Inbreng verslag schriftelijk overleg : Inbreng verslag van een schriftelijk overleg over de situatie in Israël en Gaza
2023D45349 INBRENG VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG
Binnen de vaste commissie voor Buitenlandse Zaken hebben de onderstaande fracties
de behoefte vragen en opmerkingen voor te leggen aan de Minister van Buitenlandse
Zaken over de situatie in Israël en Gaza.
De voorzitter van de commissie,
Rudmer Heerema
De adjunct-griffier van de commissie,
Dekker
Inhoudsopgave
I Vragen en opmerkingen vanuit de fracties
Vragen en opmerkingen van de leden van de VVD-fractie
Vragen en opmerkingen van de leden van de GroenLinks-PvdA-fractie
Vragen en opmerkingen van de leden van de D66-fractie
Vragen en opmerkingen van de leden van de CDA-fractie
Vragen en opmerkingen van de leden van de SP-fractie
Vragen en opmerkingen van de leden van de PvdD-fractie
Vragen en opmerkingen van de leden van de ChristenUnie-fractie
Vragen en opmerkingen van de leden van de BBB-fractie
Vragen en opmerkingen van de leden van de DENK-fractie
Vragen en opmerkingen van de leden van de Groep Van Haga
Vragen en opmerkingen van het lid van de BIJ1-fractie
Vragen en opmerkingen van het lid Omtzigt
II Antwoord / Reactie van de Minister
III Volledige agenda
I Vragen en opmerkingen vanuit de fracties
Vragen en opmerkingen van de leden van de VVD-fractie
De leden van de VVD-fractie hebben enkele vragen over de situatie in Israël en Gaza,
waarover het voorliggende schriftelijk overleg (SO) is aangevraagd.
De leden van de VVD-fractie steunen dat Nederland zich heeft onthouden van stemming
gedurende de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties (AVVN). Fundamentele punten
ontbraken namelijk in de resolutie, zoals een krachtige veroordeling van de terreuraanval
van Hamas, het recht op zelfverdediging van Israël en een oproep om specifiek de door
Hamas gevangengenomen gijzelaars direct vrij te laten. Voor de veiligheid van Israël
en met het oog op de internationale rechtsorde zijn bovengenoemde punten van groot
belang. Tegelijkertijd deed de resolutie een belangrijke oproep om de toegang van
humanitaire goederen tot Gaza te vergroten. Onthouden van stemming was daarom de beste
keuze. Deelt het kabinet nog steeds dat standpunt, ondanks afwijkende opmerkingen
van enkele individuele bewindspersonen?
Voor de leden van de VVD-fractie blijft het inrichten van humanitaire pauzes en corridors
voor het leveren van grotere hoeveelheden hulpgoederen onverminderd belangrijk. De
situatie voor onschuldige burgers in Gaza is schrijnend. Dit verdient dan ook internationale
druk en aandacht. Wat is nu de actuele stand van zaken rond de toegang van hulpgoederen
tot Gaza? Waar zitten volgens het kabinet de belemmeringen om de hoeveelheden te vergroten?
Wat doet Nederland (mede in EU-verband) om de toegang van humanitaire goederen tot
Gaza te bevorderen? Kan het kabinet in dat kader ook meer zeggen over mogelijke plannen
om Gaza eventueel vanuit zee van hulpgoederen te voorzien, waar Nederland volgens
internationale media een rol in zou spelen?
Israël heeft het recht op zelfverdediging en het recht om militaire middelen in te
zetten om terreurorganisatie Hamas te verzwakken. Duurzame veiligheid van Israël is
niet mogelijk zolang Hamas de scepter zwaait in Gaza en in staat is om terreuraanvallen
uit te voeren. Daarbij dient Israël te handelen in overeenstemming met het internationaal
recht en het principe van proportionaliteit. Ieder leven is even veel waard en onschuldige
burgerslachtoffers zijn altijd zeer betreurenswaardig. Het kabinet heeft hierover
meermaals met Israël en ook de Palestijnse vertegenwoordiging gesproken. Hoe is het
kabinet voornemens zich te blijven inspannen voor Israëls recht op zelfverdediging
binnen de kaders van het internationaal recht? Om het draagvlak voor de militaire
inzet van Israël te behouden is het van belang dat Israël zich ook buiten Gaza houdt
aan het internationaal recht. Welke diplomatieke stappen worden in dat licht gezet
om geweld door kolonisten op de Westelijke Jordaanoever in te tomen? Een acute prioriteit
voor zowel Israël als de internationale gemeenschap is het vrij krijgen van de door
Hamas gevangengenomen gijzelaars. Kan het kabinet iets zeggen over de rol die Nederland
speelt om de gijzelaars vrij te krijgen (in het bijzonder de gegijzelde jongen met
de Nederlandse nationaliteit Ofir Engel), en inspanningen om de familie en vrienden
over de voortgang en de toestand van de gijzelaars te informeren?
De leden van de VVD-fractie blijven zorgen houden over een mogelijke escalatie van
het conflict, met name door meer aanvallen van Hezbollah vanuit Zuid-Libanon. Wat
doet Nederland (in EU-verband) om regionale escalatie te helpen voorkomen? Deze leden
vinden de rol van Iran als financier en aanjager van terreur zeer kwalijk. Welke diplomatieke
stappen worden gezet om Iran af te houden van het aansturen op verdere escalatie?
De leden van de VVD-fractie constateren dat lidstaten van de Europese Unie (EU) verdeeld
zijn over het conflict. Welke stappen kunnen er worden gezet om de eenheid te bevorderen
voor zover dit bijdraagt aan gezamenlijke doelen, zoals het verzekeren van humanitaire
toegang tot Gaza en het overeind houden van het Israëlische recht op zelfverdediging?
Welke rol kan Nederland hierin spelen?
Het toenemende antisemitisme in Nederland, Europa en de rest van de wereld is zeer
zorgelijk. Daarom vinden de leden van de VVD-fractie het positief dat de motie-Brekelmans/Ellian
(Kamerstuk 21 501-02, nr. 2752) unaniem door de Kamer is aangenomen. Deze motie roept het kabinet op om zich in
te zetten voor een krachtige Europese verklaring tegen antisemitisme, bedreiging en
intimidatie van de Joodse gemeenschap in Europa. Hoe geeft het kabinet uitvoering
aan deze motie?
De leden van de VVD-fractie stellen dat de recente gebeurtenissen in Israël en Gaza
zonder twijfel onze ruime en voortdurende aandacht verdienen. Deze leden zien echter
ook het risico dat de aandacht voor Oekraïne hierdoor minder zal worden. Dit terwijl
Oekraïne onze (militaire) steun volledig nodig heeft om zich te verdedigen tegen Rusland.
Zonder grootschalige Westerse steun is de kans reëel dat Rusland de overhand op het
slagveld zal krijgen. Hoe zorgt het kabinet ervoor dat de internationale aandacht
en steun voor Oekraïne niet verzwakt?
Vragen en opmerkingen van de leden van de D66-fractie
De leden van de D66-fractie willen deze schriftelijke inbreng beginnen met het veroordelen
van de recente klopjacht op joden op het vliegveld van Machatsjkala in Dagestan (Russische
Federatie). Het is een waarschuwing en tekenend voor de toenemende Jodenhaat wereldwijd.
Het is evident dat Jodenhaat, ongeacht waar het plaatsvindt, ten strengste moet worden
veroordeeld en moet worden bestraft. De leden van de D66-fractie vragen nogmaals met
klem om alles te doen wat het kabinet kan doen om te zorgen dat joden in Nederland
vrij en veilig zijn.
Veiligheid van Nederlanders
De leden van de D66-fractie hebben grote zorgen over de veiligheid van de door Hamas
gegijzelde mensen en Nederlanders die zich momenteel in de Gazastrook bevinden. Deze
leden betuigen hun medeleven met de nabestaanden van de omgekomen Nederlandse en leven
zeer mee met de families en vrienden van hen die nog vastzitten in Gaza. Zij vragen
het kabinet om ook op politiek niveau in contact te blijven met de families van deze
mensen, of ze nu van Israëlische komaf of van Palestijnse komaf zijn. Deze leden ontvangen
hierop graag een reactie.
De leden van de D66-fractie vragen of er ook Nederlanders zitten tussen de 400 mensen
die vandaag de Gazastrook mochten verlaten richting Egypte en of er zicht is op het
vertrek van de overige aanwezige Nederlanders. De leden vragen eveneens wat het Nederlandse
kabinet, bij monde van de premier en de Minister van Buitenlandse Zaken, hebben gedaan
om deze Nederlanders vrij te krijgen of Gaza uit te krijgen. Hebben deze bewindspersonen
de Israëlische regering er ook nadrukkelijk op gewezen dat we het zeer zwaar opnemen
indien Nederlanders sterven door Israëlisch vuur? Hebben zij erop gewezen dat het
onthouden van water, voedsel en elektriciteit onschuldige Palestijnen en Nederlanders
raakt? Wat was daarop het antwoord van de Israëlische zijde? Wanneer ontvangt Nederland
het Israëlische onderzoek naar de gedode Nederlandse?
Humanitair recht/staakt-het-vuren
De leden van de D66-fractie zijn zeer bezorgd over de humanitaire situatie in Gaza
en pleiten langs de lijn van de secretaris-generaal van de Verenigde Naties (VN) en
de onlangs aangenomen VN-resolutie voor een onmiddellijk humanitair staakt-het-vuren.
Is het kabinet bereid om de uitvoering van deze resolutie met vaart ter hand te nemen,
ook gezien het belang dat dit kabinet hechtte aan eerdere AVVN-resoluties over bijvoorbeeld
de situatie in Oekraïne? Zo nee, waarom niet? Terugkijkend vragen deze leden welke
landen Nederland hebben gevraagd om voor deze resolutie te stemmen en of het kabinet
beseft dat we de steun van de Global South voor onze steun aan Oekraïne en tegen Rusland met deze beschamende stemming kwijtraken.
De leden van de D66-fractie brengen eveneens in herinnering de waarschuwingen die
Amerikaanse diplomaten afgaven over Gaza. Zij waarschuwen dat een geschatte 31.000
kinderen onder de 6 maanden oud en 52.000 zwangere vrouwen het risico lopen op levensbedreigende
complicaties of de dood, omdat zij brak water drinken. Zij waarschuwen dat Gazaanse
ziekenhuizen geen elektriciteit meer zullen hebben met vele doden tot gevolg. Herkent
het kabinet deze waarschuwingen? Het onderstreept ook het belang dat lokale, Nederlandse
en internationale hulporganisaties hechten aan een dergelijk staakt-het-vuren. Zonder
zo’n stap zeggen zij niet veilig hulp te kunnen verlenen. Erkent het kabinet dat?
Erkent het kabinet ook dat tijd- en plaatsgebonden gevechtspauzes niet voldoende zullen
zijn om de juiste hulp in de juiste omvang, duurzaam en veilig bij noodlijdenden te
kunnen krijgen?
De leden van de D66-fractie brengen met urgentie op dat het aantal doden in Gaza in
de duizenden loopt. Het aantal gewonden is nog groter. En het aantal ontheemden loopt
in de honderdduizenden. Daar zitten heel veel onschuldige burgers bij. Het gaat om
vrouwen, om kinderen, om mensen die niks te maken hebben met Hamas. Gisteren weer
vond er een aanval plaats op het vluchtelingenkamp Jabâliyah. Vindt het kabinet deze
Israëlische aanval verdedigbaar? Vind het kabinet dat het Israëlische leger tot nu
toe proportioneel heeft gehandeld bij de militaire acties in Gaza? Graag ontvangen
deze leden alle beoordelingen van de afdeling internationaal recht van het Ministerie
van Buitenlandse Zaken hierover. Save the Children stelt dat er in Gaza meer kinderen
zijn omgekomen dan bij alle conflicten wereldwijd in de afgelopen vier jaar bij elkaar.
Deze leden ontvangen graag een reactie van het kabinet.
Onze humaniteit, onze medemenselijkheid, kan niet selectief zijn. Want zoals wij rouwen
om vermoorde Israëli's en om de horrorbeelden van begin oktober, zo rouwen wij ook
om vermoorde Palestijnen. Een mens is een mens. En een Palestijns kind is net zo goed
een kind als een Israëlisch kind.
Dan kan onze steun aan het internationaal recht ook niet selectief zijn. Zo luidkeels
en terecht als wij de verschrikkelijke terreurdaden van Hamas veroordeelden, zo zachtjes
spreekt Nederland over de schendingen van het internationaal recht door de Israëlische
regering. Dat kan niet. De leden van de D66-fractie snappen goed hoe oneerlijk het
voelt dat Israël deze regels wel moet volgen bij de eigen verdediging, terwijl Hamas
al deze regels aan zijn laars lapt, maar dat is nu net hét onderscheid tussen een
terreurgroep en een democratische rechtsstaat. Nederland is de hoeder van het internationaal
recht. Het is het recht dat onderscheid maakt tussen menselijkheid en beestachtigheid.
Daarom moeten wij ons uitspreken. Daarom hebben de leden van de D66-fractie de volgende
vragen: is het kabinet het ermee eens dat álle schendingen van het internationaal
recht moeten worden veroordeeld? Is het kabinet het eens met de VN-mensenrechtencommissaris
en met de Hoge Vertegenwoordiger van de Europese Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid
(HV) Borrell dat het onthouden van water, voedsel en elektriciteit door de Israëlische
regering een collectieve straf is? Zo nee, waarom niet? Heeft het kabinet aan de Israëlische
regering gevraagd om daarmee te stoppen? Zo ja, wat was daarop dan het antwoord?
Is het kabinet het er ook mee eens dat Nederland en de EU alles moeten doen wat ze
kunnen om Hamas uit te schakelen? Waarom hebben we de afgelopen jaren de politieke
leiders van Hamas dan in Qatar een luxeleventje laten leiden?
Westelijke Jordaanoever
De leden van de D66-fractie kijken zeer bezorgd naar de ontwikkelingen op de bezette
Westelijke Jordaanoever. Klopt het dat de Israëlische regering Gazaanse werkers werkzaam
in Israël vast heeft gezet en heeft mishandeld? Op de Westoever is geen Hamas, maar
neemt het aantal door Israëlische kolonisten en militairen verwonde en gedode Palestijnen
schrikbarende vormen aan. De Israëlische Minister Itamar Ben-Gvir overhandigde daar
nota bene zelf automatische wapens aan kolonisten. Ondertussen worden Palestijnen
uit hun huizen en gemeenschappen verdreven. Is er voor het kabinet een grens aan wat
de Israëlische regering mag doen in bezet Palestijns gebied? En, zo ja, welke maatregelen
stelt het kabinet voor en wanneer?
Veiligheid van Israël
De leden van de D66-fractie hechten veel belang aan de veiligheid van Israël. Deze
leden zien dat Israël gelukkig de grenzen weer onder eigen controle heeft. Daarnaast
vragen zij of de Nederlandse regering bereid is om Patriot-systemen aan Israël toe
te zeggen om de bevolking aldaar te beschermen tegen toekomstige terreuraanvallen
van organisaties, zoals Hamas en Hezbollah. Dit om duidelijk te maken dat onze steun
aan de veiligheid van de bevolking van Israël overduidelijk is.
De leden van de D66-fractie zijn benieuwd naar de inschatting van het kabinet. Verhoogt
het militaire grondoffensief in Gaza de spanningen op de Westelijke Jordaanoever en
elders in de regio of niet? Verhoogt dit de kans op aanvallen vanuit Hezbollah en
andere door Iran gesponsorde milities of niet?
Vragen en opmerkingen van de leden van de GroenLinks-PvdA-fractie
De leden van de GroenLinks-PvdA-fractie hebben met grote teleurstelling kennisgenomen
van het onthouden van stemming door Nederland op de Jordaanse resolutie in de AVVN
en zijn onthutst over recente berichten dat het kabinet aanvankelijk zelfs tegen wilde
stemmen. De resolutie roept op tot een onmiddellijk humanitair bestand, het naleven
van het internationaal recht door alle partijen, voor ongehinderde toegang en verlening
van humanitaire hulp en voor de onmiddellijke en onvoorwaardelijke vrijlating van
alle burgers die zijn gegijzeld. Inmiddels hebben diverse bewindspersonen gezegd niet
achter het stembesluit van Nederland te staan en dat niet de gehele ministerraad noch
alle vicepremiers in het besluit zijn gekend. Klopt deze informatie? Wie hebben dan
de Nederlandse positie bepaald? Waarom was het stembesluit geen agendapunt van de
ministerraad, terwijl de ministerraad een paar uur vóór de stemming plaatsvond? En
vooral, hoeveel onschuldige slachtoffers moeten er nog vallen in Gaza voordat het
kabinet voor een onmiddellijk humanitair staakt-het-vuren-gaat pleiten, in navolging
van de VN secretaris-generaal en vele humanitaire organisaties? Deelt het kabinet
de mening dat het terugkijkend verstandig was geweest als Nederland, net als andere
EU-lidstaten, ook voor de resolutie had gestemd en in een stemverklaring had uitgelegd
welke toevoegingen zij nog hadden willen zien in de tekst?
Uit een recent NRC-artikel blijkt dat de Nederlandse Permanente Vertegenwoordiger
bij de VN in New York moest aandringen bij het kabinet om niet tegen de resolutie
te stemmen. Erkent het kabinet dat het in Den Haag een totaal verkeerde inschatting
maakt van de realiteit binnen de VN en daarmee in de rest van de wereld? Zo nee, waarom
niet?
De leden van de GroenLinks-PvdA-fractie maken zich ook zorgen over de verdeeldheid
in de EU. Is er een poging gedaan om met de 27 EU-lidstaten hetzelfde te stemmen en
daarbij middels een gezamenlijke of middels individuele stemverklaringen de nuances
te benadrukken? Deelt het kabinet de opvatting van voorgenoemde leden dat de verdeeldheid
van de EU-lidstaten de Europese positie in het Midden-Oosten verzwakt? Wat gaat het
kabinet doen om de EU-lidstaten op één lijn te krijgen en zo’n blamage in de toekomst
te voorkomen?
De leden van de GroenLinks-PvdA-fractie nemen met afschuw kennis van de vele duizenden
doden en gewonden die door de VN worden gerapporteerd en de ongekende humanitaire
catastrofe die zich in Gaza ontvouwt. UNICEF stelt dat «Gaza verworden is tot een
begraafplaats van kinderen. En een levende hel voor alle anderen». Deelt het kabinet
deze observatie en, zo ja, welke inspanningen worden er gepleegd om het grote bloedvergieten
te stoppen?
Tijdens het plenair debat over de Europese Raad op 24 oktober jongstleden stelde de
demissionair Minister-President dat Israël het recht op zelfverdediging heeft binnen
de kaders van het internationaal oorlogsrecht, maar vond de Minister-President dat
zonder onafhankelijk onderzoek niet was vast te stellen of Israël dat recht schendt.
Is het kabinet nog steeds van mening dat het niet kan worden vastgesteld dat de voortdurende
volledige blokkade van Gaza, waardoor 2,3 miljoen mensen zonder voedsel, water, medicijnen
en brandstof zitten, een grove schending is van het internationaal humanitair recht?
Zo ja, is het kabinet dan ook bereid dit in ferme woorden te veroordelen? De VN stelt
dat inmiddels meer dan 3450 kinderen in Gaza zijn omgekomen en nog eens duizend kinderen
vermist zijn die mogelijk onder het puin liggen als gevolg van de Israëlische bombardementen.
Blijft het kabinet van mening dat zonder onafhankelijk onderzoek niet is vast te stellen
of dit een proportionele reactie is van Israël? Zo ja, hoelang denkt het kabinet dit
standpunt vol te kunnen houden?
De leden van de GroenLinks-PvdA-fractie willen aandacht vragen voor de bombardementen
op het Palestijnse vluchtelingenkamp Jabalia, die op dinsdagmiddag 31 oktober en woensdagochtend
1 november plaatsvonden. Het precieze dodental is nog onbekend, op het moment van
dit schriftelijk overleg schat het persbureau AFP in dat er bij het eerste bombardement
minstens 47 doden zijn gevallen. Een woordvoerder van het Israëlische leger verdedigde
de aanval door te stellen dat een Hamas-commandant zich schuilhield in het vluchtelingenkamp.
Hoe beoordeelt het kabinet de bombardementen op een vluchtelingenkamp in verhouding
tot het internationaal humanitair recht?
Inmiddels heeft de EU HV Borrell gezegd dat er sprake is van een schending van het
internationaal humanitair recht door Israël. Spreekt de EU HV mede namens de Nederlandse
regering? Zo ja, is het kabinet bereid toe te lichten waar de schendingen uit bestaan
en deze onomwonden te veroordelen?
De leden van de GroenLinks-PvdA-fractie erkennen het recht van Israël om zijn burgers
te beschermen in reactie op de vreselijke terreuraanslagen van Hamas op zaterdag 7 oktober
en de voortdurende raketbeschietingen op Israël, binnen de kaders van het internationaal
humanitair recht. Maar de leden van de GroenLinks-PvdA-fractie zijn van mening dat
er onvoldoende voorzorgsmaatregelen worden genomen door Israël om Palestijnse burgers
te beschermen in de oorlog tegen Hamas en dat er illegale collectieve straffen worden
toegepast op de bevolking van Gaza.
De leden van de GroenLinks-PvdA-fractie maken zich ernstige zorgen over het lot van
de gegijzelden, waaronder 30 kinderen, die nog steeds worden vastgehouden door Hamas
en andere terreurorganisaties. Op welke manier zet Nederland zich in voor de vrijlating
van de gegijzelden? Heeft het kabinet ook aangedrongen op toegang van het Rode Kruis
tot de gegijzelden, zodat medische hulp kan worden geboden en kan worden vastgesteld
hoe het met hen is gesteld? De demissionair Minister-President heeft met premier Netanyahu
over de gegijzelden gesproken en benadrukt dat zij zo snel mogelijk moeten worden
vrijgelaten. Is het kabinet van mening dat met het Israëlisch grondoffensief mogelijk
ook de veiligheid van de gegijzelden en hun kans op vrijlating in gevaar wordt gebracht?
De leden van de GroenLinks-PvdA-fractie maken zich ook ernstige zorgen over de humanitaire
situatie in en rondom de ziekenhuizen in Noord-Gaza en specifiek het Al-Quds-ziekenhuis.
In het ziekenhuis, dat wordt ondersteund met Nederlands geld, verblijven zo’n 400
patiënten en zoeken duizenden burgers bescherming tegen de bombardementen. Het internationaal
humanitair recht stelt dat zieken en gewonden moeten worden ontzien en dat ziekenhuizen
en medisch personeel een speciale status genieten. Vindt het kabinet de Israëlische
oproep tot evacuatie van alle 13 ziekenhuizen in het noorden van Gaza een overtreding
van het internationaal humanitair recht? Zo nee, waarom niet? En hoe denkt het kabinet
dat duizenden patiënten en medisch personeel, inclusief 117.000 ontheemden die daar
schuilen, veilig kunnen worden verplaatst, hetgeen volgens de VN een onmogelijke opgave
is?
De leden van de GroenLinks-PvdA-fractie constateren dat Israël ook bombardementen
uitvoert in het zuidelijke deel van de Gazastrook, terwijl Israël via evacuatieoproepen
aan de inwoners van Gaza suggereert dat mensen zichzelf in veiligheid zouden moeten
brengen door naar dat deel van de Gazastrook te verplaatsen. Hoe beoordeelt het kabinet
het feit dat Israël inwoners van Gaza oproept zich naar een gebied te verplaatsen
als ware het daar veilig en vervolgens ook in dat gebied bombardementen uitvoert?
Hoe verhoudt zich dit tot het humanitair oorlogsrecht?
De leden van de GroenLinks-PvdA-fractie lezen dat het Nederlandse kabinet samen met
Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk onderzoekt of het mogelijk is om humanitaire
hulp per schip vanuit Cyprus naar Gaza te vervoeren. Deze leden vragen of het kabinet
de mening deelt dat ook voor het brengen van hulp via deze route van groot belang
is dat er een humanitair staakt-het-vuren komt? Zo nee, waarom niet?
De leden van de GroenLinks-PvdA-fractie erkennen het bestaansrecht van Israël en het
gevaar van Hamas voor de veiligheid van de Israëliërs, zoals ook is gebleken op 7 oktober
jongstleden. Ook vinden de bovengenoemde leden dat het bestuur van Gaza niet in handen
kan blijven van een terreurorganisatie. Is het kabinet echter van mening dat de huidige
militaire acties van de Israëlische regering op Hamas daadwerkelijk de veiligheid
van Israël vergroten? Deelt het kabinet de opvatting van vele experts dat Hamas nooit
alleen met militaire middelen kan worden verslagen? En hoe kijkt het kabinet naar
de mogelijke regionale escalatie van het conflict en wat is de inzet om dat te voorkomen?
Als Israël alle oproepen tot een humanitair staakt-het-vuren of humanitaire pauzes
blijft weigeren, welke consequentie is het kabinet dan bereid eraan te verbinden?
Vinden er gesprekken plaats binnen de EU om in dat geval het associatieakkoord met
Israël op te zeggen en zo ja, welk standpunt brengt het Nederlands kabinet in bij
die gesprekken? En, zo nee, is het kabinet bereid om het voortouw te nemen om binnen
de EU in kaart te brengen welke drukmiddelen er kunnen worden ingezet op Israël, zodat
zij onvoorwaardelijke humanitaire hulp aan Gaza toe zullen staan? Is er op dit moment
sprake van enige militaire samenwerking met Israël, hetzij in Europees of in nationaal
verband? Kunnen deze leden ervan uitgaan dat – gelet op het disproportionele gebruik
van militair geweld – Nederland geen wapens levert aan Israël Defence Forces (IDF)?
Heeft het kabinet kennisgenomen van het gelekte conceptadvies van een Israëlisch ministerie
om 2,3 miljoen inwoners van Gaza te verplaatsen naar de Sinaï-woestijn in Egypte?
Wat vindt het kabinet van deze plannen? Is het kabinet van mening dat een gedwongen
volksverplaatsing een grove schending van het internationaal humanitair recht zou
zijn?
De leden van de GroenLinks-PvdA-fractie hebben vernomen dat sommige buitenlanders
in Gaza het gebied mogen verlaten. Kan het demissionaire kabinet aangeven of ook de
Palestijnen met een Nederlands paspoort het gebied mogen verlaten? Zo nee, wat gaat
het kabinet doen om ervoor te zorgen dat deze Nederlandse staatsburgers onmiddellijk
in veiligheid worden gebracht? Is het Ministerie van Buitenlandse Zaken nog steeds
dagelijks met deze mensen in contact?
Tot slot willen de leden van de GroenLinks-PvdA-fractie ook grote zorgen uitspreken
over de situatie op de Westelijke Jordaanoever waar de afgelopen weken gewapende kolonisten
en in sommige gevallen ook het Israëlische leger Palestijnen hebben gedood en uit
hun huizen hebben verdreven. Baart deze situatie het kabinet ook grote zorgen? En
is hier wat het kabinet betreft ook sprake van schendingen van het internationaal
recht? Spreekt het kabinet zich expliciet uit tegen het optreden van de Israëlische
veiligheidsdiensten en tegen de daden van de kolonisten? Zo nee, waarom niet? En wat
gaat het kabinet, samen met internationale partners, concreet doen om bij te dragen
aan het stoppen van het geweld op de Westelijke Jordaanoever? Heeft de Minister-President,
zoals eerder wel was aangekondigd, dit punt ook onder de aandacht gebracht van de
Israëlische regering? En is het kabinet van plan om dit te blijven agenderen en aan
te geven welke sancties verbonden zullen worden als de kolonisten en Israëlische militairen
straffeloos dit soort misdaden kunnen blijven begaan?
Vragen en opmerkingen van de leden van de CDA-fractie
De leden van de CDA-fractie maken zich grote zorgen over de situatie in Israël en
de Palestijnse gebieden, specifiek de Gazastrook. Deze leden danken de leden van het
kabinet voor hun diplomatieke inspanningen. Tevens zijn deze leden verontrust over
de doorwerking van het conflict in de Nederlandse samenleving.
De leden van de CDA-fractie betreuren het verlies van ieder onschuldig leven, vooral
als het kinderen betreft. Bij deze leden weegt het leven van een onschuldige Palestijn
net zo zwaar als het leven van een onschuldige Israëliër. De moordpartij van Hamas
in Israël drie weken geleden was gruwelijk, barbaars en onmenselijk. Israël heeft
al het recht zich te verdedigen tegen deze terreurorganisatie. Zeker omdat Hamas nog
steeds rakketten afvuurt richting Israël, een groot aantal Israëliërs gijzelt en ondertussen
de eigen Palestijnse bevolking gebruikt als menselijk schild. Israël het recht op
zelfverdediging ontzeggen is wat deze leden betreft onjuist en onrechtvaardig. Tegelijkertijd
betekent het steun uitspreken voor het recht op zelfverdediging niet dat daarmee alle
daden van Israël worden goedgepraat of Israël een carte blanche krijgt. Israël heeft
zich te allen tijde te houden aan de kaders gesteld binnen het humanitair oorlogsrecht.
De situatie in de Gazastrook is afschuwelijk, er vallen ook daar op dit moment veel
onschuldige doden, waaronder kinderen. Ook is er een groot tekort aan water, voedsel,
brandstof en medicijnen. De leden van de CDA-fractie maken zich grote zorgen over
de humanitaire situatie in de Gazastrook en de onschuldige Palestijnen die geen kant
op kunnen.
Zoals aangegeven, vinden de leden van de CDA-fractie dat de strijdende partijen zich
te allen tijde hebben te houden aan het internationaal humanitair recht. Deze leden
constateren dat er veel conclusies worden getrokken over de proportionaliteit van
de oorlogsvoering op basis van onvolledige informatie, informatie die niet of moeilijk
te verifiëren valt, nieuwsberichten en beschuldigingen. Zo wordt er onder andere gesproken
over een vermeende genocide, etnische zuivering en over grove schendingen van het
internationaal oorlogsrecht. De leden van de CDA-fractie hebben moeite met dergelijke
framing. Tegelijkertijd zien deze leden dat de Israëlische luchtbombardementen op
een zeer dichtbevolkt gebied vele onschuldige slachtoffers maken, omdat Hamas onschuldige
burgers en civiele infrastructuur inzet als schild. Deze leden begrijpen dat ziekenhuizen,
scholen en huizen hun speciale beschermde status verliezen zodra ervan uit daar militaire
activiteiten worden ondernomen, maar het lijkt erop dat Hamas inmiddels vrijwel ieder
gebouw gebruikt in de oorlog tegen Israël. Elk gebouw verwordt daarmee een legitiem
militair doelwit. Het aantal onschuldige slachtoffers stijgt daardoor enorm en de
schade is immens. De leden van de CDA-fractie vinden dit een ethisch dilemma en zijn
benieuwd naar de zienswijze van het kabinet op dit punt. Ook vragen deze leden of
en, zo ja, op welke wijze het proportionaliteitsprincipe wordt gemonitord door de
internationale gemeenschap.
De leden van de CDA-fractie danken de Minister dat zij, conform motie-Boswijk c.s.
(Kamerstuk 21 501-02, nr. 2720) bij de EU heeft gepleit voor het belang van ongehinderde humanitaire toegang voor
humanitaire hulp in Gaza, waaronder essentiële goederen zoals water, voedsel, medicijnen
en brandstof. Deze leden zijn benieuwd hoeveel humanitaire hulp inmiddels dagelijks
via Egypte de grens met Gaza overgaat. Is dit voldoende om iedereen in Gaza van essentiële
levensbehoeften te voorzien? En waarom wordt er niet meer hulp de grens overgestuurd?
En is er voldoende humanitaire hulp beschikbaar bij de grens met Gaza voor de komende
periode? Deze leden lezen ook dat de EU bij Israël pleit voor humanitaire corridors
en gevechtspauzes. Is deze boodschap inmiddels overgebracht en hoe wordt hier door
Israël gehoor aan gegeven? Worden er inmiddels humanitaire gevechtspauzes ingelast
en hoe frequent vinden deze plaats? En is dit ook wat de Verenigde Staten (VS) bepleit?
Daarnaast zijn de leden van de CDA-fractie benieuwd of er nog met Egypte wordt gesproken
over de opvang van Palestijnse vluchtelingen. Waarom weigert Egypte de grens te openen
voor Palestijnse vluchtelingen? En kan in ieder geval voor Palestijnse kinderen en
vrouwen de grens worden geopend, zodat zij in veilig gebied kunnen worden opgevangen?
Deze leden lezen dat inmiddels honderden mensen de grens met Egypte zijn gepasseerd.
Zitten hier ook Nederlanders bij? Deze leden lezen dat Frankrijk inmiddels een marineschip
naar de Gazastrook heeft gestuurd voor medische hulp. Is dit op verzoek van de EU?
En op welke wijze kan in EU-verband meer van deze praktische humanitaire en medische
hulp worden geboden?
De leden van de CDA-fractie lezen dat Israël de Gazanen heeft verzocht Noord-Gaza
te verlaten. Veel Palestijnen zijn terughoudend om te vertrekken, omdat zij bang zijn
dat ze misschien niet meer de mogelijkheid krijgen om terug te keren naar huis. Deze
leden hechten er belang aan dat Israël erop toeziet dat deze mensen uiteindelijk weer
kunnen terugkeren.
De leden van de CDA-fractie zijn benieuwd hoeveel Nederlanders er op dit moment vastzitten
in Gaza en weg willen. Staat Nederland in contact met hen en is er overleg met onder
andere Egypte en Israël wanneer zij weg kunnen? Deze leden zijn ook benieuwd of er,
zodra zij weg kunnen, hulp klaar staat voor hen in Nederland. Deze leden zijn ook
benieuwd hoe het staat met de 18-jarige Ofir Engel, de Nederlandse jongen die door
Hamas is gegijzeld. Welke diplomatieke acties lopen er om hem vrij te krijgen?
De leden van de CDA-fractie constateren dat er in de EU veel onenigheid bestaat over
het Midden-Oostenconflict. De leden van de CDA-fractie hebben met verbazing kennisgenomen
van de verdeelde stemwijze van de EU-lidstaten rondom de veelbesproken resolutie van
Jordanië in de VN. Hoe kan het dat hier geen EU-lijn is afgesproken? En waarom wordt
er geen gezamenlijke EU-resolutie ingediend die de lijn van de EU bekrachtigt? Deze
leden zijn ook benieuwd naar de stemverklaring en de redenatie van Nederland omtrent
de resolutie van Jordanië. Kan die met de Kamer worden gedeeld? Deze leden zijn tevens
benieuwd naar de verschillende definities die worden gehanteerd omtrent dit conflict
in de VN, maar ook breder. Zo roept de Jordaanse resolutie op tot een »immediate,
durable and sustained humanitarian truce leading to a cessation of hostilities». Wat
omvat de oproep tot een humanitaire wapenstilstand in de praktijk? Wordt Israël hiermee
het recht op zelfverdediging ontzegd?
De leden van de CDA-fractie maken zich grote zorgen over de gespannen situatie in
de regio. De VS en Israël hebben inmiddels Iraanse doelen gebombardeerd in Syrië.
Ook op de Westoever nemen de spanningen toe en in Noord-Libanon lijkt het erop dat
Hezbollah wacht op het juiste moment om toe te slaan. Welke diplomatieke inspanningen
vinden er op dit moment plaats om het conflict niet verder te laten escaleren? Israëlische
Ngo’s en mensenrechtenorganisaties hebben in Ha’aretz hun grote zorgen uitgesproken
over het toegenomen kolonistengeweld op de Westoever. Deze leden delen deze zorgen
en veroordelen dit geweld van kolonisten tegen onschuldige Palestijnen op de Westelijke
Jordaanoever. Daarom vragen zij het kabinet om in Europees verband te pleiten voor
een hardere stellingname richting Israël over de illegale nederzettingen en het kolonistengeweld
op de Westoever, conform de motie-Van Helvert (Kamerstuk 35 300 V, nr. 24).
De leden van de CDA-fractie zijn benieuwd of er inmiddels al in internationaal verband
wordt gesproken over de toekomst van de Gazastrook en het Midden-Oostenconflict in
den brede. En wat is de Nederlandse inzet hierop? Tevens zijn deze leden benieuwd
naar de steun voor Hamas onder de bevolking in de Gazastrook. Valt daar wat zinnigs
over te zeggen en vindt daarin een kanteling plaats sinds de gebeurtenissen van 7 oktober
jongstleden?
De leden van de CDA-fractie maken zich ook grote zorgen over de doorwerking van het
conflict in het Midden-Oosten in de Nederlandse samenleving. De polarisatie en haat
lijken toe te nemen. Veel mensen hebben het gevoel te moeten kiezen tussen het leed
van de een en het leed van de ander. Ook sommige politieke partijen jagen de polarisatie
verder aan voor politiek gewin en de leden van de CDA-fractie betreuren dat ten zeerste.
Juist in deze heftige tijd is het onze opdracht om in Nederland voor verbondenheid
te kiezen.
De leden van de CDA-fractie zien dat het antisemitisme in Nederland groeit en spreken
daar hun afschuw over uit. Joden durven geen keppeltjes meer te dragen, joodse kinderen
worden van school gepest, huizen worden met hakenkruizen beklad en er worden afschuwelijke
antisemitische leuzen uitgesproken tijdens pro-Palestina demonstraties. Dit mogen
we niet accepteren, we mogen niet wegkijken. Deze leden willen weten hoe het kabinet
hier feller tegenop gaat treden. Het recht op demonstratie is een groot goed, maar
zodra er Hamas of ISIS-vlaggen worden getoond en terreur wordt verheerlijkt, moet
er worden opgetreden! Deze leden constateren dat dit niet adequaat gebeurt. Zij vragen
het kabinet om een streep te trekken en antisemitisme harder aan te pakken om op korte
termijn de veiligheid van de joodse gemeenschap in Nederland te garanderen.
Vragen en opmerkingen van de leden van de SP-fractie
De leden van de SP-fractie hebben de volgende vragen en opmerkingen.
De onthouding van de Nederlandse stem voor de VN-resolutie over Gaza van 27 oktober
jongstleden is naar het oordeel van de leden van de SP-fractie een enorme gemiste
kans. De eenzijdige nadruk op militaire inzet is naar het oordeel van deze leden onverteerbaar.
Deelt het kabinet de mening dat de Minister deze resolutie had moeten steunen, net
als landen als Frankrijk, België en Spanje?
Steeds meer deskundigen en organisaties stellen dat Israël het internationaal recht
schendt en dat sprake is van oorlogsmisdrijven. Kan het kabinet reageren op de uitspraken
van strafrechtdeskundige Marieke de Hoon in de uitzending van Nieuwsuur op 29 oktober?1 Zij stelt dat het opzettelijk belemmeren van humanitaire hulp neerkomt op een oorlogsmisdaad.
Daarnaast zegt zij dat waarschuwingen voor bombardementen onvoldoende zijn: "Burgers
moeten kunnen wegkomen, maar in Gaza kunnen ze nergens heen." Voorts wordt gesteld
dat het "collectief straffen en wegjagen» van Palestijnen mogelijk een vorm is van
etnische zuivering. Is het kabinet bereid om deze aantijgingen nauwkeurig te laten
onderzoeken?
In hetzelfde artikel van de NOS komt aanklager Karim Khan van het Internationaal Strafhof
aan het woord. Hij spreekt van een schending van het internationaal recht. «Er zouden
geen belemmeringen moeten zijn voor het leveren van noodhulp aan kinderen, vrouwen
en mannen. Dit zijn onschuldige mensen met rechten.» Deelt het kabinet deze mening?
Is de Minister bereid om onderzoek door het Internationaal Strafhof te bepleiten?
Zo nee, waarom niet?
Wat is het oordeel van het kabinet over de uitspraken van hoogleraar Marten Zwanenburg
over het bombarderen van ziekenhuizen?2 Hij stelt dat je dit heel moeilijk kunt rechtvaardigen binnen het internationaal
recht: «Een voorwaarde is dat de burgers ergens anders heen moeten kunnen. En dat
is in het geval van een ziekenhuis heel moeilijk. Want wat doe je met patiënten die
aan de beademing liggen, of aan de dialyse? Verhuizen wordt hun dood.» De leden van
de SP-fractie ontvangen graag een reactie.
De uitspraak van de Minister «(.) Nederland [roept] alle partijen op tot terughoudendheid.
Verdere burgerslachtoffers moeten voorkomen worden en de cyclus van geweld moet worden
doorbroken» is in dit licht veel te zwak, om niet te zeggen hypocriet. De woordkeuze
suggereert dat er een conflict aan de gang is tussen twee gelijke partijen, quod non.
Erkent de Minister dat de internationale gemeenschap een verantwoordelijkheid heeft
om burgers te beschermen tegen grootschalige mensenrechtenschendingen? Hoeveel onschuldige
burgers moeten nog sterven voordat een humanitaire interventie onder VN-vlag noodzakelijk
wordt? Is de Minister bereid hiertoe op te roepen?
Het kabinet beweert voor de tweestatenoplossing te staan. Naar het oordeel van de
leden van de SP-fractie zijn dit loze woorden als ze niet worden ondersteund door
daden. Wat gaat het kabinet concreet doen om dit perspectief te bevorderen? De Europese
Raad sprak uit de organisatie te steunen van een internationale vredesconferentie
op korte termijn. Op welke manier gaat het kabinet dit plan concreet vormgeven?
Vragen en opmerkingen van de leden van de PvdD-fractie
De leden van de PvdD-fractie willen dat het kabinet inzet op de-escalatie en zien
een onmiddellijk staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas als de enige oplossing. Er
moet onmiddellijk een einde komen aan de geweldsspiraal. De leden van de PvdD-fractie
vinden het dan ook schandelijk dat Nederland zich heeft onthouden van het stemmen
voor de VN-resolutie die oproept tot bescherming van burgers, een humanitair staakt-het-vuren
en onmiddellijke vrijlating van alle gijzelaars. Hoe is dit besluit tot stand gekomen?
Waarom heeft Nederland niet voor gestemd met een stemverklaring? Hoe gaat het kabinet
zorgen, nu de resolutie is aangenomen, dat deze zo snel mogelijk wordt uitgevoegd?
Er mogen geen burgerslachtoffers vallen, de gegijzelde burgers moeten zo snel mogelijk
veilig thuiskomen via de onderhandelingen die al gaande zijn en er moet een constante
veilige toestroom van hulpgoederen Gaza in kunnen. Palestijnen en Israëli's verdienen
het allebei om in vrede, waardigheid en vrijheid te leven. Erkent de Minister het
aantal gemelde slachtoffers (meer dan 8000) dat door het Palestijnse Ministerie van
Gezondheid wordt gemeld en dat door NGO’s, zoals Human Rights Watch, maar ook door
de VN, betrouwbaar wordt geacht? Is de Minister bekend met de inschatting dat twee
derde van de slachtoffers vrouwen en kinderen zijn?
Uit onderzoek van Save the Children van vorig jaar bleek dat vier op de vijf kinderen
in de Gazastrook na 16 jaar blokkade door Israël leven met depressie, verdriet en
angst.3 Kinderen in Israël hebben ook te maken gehad met een toename in geweld, met ernstige
gevolgen voor hun geestelijke gezondheid en welzijn. Neemt de Minister de Palestijnse
en Israëlische kinderen in acht op het moment dat zij beslissingen maakt ten aanzien
van de situatie? Zo ja, op welke manier? Hoe ziet zij de toekomst van Palestijnse
en Israëlische kinderen voor zich, op het moment dat het geweld aanhoudt?
Toegang tot kritieke diensten en infrastructuur zoals gezondheidszorg, water en elektriciteit
dient in Gaza onmiddellijk te worden hersteld als levensreddende prioriteit. Dat de
Minister op «humanitaire pauzes» inzet in plaats van een staakt-het-vuren, is onacceptabel.
«Humanitaire pauzes» zijn tijdelijk en kunnen alleen tijdelijk wat verlichting brengen,
waarna opnieuw slachtoffers vallen. De humanitaire catastrofe wordt niet opgelost
met humanitaire pauzes, aangezien er voor 7 oktober jongstleden al 100 vrachtwagens
per dag Gaza binnen gingen. Sinds 7 oktober jongstleden zijn er in totaal ongeveer
220 vrachtwagens binnengekomen. Kan de Minister toelichten wat zij humanitair acht
aan humanitaire pauzes? Kan zij tevens toelichten hoe er via pauzes de benodigde 100
vrachtwagens per dag Gaza in kunnen? Op welke manier gaat het kabinet erop aandringen
dat Israël een constante toevoer van de benodigde hulp- en levensmiddelen mogelijk
maakt? Gaat de Minister zich internationaal expliciet uitspreken voor de bescherming
van het Al-Quds-ziekenhuis (en alle andere medische faciliteiten), de hulpverleners
en de vele duizenden burgers die er verblijven?
Het mondjesmaat toelaten van levensmiddelen is illegaal volgens het Internationaal
Strafhof. Veroordeelt de Minister de blokkade als schending van het internationaal
humanitair recht? De Minister dringt aan op toegang van humanitaire hulp, maar wijst
de Minister Israël er ook op dat dit een schending is van het internationaal humanitair
recht?
Het internationaal humanitair recht (jus in bello) is erop gericht om het leed in gewapende conflicten tot een minimum te beperken,
met name door alle slachtoffers van gewapende conflicten zoveel mogelijk te beschermen
en bij te staan.4 Israël voldoet niet aan de plicht om burgerslachtoffers te voorkomen. Burgers kunnen
namelijk de Gazastrook niet uit wegens de blokkade en de bombardementen. Marten Zwanenburg,
hoogleraar militair recht aan de Universiteit van Amsterdam en de Nederlandse Defensie
Academie stelt dat volgens het oorlogsrecht een waarschuwing geen vrijbrief is en
het een partij niet ontslaat van de verplichting om burgers te beschermen. Daarbij
moet zorg worden gedragen dat de burgerbevolking toegang behoudt tot basislevensbehoeften.
Veroordeelt de Minister de manier waarop Israël de Palestijnse burgers niet beschermt?
«Israël straft de Palestijnen collectief. Er is mogelijk sprake van etnische zuivering»,
zegt universitair docent internationaal strafrecht Marieke de Hoon. Deelt de Minister
de mening dat Nederland altijd internationaal de plicht heeft om etnische zuiveringen
te voorkomen? Deelt u de mening dat alles op alles gezet moet worden om een etnische
zuivering in Gaza te voorkomen? Op welke manier gaat de Minister ingrijpen om te voorkomen
dat Israël etnische zuivering pleegt in Gaza?5
6
Gaat de Minister het Internationaal Strafhof steunen in het onderzoek naar de bombardementen
door daar bij de Israëlische regering op aan te dringen? Zo ja, hoe? Zo nee, waarom
niet?
De leden van de PvdD-fractie vinden het triest en onacceptabel dat discriminatie jegens
joden en moslims toeneemt in de samenleving. Gaat de Minister-President zich opstellen
als leider en zich vaker publiek uitspreken voor verbinding? Hoe ziet de Minister-President
zijn rol als leider van dit land ten aanzien van de toenemende polarisatie?
Vragen en opmerkingen van de leden van de ChristenUnie-fractie
De leden van de ChristenUnie-fractie zijn zeer verontrust over de oorlog in Israël
en de Gazastrook. Zij hebben daarover de volgende vragen aan de Minister van Buitenlandse
Zaken.
De leden van de ChristenUnie-fractie zijn met name verontrust door de berichten dat
Israël humanitair- en oorlogsrecht zou schenden. Kan de Minister aangeven of hier
inderdaad gevallen van zijn vastgesteld, door wie en welke regels precies geschonden
zijn?
Kan de Minister aangeven of Israël gezien moet worden als «belligerent occupant» in
Gaza, in aanmerking genomen dat er sinds 15 augustus 2005 geen «boots on the ground»
meer zijn? Klopt het dat Israël niet voldoet aan de criteria van een belligerent occupant
in Gaza en daarmee ook niet gehouden is aan de verplichtingen die specifiek hieruit
voortvloeien? Wat weet de Minister over de water- en stroomvoorziening aan Gaza? Is
de Gazastrook volledig afhankelijk van Israël voor de watervoorziening? Zo niet, voor
welk deel wel? Hoe zit dit met de stroomvoorziening? Kan de Minister uiteenzetten
hoe vanuit het internationaal humanitair oorlogsrecht het 500 kilometer lange tunnelstelsel,
dat zich ook onder gebouwen met een beschermde status zou bevinden, een legitiem militair
doel is en in hoeverre een aanval proportioneel en legitiem is? Schendt Hamas het
internationaal oorlogsrecht door militaire doelwitten te plaatsen naast, onder of
op gebouwen en gebieden waar burgers zich bevinden? Is een aanval op een militair
doelwit, waarbij burgerslachtoffers omkomen alsnog legitiem? Welke voorwaarden qua
proportionaliteit en militaire noodzaak dienen hiervoor in overweging te worden genomen?
De leden van de ChristenUnie-fractie willen ook weten welke oorlogsrechten nu door
Hamas geschonden worden ten aanzien van doelwitten, gegijzelden, hetgeen onderscheid
maken tussen burger en militair etc. Is de Minister op de hoogte van het aantal vrachtwagens
met humanitaire hulpgoederen die inmiddels doorgelaten zijn? Hoe verlopen de controles?
Wat kan de Minister zeggen over de stelling van Amnesty dat er fosforbommen zijn gebruikt
in Libanon? In hoeverre heeft de Minister kennis van de juridische overwegingen van
de Israëlische regering ten aanzien van de inzet in Gaza en het toetsen van de eigen
handelingen aan het internationaal humanitair oorlogsrecht? Indien deze overwegingen
gedeeld zijn, kan de Minister aangeven of deze toetsen deugdelijk zijn uitgevoerd?
Wat kan de Minister zeggen over de situatie over de gijzelaars? Hoe verloopt het diplomatiek
contact met Hamas hierover nu?
De leden van de ChristenUnie-fractie hebben eerder Kamervragen gesteld over de situatie
op de Westbank7. Kunnen deze antwoorden samen met deze vragen beantwoord worden?
Vragen en opmerkingen van de leden van de BBB-fractie
De leden van de BBB-fractie nemen met toenemende zorg kennis van het naar boven bijgestelde
aantal van 240 Israëlische gegijzelden. Dit aantal betreft zowel Israëlische als niet-Israëlische
gegijzelden. Al bijna een maand zijn deze personen in gijzeling genomen, en de humanitaire
situatie verslechtert voor hen met de dag. Ook de World Health Organisation (WHO)
heeft terecht al zorgen geuit over de humanitaire situatie en gezondheid van de tweehonderd
mensen die gegijzeld zijn uit Israël, waaronder dertig kinderen.8 De wanhoopskreten van familieleden zijn hartverscheurend. De leden van de BBB-fractie
vragen de aandacht van het kabinet voor de gegijzelden en vragen de Minister wat Nederland
meer kan doen om deze personen zo snel als mogelijk vrij te krijgen.
Nederland heeft de bijdrage voor humanitaire hulp aan Gaza verhoogd met 15 miljoen
euro, na eerder al 10 miljoen euro te hebben vrijgemaakt en dat bovenop de 51 miljoen
euro komt die Nederland dit jaar voor de Palestijnen heeft uitgetrokken.9 Wat is de vordering van deze steun, voor welke Palestijnse organisaties zijn deze
gelden bestemd, hoe verloopt de controle dat gelden niet terecht komen ten faveure
van Hamas, en verwacht de Minister dat er op korte termijn nog meer verhogingen nodig
zullen zijn?
«We zijn getuige van de grootste escalatie van vijandelijkheden in Syrië in vier jaar»,
zei Paulo Pinheiro dinsdag tijdens de AVVN. «Opnieuw lijkt er totale minachting te
heersen voor de levens van burgers.» Hoe ziet de Minister het voor zich om de regionale
escalatie in het Midden-Oosten te beheersen?
Iran lijkt op de achtergrond het vuur op te stoken in het Midden-Oosten middels als
supporter, geldverstrekker en leverancier van wapens aan Hamas. Is de Minister voornemens
om maatregelen te treffen tegen Iran, de Islamitische Revolutionaire Garde en de Quds-Force
organisatie?
De leden van de BBB-fractie hebben tevens met grote zorgen gekeken naar de beelden
uit onder andere Dagestan. Er lijkt wereldwijd een groeiend probleem van antisemitisme
te broeien. Deelt de Minister deze mening en wat kan Nederland doen – wellicht op
EU-niveau – om deze verontrustende ontwikkeling het hoofd te bieden?
