Brief regering : Publicatie van toetsing investeringsplannen landelijke netbeheerders en reactie op toetsing door de ACM

Nr. 305 BRIEF VAN DE MINISTER VOOR KLIMAAT EN ENERGIE

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 17 mei 2022

Met deze brief wil ik u informeren over de publicatie van de toetsing op de investeringsplannen
van de regionale en landelijke netbeheerders door de Autoriteit Consument en Markt
(ACM) en mijzelf. Tevens ga ik ook nog kort in op de behoefte aan een prioriteringsrichtlijn
voor netbeheerders.

Allereerst wil ik aangeven dat ik mij ervan bewust ben dat, vanwege de ontstane transportschaarste
op het elektriciteitsnet, de investeringsplannen en de toetsing daarvan, een belangrijk
middel zijn geworden om zicht te houden op de omvang van de problematiek. Daarbij
bieden de plannen de mogelijkheid om inzicht te krijgen in de investeringen van netbeheerders
en hoe zij de ontstane situatie het hoofd bieden. Ook biedt het proces tot vaststellen
van de investeringsplannen mede overheden, marktpartijen, de ACM en mij de mogelijkheid
richting te geven aan de investeringen van netbeheerders. Een prioriteringsrichtlijn
om netbeheerders een helder kader mee te geven welke uitbreidingsinvestering maatschappelijk
gezien het meest urgent is, is hierbij een logisch vervolg. Over deze richtlijn wil
ik uw Kamer na de zomer verder informeren.

Proces

Volgend uit de Elektriciteitswet 1998 en Gaswet dienen regionale en landelijke netbeheerders
iedere twee jaar investeringsplannen op te stellen voor de door hen beheerde netten.
In deze plannen worden alle noodzakelijke uitbreidingsinvesteringen en vervangingsinvesteringen
beschreven en onderbouwd voor de komende tien jaar. Na openbaarmaking en consultatie
met belanghebbenden worden de concept plannen getoetst. De ACM toetst de investeringsplannen
van alle netbeheerders inhoudelijk, additioneel onderzoek ik op hoofdlijnen de investeringsplannen
van de landelijke netbeheerders. De toetsing wordt vervolgens gepubliceerd. Zodra
de concept investeringsplannen, na eventuele aanpassingen, voldoende zijn, kunnen
de netbeheerders hun plannen vaststellen.

Toetsing ACM

De toets van de ACM is gericht op of de netbeheerders in redelijkheid tot het investeringsplan
hebben kunnen komen. Deze toets heeft de ACM op 28 maart 2022 gepubliceerd op haar
website1. Hierover heeft zij mij geïnformeerd middels een brief met de belangrijkste bevindingen.
Mijn reactie hierop, net als de brief en het rapport, kunt u vinden in de bijlagen2.

De ACM heeft aan TenneT en regionale netbeheerder Liander voor het 150 kV Randmerennet
een bindende gedragslijn opgelegd, omdat zij niet binnen de toetsingstermijn van 12
weken de benodigde aanvullende informatie konden verstrekken.

Specifiek heeft de ACM TenneT verplicht om ontbrekende informatie toe te voegen aan
de investeringsplannen over hoe TenneT bepaalt welke knelpunten in het net als eerst
worden opgelost en welke later. Daarnaast ontbreekt ook een volledige lijst van kwaliteitsknelpunten.
Deze dient dan ook nog te worden toegevoegd. Als TenneT aan de bindende gedragslijn
heeft voldaan kan TenneT haar investeringsplannen alsnog vaststellen. Dit geldt ook
voor de investeringsplannen die door Liander zijn opgesteld voor het Randmerennet.
Dit net wordt door TenneT beheerd, maar is in bezit van Liander. De andere netbeheerders
kunnen op basis van de toets van de ACM al overgaan tot vaststelling.

Prioriteringsrichtlijn

Daarnaast is één van de voornaamste resultaten uit de toetsing van de ACM dat er behoefte
is aan een prioriteringsrichtlijn die helpt bij het maken van de keuze welke investeringen
prioriteit hebben. De ACM heeft mij dan ook verzocht hier werk van te maken. Deze
behoefte deel ik. Zoals ik ook aangeef in mijn brief aan de ACM zal ik TenneT verzoeken
om, conform de politiek-bestuurlijke afspraken in het Meerjarenprogramma Infrastructuur
Energie en Klimaat (MIEK), waar mogelijk al in de aangepaste versie van het investeringsplan
2022 prioriteit te geven aan projecten uit het MIEK. Hiermee geef ik een eerste invulling
aan de prioriteringsrichtlijn. In samenwerking met de ACM en TenneT zal ik dit verder
uitwerken. Een verder gespecificeerde uitwerking van een dergelijke prioriteringsrichtlijn
verwacht ik als onderdeel van het MIEK na de zomer aan uw Kamer te kunnen sturen.

Toetsing EZK

De toets die in opdracht van mij is uitgevoerd, is zoals gezegd gericht op de investeringsplannen
van de landelijke netbeheerders. Voor het elektriciteitsnet is dat TenneT en voor
het aardgasnetwerk is dat Gas Transport Services (GTS). In de toets wordt onderzocht
of de netbeheerder rekenschap heeft gegeven aan de ontwikkelingen op de Nederlandse
energiemarkt en deze heeft beschreven in het investeringsplan. De toetsing is in deze
ronde investeringsplannen uitgevoerd door ECORYS. Het door hen opgestelde rapport
wordt gelijktijdig met deze brief gepubliceerd.

Uit deze analyse blijkt dat de netbeheerders zich rekenschap hebben gegeven van de
ontwikkelingen op de energiemarkt. Dit betekent dat zowel GTS als TenneT op basis
van mijn toets de investeringsplannen kunnen vaststellen.

Wel is afgesproken met TenneT dat zij in het investeringsplan explicieter moet maken
welke maatregelen TenneT neemt om te voldoen aan de, in Europese wetgeving vastgestelde,
70%-eis voor het beschikbaar stellen van transportcapaciteit aan de markt3. In 2019 is een actieplan opgesteld om uiterlijk 31 december 2025 te voldoen aan
deze eis. In de Elektriciteitswet is vastgelegd dat TenneT in haar investeringsplannen
zich rekenschap moet geven van dit actieplan. Met TenneT is afgesproken dat deze toevoeging
aan het actieplan wordt verwerkt in de aangepaste versie van het investeringsplan
waarin ook de bindende gedragslijn van de ACM wordt verwerkt.

Tot slot blijf ik onderzoeken hoe de toetsing van de investeringsplannen kan worden
doorontwikkeld, zodat de investeringsplannen blijven aansluiten op de ontwikkelingen
in de sector en de energietransitie.

De Minister voor Klimaat en Energie, R.A.A. Jetten