Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Groothuizen over het bericht ‘Amsterdam stoot Londen van de troon als Europees handelscentrum’

Antwoord van Minister Hoekstra (Financiën), mede namen de Minister van Justitie en
Veiligheid (ontvangen 23 april 2021).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Amsterdam stoot Londen van de troon als Europees handelscentrum»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Bent u op de hoogte dat de Londense kapitaalmarkt te kampen heeft met zwaar verontreinigde
geldstromen door witwasproblematiek?2

Antwoord 2

Ik ben bekend met de berichtgeving over dit onderwerp. De berichtgeving waar naar
verwezen wordt betreft de Londense kapitaalmarkten waar de Britse toezichthouder de
Financial Conduct Authority toezicht op houdt. De Autoriteit Financiële Markten (AFM),
verantwoordelijk voor het toezicht op de Nederlandse kapitaalmarkten, geeft aan zelf
geen signalen hierover te hebben anders dan uit de berichtgeving.

Vraag 3

Wat betekent de shift van Londen naar Amsterdam, waardoor de aandelenhandel in Amsterdam
meer dan verviervoudigd is, voor de mate van aanwezigheid van fout geld op de Nederlandse
kapitaalmarkt?3

Antwoord 3

Het is van groot belang dat de integriteit van ons financiele stelsel wordt bewaakt
en beschermd. De in Nederland geëxploiteerde handelsplatformen en hun exploitanten
staan onder toezicht van de AFM. Voor de zogenoemde georganiseerde handelsfaciliteiten
(OTF’s) en multilaterale handelsfaciliteiten (MTF’s) geldt dat zij onder de reikwijdte
van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) en daarmee
onder direct integriteitstoezicht van de AFM vallen voor de transacties die zij uitvoeren.
Voor de zogenoemde gereglementeerde markten, zoals bijvoorbeeld Euronext, geldt dat
zij niet onder de Wwft vallen. Toegang tot deze gereglementeerde markten is gereguleerd.
De leden die de uiteindelijke transacties hierop uitvoeren moeten aan bepaalde eisen
voldoen om toegang te verkrijgen. Zo geldt voor Europese partijen dat zij vallen onder
de Europese anti-witwasregelgeving. Leden van buiten de EU moeten daarvoor een vrijstelling
of een derdelandvergunning hebben; ook hiervoor moet worden voldaan aan de eisen van
de Europese anti-witwasrichtlijn. De AFM geeft daarom aan dat hiermee mogelijke witwasrisico’s
voldoende ondervangen zijn en dat er hiermee voldoende zicht bestaat op deze risico’s.
Het is uiteraard denkbaar dat bij grotere handelsstromen een groter aantal marktmanipulatie-
of witwasincidenten plaatsvindt. Bij de AFM zijn tot dusver geen signalen bekend over
toegenomen witwaspraktijken als gevolg van de toegenomen handelsvolumes.

Vraag 4

Bent u het eens met de mening dat het risico bestaat op een grotere instroom van fout
geld op de Nederlandse kapitaalmarkt door deze shift gezien de reputatie van Londen
als witwas hoofdstad? Zo ja, wat kan Nederland hiertegen doen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 4

De Minister van Justitie en Veiligheid en ik geven het tegengaan van witwassen al
langer een zeer hoge prioriteit. Zoals ik bij het antwoord op vraag 3 aangaf kunnen
grotere handelsstromen inderdaad betekenen dat daarmee een groter aantal markmanipulatie-
of witwasincidenten plaatsvindt. Het is belangrijk dat toezicht en opsporing kunnen
inspelen op veranderende omstandigheden als deze. In het plan van aanpak witwassen
dat in juni 2019 aan uw Kamer is gestuurd zijn de maatregelen die daarvoor worden
genomen weergegeven.4 Periodiek hebben wij uw Kamer geïnformeerd over de voortgang van dat plan.5 Een groot aantal van de aangekondigde maatregelen is opgepakt en afgerond. Uiteindelijk
moet dit ertoe leiden dat criminaliteit niet loont en er minder geld wordt witgewassen
in Nederland. Witwassen is veelal een grensoverschrijdend probleem en behoeft zodoende,
naast nationale, ook grensoverschrijdende maatregelen om het inherent internationale
karakter beter te adresseren. Wij zetten ons daarom in Europees verband in voor meer
harmonisatie van de wetgeving tussen de lidstaten, de introductie van een Europese
toezichthouder en een ondersteunings- en samenwerkingsmechanisme voor EU Financial
Intelligence Units.

