Brief regering : Uitvoering moties staatsexamen

Nr. 521
BRIEF VAN DE MINISTER VOOR PRIMAIR EN VOORTGEZET ONDERWIJS

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 29 september 2022

In mijn brief van 16 februari jl. (Kamerstuk 31 289, nr. 512) over de toezeggingen gedaan bij het commissiedebat over examens in het voortgezet
onderwijs heb ik uw Kamer toegezegd om u voor de zomer te informeren over de mogelijkheden
om herkansingen te realiseren voor deelcertificaatkandidaten van het staatsexamen.
Dit naar aanleiding van de motie van het lid Van Meenen c.s. over herkansingen voor
deelcertificaatkandidaten in het vso.1 In deze brief ga ik in op de uitkomsten van de analyse hiernaar, evenals op de motie
van het lid Van Meenen c.s. inzake de duimregeling voor staatsexamenkandidaten in
2023.2 Onderstaand pakket met maatregelen is besproken met vertegenwoordigers van leerlingen,
ouders en scholen uit de vso-sector.

Herkansingen

Zoals ik in het debat van 26 januari (Kamerstuk 31 289, nr. 508) aan uw Kamer heb toegezegd, heb ik mij de afgelopen periode tot het uiterste ingespannen
om de uitvoering van beide moties mogelijk te maken. Om zeker te weten dat we het
maximale realiseren voor kandidaten heeft de analyse en daarmee deze brief iets langer
de tijd gevraagd dan voorzien.

Het doel van de motie van het lid Van Meenen c.s. is om deelcertificaatkandidaten
middels een herkansing te compenseren voor de gevolgen van corona op hun onderwijs.
Voor de zomer heeft het CvTE laten weten dat de uitvoering van deze motie echter grote
druk op de examenketen zou betekenen omdat het aantal af te nemen staatsexamens fors
zou toenemen ten opzichte van de huidige situatie. Hiermee zouden onverantwoorde risico’s
voor de continuïteit van de examens ontstaan. Na een nadere analyse en goed overleg
met de examenketen, het CvTE en DUO, heb ik daarom besloten om diplomakandidaten van
het staatsexamen de komende jaren een extra herkansing te bieden en de komende jaren
te werken aan een permanente oplossing voor herkansingen voor deelcertificaatkandidaten.
Hiermee hebben deelcertificaatkandidaten in het examenjaar dat zij opgaan voor het
diploma (en dus op dat moment diplomakandidaat worden) twee herkansingen in plaats
van één herkansing3, in ieder geval tot aan het moment dat een permanente oplossing is gevonden. Het
doel van de motie om kandidaten te compenseren voor de gevolgen van de coronapandemie
bereiken we hiermee, zij het op een andere wijze dan in de motie beoogd. Door kandidaten
op deze manier te compenseren beperken we het totaal aantal examenafnames (diplomakandidaten
vormen iets minder dan de helft van de totale groep staatsexamenkandidaten) en zorgen
we er daarmee ook voor dat er in de uitvoering ruimte overblijft om de acties uit
de Verbeteragenda staatsexamen vo4 uit te voeren. Het zoeken naar een oplossing waarmee op een uitvoerbare wijze herkansingen
voor deelcertificaatkandidaten geboden kunnen worden is onderdeel van deze agenda.
Er wordt door de examenketen de komende tijd middels experimenten en onderzoeken in
de examenpraktijk hard gewerkt aan het uitvoeren van de agenda en wordt hierbij prioriteit
gegeven aan het vso. Verderop in deze brief ga ik nader in op wat dit concreet betekent.

Motie over staatsexamenkandidaten in 2023 recht geven op de duimregeling

Naast de toekomstige structurele herkansingsmogelijkheid voor deelcertificaatkandidaten
wil ik de groep deelcertificaatkandidaten compenseren voor de uitdagingen waarmee
zij geconfronteerd werden tijdens de coronajaren in de afronding van hun deelcertificaten.
Ik bied deze groep kandidaten compensatie door uitvoering te geven aan de motie van
het lid Van Meenen c.s. waarin de regering verzocht wordt staatsexamenkandidaten,
inclusief vso-leerlingen, in 2023 recht te geven op de duimregeling, waarbij met terugwerkende
kracht een duim gelegd kan worden op een resultaat uit 2020, 2021 of 2022, als zij
op die manier hun diploma kunnen halen.5 Dit is onafhankelijk van besluitvorming over eventuele coronamaatregelen in 2023.
Staatsexamenkandidaten komen in aanmerking voor deze regeling als zij een resultaat
hebben behaald in 2020, 2021 of 2022 en dit resultaat betrekken bij de uitslagbepaling
in 2023. Ze mogen in dat geval de resultaten van één vak, niet zijnde een kernvak,
buiten beschouwing laten bij het bepalen van de uitslag, ook als dit een vak van voor
2020 of uit 2023 betreft.6

Verbeteragenda staatsexamen vo

In de brief van mijn ambtsvoorganger van 17 december 2021 wordt ingegaan op de drie
lijnen van de verbeteragenda staatsexamen vo. De agenda richt zich op het werken aan
de optimalisering van het staatsexamensysteem om te zorgen voor meer capaciteit, flexibiliteit,
en een betere aansluiting bij de vso-doelgroep. In het najaar ontvangt uw Kamer een
voortgangsrapportage voor de projecten onder de verbeteragenda maar hieronder ga ik
alvast in op de lopende projecten. Zoals het CvTE beschrijft in bijgevoegde brief
vraagt het uitvoeren van deze projecten en de in deze brief aangekondigde maatregelen
het uiterste van de examenketen. Met het uitvoeren van de agenda is daarmee ook geen
ruimte voor aanvullende beleidsveranderingen.

