwoord:

Ja, dat wil ik doen nadat het ILT onderzoek is afgerond.

Vraag 40

Kan de Staatssecretaris aangeven welke adviezen van deze commissie zijn opgevolgd
en welke niet?

Antwoord:

Ik zal de kamer informeren nadat het onderzoek van ILT is afgerond. Ik heb eerder
toegezegd de kamer over de aanbevelingen te rapporteren.

Vraag 41

Hierbij zien deze leden ook graag de argumentatie op basis waarvan de adviezen eventueel
niet zijn opgevolgd (CNB kreeg pas vier jaar nadat met de bouw van Chogogo Resort
was begonnen überhaupt een verzoek om advies te leveren). Nu niet bekend is in welk
memo of anderszins een en ander wordt beschreven, is een vervolgvraag: hoe kan het
zijn dat er al vier jaar gebouwd werd, zonder dat er een natuurvergunning is aangevraagd?
Iedereen op het eiland wist dat het hotel gebouwd werd en niemand heeft de eigenaar
aangesproken op het feit dat dit illegaal was en dat hiervoor een natuurvergunning
nodig was.

Antwoord:

Ik zal de kamer hierover informeren na het onderzoek van ILT. Ik heb eerder toegezegd
de kamer over de aanbevelingen te rapporteren.

Vraag 42

De leden van de Partij voor de Dieren-fractie verwijzen ernaar dat in de interne memo
van DTH aan BC d.d. 29 maart 2022 staat dat de resultaten van het WUR-onderzoek naar
de kwaliteit van het zand voor de aanleg van het kunstmatige strand bij Chogogo Resort
uiterlijk 30 juni 2022 beschikbaar zouden komen. De Staatssecretaris geeft in de beantwoording
aan dat de resultaten verwacht worden in oktober 2022. Dit lijkt een standaard onderzoek
dat op reguliere basis uitgevoerd dient te worden voor aanleg van stranden op Bonaire.
Wat is de reden voor deze vertraging?

Antwoord:

Het is mij onbekend wat de reden van vertraging is. Het onderzoek is inmiddels beschikbaar
op de website van het Openbaar Lichaam Bonaire3

Vraag 43

Hoe vaak is dit onderzoek de afgelopen twaalf jaar uitgevoerd in dienst van vergunningverlening
rondom stranden op Bonaire?

Antwoord:

Bij het onderzoek van ILT zal bijzondere aandacht worden besteed aan de vergunningsprocessen
bij kustbebouwing. Ik zal de kamer over de aanbevelingen informeren.

Vraag 44

Indien blijkt uit het rapport van WUR dat het zand een potentieel risico vormt voor
het koraal, is de Staatssecretaris dan van mening dat het zand verwijderd moet worden,
aangezien in dat geval niet wordt voldaan aan de voorwaarden gesteld in de vergunning?

Antwoord:

Wanneer in strijd gehandeld wordt met de natuurvergunning op grond van de lokale natuurverordening,
dan moet op de overtreding door het bevoegde gezag gehandhaafd worden. Het bestuur
heeft inmiddels een sanctiestrategie vastgesteld. Deze is in beginsel leidend bij
de afwegingen die het lokaal bestuur moet maken. Deze zal aan de eilandsraad moeten
rapporteren en verantwoorden.

Op basis van artikel 10.2 van de wet VROM BES dragen de bestuurscolleges, ieder voor
zover bevoegd, zorg voor de bestuursrechtelijke handhaving van hetgeen bij of krachtens
de wet is bepaald. Wanneer in de toekomst het IAB BES van toepassing is op een vergunningplichtige
inrichting wordt hoofdstuk 5 uit dat besluit ook van toepassing. Daarin staan de kwaliteitseisen
voor toezicht en handhaving.

Vraag 45

Is de Staatssecretaris bereid een aanwijzing te geven aan het OLB indien zij hierop
niet handhaven?

Antwoord:

De situatie zal ik samen met mijn collega van LNV bezien na het ILT onderzoek.

Vraag 46

Kan de Staatssecretaris het rapport van WUR met de Kamer delen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord:

Het rapport is inmiddels beschikbaar gesteld door het Openbaar Lichaam Bonaire; zie
het antwoord op vraag 42.

Vraag 47

De leden van de Partij voor de Dieren-fractie stellen de volgende vraag in het licht
van de problemen rondom Chogogo Resort en Ocean Oasis en de duidelijke moeite die
het OLB heeft met vergunnen en handhaven: is de Staatssecretaris van mening dat een
tijdelijke toezichthoudende rol van haar departement bij de vergunningverlening op
zijn plaats is, in afwachting van het structureel verbeteren van het vergunningverleningsproces?