Vraag 5

Hielden de Nederlandse financiële intelligence autoriteiten rekening met een dergelijke
shift toen de actieve lobby gaande was om Londense instellingen naar Amsterdam te
halen als gevolg van de Brexit? Zo ja, wat waren de risico’s? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 5

Al vroeg in het proces heeft de AFM rekening gehouden met de verschuiving van een
deel van de kapitaalmarkt van Londen naar Amsterdam als gevolg van de Brexit. Ten
aanzien van de witwasrisico’s geldt dat iedere financiële onderneming of marktexploitant
die zich in Nederland vestigt, moet voldoen aan alle vergunningseisen en doorlopende
toezichteisen. Dit houdt onder meer dat financiële ondernemingen of markexploitanten
hun poortwachtersfunctie moeten uitoefenen. Op grond daarvan dienen zij voor elke
relatie cliëntenonderzoek te verrichten en doorlopende controle op de relatie uit
te oefenen. Voor gereglementeerde markten geldt dat witwasrisico risico laag is omdat
de handel op deze platformen openbaar plaatsvindt en de partijen actief op deze platformen
dienen te voldoen aan anti-witwasregelgeving.

Vraag 6

In het FD was op 23 februari jl. te lezen dat de FIOD nog steeds geen directeur heeft,
bent u het eens met de mening dat de FIOD niet zonder leiding kan nu Amsterdam door
Financial Times is uitgeroepen tot «vroege winnaar van de Brexit» en de grootste kapitaalmarkt
is van Europa? Zo ja, wat gaat u eraan doen om te zorgen dat de FIOD «up & running»
is om zijn rol op de grootste Europese kapitaalmarkt te verwezenlijken?6

Antwoord 6

De FIOD beschikt sinds 1 februari 2021 over een interim- algemeen directeur, die met
een team van vijf directeuren leiding geeft aan de FIOD. De FIOD verwacht de positie
van de algemeen directeur binnen een termijn van een half jaar structureel in te kunnen
vullen. Met circa 1500 medewerkers werkt de FIOD dagelijks aan het tegengaan van fiscale
en financieel-economische criminaliteit. Daarbij wordt onder meer werk gemaakt van
signalen die de FIOD bereiken vanuit het toezicht op de financiële markten.

Het toezicht op financiële instellingen (zoals banken en verzekeraars) en het financiële
systeem is belegd bij DNB en de AFM. Zij houden onder meer toezicht op de naleving
van de Wet op het financieel toezicht en de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren
van terrorisme door financiële instellingen.

Vraag 7

In het artikel van het FD valt te lezen dat insiders «een bepaalde behoudendheid»
lezen in het functieprofiel van de nieuwe directeur van de FIOD, kunt u hierop reageren?
Bent u het ermee eens dat juist op het gebied van financiële intelligence en opsporing
veel innovatie moet plaatsvinden om criminelen bij te blijven? Zo ja, hoe komt dit
naar voren in het functieprofiel van de nieuwe directeur?

Antwoord 7

De FIOD heeft in de aanpak en het tegengaan van fiscale en financieel-economische
criminaliteit de afgelopen jaren veel op het gebied van innovatie en digitalisering
van de opsporing geïnvesteerd. Er is voortdurende aandacht voor innovatie, dat een
wezenlijk en bestendig onderdeel vormt van de werkwijze van de FIOD. Dit element verandert
niet met de komst van een nieuwe algemeen directeur. In het functieprofiel van de
algemeen directeur is aangegeven dat hij of zij een verbinder moet zijn en in staat
tot samenwerking met nationale en internationale organisaties, binnen en buiten de
overheid. Die focus op samenwerking is essentieel voor de verdere ontwikkeling van
de ingezette koers van de FIOD met betrekking tot effectiviteit en innovatie.

Vraag 8

Bent u het ermee eens met dat de Nederlandse overheid een grote verantwoordelijkheid
draagt, nu Amsterdam het stokje van Londen heeft overgenomen als grootste kapitaalmarkt,
inzake de bestrijding van corrupte geldstromen? Zo ja, waaruit blijkt dat verantwoordelijkheidsgevoel
van de Nederlandse overheid?

Antwoord 8

Zoals gezegd is het voorkomen van witwassen een zeer hoge prioriteit van het de Minister
van Justitie en Veiligheid en van mij. Een toename van het volume van aandelen en
obligaties die op handelsplatformen in Nederland worden verhandeld, kan tot gevolg
hebben dat Nederland aantrekkelijker wordt voor foute geldstromen. De AFM zet actief
in op het witwastoezicht dat bij haar belegd is. De AFM voelt daarbij een grote verantwoordelijkheid
en ze bouwt aan betere internationale samenwerking via toezichtcolleges. Daarnaast
blijft het kabinet inzetten op de eerdergenoemde beleidsmaatregelen tegen witwassen
en corrupte geldstromen.

Vraag 9

Kunt u de vragen apart beantwoorden?

Antwoord 9

Ja.