Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Kröger over het EMK-terrein (Exploitatie Maatschappij Krimpen) in Krimpen aan den IJssel toekomen

Antwoord van Staatssecretaris Van Veldhoven-van der Meer (Infrastructuur en Waterstaat)
(ontvangen 23 februari 2021). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2020–2021,
nr. 1455.

Vraag 1, 2, 3, 4

Vindt u het niet zorgwekkend dat de damwanden rondom het giftige EMK-gifterrein in
Krimpen aan den IJssel slechts in «redelijke staat» verkeren, zoals blijkt uit uw
eerdere beantwoording op Kamervragen over het gifterrein? Zou een wand rond een zo
ernstig vervuild terrein aan een rivier niet in excellente staat moeten verkeren?

Kunt u definiëren wat voor u het verschil maakt tussen een «goede staat» en een «redelijke
staat» van een damwand?

Hoe verhoudt de conclusie dat de damwand in «redelijke staat» verkeert zich tot het
feit dat de autosteiger bij het EMK-gifterrein in 2017 moest sluiten omdat de «damwand
in slechte staat» zou verkeren?

Hoe verhoudt de conclusie dat de damwand in «redelijke staat» verkeert zich tot het
feit dat Fugro in 2017 concludeerde dat de huidige damwanden zelfs binnen een te lage
risicoklasse niet voldoen?

Het antwoord op vraag 1, 2, 3 en vraag 4 zijn vanwege de samenhang in de beantwoording
samengenomen.

Antwoord 1, 2, 3, 4

Inspectie van de aannemer in 2019 geeft aan dat de damwanden in een redelijke tot
goede staat verkeren. Er zijn geen substantiële beschadigingen vastgesteld. De damwanden
in combinatie met de grondwateronttrekking, voldoen aan de functie om de verontreiniging
te isoleren en om de milieuhygiënische risico’s en de risico’s voor verspreiding weg
te nemen.

Met de herontwikkeling van het EMK-terrein als industrieterrein krijgt de damwandconstructie
een extra functie. De damwandconstructie moet zodanig uitgevoerd worden dat het terrein
als industrieterrein in gebruik kan worden genomen. In opdracht van de gemeente Krimpen
aan den IJssel als toekomstig privaatrechtelijke eigenaar heeft adviesbureau Fugro
in 2017 berekeningen uitgevoerd naar de stabiliteit van de damwandconstructie tijdens
een ontgraving. Verder zijn berekeningen uitgevoerd om te bepalen aan welke technische
eisen de damwandconstructie moet voldoen in relatie tot verschillende scenario’s van
ruimtelijke ontwikkeling van het EMK-terrein als industrieterrein.

Uit deze berekeningen van Fugro kwam naar voren dat de damwanden niet meer voldoen
aan de huidige, strengere, veiligheidsnormen voor damwanden. De kans op doorbuigen
van de damwanden overschrijdt de veiligheidsrichtlijn.

De resultaten hebben geleid tot het opnemen van aanvullende eisen aan de damwandconstructie
in de aanbesteding. De versteviging van de damwanden zal in combinatie met de komende
werkzaamheden worden uitgevoerd.

Op basis van de berekeningen van Fugro heeft de DCMR in oktober 2017 de gemeente verzocht
om de autosteiger buiten gebruik te stellen om de druk op de damwand te verminderen
als voorzorgsmaatregel. Mogelijk is dat de reden dat in het lokale blad «Het Kontakt»
in november 2017 de damwanden als «in een slechte staat» zijn gekwalificeerd. De kade
was vanaf de oplevering van het EMK-terrein in 1994, op verzoek van de gemeente, ingericht
als autosteiger voor schippers voor de beroepsvaart. In het verleden was de damwandconstructie
hierop niet gedimensioneerd.

In 2019 is een verificatieonderzoek naar de kwaliteit van de damwanden uitgevoerd.
Bij de inspecties zijn geen substantiële beschadigingen van de damwanddelen aangetroffen.
Wel komen uit het verificatieonderzoek afwijkingen naar voren qua profiel, vormstabiliteit
en dikte ten aanzien van het oorspronkelijke ontwerp en mogelijk de lengte. Deze afwijkingen
op het oorspronkelijke ontwerp waren aanleiding voor de aannemer om de stabiliteitsberekeningen
opnieuw te doen, die door het Ingenieursbureau van de gemeente Rotterdam onafhankelijk
worden geverifieerd. Het verificatieonderzoek loopt nog.