Antwoord:

IenW heeft regelmatig overleg met de bestuurscolleges en IenW heeft bij het bestuurscollege
van Bonaire de verwachting uitgesproken dat de vastgestelde uitvoeringsprogramma’s
op kernpunten uiterlijk binnen een jaar moeten worden geïmplementeerd. Het bestuurscollege
van Bonaire heeft inmiddels een verbetertraject voor de implementatie geïnitieerd
maar nog niet bestuurlijk vastgesteld. Dit is gezien het belang van het onderwerp
zorgwekkend. Daarom heb ik ook diverse vormen van ondersteuning aangeboden teneinde
ruimte te scheppen om structurele verbeteringen door te voeren. Hiertoe behoort bijvoorbeeld
ondersteuning bij het werven van specialisten maar ook het (tijdelijk) inkopen van
extra capaciteit bij een omgevingsdienst. De vraag op welk termijn het verbetertraject
zal zijn geïmplementeerd zal ook spelen bij het onderzoek dat ILT inmiddels heeft
gestart op de eilanden. De uitkomsten van dit onderzoek zullen dan ook leidend zijn
bij het beantwoorden van de vraag hoe ik zorg ga dragen voor een effectieve en doelmatige
handhaving.

Vraag 48

Zo ja, is zij bereid hiervoor capaciteit beschikbaar te maken en handhaving, waar
nodig, af te dwingen of zelf uit te voeren? Zo nee, kan de Staatssecretaris uitleggen
hoe zij verwacht dat een wellicht welwillend, maar duidelijk falend overheidsapparaat
op Bonaire, de handhaving op korte termijn op orde zal gaan krijgen?

Antwoord:

Deze kwalificatie is geheel voor de vragensteller. Verder verwijs ik naar het antwoord
op vraag 47.

Vraag 49

De leden van de Partij voor de Dieren-fractie vragen de Staatssecretaris of zij bereid
is om een externe, onafhankelijke handhavingspartij aan te wijzen om dit dossier tot
een goed einde te brengen, zoals beschreven in de interne memo d.d. 28 maart. Kan
de Staatssecretaris toezeggen hoe zij haar bevoegdheid tot ingrijpen in toekomstige
gevallen zal inzetten? Zo nee, kan de Staatssecretaris uitleggen wanneer een situatie
dan wel ernstig genoeg is dat een aanwijzing op zijn plaats zou zijn?

Antwoord:

Ik verwijs u naar het antwoord op vraag 47.

Vraag 50

Is de Staatssecretaris van mening dat het proces rondom de vergunningverlening voor
het Chogogo Resort onwettig en ontoereikend is?

Antwoord:

Het is niet aan mij om hier uitspraken over te doen. Het staat belanghebbenden vrij
om tegen de vergunning bezwaren in te dienen indien deze van mening zijn dat er sprake
zou zijn van onrechtmatigheden. Wel stel ik vast het bestuurscollege inmiddels een
handhavingstraject is gestart op basis van de vaststelling dat de voorschriften van
de vergunning niet worden nageleefd.

Vraag 51

Is de Staatssecretaris het ermee eens dat het eilandbestuur de vergunning voor Chogogo
en voor Ocean Oasis moet intrekken, om te voorkomen dat dit een precedent schept voor
onrechtmatige bouw aan de kust, wanneer bij nadere uitleg duidelijk wordt dat de keermuur
niet aan de vereiste bouwhoogte voldoet of wanneer duidelijk wordt dat andere vergunningen
niet zijn verstrekt? Zo nee, waarom niet?

Antwoord:

Het eilandsbestuur heeft inmiddels een handhavingstraject gestart op basis van de
vaststelling dat de voorschriften van de vergunning niet worden nageleefd. Ik ben
het met u eens dat er risico zou kunnen zijn voor precedentwerking maar dat wordt
hiermee verminderd. Daarnaast heeft het bestuur bevestigd dat deze op korte termijn
een taskforce kustbebouwing zal inrichten die een inventarisatie zal uitvoeren van
bestaande bouwwerken en activiteiten langs de kust die niet voldoen aan het juridisch
kader. Tevens zal een plan van aanpak per casus worden opgesteld en uitgevoerd.

Vraag 52

Erkent de Staatssecretaris dat het gebruikmaken van haar wettelijke bevoegdheid tot
ingrijpen door middel van een aanwijzing volgens artikel 10 in de wet Vrom Bes nu
op zijn plaats is, om adequate handhaving op korte termijn te borgen? Zo nee, waarom
niet?

Antwoord:

Ik zal de resultaten van het ILT onderzoek afwachten en aan de hand van de conclusies
de kamer hier nader over informeren.

