Brief regering : Stand van zaken winterhulp Oekraïne

Nr. 131
BRIEF VAN DE MINISTERS VOOR BUITENLANDSE HANDEL EN ONTWIKKELINGSSAMENWERKING EN VOOR
KLIMAAT EN ENERGIE

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 8 december 2022

In reactie op de toezegging aan het lid Hammelburg tijdens het Commissiedebat Raad
Buitenlandse Zaken – Handel en Ontwikkelingssamenwerking informeer ik u nader over
welke middelen al naar Oekraïne zijn gegaan of binnenkort naar Oekraïne zullen gaan,
hoe deze middelen zijn besteed en welke additionele middelen er nog aankomen. Deze
brief is de uitwerking van de (financiële) inzet van het kabinet voor 2022 om Oekraïne
de winter door te helpen, de zogeheten winterization.
1

De afgelopen maanden werden gekenmerkt door een veranderlijke situatie in Oekraïne.
Vanaf oktober vond er een intensivering van Russische aanvallen op Oekraïne plaats,
met de energie-infrastructuur als voornaamste doelwit. De elektriciteitsvoorziening
in grote delen van Oekraïne raakte steeds meer in het geding en kampt nog altijd met
veel onderbrekingen. Als gevolg daarvan vallen ook andere basisvoorzieningen, zoals
stadsverwarming en drinkwaterleveranties, geregeld uit. Hiermee veranderden ook de
meest urgente noden voor de winter.

Dit vormde mede aanleiding voor het kabinet om de Nederlandse bijdrage voor winterization te verhogen, en de prioriteiten in lijn te brengen met de grootste noden, zoals deze
ook door de Oekraïense overheid worden gezien. Op 11 november jl. informeerde ik uw
Kamer over de ophoging van het bedrag van EUR 70 miljoen naar EUR 180 miljoen voor
ondersteuning van de winterization.2 Deze is met name gericht op het herstel van energie-infrastructuur en wordt ingezet
via drie sporen:

1. EUR 90 miljoen via de Wereldbank;

2. EUR 72 miljoen via de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling (EBRD); en

3. EUR 18 miljoen via de begroting van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat.

Wereldbank

Via de Wereldbank draagt Nederland bij aan het Ukraine Relief, Recovery and Reconstruction Trust Fund (URTF), dat er nu op gericht is om bij te dragen aan het herstel van ziekenhuizen
en de gezondheidszorg, energievoorziening, huisvesting en infrastructuur. De Wereldbank
bepaalt in overleg met de Oekraïense overheid de inzet van middelen en beschikt reeds
over de door Nederland toegezegde middelen. Deze komen toe aan het Trust Fund en worden
gebundeld met bijdragen van andere landen. De Nederlandse middelen zijn niet specifiek
gebonden aan één van de bovengenoemde sectoren en zullen in samenspraak met de Oekraïense
overheid ingezet worden voor de hoogste prioriteiten om het land de winter door te
helpen. Op dit moment ligt een hoge prioriteit bij het herstel van de energievoorziening,
omdat dit de randvoorwaarden schept voor herstel in de overige sectoren. Op de besteding
van middelen zijn de gebruikelijke Wereldbank standaarden van toepassing.

Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling (EBRD)

Via de EBRD is met behulp van Nederland en de Verenigde Staten een steunpakket aan
het Oekraïense staatsbedrijf voor elektriciteitsdistributie, Ukrenergo, mogelijk gemaakt
van EUR 372 miljoen voor noodreparaties en aankoop van elektriciteit. De EBRD kondigde
dit pakket op 23 november jl. aan.3 De voorbereidingen om de steun effectief en snel in te zetten waren daarvoor al begonnen.
De Nederlandse bijdrage in de vorm van een schenking van EUR 72 miljoen wordt gebruikt
voor het gedeelte van het steunpakket ten behoeve van noodreparaties aan de elektriciteitsinfrastructuur
en faciliteert door het schenkingselement het volledige steunpakket. De EBRD beschikt
reeds over de middelen en is bezig hiermee in samenspraak met Ukrenergo de nodige
aankopen te doen voor noodreparaties. Hierop zijn de gebruikelijke EBRD-standaarden
van toepassing.

De Wereldbank en de EBRD zijn gespecialiseerd in het coördineren en mobiliseren van
financiële hulp. Deze instellingen hebben de capaciteit en expertise om dit op korte
termijn op grootschalige en zorgvuldige wijze te doen met gedegen risicobeheer. Bovendien
komen binnen deze organisaties verschillende internationale geldstromen samen, wat
versplintering van hulp aan Oekraïne reduceert.