Eerder zijn joodse scholen in Nederland dichtgegaan uit zorgen over de veiligheid
van de leerlingen en personeel. In Limburg adviseerde de voorzitter van de joodse
gemeenschap om «niet herkenbaar als jood over straat te gaan».10 Joodse Amsterdammers zijn recentelijk «bespuugd en uitgescholden».11 Deze zaken zijn voor de leden van de BBB-fractie een teken aan de wand voor toenemend
antisemitisme in de Nederlandse maatschappij. Deelt de Minister deze mening, hoe verklaart
de Minister dit patroon, en wat kan Nederland nog meer doen om joodse gemeenschappen
in Nederland een veiliger gevoel te geven?
Oud-diplomaat Henry Kissinger wijst in het kader van steunbetuigingen in Duitsland
voor Hamas naar «massa-immigratie» als een «ernstige fout».12 Hoe reflecteert de Minister op de analyse van Henry Kissinger? In Duitsland moet
een nieuwe wetswijziging ervoor zorgen dat immigranten die antisemitisch gedrag vertonen,
niet langer aanspraak kunnen maken op een Duits paspoort.13 Ziet de Minister ook mogelijkheden voor de invoering van zo’n wetswijziging (met
spoed) in Nederland?
Vragen en opmerkingen van de leden van de SGP-fractie
De leden van de SGP-fractie volgen met belangstelling en zorgen de ontwikkelingen
in Israël en de Palestijnse gebieden en hebben de volgende vragen aan het kabinet:
Acht de regering de recent aangenomen resolutie in de AVVN gebalanceerd, zo vragen
de leden van de SGP-fractie.14 Wordt in de resolutie bijvoorbeeld voldoende erkend dat het initiatief van agressie,
gezien de terreurgolf op 7 oktober, nadrukkelijk vanuit de Gazastrook kwam? Heeft
het kabinet bij het stemgedrag inzake de voorgenoemde VN-resolutie rekening gehouden
met de motie van de leden van der Staaij, Segers en de Roon (Kamerstuk 21 501, nr 2374)? Zo ja, hoe? Kan de Minister toelichten waarom niet gekozen is voor een tegenstem,
in het licht van de voorgenoemde motie en van het recht van Israël om zichzelf te
verdedigen en beschermen?
De leden van de SGP-fractie vragen het kabinet ook of er contact is geweest met de
Nederlandse vertegenwoordiging over deze resolutie voor het stemmen. Hoe is het afstemmen
verlopen?
Kunnen de leden van de SGP-fractie erop vertrouwen dat bij besluitvorming over alle
toekomstige VN-resoluties inzake Israël, nadrukkelijk de voorgenoemde motie-Van der
Staaij wordt meegenomen? Wilt u zich ook in EU-verband hard blijven maken voor een
eerlijke en rechtvaardige behandeling van Israël? Kan de Minister de Kamer een update
geven over de stand van zaken rond de gegijzelden in het algemeen en in het bijzonder
de gegijzelde Nederlander, voor zover mogelijk met inachtneming van alle gevoeligheden
rond gegijzelden, zo vragen de leden van de SGP-fractie.
De leden van de SGP-fractie zijn ook benieuwd of er wordt gewerkt aan toegang tot
de gegijzelden voor het Rode Kruis en hulpinstanties. Zijn hiertoe mogelijkheden om
iets van de onzekerheid weg te nemen bij familieleden van gegijzelden? Wat wordt er
momenteel diplomatiek ondernomen om een escalatie naar een tweede front voor Israël
of met meer actoren in het Midden-Oosten te voorkomen, zo vragen de leden van de SGP-fractie?
Kan de Minister ook op korte termijn ingaan op de schriftelijke vragen van het lid
Stoffer inzake de ambtenarenbrief over de oorlog tussen Hamas en Israël?15
Vragen en opmerkingen van de leden van de DENK-fractie
De leden van de DENK-fractie hebben met verbijstering en afschuw kennisgenomen van
het stemgedrag van de regering tijdens de AVVN op 27 oktober 2023. Deze leden hebben
daarover een aantal opmerkingen en vragen.
Wanneer heeft het kabinet voor het eerst kennisgenomen van de resolutie? Waarom is
de Kamer niet betrokken bij het voorgenomen stemgedrag in de AVVN? Hoe kan het dat
het demissionaire kabinet de Kamer op deze manier heeft gepasseerd?
Na de stemmingen gaf Minister-President Rutte aan dat Nederland tegen heeft gestemd,
omdat er volgens hem fundamentele punten ontbraken in de resolutie. Zo zou volgens
hem het geweld richting de Israëlische burgers niet veroordeeld worden, was er geen
oproep om gijzelaars vrij te laten, en werd er gepleit voor een staakt-het-vuren waar
het kabinet tegen is. Naar aanleiding van deze kritiek is de resolutie toentertijd
aangepast. Klopt het dat onder andere naar aanleiding van de kritiek van het Nederlandse
kabinet de resolutie is aangepast? Waarom besloot Nederland zich na deze wijzigingen
toch te onthouden van stemming?
Hoe is het mogelijk dat er op de Europese Top een gezamenlijk standpunt is ingenomen,
maar dezelfde lidstaten verdeeld stemmen op de AVVN? Waarom steunt het kabinet geen
staakt-het-vuren»? Hoeveel doden en gewonden moeten er nog vallen voor het kabinet
een staakt-het-vuren steunt? Het kabinet heeft bij monde van de Minister-President
aangegeven dat het geen staakt-het-vuren zou willen, omdat dat in strijd zou zijn
met het recht op zelfverdediging van Israël. Deelt het kabinet de mening dat wat de
Israëlische regering doet, namelijk het blokkeren van Gaza, het bombarderen van ziekenhuizen,
het bombarderen van een vluchtelingenkamp, het maken van duizenden burgerslachtoffers,
en het demoniseren van Palestijnen geen zelfverdediging is, maar brute en criminele
vergelding? Is het kabinet bereid de oorlogsmisdaden van de Israëlische regering te
veroordelen en de Israëlische regering op te roepen te stoppen met het geweld?
Wat vindt het kabinet van het feit dat volgens bronnen de Israëlische premier Netanyahu
lobbyde bij de EU om Egypte onder druk te zetten om vluchtelingen uit Gaza op te nemen?
Is dit bij het bezoek van Minister-President Rutte ter sprake gekomen? Zo nee, kan
het kabinet aangeven wat het vindt van dit plan? Onlangs werden kinderen geconfronteerd
met Israëlische propagandavideo’s die te zien waren in kinderspelletjes. De video’s
bevatten oorlogspropaganda. Wat doet Nederland om dat in de toekomst te voorkomen
en uit te bannen? Valt het niet onder het internationale verbod inzake oorlogspropaganda
bij art. 20 lid 1 van het Internationaal verdrag inzake burgerrechten en politieke
rechten (BUPO-verdrag)? Waarom heeft Nederland ooit een algemeen voorbehoud bij art.
20 lid 1 BUPO-verdrag gemaakt? Kan de Minister nader specificeren waarom dit voorbehoud
in 2010 is vernieuwd? Wordt het gezien de huidige context niet tijd dat Nederland
het internationale verbod op oorlogspropaganda gaat erkennen? Zo nee, waarom niet?
De online censuur op platformen als Instagram, Facebook en TikTok neemt toe. De consequentie
is dat de informatievoorziening en journalistieke waarheidsvinding worden belemmerd.
Wat vindt het kabinet van de schimmige manier waarop sociale media het bereik van
vooral pro-Palestijnse berichten beperken door middel van shadow banning? Wat kan
het Nederlandse kabinet doen om ervoor te zorgen dat Amerikaanse techbedrijven geen
censuur meer toepassen?
Een week na de Hamas-aanval publiceerde het Israëlische Ministerie van Inlichtingen
een geheim document van tien pagina's waarin de verdrijving van de Palestijnse bevolking
van Gaza naar het noorden van de Sinaï, in Egypte, werd uiteengezet. Het Israëlische
Ministerie van Inlichtingen suggereert op 13 oktober 2023 in een adviesdocument dat
de gedwongen verplaatsing van Gaza-burgers naar Egypte «positieve en strategische
resultaten op lange termijn zou opleveren». De leden van de DENK-fractie vragen het
kabinet om een oordeel over dit adviesdocument en verzoeken het kabinet tevens om
de echtheid van dit document te verifiëren.
Het adviesdocument voorziet een proces in drie fasen, waaronder de oprichting van
tentensteden in de Sinaï en het openen van een humanitaire corridor, gevolgd door
de bouw van steden in het noorden van de Sinaï waaruit geen terugkeer meer mogelijk
is. De leden van de DENK-fractie vragen het kabinet om een oordeel over dit adviesdocument.
Is het kabinet van mening dat dit actieplan neerkomt op etnische zuivering? Zo nee,
waarom niet?
Terwijl de Israëlische strijdkrachten hun aanvallen op de bezette Gazastrook blijven
intensiveren, documenteerde Amnesty International onwettige Israëlische aanvallen,
zoals willekeurige aanvallen die op grote schaal burgerslachtoffers veroorzaakten
en als oorlogsmisdrijven moeten worden onderzocht. Zo vond Amnesty International vernietigend
bewijs van oorlogsmisdrijven door Israël. Hele families in Gaza werden gedood. Wat
vindt het kabinet van het schrikbarende bewijs van Amnesty International over oorlogsmisdaden
gepleegd door Israël? Wat is het oordeel van het kabinet hierover?
De onophoudelijke bombardementen op Gaza treffen mensen die toch al te maken hebben
met een ernstige humanitaire crisis. Na 16 jaar onder de illegale blokkade van Israël
te hebben geleefd, is de gezondheidszorg in Gaza al bijna geruïneerd en ligt de economie
plat. Ziekenhuizen storten in, ze kunnen het grote aantal gewonden niet aan en hebben
een groot tekort aan levensreddende medicijnen en apparatuur. Deelt het kabinet de
mening dat er een einde moet komen aan de totale blokkade door Israël, die de inwoners
van Gaza afsnijdt van voedsel, water, elektriciteit en brandstof? Deelt het kabinet
tevens de mening van Amnesty International, dat de langdurige blokkade van Gaza een
oorlogsmisdrijf is en een collectieve bestraffing van de burgerbevolking van Gaza?
Zo nee, waarom niet?
Door de massale mobilisatie van Israël zijn er maar liefst 360.000 reservisten opgeroepen.
De Nederlandse krijgsmacht hanteert strenge regels over de toetreding tot de krijgsmacht
van een vreemde staat. Is dit ook van toepassing voor de mensen die tijdelijk tot
het Israëlische leger toetreden? Hoeveel Nederlandse onderdanen telt het Israëlische
leger? Hoeveel daarvan zijn er nu actief en hoeveel zijn er recentelijk opgeroepen
en afgereisd?
