Brief regering : Aanvullende advisering Nationaal Groeifondsprojecten voorjaar 2025 (inclusief reactie kabinet)

Nr. 7
BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 18 maart 2025

In 2021, 2022 en 2023 bent u over de uitslagen van de drie rondes van het Nationaal
Groeifonds geïnformeerd.1 Over vier projecten uit deze rondes heeft de Adviescommissie Nationaal Groeifonds
(hierna: de adviescommissie) een aanvullend advies uitgebracht. Het betreft de projecten
LLO Collectief Laagopgeleiden en Laaggeletterden, Luchtvaart in Transitie, GroenvermogenNL
en QuantumDeltaNL.

In deze brief licht ik u, mede namens de Minister van Financiën, dit advies en de
reactie van het kabinet toe.

Achtergrond aanvullend advies

Het Nationaal Groeifonds investeert in 50 grootschalige projecten die bijdragen aan
het duurzaam verdienvermogen van Nederland. Het betreft onder meer projecten op het
gebied van groene waterstof, de verduurzaming van de landbouw, het bestrijden van
laaggeletterdheid en sleuteltechnologieën als quantum en kunstmatige intelligentie.
Daarmee is een bedrag van € 11,2 miljard gemoeid.

De projecten LLO Collectief Laagopgeleiden en Laaggeletterden, Luchtvaart in Transitie
en GroenvermogenNL hebben destijds, op advies van de adviescommissie, gefaseerde financiering
gekregen. Een deel van deze financiering is nog in de vorm van een voorwaardelijke
toekenning. Dit betekent dat deze projecten aan nadere voorwaarden moeten voldoen
om de middelen uit het Nationaal Groeifonds definitief toegekend te krijgen. Voor
deze projecten zijn er aangepaste projectvoorstellen ingediend om de voorwaardelijke
toekenning omgezet te krijgen in een definitieve toekenning. De adviescommissie heeft
hierover deels positief geadviseerd en daarbij enkele aanbevelingen en aandachtspunten
opgenomen. Voor de projecten Luchtvaart in Transitie en GroenvermogenNL geldt dat
de omzetting gedeeltelijk is: er blijft nog een deel voorwaardelijk toegekend.

Het project QuantumDeltaNL heeft daarnaast een voorstel voor een significante wijziging
gedaan, waarbij er meer focus is aangebracht in het project. Ook hierover heeft de
adviescommissie positief geadviseerd.

In bijlage 1 worden de projecten en de adviezen verder toegelicht. Het volledige advies van de
adviescommissie is bijgevoegd in bijlage 2.

Reactie kabinet en vervolg

Het kabinet neemt het advies van de adviescommissie volledig over. Het kabinet besluit
positief over de voorgestelde wijziging van QuantumDeltaNL. Daarnaast wordt aan de
drie projecten LLO Collectief Laagopgeleiden en Laaggeletterden, Luchtvaart in Transitie
en GroenvermogenNL in totaal € 182,2 miljoen definitief toegekend. Voor Luchtvaart
in Transitie blijft € 11,4 miljoen voorwaardelijk toegekend en voor GroenvermogenNL
blijft € 42,0 miljoen voorwaardelijk toegekend. Zie het financieel overzicht hieronder.

Tabel financieel overzicht aanvullend besluit NGF-projecten (bedragen x € 1 mln)

Project

Ronde

Voorstel voor omzetting van een voorwaardelijke toekenning voor een bedrag van:

Besluit kabinet (definitieve toekenning)

Voorwaardelijk resterend na besluit

LLO Collectief Laagopgeleiden en Laaggeletterden

2

42,9

42,9

0

Luchtvaart in Transitie

2

45,7

34,3

11,4

Groenvermogen NL

1,2

147,0

105,0

42,0

Totaal

235,6

182,2

53,4

De budgettaire verwerking van deze besluitvorming vindt plaats bij Voorjaarsnota 2025.
De toekenningen zijn definitief na autorisatie van de 1e suppletoire begroting door
beide Kamers. Daarna kunnen de middelen besteed worden aan de projecten en kunnen
de volgende fases daarvan worden uitgevoerd.

De Minister van Economische Zaken,
D.S. Beljaarts

BIJLAGE 1 TOELICHTING ADVIES ADVIESCOMMISSIE PER PROJECT

LLO Collectief Laagopgeleiden en Laaggeletterden

Het LLO Collectief Laagopgeleiden en Laaggeletterden heeft als doel om laagopgeleiden
en laaggeletterden meer te laten participeren in de arbeidsmarkt en maatschappij.
Daarvoor ontwikkelt het programma een nieuw wervingsmechanisme en regionaal scholingsaanbod
waarmee de groep kan doorstromen naar beroepsonderwijs of de arbeidsmarkt. De combinatie
van scholing in basisvaardigheden en een beroepsopleiding is uniek voor deze doelgroep
en staat centraal. Hiervoor werken UWV, gemeenten, opleiders en werkgevers samen.

Het project heeft in de tweede beoordelingsronde € 7,6 miljoen toegekend gekregen
en € 42,9 miljoen voorwaardelijk toegekend gekregen. Daarmee is een programma in twee
pilotregio’s gestart. De adviescommissie adviseert het kabinet om de volledige voorwaardelijke
toekenning van € 42,9 miljoen om te zetten in een definitieve toekenning. De adviescommissie
ziet voldoende voortgang in de twee pilotregio’s om opschaling naar achttien nieuwe
regio’s te rechtvaardigen. De adviescommissie benadrukt in haar advies het belang
van de betrokkenheid van werkgevers bij de regionale aansturing en governance. Dit
is essentieel voor het slagen van het project.

