Kamer rondt begroting Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit af

7 december 2022, begroting - De ministers Adema (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) en Van der Wal (Natuur en Stikstof) reageren op vragen en opmerkingen van de woordvoerders uit de eerste termijn van de begrotingsbehandeling.

We hebben als samenleving de dure plicht onze boeren te helpen om de grote opgaven op het gebied van stikstof, klimaat, water en bodem te lijf te gaan, zegt Adema. Van der Wal wil komend jaar concrete stappen zetten om de stikstofuitstoot te verlagen. Dat is nodig om de natuur te herstellen, het land van het slot te halen en weer rust te creëren op het boerenerf.

Toekomst en landbouwakkoord

In het te sluiten landbouwakkoord wil Adema schetsen hoe de landbouw en het verdienmodel voor boeren er in de toekomst uit gaan zien. Bij de gesprekken daarover gaat hij zo veel mogelijk belanghebbende partijen betrekken. Ook onafhankelijke denkers en wetenschappers zullen zich over de plannen buigen.

Het inkrimpen van de veestapel zou een expliciete doelstelling moeten zijn van de regering, vindt Vestering (PvdD). Maar Adema kijkt daar anders tegenaan. Er zijn volgens hem doelen voor bijvoorbeeld stikstof, fijnstof en stankoverlast. En het bereiken van die doelen zal waarschijnlijk leiden tot een kleinere veestapel.

Verschillende woordvoerders pleiten voor het invoeren van een stoffenbalans. Boswijk (CDA) spreekt van een "gemiste kans" als het niet snel wordt toegepast. Veel informatie die daarvoor nodig is, moeten boeren nu al bijhouden, denkt Van Campen (VVD), dus het zou snel kunnen. Ook De Groot (D66) ziet eventueel wel iets in een stoffenbalans, maar die moet dan wel bijdragen aan de omschakeling naar kringlooplandbouw.

Is het nodig om in te grijpen in de markt? Thijssen (PvdA) denkt van wel en vindt dat partijen die hebben verdiend aan het oude landbouwmodel, zoals de Rabobank, de VanDrie Group en De Heus, moeten meebetalen aan de transitie van de landbouw.

Eerst was er de kringlooplandbouw, toen de perspectiefbrief en nu het landbouwakkoord. De gemene deler die Bromet (GroenLinks) ziet, is dat het steeds gaat om maatregelen die er op een later moment zullen komen. Het kabinet zou eindelijk moeten gaan regeren en concrete maatregelen moeten nemen die boeren helpen.

Stikstof

We hebben niet de luxe om nog langer te wachten met het stikstofbeleid, zegt Van der Wal. Een snelle reductie door het uitkopen van piekbelasters is nodig om de druk op de natuur te verlichten en een oplossing te vinden voor de PAS-melders. Op langere termijn wordt gekozen voor normeren en beprijzen.

Van der Wal zet in op vrijwilligheid en extra aantrekkelijke voorwaarden, maar om voldoende snelheid te hebben zijn een deadline en een stok achter de deur nodig in de vorm van dwingende instrumenten. Het grootschalig uitkopen van piekbelasters is eenmalig, zegt de minister in reactie op vragen van Eppink (JA21).

Het verminderen van eiwit in het voer. Het aanzuren van mest. Het scheiden van urine en ontlasting. Van der Plas (BBB) vraagt naar innovaties om de uitstoot van stikstof te verminderen. Kijk ook naar het toevoegen van extracten van bruinwier, oppert Van Haga (Groep Van Haga).

We zijn hier keihard mee aan de slag, zegt Van der Wal. Meten en sensortechnologie zijn volgens haar nodig om meer zekerheid te krijgen over werkzaamheid in de praktijk, zodat innovaties juridisch houdbaar zijn.

Waarom wordt een piekbelaster als ROCKWOOL voorgetrokken? Koekkoek (Volt) is kritisch en vraagt de minister om meer de regie te nemen. Iedere sector moet een evenredige bijdrage leveren, benadrukt Van der Wal, ook de industrie. In dit geval is het aan de provincie Limburg om te bepalen welke emissie passend is.

Dierenwelzijn

Gewonde dieren moeten snel worden geholpen, vindt Graus (PVV). Dierenambulances zouden daarom net als gewone ambulances voorrang moeten krijgen. Daaraan zouden dan hoge eisen moeten worden gesteld, zegt Adema. Hij denkt niet dat dit haalbaar is, omdat dierenambulances meestal werken met vrijwilligers.

Verschillende woordvoerders spreken hun afkeur uit over het gebruik van stroomstootmiddelen bij diertransporten, zoals te zien was bij RTL. Adema sluit zich daarbij aan en kondigt aan te komen met een verbod.

Wassenberg (PvdD) dringt aan op het sneller terugdringen van dierproeven. Maar dat is niet gemakkelijk, reageert Adema, mede door Europese regels. De minister zet in op validatie van alternatieven voor dierproeven.

Steeds meer mensen hebben moeite om de rekening van de dierenarts te betalen, stelt Beckerman (SP) vast. De minister wil bezien hoe de tarieven zich ontwikkelen, maar Europese mededingingsregelgeving maakt dat het onmogelijk is om hiervoor een prijsplafond vast te stellen.

Visserij

Is er toekomst voor de visserij na de sanering? Adema denkt van wel: met innovatiesubsidies wordt de sector geholpen om te verduurzamen. Bisschop (SGP) spoort de minister aan om daar haast mee te maken, want er liggen al veel plannen klaar.

Het aantal voor sanering aangemelde kotters is hoger dan verwacht, constateert Grinwis (ChristenUnie). Is er daardoor minder geld per kotter? Adema verzekert dat er voldoende ruimte is voor alle kotters.

Bomen

De gezondheid van onze kinderen en onszelf, de esthetische waarde van onze woonomgeving en de biodiversiteit. Gündoğan betoogt dat er heel veel redenen zijn om meer bomen te planten in Nederland. Dit past helemaal binnen de doelstellingen van de Bossenstrategie, zegt Van der Wal, die moet leiden tot de aanplant van meer dan 15 miljoen bomen.

De eerste termijn van het debat over de begroting was op 6 december. De Kamer stemt op 8 december over de begroting en de tijdens het debat ingediende moties.

Zie ook