Brief regering : Bewonerstevredenheidsonderzoek en derde ronde proeftuinen

Nr. 760
BRIEF VAN DE MINISTER VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 29 juni 2021

Met deze brief geef ik invulling aan mijn toezegging om uw Kamer vóór de zomer te
informeren over bewonerstevredenheid in de proeftuinen. Dit op basis van de aangenomen
moties van het lid Beckerman1en van de leden Beckerman en Koerhuis2.

Bijgaand zend ik u het onderzoeksrapport over de eerste meting van bewonerstevredenheid
onder zeven proeftuinen3.

Ik hecht eraan te benadrukken dat de resultaten bezien moeten worden in het licht
van de doelstelling van het Programma Aardgasvrije Wijken (PAW), namelijk om te leren
op welke wijze de wijkgerichte aanpak kan worden ingericht en opgeschaald. Hierbij
is het opdoen van leerervaringen over het goed betrekken van de bewoners en het verkrijgen
van draagvlak een essentieel onderdeel. Het regelmatig meten van de bewonerstevredenheid
past daar goed in.

Op basis hiervan wordt een beeld verkregen hoe het ermee staat in de betrokken proeftuinen,
wat goed gaat en wat niet en waar verbeteringen noodzakelijk zijn.

In deze brief ga ik nader in op de resultaten op hoofdlijnen en hoe de resultaten
worden benut voor het verder verbeteren van de aanpak in de proeftuinen en erbuiten.
Tot slot geef ik aan op welke wijze de uitvraag van de derde ronde proeftuinen wordt
aangescherpt op het gebied van het betrekken van bewoners en het creëren van draagvlak.

Resultaten op hoofdlijnen

Uit het onderzoek blijkt dat 9 op de 10 mensen weet wat het aardgasvrij maken van
woningen in Nederland inhoudt. De houding ten aanzien van het aardgasvrij maken van
woningen is overwegend positief. Onder de bewoners die hebben meegedaan met het onderzoek,
is er veelal de bereidheid om mee te doen aan het aardgasvrij maken van woonwijken
en heeft een grote groep mensen de overtuiging dat ieder daarin zelf een wezenlijke
rol heeft.

Ondanks deze overwegend positieve houding van bewoners om mee te gaan in de opgave
voor een aardgasvrije wijk, blijkt uit het onderzoek dat bewoners ook zorgen hebben
over de aanpak. Bijvoorbeeld over de betrouwbaarheid van de technieken, keuzevrijheid
en de betaalbaarheid. Naarmate er meer mogelijkheden zijn voor actieve participatie
van bewoners, zijn mensen meer tevreden. Proeftuinwijken met een bewonersinitiatief
scoren significant beter op tevredenheid.

De tevredenheid van bewoners laat verschillende groepen zien. De meerderheid (59%)
van de bewoners geeft een cijfer tussen de 5 en de 8, afhankelijk van verschillende
factoren waarvan de belangrijkste de participatiemogelijkheden en de voortgang van
de proeftuinen zijn.

Er is ook een significante groep negatief: 15% geeft een zeer laag cijfer. Deze groep
ziet bijvoorbeeld niet het nut of de noodzaak van het verduurzamen van de woning en
de wijk. Er is ook een groep van 8% die de proeftuinaanpak een zeer hoog cijfer geeft.
Naarmate mensen positiever staan ten opzichte van de opgave om woningen van het aardgas
af te halen, scoren mensen de aanpak van de gemeente ook positiever.

Vervolg onderzoek

Dit onderzoek geeft waardevolle inzichten over wat bewoners belangrijk vinden, hoe
ze betrokken willen worden en waar extra aandacht voor nodig is. Deze lessen worden
breed gedeeld met alle proeftuinen en andere gemeenten.

De onderzochte gemeenten hebben veelal hun aanpak al aangepast op basis van de onderzoeksresultaten.
Zij gaan frequenter communiceren, meer kleinschalige participatie organiseren, meer
in partnerschap werken, meer het gesprek zoeken met de ontevreden bewoners en bewoners
die niet eerder in beeld waren, om manieren zoeken om aan hun zorgen tegemoet te komen.
De gemeenten zien het onderzoek als een eerste meting en willen het onderzoek graag
herhalen.

Ik deel de mening van de gemeenten en zal deze methode onderdeel maken van de lerende
aanpak van alle proeftuinen. In samenspraak met de proeftuinen zal de bewonerstevredenheid
gemeten worden en herhaald in de tijd zodat periodiek verbeteringen in het participatieproces
kunnen worden doorgevoerd. Ik zal uw Kamer ook jaarlijks via de voortgangsrapportage
van het PAW over de resultaten informeren.

Derde ronde proeftuinen

De concept uitvraag van de derde ronde proeftuinen heb ik uw Kamer reeds toegestuurd4. Ik heb hierna de aanvraag verder aangescherpt, conform het dictum van de motie Beckerman/Koerhuis.
Gemeenten die een aanvraag willen indienen moeten aangeven hoe zij borgen dat de aanpak
mag rekenen op draagvlak bij en betrokkenheid van bewoners. Ook is toegevoegd dat
zij aangeven hoe zij de betaalbaarheid voor alle bewoners en in het bijzonder voor
huishoudens zonder of met beperkte financiële draagkracht borgen.

De uitvraag voor de derde ronde en de bovengenoemde aanscherping zal ik nadrukkelijk
onder de aandacht brengen van gemeenten die van plan zijn een aanvraag in te dienen.
Tevens zullen deze aspecten een belangrijk onderdeel zijn bij de selectie van de proeftuinen
door de Adviescommissie aardgasvrije wijken.

Met het zenden van deze brief, het aanbieden van het onderzoek naar bewonerstevredenheid
en het aanscherpen van de uitvraag van de derde ronde heb ik invulling gegeven aan
de motie Beckerman/Koerhuis.

Vanaf 2 juli 2021 zal ik de derde ronde proeftuinen openstellen. Vanaf die datum tot
en met 1 november 2021 kunnen gemeenten aanvragen indienen voor een rijksbijdrage
voor een proeftuin aardgasvrije wijken.

De selectie van de proeftuinen zal begin 2022 kunnen plaatsvinden, hierover zal ik
uw Kamer informeren. Ook zal ik de geselecteerde aanvragen, inclusief documenten zoals
de businesscases en de motiveringen van de selectie van deze proeftuinen, zoals opgesteld
door de Adviescommissie aardgasvrije wijken, aan uw Kamer doen toekomen. De gehonoreerde
aanvragen zal ik openbaar maken.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,
K.H. Ollongren