Brief regering : Actueel overzicht internationale inspanningen ten behoeve van mensen met een beperking

Nr. 102 BRIEF VAN DE MINISTER VOOR BUITENLANDSE HANDEL EN ONTWIKKELINGSSAMENWERKING

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 1 juli 2024

Zoals beschreven in de beleidsnota «Doen waar Nederland goed in is», zet Nederland
zich in voor duurzame, vreedzame, rechtvaardige en inclusieve samenlevingen. Nederland
heeft daarbij oog voor mensen met een beperking, hoewel zij geen aparte doelgroep
vormen in het Nederlandse internationale samenwerkingsbeleid. Ook met het feministisch
buitenlandbeleid wil Nederland ongelijkheid verkleinen en streeft wereldwijd naar
een gelijkwaardige positie van mannen, vrouwen en non-binaire personen.1 Daarbij bepalen andere factoren zoals etniciteit, religie en (lichamelijke en psychische)
beperking vaak de mate waarin sprake is van additionele (on)gelijke behandeling. In
deze brief vindt u een actueel overzicht van inspanningen die Nederland samen met
andere landen en organisaties doet met en voor mensen met een beperking in lage- en
middeninkomenslanden.

Deze brief is een vervolg op eerdere brieven over dit onderwerp (d.d. 2 juli 2019,
28 augustus 2020, 14 juli 2022 en 23 juni 2023).2 Met deze brief wordt ook gevolg gegeven aan de motie van de leden Ceder en Kuik,
waarin de regering wordt verzocht inzichtelijk te maken hoe kinderen en jongeren met
een beperking in de huidige programmering en uitvoering van het jongeren-, werk- en
onderwijsbeleid van BHOS worden bereikt en daarbij meetbare doelen te stellen om de
impact op de inclusie van kinderen en jongeren met een beperking te vergroten, en
de Kamer hierover jaarlijks te informeren.3 Ook wordt in deze brief gereageerd op de motie van de leden Stoffer en Kuik, waarin
het kabinet wordt verzocht te onderzoeken hoe de participatie van jongeren met een
beperking binnen projecten in het kader van de Nexus onderwijs en werk en jeugdwerkgelegenheid
kan worden verbeterd.4

Jeugd, werkgelegenheid en onderwijs

De programma’s op het gebied van jeugdwerkgelegenheid maken integraal onderdeel uit
van de Youth at Heart strategie die wordt gekenmerkt door een inclusief beleid.5 Dit betekent dat zowel jonge mannen, als jonge vrouwen en jongere lhbtiq+ personen
worden bereikt; jongeren die in stedelijke gebieden wonen en jongeren op het platteland;
in fragiele contexten en ook in de meer ontwikkelde economieën; jongeren die theoretisch
of praktisch zijn opgeleid en jongeren zonder opleiding; en jongeren met of zonder
een arbeidsbeperking, zoals een fysieke- of psychische beperking.

Fatsoenlijk werk voor jongeren, met name jongeren met een beperking, is in veel landen
een uitdaging. Binnen de programma’s op de Nexus onderwijs en werk en jeugdwerkgelegenheid
richt een aantal projecten zich specifiek op de doelgroep jongeren met een beperking.
In de eerdere Kamerbrieven zijn voorbeelden hiervan gegeven, van onder andere het
Challenge Fund for Youth Employment.

Het Orange Corners programma, dat wordt uitgevoerd door de Rijksdienst Voor Ondernemend Nederland (RVO),
versterkt het ondernemersklimaat in verschillende Afrikaanse en MENA-landen en ondersteunt
jonge, startende ondernemers. In Marokko richt een van de trainingsprogramma’s zich
op ondernemerschap en sport. Via dat programma is onder meer Aziza Gannoune getraind
en gefinancierd. Aziza is op jonge leeftijd blind aan een oog geworden en is een sportclub
begonnen voor mensen met een beperking. Haar bedrijf, Adapt’Move ontving financiering
uit het Orange Corners Innovation Fund.

Het Nexus Skills and Jobs-programma, dat eindigt in 2024, heeft goede voorbeelden in Burundi, Burkina Faso,
Jordanië, Libanon en Senegal. In de projecten Akazi Keza en Job Booster in respectievelijk
in Burundi en Burkina Faso is speciale aandacht voor jongeren met een beperking. In
Jordanië zijn mensen met een beperking opgenomen in de drie programma’s Youth-Jo,
Level Up! en COOL-YA. Beide programma’s hebben als doel economische versterking van
mensen, waarbij COOL-YA zich specifiek richt op tuinbouw in kassen.

Het online platform ProAbled koppelt in Libanon bedrijven aan werkzoekenden met een
beperking en is gespecialiseerd in online training over inclusie van mensen met een
beperking.6 In Senegal ondersteunt het project Jappale Ma startende jongere ondernemers, waaronder
ook ondernemers met een beperking.