Hoewel de damwanden mogelijk op onderdelen afwijken van het oorspronkelijke ontwerp
en niet aan de huidige, strengere, veiligheidsnormen voor damwanden voldoen, blijkt
uit de meetresultaten dat de damwanden in combinatie met de grondwateronttrekking,
de verontreiniging voldoende isoleren om de milieuhygiënische risico’s en de risico’s
voor verspreiding weg te nemen. Dit controle onderzoek wordt uitgevoerd door onafhankelijk
bodemadviesbureau. De damwandconstructie zal in combinatie met de komende werkzaamheden
aangepakt worden zodat na oplevering een minimale levensduur van 50 jaar voor de constructie
gegarandeerd kan worden.

Vraag 5

Kunt u garanderen dat de damwanden rondom het giftige EMK-terrein dusdanig sterk zijn
dat de verontreinigde bodem geïsoleerd blijft en er geen giftige stoffen zullen weglekken?
Zo ja, op basis waarvan trekt u die conclusie?

Antwoord 5

Uit de monitoring van de IBC-maatregelen blijkt dat de verontreiniging binnen het
terrein blijft. De controle van waterstanden en de concentraties in het grondwater
zowel binnen als buiten de IBC-maatregel maken onderdeel uit van het nazorgprogramma
en worden conform het goedgekeurde nazorgsysteem jaarlijks gerapporteerd aan het bevoegde
gezag (DCMR). Het controle onderzoek wordt uitgevoerd door een onafhankelijk bodemadviesbureau.
Op dit moment zijn de damwanden voldoende sterk zodat de verontreinigde bodem geïsoleerd
blijft. Daarnaast zal de damwandconstructie op korte termijn worden aangepakt om aan
de eisen zoals opgenomen in de koopovereenkomst te voldoen. Onderdeel van deze eisen
is het garanderen van een minimale levensduur van 50 jaar van de damwandconstructie.

Vraag 6

Bent u ervan op de hoogte dat de gemeente Krimpen aan den IJssel de damwand aan de
Sliksloot op eigen kosten zou willen vervangen? Zo ja, wat vindt u daarvan en zou
dit de diepere afgraving wel mogelijk maken?

Antwoord 6

Met de gemeente zijn in het koopcontract afspraken gemaakt over de oplevering van
de damwandconstructie. Met de gemeente is de mogelijkheid besproken om de damwanden
zwaarder uit te voeren ten behoeve van een zwaardere industriefunctie, indien de damwanden
langs de Sliksloot vervangen moeten worden.

Vraag 7

Klopt het dat het dat het grondwater vervuild is met PFAS en er niet uitgefilterd
kan worden, zoals bleek tijdens de benen op tafel-sessie (BOT-sessie) van de gemeente
Krimpen aan den IJssel?1 Zo ja, wat gebeurt er met het water dat daar nu afgepompt wordt? Wordt dat toch gewoon
geloosd?

Antwoord 7

Op 16 december 2020 is door de gemeente een benen op tafel-sessie georganiseerd. Hierin
is door de betrokken uitvoerende partijen en de opdrachtgever een toelichting gegeven
op inhoudelijke vragen van de collegeleden en van omwonenden. Een vraag betrof de
lozing van het grondwater en de aanwezigheid van PFAS.

Toen in 2019 duidelijk is geworden dat het grondwater verhoogde gehalten aan PFAS
bevat zijn er aanvullende zuiveringsmaatregelen getroffen. Na zuivering wordt het
water geloosd op de riolering. De kwaliteit van dit water voldoet aan de eisen van
de lozingsvergunning.

Vraag 8

Is het uit te sluiten dat de vervuiling buiten het huidige EMK-gifterrein terecht
is gekomen? Zo ja, hoe kan het dat er in 1981 «EMK-gerelateerde stoffen» op zo’n 800
meter van het EMK-gifterrein werden aangetroffen? Zo nee, welke consequenties heeft
dat?

Antwoord 8

Op voorhand is niet uit te sluiten dat op een of andere manier in het verleden EMK
gerelateerde stoffen op een afstand van 800 meter zijn aangetroffen. Wel dient opgemerkt
te worden dat vele componenten van de EMK-gerelateerde verontreinigende stoffen niet
uniek zijn. De EMK-gerelateerde stoffen betreft voornamelijk een olie- en teerachtige
verontreiniging. Dit type verontreiniging is veelvuldig in Nederland het verleden
aangetroffen.

Veder geldt dat uit de bodemonderzoeken ter voorbereiding van de IBC-sanering zijn
geen aanwijzingen naar voren gekomen die hebben geleid tot maatregelen ten aanzien
van deze constatering. Verder wordt sinds de aanleg in 1991 van het IBC-systeem het
grondwater gecontroleerd. Hiervoor zijn peilbuizen geplaatst in zowel het freatische
grondwater (ondiep) en het eerste watervoerende pakket (diep). Uit de resultaten blijkt
dat er geen sprake is van een grondwaterverontreiniging buiten de IBC-maatregel die
mogelijk als verontreinigingsbron heeft kunnen leiden tot deze constatering.