Ministerie van Economische Zaken en Klimaat

Het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat heeft een inventarisatie bij een aantal
Nederlandse partijen gedaan aan de hand van de Oekraïense behoeften aan bijvoorbeeld
generatoren, transformatoren en bekabeling. Op dinsdag 29 november is hierover in
Nederland gesproken met de Oekraïense viceminister voor Energie.

In de afgelopen weken is met dit traject voor ca. EUR 6 miljoen (van de 18) aan goederen
geïdentificeerd, die op korte termijn ter beschikking kunnen worden gesteld. Het transport
naar Oekraïne wordt in samenspraak met het Europese Union Civil Protection Mechanism verzorgd via een noodhulplocatie in Polen. De komende weken zal vanuit het kabinet
nader gekeken worden welke spullen aan Oekraïne ter beschikking gesteld kunnen worden
gedurende de winter.

Humanitair

Daarnaast heeft het kabinet sinds de start van de Russische agressie EUR 60 miljoen
(incl. EUR 10 miljoen humanitair ontmijnen) vrijgemaakt voor de humanitaire response
in Oekraïne via verschillende organisaties zoals het Ukraine Humanitairian Fund, de
Dutch Relief Alliance, Samenwerkende Hulporganisaties en het Nederlandse Rode Kruis,
die onder andere verschillende winterization activiteiten financieren. Dit komt bovenop de significante ongeoormerkte bijdragen
aan humanitaire fondsen die delen van hun budget hebben ingezet voor steun aan Oekraïne.
Het Central Emergency Response Fund (VN), waarvan Nederland de op drie na grootste
donor van 2022 is, maakte bijvoorbeeld ruim 60 miljoen dollar vrij voor noodhulp in
Oekraïne.

Ontmijning

Nederland heeft een extra bijdrage van EUR 10 miljoen beschikbaar gesteld voor ontmijning
in Oekraïne. Hiervan wordt EUR 6 miljoen uitgegeven via ngo-partners en EUR 4 miljoen
via UNDP, voor ondersteuning van Oekraïense ontmijningsdiensten. Alle betrokken partijen
– de Oekraïense autoriteiten, UNDP en de ngo’s – hebben zich akkoord verklaard om
vanwege het beleid waarin donoren een bepaalde stad of gebied adopteren de genoemde
bedragen deels in te zetten in Cherson, waarmee opvolging wordt gegeven aan de motie
van het lid Agnes Mulder c.s. (Kamerstuk 36 200 V, nr. 37)

De precieze invulling hiervan zal naar verwachting pas na de winter uitgewerkt kunnen
worden aangezien de Oekraïense autoriteiten momenteel nog geen toegang tot de regio
Cherson verlenen aan ngo’s en omdat het beleid is dat de Oekraïense ontmijningsdiensten
zelf een eerste inventarisatie en schoonmaakactie uitvoeren, gericht op onder meer
boobytraps. Daarnaast verhinderen factoren als het gebrek aan stroom en de intredende
winter een onmiddellijke start van de ontmijning in deze regio.

UNDP komt in december met een geconsolideerd voorstel waarop donoren kunnen inschrijven
met in achtneming van de aan hen toegewezen gebieden voor adoptie. Op basis van het
voorstel kan worden bepaald of de reeds toegezegde EUR 4 miljoen voldoende is of dat
er extra geld nodig is voor Cherson.

Ten slotte

Op dit moment ontbreekt een efficiënt internationaal coördinatiemechanisme voor hulp-
en herstelactiviteiten. Nederland stuurt in internationaal verband aan op een inclusief
coördinatiemechanisme waar alle grote donoren in vertegenwoordigd zijn. Op 13 december
organiseert Frankrijk een conferentie over winterization waar dit aan de orde zal komen. De verwachting is dat landen tijdens deze conferentie
hun bijdragen hiervoor zullen aankondigen. Nederland loopt met een schenking van EUR
180 miljoen voor winterization voorop. Dit past bij de inzet

van dit kabinet om Oekraïne te steunen waar nodig. Tijdens de begrotingsbehandeling
van Buitenlandse Zaken jl. ingediende motie vroeg het lid van Dijk de regering op
te bezien in hoeverre de hulp aan het herstel van de schade kan worden opgehoogd.4 Over mogelijke additionele middelen ontvangt uw Kamer informatie zodra het kabinet
daarover een besluit heeft genomen. Het kabinet kijkt bij de concrete inzet telkens
naar de verschillende fasen van de wederopbouw die elk een andere urgentie met zich
meebrengen.

De Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking E.N.A.J. Schreinemacher

De Minister voor Klimaat en Energie, R.A.A. Jetten