Nederland financiert het Enterprising Futures Scholarship, een beurzenprogramma dat jaarlijks veertig ondernemende jongeren uit verschillende
landen in de focusregio’s in staat stelt om deel te nemen aan de One Young World Summit,
een internationaal forum voor jonge leiders. Om specifiek aandacht te vragen voor
jeugdwerkloosheid onder jongeren met een beperking, wordt er in de selectie van de
winnaars van de beurzen op toegezien dat er ruimte wordt gemaakt voor deelnemers met
een beperking (minimaal 10% van de geselecteerde deelnemers). Crystal Asige uit Kenia
nam met een Enterprising Futures Scholarship deel aan de Summit in 2022. Na haar deelname in 2022 werd zij verkozen als senator
in de Keniaanse senaat als vertegenwoordiger van «persons with disabilities and special
interest groups.» In 2023 werd zij door One Young World Summit uitgenodigd als ambassador, in welke rol zij een keynote speech gaf en deelnam in meerdere panels.

Maatschappelijk middenveld dat pleit voor een inclusieve samenleving op meerdere terreinen

Verschillende strategische partnerschappen onder het beleidskader Versterking Maatschappelijk
Middenveld (VMM; 2021–2025) dragen bij aan een betere positie van mensen met een beperking.
In eerdere rapportages zijn hiervan al verschillende voorbeelden gegeven.7, 8

In het partnerschap Benkadi onder Power of Voices wordt ingezet op bewustwording van
beleidsmakers en actoren in de private sector van de speciale kwetsbaarheid die mensen
met een beperking hebben voor klimaatverandering. In Benin, Ivoorkust, Mali en Burkina
Faso werken twintig partnerorganisaties samen die mensen met een beperking vertegenwoordigen,
zoals de Federatie van gehandicapte personen in Benin, de Associatie voor gehandicapte
personen in de gemeenschap Gran Popo in Benin) en de Vereniging van Albino vrouwen
in Burkina Faso. Een voorbeeld een succesvolle bewustwordingsactie is een aantal werksessies
met dermatologen waarin albino vrouwen aandacht vroegen voor hun kwetsbaarheid voor
klimaatverandering. De dermatologen gaven aan zeer gebaat te zijn bij deze informatie.

In het programma Make Way, organiseerde het Liliana Fonds tijdens de Women Deliver
2023 conferentie, een evenement over mensen met een beperking en Sexuele Rechten en
Gezondsheids rechten. Tijdens de conferentie konden consortiumpartners uit alle vijf
de Make Way landen samen strategieën ontwikkelen voor de follow-up van de thematische
sessie.

Om partners binnen het VMM-beleidskader te ondersteunen bij het waarmaken van hun
ambities op het gebied van inclusie van mensen met een beperking, organiseert de Dutch Coalition on Disability and Development (DCDD) in 2024 (net als eerder in 2022 en 2023) een serie bijeenkomsten. Het doel is om
partners bewuster te maken van de stappen die genomen moeten worden om mensen met
een beperking beter te betrekken bij programma’s.

Tot slot, spreekt het kabinet grote waardering uit voor verschillende maatschappelijke
initiatieven in Nederland die zich inspannen voor mensen met een beperking. Een voorbeeld
hiervan is KidsCare Kenia die het mogelijk maakt dat kinderen met een beperking kunnen
opgroeien in de eigen gemeenschap via thuiszorg en begeleiding van verzorgers.

Inclusie via bilaterale en multilaterale samenwerking

In februari 2023 ondertekende Nederland een gezamenlijke verklaring met andere lidstaten
waarin werd opgeroepen tot een sterkere wereldwijde betrokkenheid bij de uitvoering
van het Verdrag inzake de rechten van personen met een beperking, evenals wereldwijde
steun voor de uitvoering van UNDIS (UN Disability Inclusion Strategy) binnen de VN,
als onderdeel van onze verplichting om de mensenrechten van personen met een beperking
te respecteren, te beschermen en te vervullen. Daarnaast heeft Nederland statements
gesteund over onder andere het mainstreamen van de inclusie van mensen met een beperking in het VN-systeem en de inclusie van
mensen met een beperking in initiatieven voor vredesopbouw.

Op bilateraal niveau werken verschillende ambassades direct met organisaties die zich
inzetten voor mensen met een beperking. Zo ondersteunde Nederland in Tanzania Nederland
het project «People with Albinism Youth Awareness – White Berry Screening», uitgevoerd
door Inside Game. Het programma vraagt aandacht voor gelijke rechten voor en behandeling
van mensen met albinisme. Tegelijkertijd werkt het programma aan zelfvertrouwen van
mensen met albinisme. Vooral jonge vrouwen en meisjes met albinisme zijn vaak slachtoffer
van stigmatisering, uitsluiting en van geweld.

De Nederlandse ambassade in Mexico ondersteunde een grote tentoonstelling van Nederlandse
en Mexicaanse kunstenaars met en zonder het syndroom van down in de Galeria José Maria
Velasco in Mexico Stad. Het belangrijkste doel was om het werk van kunstenaars met
een beperking een plaats in de reguliere kunstwereld te geven.

In Pakistan ondersteunt de Nederlandse ambassade het project «from Margins to the
Mainstream». Dit project, dat zich richt op vrouwelijk ondernemerschap, heeft speciale
aandacht voor vrouwen met een beperking.