Het adviesbureau heeft navraag gedaan bij de DCMR en het bodemloket geraadpleegd.
Dit onderzoek heeft niet geleidt tot informatie om uw constatering te duiden. Met
bodemonderzoek is nooit iets geheel uit te sluiten. Wel is het mogelijk dat een constatering
als onwaarschijnlijk kan worden beoordeeld. Mijn verzoek is om uw informatie met mijn
ambtenaren te delen zodat uw constatering geverifieerd kan worden en ik u op dit punt
specifiek kan antwoorden.

Vraag 9

Kunt u garanderen dat een representatieve vertegenwoordiging van burgers en ondernemers
deel uitmaakt van de speciale klankbordgroep die betrokken is bij het project Sanering
en herontwikkeling Stormpolderdijk? Hoe beoordeelt u het dat deelnemers aan de klankbordgroep
er naar verluidt van worden weerhouden om met lokale politieke fracties te praten?

Antwoord 9

De klankbordgroep, betrokken bij de herontwikkeling en hersanering van het EMK-terrein,
bestaat uit een vertegenwoordiging van bewoners en lokale ondernemers. Een aantal
leden van de klankbordgroep vertegenwoordigt de Stichting Belangen EMK-IJsselwijk.
De vertegenwoordigers in de klankbordgroep hebben zich in het verleden vrijwillig
aangemeld en georganiseerd. Het is nog steeds mogelijk dat andere belanghebbende bewoners
en ondernemers deelnemen aan de klankbordgroep. Ik heb er geen weet van dat de leden
van de klankbordgroep ervan worden weerhouden om met lokale politieke fracties te
praten.

Vraag 10

Kunt u toezeggen dat er voldoende inspraak is geregeld bij de heroriëntatie en deze
open te stellen voor nieuwe betrokken partijen indien er sprake is van een sanering
die niet binnen de huidige kaderstelling valt?

Antwoord 10

De besluitvorming over de heroriëntatie ligt bij de partners van de Bestuurlijke Overeenkomst
voor het EMK-terrein: de provincie Zuid-Holland, de gemeente Krimpen aan den IJssel,
het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard en het Ministerie van Infrastructuur
en Waterstaat. Indien daar besloten wordt om de hersanering uit te voeren op een wijze
die niet binnen de huidige goedkeuring van het raamsaneringsplan valt, zal de eigenaar
van het terrein (de Staat der Nederlanden, vertegenwoordigd door de Staatssecretaris
van Infrastructuur en Waterstaat) een gewijzigd saneringsplan indienen bij het bevoegde
gezag. Dat nieuwe saneringsplan vereist een nieuw besluit tot goedkeuring van het
bevoegd gezag, waarop zoals gebruikelijk de Algemene wet bestuursrecht van toepassing
is. Belanghebbenden kunnen zienswijzen indienen en indien gewenst vervolgens ook bezwaar
en beroep indienen.

Voorafgaand aan het indienen van een gewijzigd saneringsplan zal ik de leden van de
speciale klankbordgroep en anderen vragen om input te leveren. Hiertoe zal een bijeenkomst
door het projectteam Stormpolderdijk worden georganiseerd. Dit projectteam is verantwoordelijk
voor de aansturing van de herontwikkeling en hersanering van het EMK-terrein namens
de opdrachtgever.

Vraag 11

Klopt het dat er in 2020 van circa 30% van het EMK-gifterrein asfalt is verwijderd,
evenals de toplagen bestaande uit grond en slakken? Hoe staat u tegenover de wens
van de gemeente Krimpen aan den IJssel om – voordat de daadwerkelijke bodemreiniging
van de rest van het terrein plaats zou moeten vinden – al kavels in dit «bouwrijpe»
deel uit te mogen geven?

Antwoord 11

In 2020 is circa 1,6 hectare van het EMK-terrein, dit is ongeveer 30% van het EMK-terrein,
conform het vigerende functiegerichte saneringsplan, gesaneerd en is het terrein bouwrijp
gemaakt. Hiertoe is het asfalt verwijderd en is de toplaag geschikt gemaakt voor industrieterrein.

In beginsel sta ik positief tegenover de wens van de gemeente Krimpen aan den IJssel
om eerder kavels uit te geven. Hiermee kan een deel van het terrein sneller in maatschappelijk
gebruik worden genomen.

