Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Futselaar over het bericht dat niet alle bijzonder hoogleraren voeding aan de Wageningen University & Research (WUR) transparant zijn over nevenwerkzaamheden

Antwoord van Minister Van Engelshoven (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) (ontvangen
25 november 2020).

Vraag 1

Wat is uw reactie op de publicatie van Foodwatch die stelt dat Wageningse voedingswetenschappers
regels overschrijden?1

Antwoord 1

Ik heb kennisgenomen van de publicatie. Ik heb me ervan vergewist dat het bestuur
van Wageningen University & Research (WUR) naar aanleiding van de publicatie dit nader
heeft onderzocht en de nodige maatregelen heeft getroffen.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u het gegeven dat bijna de helft van de bijzonder hoogleraren voeding
van de WUR hun nevenwerkzaamheden niet allemaal openbaar toegankelijk maken op hun
universiteitsprofielpagina?

Antwoord 2

WUR heeft mij ervan op de hoogte gesteld dat Foodwatch terecht constateert dat niet
bij alle onderzochte bijzonder hoogleraren de nevenwerkzaamheden openbaar gemaakt
zijn. Hier is inmiddels actie op ondernomen. WUR heeft alle bijzonder hoogleraren
nogmaals benaderd en dringend verzocht de tekortkomingen rond nevenwerkzaamheden in
het systeem op korte termijn aan te passen.

Vraag 3

Bent u van mening dat hiermee de Nederlandse gedragscode wetenschappelijke integriteit
wordt overtreden en dat de onafhankelijkheid van de wetenschap hiermee in het gedrang
is? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wat gaat u hieraan doen?

Antwoord 3

De gedragscode is een vorm van zelfregulering van de sector. De verantwoordelijkheid
voor de naleving van de Sectorregeling nevenwerkzaamheden en de Nederlandse gedragscode
wetenschappelijke integriteit ligt bij de instellingsbesturen. Als het instellingsbestuur
vermoedt dat één of meer normen niet zijn nageleefd, heeft het bestuur de verantwoordelijkheid
dat dit integer en eerlijk wordt onderzocht.

Vraag 4

Hoe kan het dat nog steeds nevenfuncties onvermeld blijven, terwijl in 2007 al de
belofte werd gedaan om volledige openbaarheid te geven? Wat gaat u doen om ervoor
te zorgen dat de afspraken rond nevenwerkzaamheden wordt nageleefd?

Antwoord 4

De afgelopen jaren hebben universiteiten flinke vooruitgang geboekt met de registratie
van nevenwerkzaamheden. De VSNU meldt dat uit de meest recente inventarisatie (voorjaar
2019) blijkt dat van 97% van alle hoogleraren nevenwerkzaamheden online staan. In
2017 was dit 87%. Bij de bijzonder hoogleraren heeft 88% zijn of haar nevenwerkzaamheden
in 2019 ingevuld, waar dit in 2017 nog 64% was. Universiteiten houden aandacht voor
het registreren van nevenwerkzaamheden.

Vraag 5

Erkent u dat transparantie over nevenwerkzaamheden in het geval van bijzonder hoogleraren
belangrijk is, aangezien hun leerstoel door een derde partij wordt gefinancierd? Kunt
u dit toelichten?

Antwoord 5

Transparantie over nevenwerkzaamheden van hoogleraren is in alle gevallen belangrijk.
Bijzonder hoogleraren horen niet meer of minder transparant te zijn dan andere hoogleraren.
Het ligt in de aard van de functie dat een bijzonder hoogleraar door een derde partij
wordt gefinancierd. In dat opzicht mag wel van een bijzonder hoogleraar verwacht worden
dat hij of zij zich op voorhand realiseert dat er sprake is van nevenwerkzaamheden
of een financieringsrelatie die gemeld moet worden.

Vraag 6

Bent u bereid om met de Vereniging van Universiteiten (VSNU) in gesprek te gaan om
de onderzoeksmethode voor inventarisatie en rapportage met betrekking tot de registratie
van nevenwerkzaamheden te verduidelijken om volledige transparantie van wetenschappers
te waarborgen?

Antwoord 6

Ik zie onvoldoende aanleiding, gezien de genomen maatregelen, om hierover nu met de
VSNU in gesprek te gaan.

Vraag 7

Hoe gaat u ervoor zorgen dat op korte termijn alle nevenfuncties van hoogleraren volstrekt
openbaar zijn? Bent u bereid sancties in te stellen indien instellingen medewerking
weigeren?

Antwoord 7

Het is de gezamenlijke verantwoordelijkheid van de universiteiten, en van elk van
de besturen, om zich ervan te vergewissen dat de Sectorregeling nevenwerkzaamheden
en de Gedragscode wetenschappelijke integriteit worden nageleefd. Er is geen aanleiding
te veronderstellen dat instellingen zich daar niet voor inspannen.

Vraag 8

Hoe komt het dat de VSNU (veel) positievere cijfers rapporteert met betrekking tot
de inventarisatie van nevenwerkzaamheden, en dat dit niet strookt met andere inventarisaties
zoals door Foodwatch (2020) en de Groene Amsterdammer (2013 en 2014)?

Antwoord 8

De inventarisatie van Foodwatch betreft een specifiek onderzoeksgebied (voeding) binnen
een specifieke universiteit (WUR) en is beperkt tot een inventarisatie van 24 bijzonder
hoogleraren. Dat een dergelijke selectie andere percentages oplevert dan een landelijk
beeld is niet vreemd. Daarnaast is het logisch dat er veel positievere cijfers door
de VSNU worden gerapporteerd dan de inventarisatie van de Groene Amsterdammer uit
2013 en 2014 omdat er sindsdien een flinke vooruitgang is geboekt door de universiteiten
met de registratie van nevenwerkzaamheden (zie ook mijn antwoord op vraag 4). De VSNU
heeft mij verzekerd dat transparantie rondom het onderwerp nevenwerkzaamheden hoog
op de agenda staat en onverminderd de aandacht houdt.