Brief regering : Schuldhulpverleningsaanbod jongeren en maatwerk DUO

31 066 Belastingdienst

Nr. 728 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN FINANCIËN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 23 oktober 2023

Het kabinet vindt het belangrijk dat kinderen van ouders die gedupeerd zijn door de
problemen met de kinderopvangtoeslag een nieuwe start kunnen maken. Kinderen ontvangen
al een bedrag van 2.000 tot 10.000 euro als steuntje in de rug, afhankelijk van hun
leeftijd, en kunnen aanspraak maken op brede ondersteuning door de gemeente. Om een
nieuwe start te maken is het echter ook van belang dat zij niet gehinderd worden door
problematische schulden. Daarom is er de afgelopen tijd hard gewerkt aan een aanvullend
schuldhulpverleningsaanbod voor jongeren. Het kabinet is daarom ook verheugd dat er
samen met de Vereniging voor Nederlandse Gemeenten (VNG) een aanbod is ontwikkeld
waarmee jongeren met problematische schulden onder de kindregeling geholpen kunnen
worden. Bijzonder aan deze aanpak is dat jongeren geen financiële tegenprestatie hoeven
te leveren en bovendien de mogelijkheid krijgen om deel te nemen aan een perspectiefaanpak
die de kans op een duurzaam schuldenvrije toekomst zo groot mogelijk maakt. Deze aanpak
is in lijn met de motie van het lid Kat c.s. van 22 december 20221.

In de kamerbrief2 naar aanleiding van de aangehouden motie van het lid Kat c.s.3 is beloofd om terug te komen op dit schuldhulpverleningsaanbod. Middels deze brief
voldoe ik ook aan de toezegging in het commissiedebat van 12 oktober 2023 om de vaste
Kamercommissie Financiën nader te informeren over de technische details van het aanvullend
schuldhulpverleningsaanbod en het maatwerk dat DUO biedt. In deze brief zal ik nader
ingaan op deze onderwerpen en kom ik deze toezeggingen na.

Details van het aanvullende schuldhulpverleningsaanbod

In de uitwerking van de motie van het lid Kat c.s. van 22 december 20224 is in de afgelopen maanden een aanvullend schuldhulpverleningsaanbod uitgewerkt voor
jongeren die getroffen zijn door de problemen met toeslagen. De aanpak is erop gericht
om problematische saneerbare schulden van jongeren af te lossen en daarnaast te voorkomen
dat jongeren opnieuw schulden krijgen. Dit aanbod is ontwikkeld in samenwerking met
de VNG, de Nederlandse Vereniging voor Volkskrediet (NVVK), het Ministerie van SZW
en gemeenten. Dit schuldhulpverleningsaanbod is een aanvulling op het bestaande herstelaanbod
waar kinderen en jongeren gebruik van kunnen maken, bestaande uit financiële tegemoetkoming,
brede ondersteuning en emotionele hulp. Hiermee wil het kabinet kinderen en jongeren
nog beter ondersteunen in het maken van een nieuwe start.

Om gebruik te kunnen maken van het aanvullend schuldhulpverleningsaanbod dient een
jongere te voldoen aan drie criteria: de jongere valt binnen de kindregeling, is meerderjarig
en er is sprake van problematische schulden. Van problematische schulden is sprake
als iemand niet in staat is om binnen een periode van 36 maanden diens saneerbare
schulden volledig af te lossen door het ontbreken van (voldoende) afloscapaciteit.
In de brief aan de Tweede Kamer d.d. 13 september 20235 is nader ingegaan op de toepassing en argumentatie van deze definitie. Voor deze
specifieke doelgroep wordt de financiële tegemoetkoming die jongeren hebben ontvangen
via de kindregeling buiten beschouwing gelaten bij de beoordeling of de jongere in
aanmerking komt voor het aanvullende aanbod.

Gemeenten stellen vast of aan al deze drie criteria wordt voldaan en bieden toegang
tot het aanvullend schuldhulpverleningsaanbod als dit het geval is. Jongeren die niet
aan de criteria voldoen, kunnen alsnog aanspraak maken op de reguliere ondersteuning.
Deze kan worden geboden vanuit de brede ondersteuning, de reguliere gemeentelijke
schuldhulpverlening of vanuit de schuldenaanpak voor ouders (indien een jongere minderjarig
is).

Gemeenten stellen bij de toegang vast of er sprake is van een problematische schuldsituatie
en nemen het aanvullende aanbod op in het plan van aanpak als onderdeel van de brede
ondersteuning aan de jongere. Hierbij wordt uitgegaan van de werkelijke aflossingscapaciteit
van de jongere.

Het saneren binnen het aanvullende schuldhulpverleningsaanbod sluit aan op het reguliere
saneringstraject dat gemeenten uitvoeren. Dit heeft als voordeel dat gemeenten hier
mee bekend zijn. Wat het aanvullende schuldhulpverleningsaanbod onderscheidt van reguliere
schuldhulpverlening door gemeenten, is dat getroffen jongeren geen financiële tegenprestatie
hoeven te leveren in ruil voor de sanering. Wanneer de sanering is afgerond, verlenen
schuldeisers finale kwijting voor de saneerbare schulden.

