Brief regering : Verslag van de informele Telecomraad van 23 en 24 oktober 2023

Nr. 1054
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES EN DE
MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN EN KLIMAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 21 november 2023

Hierbij bieden wij u het verslag aan van de informele Telecomraad van 23 en 24 oktober
2023 in León, Spanje.

De Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,
A.C. van Huffelen

De Minister van Economische Zaken en Klimaat,
M.A.M. Adriaansens

Verslag informele Telecomraad 23 en 24 oktober 2023

Het beschermen van Digitale Rechten

Beleidsdebat

Tijdens de informele Telecomraad heeft het Spaans voorzitterschap een beleidsdebat
georganiseerd over het thema: «Het beschermen van digitale rechten: van principes
naar actie». Dit beleidsdebat was gerelateerd aan de EU Verklaring omtrent Digitale
Rechten en Beginselen voor het Digitale Decennium1, het Global Digital Compact2, en de verklaring omtrent neurotechnologie die tijdens de informele Telecomraad in
Léon is aangenomen.

Nederland gaf aan dat het beschermen van digitale rechten een prioriteit is. Het draait
daarbij voor Nederland om de combinatie van zowel het aanmoedigen van innovatie, als
het voorkomen van misbruik van nieuwe technologieën. Nederland opperde in dat kader
ook het idee voor een AI Rapid Response Team, een Europees team om AI-toepassingen te onderzoeken. Nederland benoemde ook de Impact
Assessment Mensenrechten en Algoritmes3, die te gebruiken zal zijn voor organisaties om de invloed van hun algoritmes op
mensenrechten te meten. Nederland benadrukte dat er al veel wetgeving op het digitale
domein is aangenomen in het afgelopen Commissiemandaat. Nederland stelde dat het daarom
nodig is om op Europees niveau samen te werken aan een effectieve en uniforme implementatie
en handhaving van deze wetgeving. Nederland heeft de Europese Commissie opgeroepen
om te blijven werken aan wereldwijde standaarden voor ethische AI, in gremia zoals
de VN en de G20. Deze samenwerking kan eraan bijdragen om toekomstige technologische
ontwikkelingen in goede banen te leiden. Nederland heeft tijdens dit beleidsdebat
het belang benadrukt van daadkrachtige handhaving van alle bestaande en toekomstige
wetgeving op digitaal terrein. In dit kader heeft Nederland zijn waardering uitgesproken
voor de concrete stappen die de Europese Commissie al heeft gezet om de Digital Services Act (DSA) te handhaven jegens de aangewezen zeer grote online platforms, waaronder X/Twitter
en Meta. Nederland heeft zijn blijvende steun hiervoor uitgesproken. Daarmee heeft
het kabinet uitvoering gegeven aan verschillende moties die zijn ingediend over (handhaving
van) de DSA tijdens het debat over persvrijheid en persveiligheid van 1 juni jl. met
de Minister van Justitie en Veiligheid (JenV) en de Staatssecretaris van Onderwijs,
Cultuur en Wetenschap (OCW) in de Tweede Kamer4.

Lidstaten benadrukten in het debat dat mensenrechten dienen te fungeren als de basis
van digitaliseringsbeleid. Enkele lidstaten gaven aan dat transparantie en het recht
op privacy hierin centraal dienen te staan. Een groep lidstaten benadrukte net als
Nederland de noodzaak van goede implementatie van de bestaande wetgeving in het digitale
domein. Een grote groep lidstaten noemde daarbij het belang van goede implementatie
van de AI Act, waarover nog onderhandeld wordt. Een aantal lidstaten gaf daarnaast aan dat het
beschermen van de rechten van Europese burgers direct verbonden is met het versterken
van de Europese digitale autonomie. Daarbij werd door meerdere lidstaten benadrukt
dat de EU moet blijven investeren in haar digitale technologiesectoren om concurrerend
en weerbaar te blijven op de wereldmarkt.

Na afloop van het beleidsdebat is unaniem een verklaring omtrent neurotechnologie
gesteund. De verklaring roept op tot verdere samenwerking tot een op mensenrechten
gebaseerde benadering van neurotechnologie. Tevens roept de verklaring lidstaten op
om gesprekken met experts te faciliteren over de toereikendheid van wetgeving op dit
onderwerp.

De toekomst van de digitale connectiviteitssector

Beleidsdebat

Het Spaans voorzitterschap organiseerde tijdens de informele Telecomraad een beleidsdebat
over het onderwerp: «De toekomst van de digitale connectiviteitssector». Het debat
was gerelateerd aan de publieke consultatie die de Europese Commissie in het voorjaar
heeft gehouden over de toekomst van digitale connectiviteit.

Nederland gaf tijdens het debat aan dat digitale connectiviteit de ruggengraat is
van de moderne, digitale economie. Nederland benadrukte dat connectiviteit draait
om meer dan de traditionele telecommunicatie. Er is namelijk sprake van een complex
ecosysteem van onder meer telecommunicatie-netwerken, onderzeese datakabels en datacentra.
Daarbij gaf Nederland aan meerwaarde te zien in het versterken van een gecoördineerde
Europese aanpak ten behoeve van de veiligheid van netwerkinfrastructuur, waaronder
5G en onderzeese datakabels.