Vraag 53

De leden van de Partij voor de Dieren-fractie merken op dat er wel degelijk verdere
plannen zijn voor de ontwikkeling van Ocean Oasis, gezien de presentatie hiervan aan
het bestuurscollege, vermeld in het artikel «Plannen nieuw King’s Beach Hotel Bonaire
gepresenteerd aan BC». Dit is een zorgelijke constatering voor de leden, omdat de
Staatssecretaris in antwoord op vragen van de Partij voor de Dieren stelt dat er geen
plannen zijn voorgelegd voor verdere ontwikkeling van het Ocean Oasis strand, omdat
deze verdere plannen het nabijgelegen terrein (King’s Beach) betreffen. Hierbij is
vergeten te vermelden dat het wel degelijk gaat om dezelfde eigenaar en dus om verdere
plannen van de eigenaar van Ocean Oasis. Tevens wordt er in de interne memo van DTH
aan BC d.d. 25 januari 2022 gesproken over een mogelijk aan te leggen duikpier, waarvoor
een natuurvergunning dient te worden verleend. Nu is het ontwikkelen van pieren ongewenst
in het mariene park, omdat zij een negatief effect hebben op de aanwezige onderwaternatuur.
Kan de Staatssecretaris daarom garanderen dat de ondernemer niet, zoals eerder bij
de keermuur en de aanleg van het strand, zal starten met de constructie van de pier
voordat een vergunning is verleend? Dit om permanente schade aan het koraalrif te
voorkomen.

Antwoord:

Het bestuurscollege heeft een sanctiestrategie vastgesteld op grond waarvan bepaald
is dat direct opgetreden moet worden bij overtredingen met onomkeerbare gevolgen.
Het bestuurscollege van Bonaire heeft inmiddels een verbetertraject voor de implementatie
geïnitieerd maar nog niet bestuurlijk vastgesteld. Dit is gezien het belang van het
onderwerp zorgwekkend. Daarom heb ik ook diverse vormen van ondersteuning aangeboden
teneinde ruimte te scheppen om structurele verbeteringen door te voeren. Hiertoe behoort
bijvoorbeeld ondersteuning bij het werven van specialisten maar ook het (tijdelijk)
inkopen van extra capaciteit bij een omgevingsdienst waardoor er ruimte ontstaat om
structurele verbetering te implementeren. De vraag op welk termijn het verbetertraject
zal zijn geïmplementeerd zal ook spelen bij het onderzoek dat ILT inmiddels heeft
gestart op de eilanden. De uitkomsten van dit onderzoek zullen dan ook leidend zijn
bij het beantwoorden van de vraag hoe ik zorg ga dragen voor een effectieve en doelmatige
handhaving.

Vraag 54

De interne memo van DTH aan BC d.d. 25 januari 2022 spreekt van een uit te voeren
inventarisatie van de situatie van overige aangelegde stranden op Bonaire. Hoeveel
stranden zijn er de afgelopen twaalf jaar aangelegd op Bonaire?

Antwoord:

Het bestuurscollege wil deze inventarisatie uitvoeren in het kader van de eerder genoemde
taskforce kustbebouwing.

Vraag 55

Voor hoeveel stranden is daadwerkelijk vergunning verleend?

Antwoord:

Zie mijn antwoord op vraag 54.

Vraag 56

Kan de Staatssecretaris aantonen dat voor alle sinds 2010 kunstmatig aangelegde stranden
op Bonaire de juiste procedures zijn gevolgd?

Antwoord:

Dit maakt onderdeel uit van de werkzaamheden van de eerder genoemde taskforce kustbebouwing
dat in opdracht van het bestuurscollege is opgezet.

Vraag 57

De leden van de Partij voor de Dieren-fractie hebben vernomen dat de huidige opbouw
van het ontwerpbesluit afwijkt van de gebruikelijke opstelling van de algemene regels,
omdat nu de regels zijn opgenomen in het besluit. Kan de Staatssecretaris aangeven
waarom dit zo is ontworpen?

Antwoord:

Gekozen is voor een besluit met procedures voor algemene regels en vergunningen, de
aanwijzing van de milieubelastende activiteiten en de onderwerpen waarover in een
ministeriële regeling nadere regels worden gesteld.

De eilandsraad stelt nadere regels vast als uitwerking van kwaliteitscriteria. Het
was de wens van lokale besturen een eigen verantwoordelijkheid bij het maken van keuzes
te hebben. Hiermee wordt het lokale draagvlak vergroot. Daarnaast biedt het de eilanden
meer ruimte voor het stellen van regels afgestemd op de lokale bedrijvigheid.

Hiermee wordt een balans gecreëerd tussen de Nederlandse regelgeving en de eilandelijke
regelgeving: nationaal wat moet, eilandelijk wat kan.

Vraag 58

Wat zijn de mogelijke nadelen van dit ontwerp voor natuurbescherming?

