Wet bevorderen integriteit en functioneren decentraal bestuur

14 april 2022, wetsvoorstel - De Kamer debatteert met minister Bruins Slot (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) over een wetsvoorstel dat de integriteit en het functioneren van het decentraal bestuur moet versterken.

Met haar wetsvoorstel wil de minister de integriteit in het decentraal bestuur (provincies, gemeenten en waterschappen) bevorderen en de aanpak van aanhoudende bestuurlijke problemen ondersteunen. Integriteit behoort een intrinsieke beleving te zijn, betoogt de minister: je moet ook het goede doen als niemand kijkt. Het wetsvoorstel regelt de volgende zaken:

  • een verplichte verklaring omtrent het gedrag (vog) voor bestuurders
  • verduidelijking van bepalingen over belangenverstrengeling
  • verbetering van bepalingen over het opleggen en opheffen van geheimhouding
  • de bevoegdheid van de commissaris van de Koning in geval van integriteitskwesties dan wel bestuurlijke problemen in gemeenten
  • een voorziening in de Kieswet op het gebied van lijstuitputting

Vog

Sneller (D66) steunt het verplicht stellen van een vog voor wethouders en gedeputeerden, maar heeft ook vragen. Wat als een vog wordt geweigerd en iemand daartegen in beroep gaat? En op basis waarvan kan een vog geweigerd worden?

Een beroepszaak tegen het weigeren van een vog kan lang duren, zegt de minister. In de praktijk zal men dan vaak voor iemand anders kiezen. Bij het besluit over het verlenen van een vog wordt gekeken naar feiten die relevant zijn voor de functie.

Geldt de verplichte vog ook voor wethouders die opnieuw wethouder willen worden? Strolenberg (VVD) vraagt zich dat af. Er zit geen terugwerkende kracht in het wetsvoorstel, antwoordt de minister. Maar iemand die opnieuw wethouder wordt, moet ook een vog aanvragen.

Commissaris van de Koning

Krijgt de commissaris van de Koning (CvdK) niet te veel macht bij integriteitskwesties en bestuurlijke problemen in gemeenten? Eerdmans (JA21) wijst erop dat de Vereniging van Nederlandse Gemeenten kritisch is. Het is toch een behoorlijke inbreuk op de interbestuurlijke verhoudingen, zegt Sneller (D66).

Het wetsvoorstel regelt dat de CvdK zijn bestaande rol beter kan invullen, zegt Bruins Slot. Hij kan voortaan geheime informatie inzien en besloten vergaderingen bijwonen.

De CvdK kan ingrijpen bij gemeenten, stelt Strolenberg (VVD) vast, maar hem is niet duidelijk wie die rol vervult als er problemen ontstaan bij een provincie. Bruins Slot wijst op de minister van Binnenlandse Zaken, die in het uiterste geval een waarnemend commissaris kan benoemen.

Lijstuitputting

Wat moet er gebeuren als vertegenwoordigers van een partij uit de gemeenteraad vertrekken, en er geen vervangers beschikbaar zijn? Minister Bruins Slot wil zetels die daardoor niet meer bezet zijn, over de resterende partijen verdelen.

Onwenselijk, zo oordeelt Eerdmans (JA21) over het voorstel van de minister: het is ondemocratisch als een zetel zo bij een andere partij terechtkomt. Daarom geldt het alleen voor gemeenteraden tot en met 19 zetels, zegt de minister. Want als daar raadszetels wegvallen, doet dat iets met de bestuurbaarheid.

De Kamer stemt op 19 april over het wetsvoorstel.

Zie ook: