Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Groothuizen over het bericht ‘Tolken en vertalers staken ‘totdat de minister met ons in gesprek gaat’’

Antwoord van Minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid), mede namens de Minister
voor Rechtsbescherming (ontvangen 18 februari 2020).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Tolken en vertalers staken «totdat de Minister met
ons in gesprek gaat»»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Bent u het ermee eens dat tolken een onmisbare rol vervullen in de toegang tot het
recht en dat het van groot belang is dat de vertaling van juridische stukken en vertaling
op zitting van goede kwaliteit zijn?

Antwoord 2

Ja.

Vraag 3

Klopt het dat u vanwege onbeschikbaarheid en een vermeende schaarste aan tolken het
vernieuwde Register beëdigde tolken en vertalers (Rbtv) openstelt voor tolken met
niveau B2?

Antwoord 3

Nee, het vernieuwde Rbtv wordt opengesteld om grip te krijgen op de integriteit en
kwaliteit van alle tolken die ingezet worden bij rijksoverheidsorganisaties.

In de afgelopen jaren maakten rijksoverheidsorganisaties die verplicht zijn om tolken
en vertalers uit het Rbtv in te zetten (de zogenoemde afnameplichtige organisaties),
in slechts circa 60 procent gebruik van een Rbtv-tolk. In alle overige gevallen was
het voor die organisaties noodzakelijk tolken van buiten het Rbtv in te zetten, omdat
er in die gevallen niet (tijdig) een gekwalificeerde registertolk beschikbaar was.2 Daarnaast worden er in de huidige situatie ook door andere niet-afnameplichtige overheidsorganisaties
veel tolken van buiten het register ingezet in hun werkprocessen.

Doordat in de huidige situatie wordt gewerkt met registertolken en niet-registertolken,
hebben we onvoldoende beeld van de kwaliteit en integriteit van de hele groep tolken
die diensten verricht voor de rijksoverheid. Dit heeft geleid tot incidenten. Een
voorbeeld is de zaak van een aantal Eritrese tolken waarover ook aan de Tweede Kamer
is bericht.3

Om grip te krijgen op de kwaliteit en integriteit van alle tolken die diensten verrichten
voor de rijksoverheid, komt er een vernieuwd Rbtv, waarin al deze tolken ingeschreven
moeten staan. Zo is voor alle partijen in alle gevallen duidelijk aan welke eisen
de ingezette tolken getoetst zijn, zowel bij inzet door afnameplichtige als bij inzet
door niet-afnameplichtige organisaties.

Niet-registertolken worden gestimuleerd om een aanvraag in te dienen voor inschrijving
in het vernieuwde Rbtv. Een tolk die kan aantonen aan de eisen voor tolkvaardigheid
en integriteit – gelijk aan de huidige wettelijke competenties – te voldoen en aantoonbaar
over B2- of C1-taalvaardigheidsniveau beschikt, komt in aanmerking voor inschrijving.
Het nieuwe register wordt centraal gepositioneerd voor gebruik door alle rijksoverheidsorganisaties,
met twee helder en zichtbaar onderscheiden inschrijfniveaus.

Voor de afnameplichtige organisaties blijft het C1-niveau onverminderd de norm. Als
een C1-tolk onverhoopt niet (tijdig) beschikbaar is dan biedt het vernieuwde Rbtv
met een B2-tolk een transparant alternatief.

Vraag 4

Kunt u in kaart brengen waar deze schaarste precies zit? Aan welk soort tolken (in
welke taal) is er op dit moment een tekort? Is het tekort aan alle verschillende tolken
gelijk of is er schaarste bij specifieke talen? Zo ja, waarom wordt er een generieke
maatregel voorgesteld die wel alle tolken raakt? Waarom wordt niet voorgesteld om
alleen voor tolken van specifieke schaarse talen B2-tolken toe te laten?

Antwoord 4

De vraag naar tolken in verschillende talen is een fluctuerende vraag. Het antwoord
op de vraag of het Rbtv kan voldoen aan de vraag in bepaalde talen is daarom geen
vast gegeven en verschilt telkens.

Vraag 5

Bent u het ermee eens dat de onbeschikbaarheid van tolken niet per definitie hoeft
voort te komen uit schaarste, maar bijvoorbeeld ook het gevolg kan zijn van de minder
aantrekkelijke arbeidsvoorwaarden van bemiddelingsbureaus? Kunt u de oorzaak van de
onbeschikbaarheid van tolken onderzoeken?

Antwoord 5

Het is mogelijk dat tolken – die werken als zzp-ers – niet bereid zijn een opdracht
uit te voeren voor het tarief dat zij aangeboden krijgen. Het staat tolken vrij om
zo’n opdracht te weigeren. Daarmee wordt het aantal tolken dat beschikbaar is kleiner.
In geval van de huidige, vaste tarieven doet een kleiner aanbod niets met de prijs.
In de toekomstige situatie, waarin minimumtarieven gelden en de vaste tarieven worden
losgelaten, zal een kleiner aanbod leiden tot een hogere prijs die het aantrekkelijk
maakt om een opdracht te aanvaarden. Ook andere aspecten als kwalificaties, specialisaties
en ervaring zijn van invloed op de prijs.

Ik zie dan ook geen aanleiding om mogelijke redenen van onbeschikbaarheid van tolken
te laten onderzoeken.

Vraag 6

Kunt u garanderen dat tolken op B2-niveau de vereiste kwaliteit kunnen leveren? Hoe
voorkomt u een race naar de bodem waarbij alleen de goedkoopste tolken met het laagste
niveau worden ingehuurd? Wat betekent dit voor de kwaliteit van de rechtsgang? Hoe
verhoudt zich dit tot artikel 6 van het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten
van de Mens en de Fundamentele Vrijheden (EVRM), het recht op een eerlijk proces?

Antwoord 6

B2-tolken zullen net als C1-tolken voor inschrijving in het Rbtv moeten aantonen aan
de gestelde inschrijfeisen te voldoen. De vereiste kwaliteit (C1 of B2) voor een tolkdienst
hangt af van de aard van de gesprekssituaties en van de organisaties (afnameplichtig
of niet-afnameplichtig).

Afnameplichtige organisaties blijven onverminderd C1-tolken inzetten, gelijk de huidige
situatie. Dit wordt vastgelegd in hun aanbestedingen. Juist in de gevallen dat er
voor afnameplichtige afnemers geen tolken op C1-niveau beschikbaar zijn, biedt het
vernieuwde register een transparant alternatief, dat bijdraagt aan het recht op een
eerlijk proces zoals beoogd in artikel 6 van het EVRM, in lijn met Europese en nationale
wet- en regelgeving.

Niet-afnameplichtige organisaties kunnen afhankelijk van de gesprekssituatie een B2-
of C1-tolk inzetten. Welk type tolk geleverd moet worden voor welk type opdracht wordt
vastgelegd in toekomstige aanbestedingen en nadrukkelijk gemonitord. Het structureel
verzuimen om de vastgelegde afspraken na te komen blijft voor gecontracteerde intermediairs
niet zonder consequenties.

Vraag 7

Bent u bereid met de beroepsgroep zelf in gesprek te treden over deze zorgen?

Antwoorden 7

Ja, ik heb met de actiegroep registertolken en -vertalers op 11 en 17 februari 2020
gesproken. Eerder zijn vanuit het departement gesprekken gevoerd met de beroepsgroep.
De zorgen die daarbij naar voren zijn gebracht, zijn zorgvuldig meegenomen in de gewijzigde
systematiek voor tolk- en vertaaldiensten.

Ik zal uw Kamer op 19 februari a.s., tijdens het algemeen overleg tolken en vertalers,
verslag doen van de gesprekken op 11 en 17 februari 2020.

Toelichting:

Deze vragen dienen ter aanvulling op eerdere vragen terzake van het lid Van Nispen
(SP), ingezonden 13 januari 2020 (Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2019–2020,
nr. 1756).