Antwoord:

Er zijn geen nadelen voor natuurbescherming in relatie tot de huidige situatie. Het
huidige regelgevende kader voor activiteiten van inrichtingen die belastend kunnen
zijn voor het milieu is beperkt op de eilanden. Met het ontwerpbesluit worden bedrijven
gereguleerd waardoor de achteruitgang van het milieu wordt gestopt. Dit levert positieve
effecten op voor de natuur.

Vraag 59

Daarnaast blijkt dat er een relatief beperkt aantal algemene regels uit het Activiteitenbesluit
is overgenomen in vergelijking met het Europese deel van Nederland. Welke regels zijn
overgenomen en welke niet?

Antwoord:

Er zijn activiteiten aangewezen die voorkomen op de eilanden. Vanwege het kleinschalige
karakter van de eilanden vinden minder complexe activiteiten plaats op kleinere schaal.
Regels die zijn overgenomen betreffen onder meer het bereiden van voedingsmiddelen,
afleveren van vloeibare brandstoffen aan het wegverkeer en aan vaartuigen, jachthavens,
tandartspraktijken, opslag van meststoffen. Regels die niet zijn overgenomen betreffen
activiteiten voor bijvoorbeeld het uitwendig reinigen van spoorvoertuigen; werkzaamheden
aan vaste objecten, voedingsmiddelenindustrie.

Vraag 60

Welke activiteiten komen niet voor op de BES-eilanden, waarvoor die regels zouden
moeten gelden?

Antwoord:

Activiteiten die niet voorkomen zijn grootschalige agrarische activiteiten, bodemenergiesystemen,
afvangen van kooldioxide voor ondergrondse opslag, raffinaderij, complexe papierindustrie,
textiel industrie en houtindustrie.

Vraag 61

Welke algemene regels zullen gelden wanneer in de toekomst alsnog nieuwe activiteiten
worden ontwikkeld op de BES-eilanden?

Antwoord:

Dit hangt af voor het type activiteit. Op grond van de zorgplicht kunnen maatwerkvoorschriften
worden gesteld indien er geen algemene regels zijn voor een nieuwe activiteit. Daarnaast
is het IAB BES geen statisch instrument en kan dit aangepast worden indien dit noodzakelijk
blijkt.

Vraag 62

Klopt het dat de drempels, zoals voorgesteld in kolom 2, lager zijn dan in Europa
en Nederland (lager dan het besluit milieueffectrapportage). Zo ja, waarom is dit
zo?

Antwoord:

De drempels zijn lager vanwege het meer kleinschalige karakter van de eilanden.

Vraag 63

En wat betekent een lagere drempel in de praktijk; welke beperkte wijzigingen aan
een inrichting kunnen worden toegestaan zonder een milieueffectrapportage (MER)?

Antwoord:

Dit hangt af van de verandering van de activiteit. Bij het hanteren van de drempelwaarde
moet ook rekening gehouden worden met de redelijkerwijs binnen afzienbare tijd voorzienbare
uitbreiding van de capaciteit of oppervlakte. Dan is ook een mer-plicht van toepassing

Vraag 64

Klopt het dat bij sommige activiteiten, zoals uitbreiding van een huidige activiteit,
er geen vergunningplicht meer is?

Antwoord:

Nee, voor bepaalde activiteiten is het mogelijk dat bij uitbreiding een vergunningplicht
van toepassing is. Bijvoorbeeld bij het houden van grotere aantallen dieren, kan een
verschuiving plaatsvinden van algemene regels naar vergunningplicht.

Vraag 65

Kent de uitbreiding van kunstmatig strand een mer-verplichting? Zo ja, onder welke
voorwaarden? Zo nee, waarom niet?

Antwoord:

Ja. De mer procedures zoals opgenomen in hoofdstuk 7 van de wet Vrom Bes moeten daarbij
gevolgd worden.

Vraag 66

Kan bijvoorbeeld Bonaire Brandstof Terminals uitbreiden zonder MER? Zo ja, wanneer
en onder welke voorwaarden? Zo nee, waarom niet?

Antwoord:

Dit is afhankelijk van de activiteiten en de drempelwaarden.

Vraag 67

Is de Staatssecretaris het ermee eens dat het kleinschalige karakter van een eiland
geen consequenties heeft voor de drempelwaarden van een vervuilende activiteit? Proportioneel
zal vervuiling immers juist meer negatieve invloed hebben bij een kleiner oppervlak.
Kan de Staatssecretaris aangeven op basis van het «comply or explain»-beleid waarom
er geen sprake is van een gelijkwaardig beschermingsniveau, zoals in het Europese
deel van Nederland en wat dit mogelijk betekent voor de natuur en het milieu?

Antwoord:

Het beschermingsniveau bij bedrijven is vastgesteld naar aanleiding van een onderzoek
in 2018 (Bonaire) en 2021 (Sint-Eustatius). Het ambitieniveau opgenomen in het ontwerpbesluit
is voor het beschermingsniveau telkens het uitgangspunt van Europees Nederland gehanteerd
met een vertaalslag naar de eilandelijke situatie. Daarbij is tevens rekening gehouden
met de economische situatie en de gevolgen voor de bedrijfsvoering bij het bedrijfsleven.

