Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Van der Werf en Boswijk over ‘Het traceren van militairen via fitness-apps

Antwoord van Staatssecretaris Tuinman (Defensie) (ontvangen 9 mei 2025). Zie ook Aanhangsel
Handelingen, vergaderjaar 2024–2025, nr. 1885.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht van de NOS waarin wordt gesteld dat ruim duizend Nederlandse
militairen te traceren zijn via de fitness-app Strava?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u het risico dat operationele veiligheid en persoonlijke veiligheid
van Nederlandse militairen in gevaar komt door het ongewenst delen van locatiegegevens?

Antwoord 2

De operationele en persoonlijke veiligheid van Nederlandse militairen is voor mij
van groot belang. Een situatie waarin militairen zijn te traceren door het gebruik
van een applicatie is dan ook onacceptabel. Om dit risico te mitigeren, is de betreffende
applicatie, net als vergelijkbare fitness-applicaties, niet toegestaan op defensieapparaten.
Wanneer de militair een dergelijke applicatie toch wil installeren, volgt een waarschuwing
om de app te verwijderen. Indien dat niet gebeurt zal de telefoon voor de defensieomgeving
worden geblokkeerd.

Daarnaast worden militairen ook voorgelicht over cyberveilig-gedrag, waaronder het
gebruik van deze applicaties op de privételefoon. Dit gebeurt onder andere tijdens
de jaarlijks verplichte toetsing van de militaire basisvaardigheden. Om de operationele
en persoonlijke veiligheid van militairen te beschermen, worden zij vooraf en tijdens
een oefening of missie gewezen op de risico’s van het delen van locatiegegevens. In
sommige gevallen verbiedt Defensie het meenemen van een smartphone op oefeningen of
missies. De aard, context en locatie van de missie bepaalt of deze regelgeving van
toepassing is.

Vraag 3

Welke maatregelen treft Defensie momenteel om veilig te stellen dat militairen op
hun privételefoon gewoon gebruik kunnen maken van dergelijke sportapps?

Antwoord 3

Defensie voert niet het beheer over de privéapparaten van militairen. Defensie wijst
militairen en burgers via diverse interne cyber awareness maatregelen op de risico’s
die men loopt door op defensie- en privéapparaten applicaties te gebruiken die gebruik
maken van locatiegegevens.

Vraag 4

Bent u van plan aanvullende maatregelen te nemen om de digitale veiligheid van militairen
beter te beschermen? Zo ja, welke? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 4

De digitale veiligheid van militairen wordt op devices die in beheer zijn van Defensie
goed beschermd, dit mede door het verbieden van dergelijke fitnessapps. Om militairen
toch de gelegenheid te bieden sportprestaties te registreren heeft Defensie een alternatieve
fitness-applicatie beschikbaar gesteld. Deze data wordt zo op een veilige manier verwerkt.

Bovendien heeft Defensie reeds verschillende maatregelen genomen om de digitale veiligheid
van militairen te bevorderen. Zo volgt elke militair jaarlijks een module over cyberveiligheid
tijdens de training militaire basisvaardigheden. Daarnaast is er een handboek «Cyberveilig
Gedrag» uitgebracht, dat voor alle defensiemedewerkers toegankelijk is en hen informeert
over digitale veiligheid. Defensie blijft continu de digitale veiligheid van militairen
monitoren en analyseert de nieuwste technologische ontwikkelingen om eventuele risico's
te identificeren. Wanneer nodig worden mitigerende maatregelen getroffen en worden
de veiligheidsprotocollen bijgesteld en verbeterd om de digitale veiligheid van militairen
optimaal te waarborgen.

Vraag 5

Worden Nederlandse militairen actief geïnformeerd en getraind over de risico’s van
fitness-apps en andere applicaties die locatiegegevens kunnen delen? Zo ja, hoe en
hoe vaak? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 5

Ja, Nederlandse militairen worden actief geïnformeerd en getraind over de risico's
van fitness-apps en andere applicaties die locatiegegevens kunnen delen. Elke militair
doorloopt jaarlijks een training inzake militaire basisvaardigheden (MBV), waarbij
een module «cyberveiligheid» is toegevoegd. Via deze module worden de digitale risico’s
van digitale applicaties behandeld.

Daarnaast is begin dit jaar voor alle defensiemedewerkers een Handboek Cyberveilig
Gedrag uitgebracht, waarin deze risico's nader worden toegelicht. Dit handboek is
via het Intranet van Defensie breed bekend gesteld. Bovendien is in dezelfde periode
een speciale cyberapplicatie geïntroduceerd, die alle defensiemedewerkers via hun
defensieapparaten tot hun beschikking hebben. In deze applicatie zijn de trainingsmodules
van de MBV en het Handboek Cyberveilig Gedrag integraal meegenomen.

Vraag 6

Zijn er gevallen bekend waarbij locatiegegevens van Nederlandse militairen in verkeerde
handen zijn gevallen of mogelijk misbruikt zijn? Zo ja, welke consequenties heeft
dat gehad?

