Eerste dag debat parlementaire enquête gaswinning Groningen

12 april 2023, debat - De Kamer debatteert twee dagen over het rapport van de parlementaire enquêtecommissie aardgaswinning Groningen. Tijdens de eerste dag komen de woordvoerders aan bod.

De belangen van de Groningers zijn structureel genegeerd bij de aardgaswinning in Groningen. En dit heeft voor hen rampzalige gevolgen. Dat concludeert de parlementaire enquêtecommissie aardgaswinning Groningen in haar rapport Groningers boven gas. Er is volgens de commissie een ereschuld die moet worden ingelost.

Rapport

Een verhaal van twee werelden. Dat had volgens Van der Plas (BBB) ook de titel van het rapport kunnen zijn. Enerzijds de wereld van het geld, van de politieke bestuurscultuur en van rekenmodellen. Anderzijds de wereld van verlies, een rauwe dagelijkse realiteit en tot wanhoop gedreven burgers die kapotgebeukt zijn door de overheid.

Hoe kan een overheid zó tekortschieten in haar meest basale taak, het dienen van het publieke belang? Die vraag roept het rapport bij Boutkan (Volt) op. Mensen en hun veiligheid zijn jarenlang ondergeschikt gemaakt aan de financiële belangen van de Staat en een aantal bedrijven. De overheid zat op schoot bij het bedrijfsleven, zo sluit Wassenberg (PvdD) zich daarbij aan, en dat ging ten koste van de Groningers.

In het rapport staan heldere conclusies, stelt Eerdmans (JA21) vast: er was onvoldoende oog voor de negatieve gevolgen van gaswinning en de belangen van de Groningers. Den Haan (Fractie Den Haan) wijst op problemen bij de communicatie, de informatievoorziening, de uitvoering en de betrokkenheid bij gedupeerden.

Ereschuld

Hoe gaan we de ereschuld aan de Groningers inlossen? Voor Drost (ChristenUnie) is dat een belangrijk punt naar aanleiding van het rapport. Die schuld is in zijn ogen niet slechts materieel maar ook immaterieel: er zijn breuken geslagen in gemeenschappen, dorpen zijn definitief veranderd. Het gaat om meer dan financiële genoegdoening, vindt ook Kröger (GroenLinks). Gedupeerden moeten weer volwaardige burgers worden.

Ook Boulakjar (D66) vraagt naar het inlossen van de ereschuld. Gebruik de kracht en de kennis die er zijn, zegt hij: plannen voor duurzame energie, kennis en sociale cohesie liggen al op de plank. De knappe koppen en de vaardige handen van jonge Groningers kunnen daarbij gebruikt worden. We moeten langjarig investeren in Groningen, zegt Stoffer (SGP), zodat de nieuwe generatie een duurzaam economisch perspectief krijgt.

Schadeherstel en versterking

Nijboer (PvdA) wijst op vastgelopen procedures waarin veel mensen zijn beland. Dat probleem moet wat hem betreft snel worden opgelost. Daarom zou het goed zijn om de scheiding tussen herstel van aardbevingsschade en versterking ongedaan te maken.

Herstel en versterking verlopen tergend langzaam, zegt Van Wijngaarden (VVD). Er is daardoor voor veel gedupeerden een "bureaucratische hel" ontstaan. Het rapport kan een keerpunt zijn, betoogt hij. We moeten volgens hem uitgaan van vertrouwen in plaats van regels. En procedures moeten eenvoudiger en sneller worden.

Milder, makkelijker en menselijker. Ook Mulder (CDA) benadrukt dat schadeherstel en versterking sneller en minder bureaucratisch moeten worden afgehandeld. Zij betoogt dat het systeem van wantrouwen moet worden vervangen door een persoonlijke benadering en verwijst naar een verklaring van Groningse politici.

Rol politiek

De politiek heeft het laten gebeuren, zegt Beckerman (SP): de Tweede Kamer heeft gefaald. Deels komt dat doordat de Kamer onvolledig, verkeerd en te laat werd geïnformeerd, maar ook coalitiebelangen zorgden ervoor dat het parlement geen actie ondernam.

De belangen van burgers in Groningen zijn geschaad door bewust handelen van de Nederlandse Staat, stelt Omtzigt vast. De Tweede Kamer is in zijn ogen daarin tekortgeschoten. En dat vraagt om zelfreflectie op het Nederlandse politieke bestel. Daarin hebben volgens hem ministers een te grote greep op Kamerleden van de coalitie.

De Groningers zijn in de steek gelaten en kapotgemaakt, stelt Kops (PVV) vast. En daar zijn een reeks aan falende VVD-bewindslieden in zijn ogen verantwoordelijk voor geweest. Premier Rutte is eindverantwoordelijk en zou daaruit zijn conclusies moeten trekken: wegwezen.

Hervatten gaswinning

Waarom heeft de enquêtecommissie niet gekeken naar mogelijkheden om de gaswinning te hervatten? Van Haga (Groep Van Haga) denkt dat dit veilig kan, bijvoorbeeld door het injecteren van stikstof of water in de bodem om de druk op peil te houden. Ook Van Houwelingen (FVD) plaatst de risico's in perspectief. Het geld dat met gaswinning verdiend zou worden, kan volgens hem worden gebruikt om Groningers snel en ruimhartig te compenseren.

Het debat gaat op 13 april verder met de reactie van de enquêtecommissie op de inbreng van de Kamer.

Zie ook

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
• Kijk debatten terug via Debat Direct.