Vraag 68

De leden van de Partij voor de Dieren-fractie lezen verder dat activiteiten worden
opgedeeld in vier typen, waarbij voor typen I en II de algemene regels zullen volstaan,
terwijl een vergunning is vereist voor type III en IV. Bovendien valt type III onder
het gezag van het bestuurscollege en type IV onder gezag van de Staatssecretaris.
Voor type IV is de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) aangewezen als toezichthoudende
instantie. Hierbij lezen de leden dat de regelgeving voor dit type inrichtingen (aanvullend)
toezicht en handhavingstaken bij bedrijven in Caribisch Nederland betreft. De regelgeving
is beoordeeld als handhaafbaar, uitvoerbaar en fraudebestendig door de ILT. De uitvoering
van de werkzaamheden betekent een kleine ophoging van de benodigde inzet (pagina 46).
Kan de ILT een bredere taakopvatting toebedeeld krijgen, breder dan de type IV inrichtingen?
Kunnen zij met regelmaat een onafhankelijke beoordeling doen van de kwaliteit van
het toezicht- en handhavingsbeleid, bijvoorbeeld in aanvulling op artikel 5.5?

Antwoord:

De ILT is gestart met een 0-meting op de eilanden naar het functioneren van het VTH
stelsel. Aan de hand van de vastgelegde nul-situatie worden aanbevelingen gedaan aan
het Openbaar Lichaam en/of de betrokken bewindspersonen om de uitvoering van de VTH-taken
te verbeteren en/of aanvullende checks and balances in te voeren.

In beginsel is een bevoegdheidsverschuiving eveneens mogelijk.

Vraag 69

Bovendien betekent deze indeling dat voor ongeveer de helft van alle zestig bedrijven
op Bonaire met momenteel een (hinder)vergunningplicht, de vergunningplicht komt te
vervallen, omdat deze onder type II komen te vallen. Bij hoeveel bedrijven op Saba
en Sint-Eustatius zal de vergunningplicht komen te vervallen, graag uitgesplitst per
eiland?

Antwoord:

Op Sint-Eustatius zijn op grond van de hinderverordening Sint-Eustatius alle bedrijven
vergunningplichting. Bij inwerkingtreding van het ontwerpbesluit zullen 82 bedrijven
onder algemene regels vallen. Ongeveer 8 categorieën van inrichtingen zullen onder
de vergunningplicht blijven vallen.

Op Saba is er een beperkt regelgevend kader voor milieuvergunningen. Er zal één inrichting
onder type IV gebracht worden. Voor Saba is een fasering voor de inwerkingtreding
van het ontwerpbesluit als het gaat om type III en type I en II inrichtingen.

Vraag 70

Hoeveel van de bedrijven op de eilanden zonder huidige vergunningsplicht zullen straks
onder type III en IV vallen? Dit graag uitgesplitst per eiland.

Antwoord:

Bonaire type III: ongeveer 30 bedrijven.

Bonaire type IV: 4 bedrijven.

Sint Eustatius type III: ongeveer 8 bedrijven.

Sint Eustatius type IV: 2 bedrijven.

Saba type IV: 1 bedrijf

Vraag 71

Onder welk type zal Bonaire Brandstof Terminals komen? En welk type is Bonaire momenteel?

Antwoord:

Dit is afhankelijk van de hoeveelheid aardolie, aardolieproducten of koolwaterstoffen
BBT zal opslaan. Dat staat nog niet vast. Vanaf 2.500 ton of meer is dit een type
IV inrichting.

Vraag 72

Wordt het met de voorgestelde wijziging makkelijker of moeilijker voor bedrijven om
hun projecten doorgang te laten vinden?

Antwoord:

Er is momenteel een beperkt regelgevend kader voor bedrijfsmatige activiteiten voor
de bescherming van het milieu op de eilanden. Bedrijven zullen rekening moeten gaan
houden met milieuregels bij het uitvoeren van hun activiteiten deze regels ontbreken
momenteel.

Vraag 73

Is het zo dat projecten van bedrijven die vallen in type I en II altijd doorgang mogen
vinden, als ze aan de algemene regels voldoen, zelfs als dit niet wenselijk is voor
natuur en milieu? Zo nee, waarom niet?

Antwoord:

Nee, het bevoegd gezag kan maatwerkvoorschriften stellen.

Vraag 74

Klopt het dat deze activiteiten, als ze voldoen aan de algemene regels, op geen enkele
manier geweigerd kunnen worden?