Sommige jongeren zijn sinds de kindregeling in werking is getreden (5 november 2022)
in een reguliere schuldregeling opgenomen. Hun reguliere schuldregeling biedt niet
dezelfde oplossing als het aanvullende schuldhulpaanbod. Om deze reden kunnen gemeenten
het aanvullend schuldhulpverleningsaanbod ook aanbieden aan jongeren (die voldoen
aan de eerder genoemde drie criteria) die sinds 5 november 2022 in een schuldregeling
zijn opgenomen, zodat ook zij van de voordelen van het aanvullende aanbod gebruik
kunnen maken. Voor alle meerderjarige kinderen van gedupeerde ouders geldt dat ze
zich tot één jaar na inwerkingtreding van de Spuk-regeling (Specifieke Uitkering)
voor brede ondersteuning kunnen melden bij hun gemeente voor het aanvullende aanbod,
tenzij de jongere de beschikking van de kindregeling na die tijd ontvangt.

Jongeren geven aan behoefte te hebben aan een perspectiefaanpak waarmee de kans op
een duurzaam schuldenvrije toekomst voor jongeren zo groot mogelijk wordt gemaakt.
Daarom wordt, naast de sanering, jongeren een dergelijke perspectiefaanpak aangeboden.
In een perspectiefaanpak ligt de focus niet op het realiseren van afloscapaciteit,
maar op een schuldenvrije toekomst met meer zelfstandigheid en maatschappelijk perspectief
voor de jongere.

Binnen het schuldhulpverleningsaanbod krijgen gemeenten de vrijheid om zelf een perspectiefaanpak
met jongeren in te richten of hiervoor gebruik te maken van een externe partij zoals
het Jongeren Perspectief Fonds. Gemeenten kunnen gebruik maken van voorlichtingsmateriaal
en expertise van het Jongeren Perspectief Fonds als zij zelf invulling geven aan een
perspectiefaanpak voor jongeren. Indien gemeenten daar behoeften aan hebben, kan het
Jongeren Perspectief Fonds ook lokaal de gehele perspectiefaanpak verzorgen.

Om zoveel mogelijk jongeren te bereiken met de boodschap dat zij gebruik kunnen maken
van een aanvullend schuldhulpverleningsaanbod, worden verschillende communicatiemiddelen
ingezet. De websites kindregelingvoorjou.nl en herstel.toeslagen.nl worden als basis
ingezet om het aanbod duidelijk uit te leggen. De gemeentelijke websites gaan de informatie
over dit aanbod ook opnemen. Via berichten op sociale media worden jongeren direct
geattendeerd op het nieuwe aanbod. Jongeren die al in een schuldverleningstraject
zitten worden persoonlijk door hun hulpverlener benaderd. Met gemeenten wordt gewerkt
aan een directe mail aan alle jongeren van gedupeerde ouders over de brede ondersteuning
inclusief het beschikbaar zijn van het schuldhulpverleningsaanbod.

Met de VNG is afgestemd dat het schuldhulpverleningsaanbod wordt gemonitord. De invulling
van de monitoring wordt nog nader uitgewerkt.

Het aantal jongeren dat gebruik zal maken van het aanbod wordt geraamd op ongeveer
4.750. De kosten voor het aanvullende schuldhulpaanbod worden geraamd op € 34,5 miljoen
euro. Gemeenten kunnen zowel de kosten voor de sanering als trajectzorg vanuit het
perspectiefaanpak opvoeren binnen de Spuk-regeling voor brede ondersteuning.

Maatwerk DUO

Zoals toegezegd is bij DUO nagegaan hoe vaak maatwerk met betrekking tot DUO voorkomt
bij jongeren. Daaruit blijkt dat DUO niet beschikt over gegevens waaruit blijkt of
een jongere een kind van een gedupeerde ouder is. Dergelijke gegevens ontvangt DUO
niet van Dienst Toeslagen/UHT en deze mogen ook niet gedeeld worden met het oog op
de privacy. Het is dus niet mogelijk om bij te houden in hoeveel gevallen er voor
kinderen van gedupeerde ouders maatwerk wordt toegepast. DUO heeft een aantal reguliere
instrumenten die ervoor zorgen dat mensen niet in de financiële problemen komen door
hun schuld bij DUO, bijvoorbeeld de draagkrachtberekening en aflossingsvrije maanden.
Indien er zich problemen voordoen die met deze instrumenten niet kunnen worden opgelost,
biedt DUO de mogelijkheid om maatwerk in te zetten. Er bestaan dus uitgebreide mogelijkheden
om jongeren met hoge DUO-schulden te helpen.

Met bovenstaande maatregelen wil het kabinet in samenwerking met alle partners jongeren
nog beter in staat stellen om een schuldenvrije toekomst te realiseren.

De Staatssecretaris van Financiën, A. de Vries