Antwoord 6

In brede zin is het aannemelijk dat locatiegegevens van militairen in handen zijn
van andere partijen. Uit het Dreigingsbeeld Statelijke Actoren2 van november 2022 (bijlage bij Kamerbrief 4341330) blijkt dat statelijke actoren,
waaronder China, op grote schaal persoonsgegevens verzamelen. Deze gegevens komen
zowel uit open bronnen (zoals sociale media) als gesloten bronnen (door hacks). Ook
in Nederland is deze vergaring van informatie waargenomen. Dat is een zorgelijke ontwikkeling
waar ik me bewust van ben. Daarom zet ik me in om het cyberbewustzijn en de cyberveiligheid
te vergroten.

Vraag 7

Heeft Defensie contact opgenomen met Strava of andere fitness-apps om maatregelen
te nemen, zoals het standaard uitsluiten van militaire locaties?

Antwoord 7

Nee. Defensie heeft geen contact opgenomen met Strava of andere fitness-apps om maatregelen
te nemen, zoals het standaard uitsluiten van militaire locaties. Defensie hanteert
een eigen stringent applicatiebeleid dat de veiligheid en beveiliging van onze medewerkers
en locaties waarborgt. Onderdeel hiervan is dat deze applicatie niet gebruikt kan
worden op apparaten van Defensie.

Vraag 8

Wat kunnen andere overheidsorganisaties leren van deze situatie met betrekking tot
digitale veiligheid en het gebruik van commerciële applicaties door overheidsmedewerkers?

Antwoord 8

Interdepartementaal vindt regulier overleg plaats tussen de Chief Information Security
Officers (CISO’s). Een vrijwel continu aandachtspunt zijn de risico’s van het gebruik
van applicaties op overheidsapparatuur. Op basis van het appbeleid zijn apps van landen
met een offensief cyberpro-gramma uitgesloten op zakelijke apparaten3.Het is goed om constant alert te blijven op de gevolgen van het gebruik van applicaties,
ook als deze niet vallen onder het Rijksbrede appbeleid rondom applicaties uit landen
met een offensief cyberprogramma. Op dit moment wordt bij de Rijksoverheid het appbeleid
geïmplementeerd waarbij alleen zakelijke applicaties zijn toegestaan op zakelijke
apparaten van hoog risico functionarissen4. Vanwege de hoge risico’s voor militairen op defensieterreinen en bij inzet worden
specifieke applicaties verboden op defensiedevices en het gebruik van civiele apparatuur
afgeraden.

Vraag 9

Welke stappen neemt Defensie om de digitale weerbaarheid van de krijgsmacht structureel
te verbeteren, specifiek met betrekking tot het gebruik van commerciële apps die data
verzamelen?

Antwoord 9

Defensie neemt verschillende stappen om de digitale weerbaarheid van de krijgsmacht
te verbeteren, met name met betrekking tot het gebruik van commerciële apps die data
verzamelen. Defensie volgt de technologische ontwikkelingen nauwgezet en draagt zorg
voor het vergroten van de bewustwording van defensiepersoneel omtrent cybersecurity.

Militairen worden extra geïnformeerd over de risico's van commerciële apps bij oefeningen
en missies. Daarbij is het meebrengen van smartphones tijdens specifieke missies niet
toegestaan. Deze maatregelen helpen om de digitale veiligheid van de krijgsmacht te
waarborgen.

Defensie blijft continu de digitale veiligheid van militairen monitoren en analyseert
de ontwikkelingen rondom nieuwe applicaties en technologieën om eventuele risico's
te identificeren. Wanneer nodig worden mitigerende maatregelen getroffen, zoals het
direct blokkeren van apps die een risico vormen. Op deze manier kan Defensie snel
en effectief reageren op nieuwe bedreigingen en ervoor zorgen dat de digitale veiligheid
gewaarborgd is.

Vraag 10

Op welke wijze worden militaire veiligheidsprotocollen aangepast naar aanleiding van
technologische ontwikkelingen zoals deze?

Antwoord 10

Technologische ontwikkelingen maken het noodzakelijk om continu de veiligheidsprotocollen
te blijven beoordelen en te verbeteren. Dit gebeurt door het maken van risicoanalyses,
op basis waarvan eventuele mitigerende maatregelen worden getroffen.

Vraag 11

Welke stappen zijn gezet na eerdere berichtgeving over de risico’s van datingapps
en de eerdere berichten over sportapps?5

Antwoord 11

Naar aanleiding van verdere berichtgeving heeft Defensie het beleid rondom het gebruik
van dergelijke applicaties aangescherpt. Omdat het werk van militairen fysiek is wil
Defensie sporten stimuleren. Daarom heeft Defensie de fitness-app DTCS ontwikkeld,
zodat militairen hun sportprestaties kunnen registreren. Deze applicatie is op de
diensttelefoon te installeren en te gebruiken. Daarnaast wordt het defensiepersoneel
geïnformeerd over de risico's van commerciële apps door middel van trainingen, een
handboek en een speciale cyberapplicatie.