Antwoord:

Als de activiteit plaatsvindt op een locatie waar dit is toegestaan op grond van het
ruimtelijk ordeningsplan dan kan een activiteit worden toegestaan. Als dit niet het
geval is kan de activiteit worden geweigerd. Hierbij wordt opgemerkt dat de Minister
voor VRO werkt aan het opstellen van een ontwikkelingsprogramma op grond van de wet
grondslagen ruimtelijke ontwikkelingsplanning BES. Deze zal de strategische doelen
uit het NMBP vertalen naar ruimtelijke voorwaarden voor het behoud van een gezond
leefmilieu ondermeer door het veiligstellen van ruimte voor de natuur. Ik verwijs
in dit verband naar artikel 3 van genoemde wet.

Vraag 75

Kan er inzicht gegeven worden in de hoogte van boetes en sanctie bij het overtreden
van de algemene regels, graag uitgesplitst per type?

Antwoord:

Het sanctiemiddel wordt door de interventiematrix bepaald, de hoogte van de boete
niet. Boetes worden in strafrecht door het OM bepaald. De interventiematrix is opgenomen
in de uitvoeringsprogramma’s.

Vraag 76

Hoe wordt geborgd dat boetes effectief en proportioneel zijn zodat overtreden van
de algemene regels wordt voorkomen?

Antwoord:

De bestuurscolleges hebben een sanctiestrategie vastgesteld. Deze wordt geborgd door
de kwaliteitseisen in hoofdstuk 5 van het IAB BES waarbij ik verwijs naar de monitorings
en rapportage verplichtingen op dit punt. Daarnaast zal dit ook onderdeel uitmaken
van het ILT onderzoek waarbij mogelijk aanbevelingen zullen worden gedaan op dit punt.

Vraag 77

De leden van de Partij voor de Dieren-fractie merken op dat de discussies die nu plaatsvinden
zoals rondom Chogogo en Ocean Oasis, voornamelijk gaan over natuurvergunningen. De
leden willen daarom weten of het inrichtingen- en activiteitenbesluit BES (IAS-BES)
ook van toepassing op natuurvergunningen (en dus niet alleen de voormalige hinderwetvergunningen)?
Zo ja, wat betekent dit voor de verdere voortgang van Chogogo Resort en mogelijke
uitbreiding van King’s Beach? Zo nee, waarom niet? Zo nee, waarom niet en is de Staatssecretaris
van plan het IAS-BES van toepassing te laten worden op natuurvergunningen? Zo ja,
per wanneer?

Antwoord:

Bij het beoordelen van de aanvaardbaarheid van een (bedrijfsmatige) activiteit in
relatie tot de fysieke omgeving kunnen verschillende wettelijke kaders (tegelijkertijd)
van toepassing zijn net als in het systeem in Europees Nederland. Doorgaans zijn dit
milieu, maritiem, natuur en ruimtelijke ordening regels.

Het IAB BES stelt in bijlage 1 onderdeel 15.4 vast welke horeca inrichtingen onder
type III vallen en daarmee een milieuvergunning moeten aanvragen. Het bevoegd gezag
zal moeten beoordelen of een inrichting hieronder valt waaronder ook bedrijven zoals
Chogogo beach resort. Doorgaans zal in de aanvraag om milieuvergunning alle activiteiten
moeten worden vermeld waaronder ook het voornemen een kunstmatig strand aan te leggen.
Die activiteit is op zichzelf niet gereguleerd binnen het IAB BES maar het bevoegd
gezag kan voorschriften hiervoor opnemen.

Voor een kunstmatig strand kan een vergunning op grond van de Natuurverordening Bonaire
nodig zijn, want die is verplicht voor activiteiten die schadelijk kunnen zijn voor
de natuur op grond van artikelen 10 of 16 van de lokale natuurverordening.4

Denkbaar is ook dat het om een kleinere horeca inrichting gaat of om een horeca inrichting
die niet is gelegen in gevoelige gebieden of in bufferzones gevoelig gebied en daarmee
op grond van onderdeel 15.3 van bijlage 1 van het IAB BES onder de algemene regels
valt. In de ministeriële regeling zullen bepalingen worden opgenomen over afvloeiend
hemelwater (bijvoorbeeld run-off bij kunstmatige stranden) met het doel te voorkomen
dat deze in zee terechtkomt. Ook in deze gevallen zal de natuurverordening met vergunningplicht
voor een kunstmatig strand van toepassing blijven.

Met dit stelsel wordt het beschermingsniveau voor de leefomgeving, waaronder de natuur,
verbeterd doordat de bestaande, verouderde, hinderverordening niet meer van toepassing
is. Tegelijkertijd vallen de grotere inrichtingen in heel Caribisch Nederland onder
de milieuvergunningplicht waarvoor ook kwaliteitseisen voor de handhaving en een rapportageverplichting
aan de Staatssecretaris van IenW gaan gelden.