Deelt het kabinet de mening dat er sprake is van oorlogsmisdaden aan de kant van Israël?
Zo nee, hoe kwalificeert het kabinet dan de ongerichte aanvallen op burgerdoelen,
moskeeën, ziekenhuizen en scholen? Deelt de Minister de mening dat de Gazastrook door
de onophoudelijke blokkade door de Israëlische regering tot een openluchtgevangenis
is gemaakt?
Hulporganisaties geven aan dat er zonder een staakt-het-vuren niet of nauwelijks noodhulp
kan plaatsvinden. Directeur Michiel Servaes van hulporganisatie Oxfam Novib kaart
aan dat organisaties niet veilig en op schaal hulp kunnen leveren als de bommen neervallen.
Deelt het kabinet deze mening? Zo ja, hoe gaat de Minister bevorderen dat er een staakt
het vuren komt? Zo nee, waarom niet?
Nederlandse hulporganisaties die actief zijn in de Gazastrook eisen dat het kabinet
zich alsnog uitspreekt voor een humanitair staakt-het-vuren. Aanstaande vrijdag hebben
zij een gesprek met demissionair premier Rutte hierover. Als dit zonder resultaat
blijft, dreigen de organisaties geld van de overheid voor Gaza niet langer aan te
nemen. Wat gaat het kabinet doen om dit te voorkomen?
Kolonisten op de bezette Westelijke Jordaanoever grijpen volgens mensenrechtenorganisaties
hun kans nu de ogen van de wereld gericht zijn op de oorlog in Gaza. Gewapende kolonisten
en Israëlische militairen vallen bewoners aan in hun huizen, op straat en in hun olijfgaarden.
Zo zijn er volgens de VN sinds 7 oktober 2023 meer dan 121 Palestijnen gedood op de
Westelijke Jordaanoever. De Palestijnen op de West Bank worden tevens aangevallen,
vernederd, raken gewond en hun huizen worden in brand gestoken. Tot op heden zijn
er al minimaal 13 gemeenschappen verdreven. Wat vindt het kabinet van dit onophoudend
geweld door kolonisten die vaak worden vergezeld door militairen die hen beschermen?
Deelt het kabinet de mening dat dit verschrikkelijke misdaden zijn? Zo nee, waarom
niet?
Volgens de Europese woordvoerder voor Israël/De Palestijnse gebieden heeft de opkomst
van kolonistenterrorisme op de Westelijke Jordaanoever ertoe geleid dat er zeer grote
aantallen burgerslachtoffers zijn gevallen en dat Palestijnse gemeenschappen uit hun
huizen zijn verdreven. Deelt de Minister de mening van de Europese woordvoerder dat
het geweld van de kolonisten moet worden gezien als terrorisme? Zo nee, waarom niet?
Het grootste vluchtelingenkamp in de Gazastrook, genaamd Jabalia, is sinds 7 oktober
2023 herhaaldelijk aangevallen. Het Israëlische leger heeft het kamp sinds het begin
van de oorlog onder meer aangevallen op 9, 12, 19, 22, 31 oktober en 1 november 2023,
waarbij honderden mensen omkwamen en gewond raakten. Volgens de VN verblijven er ongeveer
116.000 geregistreerde vluchtelingen in het kamp. Deelt het kabinet de mening dat
de aanvallen op het grootste vluchtelingenkamp gruwelijke oorlogsmisdaden zijn tegen
onschuldige burgers, kinderen en vrouwen? Zo nee, waarom niet?
Volgens de VN is er al duidelijk bewijs dat er mogelijke misdaden zijn gepleegd door
het Israëlische leger sinds 7 oktober 2023. De VN verzamelt tevens bewijs voor mogelijke
vervolgingen. Is het kabinet bereid om, net zoals in het geval van Oekraïne, een speciaal
tribunaal te huisvesten voor Israël om oorlogsmisdadigers uit het Israëlische leger,
alsmede premier Netanyahu te berechten? Zo nee, waarom niet?
Het Internationaal Gerechtshof begint op 19 februari 2024 met een zaak tegen Israël
met betrekking tot de juridische gevolgen die voortvloeien uit het beleid en de praktijken
van Israël in de bezette Palestijnse gebieden, inclusief Oost-Jeruzalem. Is Nederland
van plan om mee te doen aan de Oral Proceedings bij het Internationaal Gerechtsstrafhof
in het kader van de Advisory Opinion, met oog op de waarde die Nederland hecht aan
de bevordering van de internationale rechtsorde? Zo nee, waarom niet?
Vragen en opmerkingen van de leden van de Volt-fractie
De leden van de Volt-fractie hebben met afschuw en verdriet gekeken naar het geweld
dat zich de afgelopen dagen en weken heeft afgespeeld en de onschuldige mensen die
hiervan de dupe zijn geworden, Palestijns of Israëlisch. Zij betuigen hun medeleven
aan alle slachtoffers en nabestaanden van dit conflict en benadrukken dat Israëliërs
en Palestijnen het absolute recht hebben om in vrede en veiligheid te leven. De voornoemde
leden roepen daarom het kabinet op zich uit te spreken voor een staakt-het-vuren aan
beide kanten en zich daar ook internationaal voor in te zetten. De-escalatie is de
enige route tot het voorkomen van meer geweld en collectief leed.
In dat kader kunnen de leden van de Volt-fractie het ook niet begrijpen dat Nederland
zich onthouden heeft van stemmen over de VN-resolutie afgelopen weekend en aanvankelijk
zelfs van plan was tegen de resolutie te stemmen, temeer omdat deze resolutie opriep
tot een onmiddellijke humanitaire wapenstilstand en toegang voor hulpdiensten en middelen
voor burgers die vastzitten in de enclave. Deze leden delen het statement van de Franse
ambassadeur Nicolas de Rivière, dat «niets het lijden van burgers kan rechtvaardigen».
Kan de Minister op deze uitspraak reflecteren? Deelt de Minister deze uitspraak? Erkent
de Minister dat een humanitaire wapenstilstand een groeiend aantal burgerslachtoffers
kan voorkomen? Erkent de Minister dat door dit niet te steunen, onschuldige burgers
toegang tot humanitaire hulp kan worden ontzegd?
De leden van de Volt-fractie maken zich ook grote zorgen over de gezondheid en veiligheid
van de gijzelaars. Het is verschrikkelijk dat zij nog steeds niet zijn vrijgelaten.
Op welke manier spant het kabinet zich in om te zorgen dat mensen van het Rode Kruis
toegang krijgen tot de gijzelaars? Welke diplomatieke inspanningen verricht het kabinet
om via landen als Qatar, gijzelaars vrij te krijgen? Op welke manier wordt er druk
op Qatar uitgeoefend om de politieke leiding van Hamas uit te leveren?
De Minister-President gaf aan dat een humanitaire pauze of een staakt-het-vuren een
existentieel risico zou vormen voor Israël, omdat het ruimte biedt aan Hamas voor
hergroepering. De leden van de Volt-fractie vragen de Minister daarom om uiteen te
zetten welke andere opties er zijn om ervoor te zorgen dat Hamas die kans niet krijgt,
zonder dat daarbij onschuldige burgers slachtoffer worden, zoals diplomatieke inspanningen
voor de-escalatie en het instellen van een VN-vredesmissie. En hoe wordt er op de
lange termijn toegewerkt naar een vredesconferentie?
De leden van de Volt-fractie zien dat de Minister-President in zijn uitlatingen zich
beroept op het recht van Israël om zichzelf te verdedigen tegen Hamas binnen de grenzen
van het internationaal oorlogsrecht. De voornoemde leden delen deze mening, maar constateren
ook dat Israël zich op dit moment niet houdt aan het internationaal oorlogsrecht,
specifiek het humanitair oorlogsrecht. Dit verplicht partijen onder andere om burgers
te allen tijde te behoeden voor de gevolgen van militaire operaties en onderscheid
te maken tussen burgers en militaire doelen. Aanvallen op ziekenhuizen, het Jabalia
vluchtelingenkamp en de vele burgerdoden wijzen erop dat Israël zich hier niet aan
houdt. Deze leden ontvangen graag een reactie hierop. Zij vragen de Minister daarom
welke stappen Nederland, bilateraal, dan wel in Europees of internationaal verband,
zal nemen om ervoor te zorgen dat Israël zich houdt aan het humanitair oorlogsrecht.
Ook krijgen de leden van de Volt-fractie signalen, onder andere via Amnesty, dat Israël
witte fosfor inzet in het zuiden van Libanon. Hoe kijkt het kabinet naar de ontwikkelingen
in de westelijke-Jordaanoever? Deze leden ontvangen graag een reactie hierop.
Daarnaast vragen de leden van de Volt-fractie aandacht voor de humanitaire catastrofe
die zich op dit moment in het gebied afspeelt en nog jaren zal aanhouden. Het Rode
Kruis geeft aan dat duizenden gezinnen in geïmproviseerde schuilplaatsen of de open
lucht slapen met weinig voedsel of water. Essentiële infrastructuur, zoals water en
elektriciteit is vernietigd en zijn grotendeels afgesloten, huizen verwoest en de
ziekenhuizen die nog overeind staan hebben niet voldoende voorwaarden of schoon water
om gewonden te kunnen blijven verzorgen. Bovendien is er sinds vanochtend geen internet
en telefoonverkeer meer mogelijk met Gaza, waardoor contact vanuit internationale
hulporganisaties met de lokale partijen verbroken is. De leden van de Volt-fractie
roepen daarom het kabinet op om samen met andere landen op te roepen tot een onmiddellijk
humanitair staakt-het-vuren, waarbij essentiële infrastructuur wordt hersteld, zieken
en gewonden worden verzorgd en geholpen en onschuldige burgers de tijd krijgen om
naar een veilige plek gebracht te worden zonder angst voor aanvallen. Kan de Minister
aangeven hoe Nederland zich hiervoor inzet? En welke stappen gaat Nederland ondernemen
om ervoor te zorgen dat humanitaire hulp op grote schaal mogelijk wordt in Gaza? Welke
diplomatieke acties neemt Nederland om ervoor te zorgen dat hulpgoederen in Gaza terecht
komen?