In de koopovereenkomst en de oplevering van het EMK-terrein is bepaald dat de levering
van EMK-terrein in zijn geheel plaatst vindt. Betrokken partijen van de koopovereenkomst
voeren overleg of en hoe het mogelijk is om vooruitlopend op de oplevering van het
gehele terrein al delen aan de gemeente te leveren.

Belangrijk is dat een deellevering de uitvoering van de hersanering niet belemmert.
Daarnaast is instemming van het bevoegde gezag Wbb nodig op de uitvoering van de deelwerkzaamheden
voordat aan de gemeente geleverd kan worden.

Vraag 12

Wat zijn de totale kosten die gemaakt zijn voor onderzoek sinds 2008?

Antwoord 12

Sinds 2008 is circa € 3 miljoen uitgegeven aan onderzoek en aanbesteding van het project.
Hiervoor zijn diverse onderzoeken uitgevoerd, waaronder geohydrologisch onderzoek,
onderzoek naar de damwanden, drijflaag onderzoek, bodemonderzoeken, saneringsonderzoeken,
onderzoek naar de verwerking van de verontreinigde grond, onderzoek naar de aanwezigheid
van puin in de ondergrond, onderzoeken naar de kansen voor herontwikkeling van het
terrein en de voorbereiding van de aanbestedingen.

Vraag 13

Wat zijn de totale geraamde kosten van deze hersanering in Krimpen aan den IJssel?
Hoe groot zijn de stagnatiekosten?

Antwoord 13

De eerder geraamde kosten voor de hersanering en herontwikkeling bedragen circa € 30
miljoen. De huidige stagnatiekosten, inclusief kosten voor aanvullend onderzoek, bedragen
circa € 2 miljoen.

Op dit moment vindt heroriëntatie plaats over het vervolg van de werkzaamheden inclusief
de kosten. Stagnatiekosten zijn in dit geval helaas niet te vermijden, omdat een aantal
niet voorspelbare en onvoorziene omstandigheden tijdens de voorbereiding van de hersaneringswerkzaamheden
naar voren zijn gekomen die een heroriëntatie op het vervolg noodzakelijk maken. In
mijn beantwoording van de Kamervragen van 3 november 2020 (Aanhangsel Handelingen,
vergaderjaar 2020–2021, nr. 683) ben ik hierop ingegaan.

Vraag 14

Op basis waarvan concludeert u in uw beantwoording dat de extra kosten niet meer in
verhouding staan tot de maatschappelijke opbrengsten? Deelt u de mening dat er sprake
zou moeten zijn van een uitgebreide maatschappelijke kosten- en batenanalyse en dat
het zo schoon mogelijk opleveren van dit stuk grond een inherente waarde heeft?

Antwoord 14

In de jaren tachtig is op grond van een afweging tussen multifunctioneel (volledig
schoon) versus locatie specifieke eigenschappen (bijvoorbeeld bodemopbouw, omvang
van verontreiniging, het kunnen wegnemen van de risico’s van de verontreiniging) een
keuze voor een saneringsvariant gemaakt, conform het IBC-principe. De kosten voor
een multifunctionele sanering werden toen ingeschat op meer dan 100 miljoen gulden.
Aan de systematiek van de afweging multifunctioneel versus locatie specifieke eigenschappen
ligt een maatschappelijke kosten batenanalyse ten grondslag.

In 2006 is de Wet bodembescherming gewijzigd en is het multifunctioneel saneren losgelaten.
Vanaf dat moment werd het uitgangspunt dat het ambitieniveau van de sanering is gericht
op geschikt maken voor de huidige of voor de beoogde functie (bij herontwikkeling).

Op basis van de heroverweging hebben de bestuurlijke partners in 2015 besloten onder
voorwaarden over gaan tot een aanvullende sanering en herontwikkeling van het EMK-terrein.
Beoogd werd het terrein weer een maatschappelijke functie te geven en de eeuwigdurende
nazorg onnodig te maken. Het schoon opleveren van het terrein heeft een inherente
waarde. Echter ook indien de hersanering en herontwikkeling conform deze afspraken
zou worden uitgevoerd, zou het EMK-terrein niet volledig schoon worden. Alleen de
mobiele componenten die gemakkelijk kunnen verspreiden zouden worden verwijderd om
zo te komen tot een situatie waarbij geen actieve nazorg nodig is in de vorm van een
grondwateronttrekking en grondwaterzuivering. Passieve nazorg zou blijven bestaan
in de vorm van kadastrale registratie en gebruiksbeperkingen.

Vraag 15

Bent u bereid om deze vragen te beantwoorden vóór het algemeen overleg Leefomgeving
op 11 februari 2021?

Antwoord 15

Helaas is het niet gelukt om de beantwoording gereed te hebben voor het AO leefomgeving
van 11 februari.