Luchtvaart in Transitie

Luchtvaart in Transitie (LiT) richt zich op het verduurzamen van de Nederlandse luchtvaartsector,
met als doel een klimaatneutrale luchtvaart in 2050. Daarnaast stimuleert LiT de ontwikkeling
van baanbrekende technologieën voor ultra-efficiënte vliegtuigen, door het doen van
lange termijn onderzoek. In de tweede ronde is € 263,9 miljoen direct toegekend en
€ 119,5 miljoen voorwaardelijk voor drie deelprojecten. In december 2023 is € 73,3
miljoen van het voorwaardelijke toegekende bedrag omgezet voor het deelproject Hydrogen
Aircraft Powertrain and Storage systems (HAPPS).

De adviescommissie heeft thans geadviseerd over de omzetting van voorwaardelijke toekenning
van de overige twee deelprojecten: € 16,6 miljoen voor Hydrogen Optimization & Testing
(HOT, voorheen Hydrogen Ombouw Turbofan) en € 29,1 miljoen voor ICEFlight (Innovative
Cryogenic Electric Flight, voorheen deelproject Embraer). De adviescommissie adviseert
om de € 16,6 miljoen voor HOT volledig toe te kennen. Er is voor dit deelproject aan
de gestelde voorwaarden voldaan. Voor ICEFlight adviseert de adviescommissie een gedeeltelijke
omzetting van € 17,7 miljoen. Er resteert dan nog een voorwaardelijke toekenning € 11,4
miljoen voor het deelproject ICEFlight. De adviescommissie adviseert om voor dit deel
in 2027 een aanvullende voorwaarde vast te leggen die verband houdt met het go/no-go-moment
in dit deelproject: de voorbereiding voor de testvlucht die wordt beoogd van een vliegtuig
met waterstofaandrijving. Hiermee is er meer zekerheid over de voortgang van het project,
voordat de laatste financiering beschikbaar wordt gesteld.

GroenvermogenNL

Het doel van GroenvermogenNL (GVNL) is om de transitie naar grootschalig gebruik van
groene waterstof in de Nederlandse industrie te ondersteunen en te versnellen. Dat
doet het project met een integraal programma van Research, Development & Innovation,
kostenreductie, opschaling van groene waterstoftoepassingen en opbouw van human capital. De adviescommissie heeft het integrale programma van GVNL in de eerste en tweede
beoordelingsronde beoordeeld op basis van twee afzonderlijke investeringsvoorstellen.
De toekenningen uit deze rondes vormen de totale bijdrage uit het Nationaal Groeifonds
en inmiddels wordt GVNL als één integraal project beschouwd. Er is in totaal € 541,0
miljoen toegekend en € 297,0 miljoen voorwaardelijk toegekend. Er wordt nu verzocht
om een gedeeltelijke omzetting van € 147,0 miljoen.

De adviescommissie adviseert om hiervan € 105,0 miljoen om te zetten in een definitieve
toekenning. Een bedrag van € 42,0 miljoen blijft voorwaardelijk toegekend. Het advies
is om € 38,0 miljoen voor pilots en kleine innovatieve demonstratieprojecten (demo’s)
toe te kennen. Op dit terrein zijn al succesvolle projecten gestart en met deze toekenning
kunnen nieuwe initiatieven van marktpartijen worden gestart. Daarnaast wordt geadviseerd
€ 67,0 miljoen voor opschalingsprojecten, bijvoorbeeld in de vorm van een energiehub
met kleinschalige groene waterstofproductie, toe te kennen. Als deze opschalingsprojecten
succesvol zijn, kan dit aanleiding zijn om het resterende bedrag van voorwaardelijke
toekenning om te zetten.

QuantumDeltaNL

Het project Quantumdelta Nederland (QDNL) is gericht op de ontwikkeling en toepassing
van quantumtechnologie in Nederland. Quantumtechnologie is een sleuteltechnologie
die radicaal nieuwe producten en diensten mogelijk maakt en nieuwe verdienmodellen
en oplossingen voor maatschappelijke problemen tot stand kan brengen. Daarbij wordt
er onder andere geïnvesteerd in onderzoek en innovatie, ecosysteemontwikkeling, talent
en maatschappelijke impact. Aan het project is een bedrag van € 614,9 miljoen toegekend.

In juli 2024 is het laatste deel van de toekenning, de gereserveerde middelen, definitief
toegekend aan het project QDNL. De adviescommissie heeft toen de aanbeveling gedaan
om een focus aan te brengen in het programma van QDNL en onderdelen te herprioriteren.
Ook zijn professionalisering van het monitorings- en evaluatiesysteem (waaronder aanpassing
van de Key Performance Indicators, KPI’s), herstructureren van de governance en het
aantrekken van investeerders als belangrijkste aandachtspunten meegegeven. Dit heeft
geleid tot aanpassingen van het programma. De fondsbeheerders hebben deze als significante
wijziging van het project QDNL voorgelegd aan de adviescommissie voor advies. De adviescommissie
vindt de aanpassingen en de daaraan ten grondslag liggende keuzes voldoende onderbouwd
en adviseert in te stemmen met de significante wijziging en daarmee met de herziene
programmering en de aangepaste KPIs van het project QDNL.