In Zambia ondersteunde de ambassade mensen met een gehoorbeperking in hun levensonderhoud
en klimaatbestendigheid door trainingen in management en boslandbouw.

Humanitaire actie

In situaties van oorlog, geweld, (natuur)rampen, evacuaties en uitbraken van infectieziekten
zijn gemarginaliseerde groepen, waaronder mensen met een fysieke en/of verstandelijke
beperking, extra kwetsbaar. Op 21 februari 2023 heeft het kabinet in antwoord op de
motie van de leden Hammelburg en Kuik over het onderzoeken van directe noodhulp voor
gemarginaliseerde groepen uw Kamer geïnformeerd over de toegang tot noodhulp voor
deze groepen mensen.9, 10 Vervolgens heeft de Kamer op 25 januari 2024 tijdens een technische briefing meer
informatie ontvangen over de wijze waarop deze noodhulp wordt geleverd en de uitdagingen
en resultaten.

De humanitaire partners ontwikkelen methoden om de behoeften van specifieke groepen
mensen mee te nemen. Zo gebruiken het Nederlandse Rode Kruis en partnerverenigingen
de Protection, Gender, Inclusion benadering om de meest kwetsbare mensen binnen de doelgroep te identificeren bij
de inventarisatie van behoeften.

Het Wereld Voedsel Programma (WFP) gebruikt een Disability Inclusion Road Map. Het WFP verstrekt in Kenia cash transfers aan families waarvan leden een beperking hebben. Met de inzet wil WFP de bestaanszekerheid
van deze huishoudens verbeteren. In Syrië verbeterde de Dutch Relief Alliance samen
met een Syrische partner Space of Peace (SOP), dienstverlening ter voorkoming van
en bescherming tegen geweld met specifieke aandacht voor vrouwen en meisjes uit gastgemeenschappen,
inclusief mensen met een beperking.

Nederland financiert tevens een Minimaal Dienstenpakket voor MHPSS, een online tool
ter ondersteuning van humanitaire planners. Deze online tool omvat richtlijnen over
hoe gemarginaliseerde groepen, inclusief personen met een fysieke en/of verstandelijke
beperking, bereikt kunnen worden en hoe MHPSS-diensten en activiteiten toegankelijk
en inclusief gemaakt kunnen worden.

Opvang in de regio en migratiesamenwerking

Om de opvang en bescherming van vluchtelingen in en rondom conflictgebieden te verbeteren,
heeft Nederland het PROSPECTS Partnerschap opgezet, dat verlengd tot en met 2027.
Dit partnerschap met UNICEF, UNHCR, de International Labour Organisation (ILO), de
Wereldbank en de International Finance Corporation (IFC) richt zich onder andere op
het bieden van bescherming, onderwijs en werkgelegenheid voor vluchtelingen en hun
gastgemeenschappen in landen in het Midden-Oosten, Noord-Afrika en de Hoorn van Afrika.
Binnen het programma is veel aandacht voor inclusie, diversiteit en participatie van
jongeren, om zo tot betere resultaten voor vluchtelingen en gastgemeenschappen te
komen.

In dit kader ondersteunde ILO in 2023 een programma in Ethiopië op het gebied van
beroepsonderwijs met aandacht voor mensen met een beperking. Daarbij werden trainingen
over bewustwording en inclusie van mensen met een beperking gegeven. In samenwerking
met het Ethiopische agentschap voor beroepsonderwijs ontwikkelde ILO tevens richtlijnen
voor het bevorderen van de inclusie van mensen met een beperking. In Egypte ondersteunt
de ILO de inclusie van mensen met een beperking in stageprogramma’s. Met financiering
van PROSPECTS werden faciliteiten aangepast, zodat jongeren met een beperking toegang
krijgen tot stagemogelijkheden. In Kenia zorgden UNHCR en UNICEF ervoor dat onderwijs
ook toegankelijk is voor vluchtelingenkinderen met een beperking.

Het COMPASS-partnerschap tussen Nederland en IOM richt zich op het beschermen van
migranten en het tegengaan van irreguliere migratie. Binnen dit programma is speciale
aandacht voor de gespecialiseerde bescherming van migranten in extra kwetsbare posities,
zoals alleenstaande kinderen, slachtoffers van mensenhandel en mensen met een beperking.
In Libanon hebben migranten dankzij inspanningen van de IOM in het kader van COMPASS
toegang tot het National Disability Allowance, een sociaal bijstandsprogramma dat
mensen met een beperking ondersteunt.

Tot slot

Bovenstaande voorbeelden geven inzicht in de wijze waarop Nederland zich op verschillende
beleidsthema’s inspant om verbetering te realiseren voor mensen met een beperking,
vanuit de gedachte dat niemand buitengesloten mag worden. Nederland zal zich hiertoe
blijven inzetten via de bestaande financiële en diplomatieke kanalen. De Kamer kan
de inzet van bovengenoemde instrumenten en projecten controleren middels de reguliere
begrotings- en verantwoordingscyclus. Dat geldt ook voor de inzet op mensen met een
beperking.

De Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, E.N.A.J. Schreinemacher