Opgemerkt wordt dat de situering van grotere ondernemingen in principe een onderwerp
is dat in lokale ontwikkelingsplannen (bestemmingsplannen) geregeld wordt. In het
bestaande Ruimtelijke ontwikkelingsplan van Bonaire wordt bijvoorbeeld een bebouwingsafstand
tot aan de waterlijn aangehouden van 15 meter. De Minister van VRO bereidt een duurzaam
rijksbeleid voor de ontwikkeling van het gebied van de openbare lichamen voor. Hierin
zal ook een uitspraak worden gedaan over ruimtelijke voorwaarden voor het veiligstellen
van natuurruimte.

Vraag 78

Kan de Staatssecretaris, aan de hand van de evaluatie van Chogogo Resort «Samen naar
Beter», aangeven welke stappen in het proces niet of anders zouden hebben plaatsgevonden
bij toepassing van het IAB BES voor de natuurvergunning (die vallen nu onder wet grondslagen
natuurbeheer BES) bij de aanleg van kunstmatige stranden, zoals Chogogo Resort?

Antwoord:

Ik zal de resultaten van het ILT onderzoek afwachten en aan de hand van de conclusies
de kamer hier nader over informeren.

Vraag 79

De leden van de Partij voor de Dieren-fractie lezen dat met dit ontwerpbesluit getracht
wordt om onomkeerbare schade aan bodem en grondwater te voorkomen, of zoveel mogelijk
te beperken. De leden merken op dat er nog steeds sprake is van dumpen van onbehandeld
afval en rioleringswater op zee, alsook dumping van (illegale) vuilstort, met uitstroming
van vervuilende stoffen naar zee. Deze dumpingen zijn zeer nadelig voor het koraal.
Aansluiting op riolering of effectieve behandeling van riool- en afvalwater is dan
ook zeer welkom. Wat valt er onder doelmatig beheer van afvalstoffen en afvalwater
en de doelmatige werking van de voorziening, zoals genoemd onder de kwaliteitscriteria?
En wanneer is er sprake van schending hiervan?

Antwoord:

Er zijn regels opgenomen voor een doelmatig beheer van afvalstoffen. Deze regels gaan
onder meer over het gescheiden houden van afvalstoffen, de inzameling van afvalstoffen
en een verbod op het verbranden, storten of begraven van afvalstoffen. De regels voor
doelmatig beheer van afvalwater gaan ervan uit dat verontreiniging van het afvalwater
zoveel mogelijk wordt voorkomen en dat schoon afvloeiend hemelwater zoveel mogelijk
wordt teruggebracht in het milieu. Het lozen van ongezuiverd afvalwater in of op de
bodem of op het oppervlaktewaterlichaam is niet toegestaan. Doelmatige werking van
een voorziening betekent dat een voorziening (bijvoorbeeld een zuiveringsvoorziening)
goed wordt onderhouden en gebruikt. Type I en type II inrichtingen dienen zich te
houden aan de regels opgenomen in de kwaliteitscriteria.

Vraag 80

Is er al duidelijkheid over de invulling van de kwaliteitscriteria?

Antwoord:

Ja, deze staan opgenomen in de concept ministeriële regeling inrichtingen en activiteiten
BES. Het ontwerp zal naar verwachting in 2022 of begin 2023 geconsulteerd worden via
internetconsultatie.nl

Vraag 81

Op welke punten zullen de bestuurslasten afnemen?

Antwoord:

Er zullen minder vergunningen worden verleend dan het geval zou zijn als de Hinderverordening
volledig zou zijn geïmplementeerd. Dit betekent voor een deel een besparing op de
bestuurslasten. Maar er zal ook een toename zijn van de apparaatskosten: door uitbreidingen
en wijzigingen zullen vergunningen in de toekomst moeten worden aangepast. Daarnaast
geldt voor een groot aantal bedrijven een meldingsplicht. Deze zullen in ontvangst
genomen moeten worden. Ook zal proactief gecontroleerd moeten worden om na te gaan
of de regels worden nageleefd.

Vraag 82

Kan de Staatssecretaris toezeggen dat zij de rioleringsaansluiting en de werking ervan
zal controleren wanneer deze aangelegd is?

Antwoord:

Ik kan toezeggen de kamer op dit punt te informeren nadat de ILT aanbevelingen heeft
uitgebracht.

Vraag 83

Kan de Staatssecretaris toezeggen te zullen controleren op handhaving, als blijkt
dat er gebreken zijn in de afvalwaterverwerking?

Antwoord:

Ik kan toezeggen de kamer op dit punt te informeren nadat de ILT aanbevelingen heeft
uitgebracht.