Nederland benadrukte dat EU-beleid op het gebied van digitale connectiviteit concurrentie
moet bevorderen, nieuwe technologische ontwikkelingen dient te omarmen en investeringsprikkels
voor alle spelers moet behouden en verhogen. Daarbij dienen de belangen van Europese
eindgebruikers en bedrijven centraal te staan. Nederland benadrukte dat bij het maken
van nieuw beleid moet worden vastgehouden aan een op feiten gebaseerde aanpak. Daarom
moet er eerst een gezamenlijke analyse gemaakt worden over de problemen en onderliggende
oorzaken in de Europese connectiviteitssector, voordat nieuw beleid geschreven kan
worden. Nederland gaf aan graag samen te werken met de Europese Commissie en de lidstaten
om deze gezamenlijke analyse tot stand te laten komen.

Een grote groep lidstaten steunde de Nederlandse positie om niet overhaast nieuw beleid
te maken voor de Europese connectiviteitssector. Deze lidstaten benadrukten net als
Nederland de noodzaak voor een gezamenlijke analyse van de mogelijke problemen op
de Europese connectiviteitssector. Enkele lidstaten gaven aan zelf geen marktfalen
te zien wat ingrijpen van de Europese Commissie zou rechtvaardigen. Enkele lidstaten
benadrukten dat het nodig is om te anticiperen op mogelijke toekomstige ontwikkelingen
in telecommunicatie, zoals de overgang van 5G naar 6G. Meerdere lidstaten benoemden
het belang van veiligheid en weerbaarheid van de Europese telecomsector. In deze context
spraken enkele lidstaten hun zorgen uit over de situatie omtrent de breuk in de gasleiding
en datakabel tussen Finland en Estland.

Het behalen van de doelstellingen van het Digitale Decennium

Beleidsdebat

Het Spaans voorzitterschap organiseerde een beleidsdebat omtrent het behalen van de
doelstellingen van het Digitale Decennium. Het Digitale Decennium is een strategische
werkagenda van de Europese Commissie, met als doelstelling om de digitale transitie
binnen de EU te bewerkstelligen. Het doel is om de EU in 2030 klaar te hebben voor
de digitale toekomst.

Nederland benoemde de pijlers van de Werkagenda Waardengedreven Digitaliseren en de
Strategie Digitale Economie en hoe de implementatie van deze agenda’s bijdraagt aan
het behalen van de doelstellingen van het Digitale Decennium. Nederland benadrukte
in dat kader het belang van weerbaarheid en digitale open strategische autonomie.
Nederland benadrukte dat toegang tot een eID een integrale doelstelling is van het
Digitale Decennium en dat de eIDAS-verordening een belangrijke stap is om burgers
meer controle te geven over hun online levens. Nederland benadrukte zijn positie omtrent
het opnemen van een handelsverbod in de eIDAS-verordening. Nederland noemde verder
de noodzaak voor investeringen in digitale vaardigheden en digitale gemeenschapsgoederen.
Nederland benadrukte het belang van digitalisering voor de verduurzamingsopgave en
vice versa. Nederland stelde als laatste graag de bescherming van online kinderrechten
terug te zien als een prioriteit van de volgende Europese Commissie.

Lidstaten benoemden hun eigen initiatieven en prioriteiten voor de digitale transitie.
Een grote verscheidenheid aan nationale projecten, zoals groene datacentra, het bevorderen
van cyberveiligheid en nationale agentschappen voor digitalisering, kwam aan bod.
Een grote groep lidstaten benadrukte het belang van investeren in digitale vaardigheden
om de doelstellingen van het Digitale Decennium te behalen. Enkele lidstaten benoemden
hun samenwerkingen met private en maatschappelijke stakeholders in het formuleren
van hun nationale digitaliseringsbeleid.

Diversenpunt bilateraal gesprek met Eurocommissaris Thierry Breton

Conform de toezegging aan uw Kamer op 18 oktober jl. tijdens het Tweeminutendebat
Telecomraad sprak de Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
met Eurocommissaris Thierry Breton over het bericht dat de Europese Commissie micro-targeting
had gebruikt in het kader van een advertentiecampagne voor de CSAM-verordening. Zij
sprak uit dat er binnen het Nederlands parlement zorgen waren geuit over dit bericht
en vroeg om uitleg. Eurocommissaris Breton gaf aan dat hij dit punt begreep en dat
dit daarom door de Europese Commissie wordt uitgezocht.

Diversenpunt bilaterale gesprekken en bezoek Nederlandse post in Madrid

En marge van de informele Telecomraad sprak de Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken
en Koninkrijksrelaties met de deelnemende bewindspersonen van de lidstaten, waaronder
Frankrijk, Duitsland, België, Denemarken, Estland en Spanje. Tevens is een bezoek
gebracht aan de Nederlandse post in Madrid.