• Herkansingen voor deelcertificaatkandidaten

Zoals hierboven toegelicht is het bieden van herkansingen voor deelcertificaatkandidaten
van het staatsexamen onderdeel van de verbeteragenda. Diverse van de hieronder beschreven
projecten zijn voorwaardelijk aan het creëren van deze mogelijkheid. Het CvTE betrekt
bij het uitwerken van deze mogelijkheid ook de motie van het lid Westerveld c.s.7, waarin gevraagd wordt om herkansingen voor kandidaten die vanwege studie of beroep
opgaan voor een certificaat.

• Spreiding van de mondelinge examens

In dit project wordt onderzocht of het mogelijk is om de mondelinge college-examens
te spreiden over het schooljaar waardoor er voor de kandidaten meerdere examenmomenten
door het jaar ontstaan en er voor de organisatie minder piekdrukte in de zomerperiode
is.

• Inzet vso-docenten bij college-examens

Staatsexamens vo voert een onderzoeksproject uit met het doel om samen met vso scholen
en vso docenten te bekijken hoe zij de afname van de college examens anders kunnen
inrichten. Er worden nieuwe oplossingen gevonden om alle mondelinge examens jaarlijks
af te kunnen blijven nemen en maatwerk te blijven bieden aan kandidaten die dat nodig
hebben. In dit project werken vso docenten en staatsexamen-examinatoren samen bij
het afnemen van de college examens.

• Inzicht in reeds behaalde resultaten

Dit project beoogt kandidaten eerder te informeren over hun resultaten waardoor zij
zich beter voorbereiden en beschikbare examencapaciteit effectiever kan worden ingezet.

• Optimaliseren van de afname van college-examens

Onderzocht wordt of er naast de bestaande schriftelijke en mondelinge afnames ook
andere afnamevormen van meerwaarde kunnen zijn voor kandidaten.

• Onderzoek terugtrekkingen vso-kandidaten

Een deel van de vso-kandidaten trekt zich kort voor de afname van het examen terug.
In dit project worden de redenen hiervan onderzocht, evenals manieren om het aantal
terugtrekkingen te verminderen zodat de beschikbare examencapaciteit beter kan worden
benut.

• Informatievoorziening en scholing

Het CvTE wil examenkandidaten van begrijpelijke informatie voorzien. Ook voor examenjaar
2022 investeert het CvTE extra in de informatievoorziening aan en scholing over vso-scholen
en kandidaten.

• Aanstelling en vergoeding examenbetrokkenen

Examenbetrokkenen (waaronder examinatoren en correctoren) zijn essentieel voor het
gehele examensysteem, zonder hen kunnen er immers geen examens worden afgenomen of
gecorrigeerd. Hierbij horen duidelijke afspraken tussen het CvTE en examenbetrokkenen
over wat er over en weer van elkaar verwacht wordt. Zowel de aanstelling als de vergoedingen
van examenbetrokkenen zullen worden beoordeeld in het licht van de taak waar staatsexamens
vo voor staat.

Tot slot

Door op bovenstaande wijze uitvoering te geven aan beide moties blijft er ruimte in
de uitvoering om volop in te zetten op de verbeteragenda staatsexamen. Hiermee gaan
we de gehele staatsexamenorganisatie moderniseren en beter laten aansluiten op de
behoeften van kandidaten. Tegelijkertijd kunnen we kandidaten compenseren voor zowel
de lastige omstandigheden van de afgelopen jaren en het feit dat we deelcertificaatkandidaten
op dit moment nog geen herkansingen kunnen bieden. Ik zal in de komende periode zorgen
voor goede communicatie aan leerlingen, kandidaten, ouders en vso-scholen over deze
maatregelen. Dekking voor de uitvoering van de moties is gereserveerd binnen de OCW-begroting.

Met de maatregelen die ik in deze brief aankondig verwacht ik voor staatsexamenkandidaten
een passend pakket te hebben in 2023, onafhankelijk van eventuele ontwikkelingen in
dit schooljaar. In het najaar zal ik hier echter nogmaals bij stilstaan en uw Kamer
ook informeren over zowel de examenresultaten van 2022 als over eventuele maatregelen
voor kandidaten uit het regulier onderwijs en vavo.

De Minister voor Primair en Voortgezet Onderwijs, A.D. Wiersma