Vraag 84

Kan de Staatssecretaris in het geval van Chogogo controleren of het regenwater daadwerkelijk
opgevangen/gefiltreerd wordt, overeenkomstig hetgeen de Staatssecretaris schrijft:
«hemelwater dient op het perceel opgevangen of gefilterd te worden». Het OLB heeft
immers moeite dit te controleren en te handhaven. STINAPA wordt wel gezien als handhaver,
maar geeft zelf aan niet of onvoldoende te worden geïnformeerd over de status van
MER, aanwijzingen, noch haar rol en verantwoordelijkheden met betrekking tot handhaving.

Antwoord:

Ik kan toezeggen de kamer op dit punt te informeren nadat de ILT aanbevelingen heeft
uitgebracht.

Vraag 85

Tot slot merken de leden van de Partij voor de Dieren-fractie op dat er meer aandacht
moet gaan naar de vuilstort en uitstroming naar zee en de negatieve gevolgen daarvan.
Zo komen meer ziektes voor in het mariene leven met het vervuilde water. Is het de
Staatssecretaris bekend dat groene zeeschildpadden worden getroffen door een ziekte,
genaamd fibropapillomatosis (FP), mede als gevolg van vervuiling, die tumoren veroorzaakt
waaraan de schildpad kan overlijden?

Antwoord:

Ja, ik ben bekend met deze ziekte en de gevolgen ervan voor groene zeeschildpadden.
Voor de stortplaats bij Lagun dient een milieuvergunning (Categorie III IAB BES) te
worden aangevraagd. Het nemen van adequate beheersmaatregelen en het daarmee voldoen
aan de milieueisen is ook een onderdeel van het lopende afvalprogramma van Bonaire
maar ik ben het met u eens dat hier extra prioriteit aan gegeven moet worden. Ik ben
met het bestuur overeengekomen dat een herijking uitgevoerd moet worden van het lopende
afvalprogramma ¨Afvalbeheer op Maat¨. In dit programma zal ondermeer aandacht gegeven
worden aan de problematiek bij Lagun. Dit geldt ook voor de problematiek van illegale
afvalstortplaatsen op het eiland. Hiervoor wordt ook extra capaciteit voor uitgetrokken
binnen het lopende programma.

Vraag 86

Volgens de laatste cijfers (2014) kwam deze ziekte voor onder 34% van de groene zeeschildpadden.
Is er recent onderzoek gedaan naar de aanwezigheid van deze ziekte? Zo ja, wat waren
de uitkomsten? Zo nee, is de Staatssecretaris bereid onderzoek in te stellen?

Antwoord:

Jaarlijks vindt er monitoring van zeeschildpadden plaats op Bonaire, waarbij de aanwezigheid
van deze ziekte onder groene zeeschildpadden bijgehouden wordt in Lac Baai door de
organisatie Sea Turtle Conservation Bonaire. In 2020 kwam de ziekte bij 3.5% van de
groene zeeschildpadden voor.

Vraag 87

Kan zij hierbij laten nagaan wat de oorzaken zijn en welke connectie er is met vuilstort
op Bonaire en, ten slotte, welke verantwoordelijkheid de Staatssecretaris en het openbare
lichaam hiervoor dragen?

Antwoord:

Ik zie het belang in van het onderzoeken van de relatie tussen (mariene) vervuiling,
de stortplaats en de aanwezigheid van fibropapillomatosis onder groene zeeschildpadden.
Ik zal in overleg met mijn collega van LNV laten nagaan of er een mogelijk verband
is met de stortplaats Lagun.

BBB-fractie

Vraag 88

Het lid van de BBB-fractie ziet dat er twee reacties ontvangen zijn op de internetconsultatie.
Waren deze twee reacties voldoende of ontbreken er, aldus de Staatssecretaris, nog
reacties?

Antwoord:

Er zijn 2 reacties ontvangen op de internetconsultatie. Er ontbreken geen reacties
wel heeft het Openbaar Lichaam Bonaire na de internetconsultatie een schriftelijke
reactie gestuurd. Deze heeft verzocht om in de toelichting de reikwijdte en onderlinge
samenhang van de verschillende juridische instrumenten nader te duiden. Het besluit
is hierop aangepast door onder meer een verdere uitwerking van hoofdstuk 5. De reacties
op de internetconsultatie hebben ook niet geleid tot aanpassing van het besluit.

Vraag 89

In de bijgevoegde beslisnota staat in de toelichting onder het kopje «doelmatige handhaving»
dat er minimale eisen zijn gesteld voor de kwaliteit van de handhaving. In hoeverre
zijn de minimale eisen toegespitst op de wensen en behoeften van de inwoners van de
BES-eilanden?

Antwoord:

Bij het opstellen van de eisen zijn de besturen en de betrokken ambtelijke diensten
waaronder directies Toezicht en Handhaving op de eilanden betrokken. Hiermee zijn
de minimale eisen zoveel mogelijk afgestemd op de lokale situatie op de eilanden.