Verder merken de leden van de Volt-fractie op dat humanitaire hulpverleners ook slachtoffer
worden van de aanvallen en hun werk met gevaar voor eigen leven uitvoeren, net als
journalisten. Het Rode Kruis vraagt daarom aandacht voor collega’s en vrijwilligers
in het Al-Quds ziekenhuis dat gerund wordt door de Palestijnse Rode Halve Maan. Voor
Al-Quds heeft Israël het bevel tot evacuatie gegeven, maar door de vele patiënten
in kritieke conditie is dit onmogelijk. Bovendien hebben ook 12.000 burgers hun toevlucht
gezocht tot het ziekenhuis. Hoe gaat de Minister zich ervoor inzetten dat deze mensen
en het ziekenhuis beschermd worden? Welke stappen gaat de Minister zetten om zieken
en gewonden, alsook hulpverleningspersoneel bescherming te bieden? Kan de Minister
toezeggen zich internationaal expliciet uit te spreken voor de bescherming van het
Al-Quds-ziekenhuis (en alle ander medische faciliteiten), de hulpverleners, journalisten
en onschuldige burgers?
Bovendien lezen de leden van de Volt-fractie in de Financial Times dat de premier
van Israël Netanyahu bij Europese leiders aangedrongen heeft om Egypte onder druk
te zetten om vluchtelingen uit Gaza op te vangen. Vanochtend liet Egypte de eerste
vluchtelingen uit Gaza toe. Het gaat om ongeveer 81 gewonden. De internationale gemeenschap
is in gesprek in Egypte over het toelaten van buitenlandse staatsburgers, alsook Palestijnse
vluchtelingen. Deze leden merken op dat het belangrijk is dat mensen uit Gaza een
veilig heenkomen vinden, maar maken zich ook zorgen om het toekomstperspectief van
de Palestijnen. Welke stappen neemt de internationale gemeenschap, inclusief Nederland,
om ervoor te zorgen dat zij niet van hun grondgebied verjaagd worden?
Vragen en opmerkingen van de leden van de Groep van Haga
De brute aanval van Hamas op Israël was een vreselijke terreurdaad van een terroristische
organisatie. Deze aanval veroordelen de leden van de Groep-Van Haga.
Er is nooit een excuus voor dergelijk buitenproportioneel geweld en voor het binnenvallen
van een soevereine staat. Terrorisme, in welke vorm en door wie dan ook, moet altijd
veroordeeld worden. Een land heeft het recht om zich daartegen te verdedigen. Echter,
betekent dat niet dat terreur en geweld bestreden mogen worden met nog meer buitenproportioneel
geweld en inhumane maatregelen tegen onschuldige burgers. Hamas moet keihard bestreden
worden. Maar steun voor het «recht op zelfverdediging» betekent voor de leden van
de Groep-Van Haga niet «steun voor het bombarderen van de Gazastrook en het verdrijven
en doden van de Palestijnse burgers», die net zo goed slachtoffer zijn van Hamas en
dit conflict helemaal niet willen.
Schendingen van het humanitair en het oorlogsrecht zijn net zo ontoelaatbaar als terroristische
aanvallen. De gruwelijkheden in Gaza en het onbeschrijflijke leed van de Palestijnse
bevolking raakt de leden van de Groep-Van Haga diep. De acties van Hamas zijn niet
in het belang van het Palestijnse volk. Deze leden zijn altijd voor vrede en wijzen
erop dat het in welk oorlogsconflict dan ook altijd de onschuldige burgers zijn die
het slachtoffer worden. Burgers die niet kiezen voor oorlog en geweld, maar die slechts
in vrede en vrijheid hun levens willen leiden. Daar hebben zij alle recht toe en dat
recht moet altijd en overal voorop staan.
De leden van de Groep-Van Haga benadrukken de complexiteit van de geschiedenis die
aan dit afgrijselijke conflict voorafgaat en roepen op tot het zo snel mogelijk starten
van diplomatieke acties om tot een staakt-het-vuren en het werken naar vrede te komen.
Zowel de Israëli’s als de Palestijnen hebben recht op een vreedzame en soevereine
staat en een veilig en vrij leven. Het bloedvergieten moet stoppen en de internationale
gemeenschap moet zich daar verenigd en onverminderd voor inzetten.
Vragen en opmerkingen van het lid van de BIJ1-fractie
Het lid van de BIJ1-fractie maakt zich elke dag meer zorgen over de huidige situatie
in Gaza. Zij betreurt de keuze van de Minister om zich niet in te zetten voor een
staakt-het-vuren. Het lid heeft een aantal vragen opgesteld met betrekking tot dit
besluit en de algemene opstelling van de Nederlandse regering met betrekking tot de
situatie in Israël en Gaza.
Bij hoeveel burgerslachtoffers is de Minister bereid wél op te roepen tot een staakt-het-vuren,
of zit daar wat betreft de Minister geen limiet aan? Waarom heeft de Nederlandse vertegenwoordiger
bij de VN een andere stemverklaring gegeven dan die door de Minister en premier Rutte
naar buiten is gebracht, namelijk het ontbreken van een bezwaar tegen een staakt-het-vuren?
Is dit omdat Nederland naar de internationale gemeenschap een andere boodschap wil
afgeven dan naar het Nederlandse publiek?16
17 Waarom negeert Nederland de waarschuwingen van VN-organisaties en alle humanitaire
organisaties dat een staakt-het-vuren een absolute noodzaak is om humanitaire hulp
te kunnen verlenen? Hoe staat het met de plannen om noodhulp te brengen naar Gaza
via de zee, nu er nog steeds amper hulp binnenkomt via de Rafah-grensovergang? Wordt
er hiervoor ook op toestemming van Israël gewacht?18 Wat is de reden dat er nog steeds maar zéér beperkte hulp via Rafah binnenkomt?
Is de Minister bekend met de beleidsopties die door het Israëlische Ministerie van
Inlichtingen aan de Israëlische regering zijn voorgelegd, en waarvan de authenticiteit
is bevestigd, waarbij de volledige deportatie van de bevolking van Gaza naar Egypte
wordt geadviseerd?19 Hoe beziet de Minister in het licht van dit beleidsadvies de internationaalrechtelijke
verplichting van derde landen zoals Nederland tot het voorkomen van oorlogsmisdaden
en misdaden tegen de menselijkheid? Wat doet Nederland nu concreet, om deze misdaden
te voorkomen? Heeft premier Netanyahu in gesprekken er ook bij Nederland op aangedrongen
dat er druk gezet moet worden op Egypte om Palestijnen die worden verdreven uit Gaza
toe te laten, zodat dit plan uitgevoerd kan worden?20 Is de verdrijving van (een deel van) de bevolking van Gaza naar de Sinaï in Egypte
een voor Nederland acceptabele uitkomst van de oorlog in Gaza? Zo nee, wat gaat de
Minister ertegen doen om dit te voorkomen? Is het afsluiten van water, voedsel, elektriciteit
en internet door Israël van de Gazastrook een oorlogsmisdrijf? Zo nee, waarom niet?
Is de gedwongen evacuatie van meer dan 1 miljoen mensen uit Noord-Gaza een oorlogsmisdaad?21 Zo nee, waarom niet? Is het gebruik van witte fosfor, zoals Israël nu heeft gedaan
zowel in Libanon als in Gaza, een oorlogsmisdaad? Zo nee, waarom niet? Is de Minister
op de hoogte van de ongekende schaal van menselijk leed, waarbij inmiddels 1 op de
265 Palestijnen in Gaza is gedood? Heeft de Minister een beeld van de lange termijn
gevolgen op een reeds zwaar getraumatiseerde bevolking, waar 80 procent van de kinderen
al voor deze oorlog leed aan depressie en angstgevoelens?22 Klopt het dat Israël financiering van Hamas door Qatar in het verleden impliciet
dan wel expliciet heeft toegestaan en zelfs heeft gefaciliteerd, met het oog op het
in standhouden van de scheiding tussen Gaza en de Westelijke Jordaanoever om daarmee
een Palestijnse Staat te voorkomen?23 Hoe beziet Nederland de Israëlische strategie van het ondermijnen van de Palestijnse
Autoriteit (PA), zoals nu ook weer met het niet uitkeren van belastinggeld dat het
verschuldigd is aan de PA?24 Wat zegt dit volgens de Minister over de intenties van Israël om tot een tweestatenoplossing
te komen? Wat zegt het Israëlische kolonisatiebeleid op de Westelijke Jordaanoever
van de afgelopen 30 jaar na het tekenen van de Oslo-akkoorden over de intenties van
Israël met betrekking tot de tweestatenoplossing? Hoe verhouden de uitspraken van
de Minister-President over «onvoorwaardelijke» steun aan Israël zich tot de uitspraak
dat Israël zich aan het internationaal recht dient te houden? Is het onvoorwaardelijk,
of onder de voorwaarden die het internationaal recht stelt? Steunt Nederland Israël
ook bij de kolonisatie van de illegaal bezette Westelijke Jordaanoever? Zo nee, wat
doet Nederland eraan om deze kolonisatie terug te draaien, nu vaststaat dat het uitspreken
van veroordelingen de afgelopen 30 jaar niet heeft gewerkt? Wat vindt de Minister
van het feit dat Israël geen VN-vertegenwoordigers het land binnen laat, en dus ook
voorkomt dat ze naar de Palestijnse gebieden, waaronder Gaza, kunnen? Voor wat betreft
de mensen met internationale paspoorten die Gaza proberen te verlaten, zitten daar
Nederlanders bij? Zo ja, hoeveel? Zitten er Nederlanders bij de eerste groep die Gaza
kan verlaten? Zo nee, waarom niet? Welke nationaliteiten zitten daar wel bij?
Wat is de Nederlandse positie ten aanzien van het gemelde aantal doden door het Palestijnse
Ministerie van Gezondheid? Is de Minister het eens met de VN en hulporganisaties dat
deze cijfers altijd betrouwbaar zijn gebleken, en ook nu overeenkomen met de schaal
van verwoesting die we zien in Gaza? Is Nederland bereid tot het sturen van een forensisch
onderzoeksteam naar Gaza en Israël indien het Internationaal Strafhof daarom vraagt,
om bewijs te verzamelen voor mogelijk gepleegde oorlogsmisdaden, zoals Nederland dat
nu voor de vierde keer in Oekraïne doet? Hoe gaat Nederland eraan bijdragen dat de
straffeloosheid die nu heerst voor alle partijen in Israël en Palestina wordt doorbroken?
Waarom heeft Nederland geen «written statement» ingediend bij het Internationaal Gerechtshof
in Den Haag in het verzoek voor een «advisory opinion» inzake de legaliteit van de
bezetting van Palestina? Klopt het dat Nederland dit voor andere advisory opinions
altijd wel heeft gedaan?
Gezien het herhaalde standpunt van de Minister dat Israël het «recht op zelfverdediging»
heeft, impliceert de Minister hiermee erkenning van een Palestijnse Staat, aangezien
het recht op zelfverdediging alleen in de context tussen Staten gebruikt kan worden,
en niet in de context van bezetting? Zo nee, waarom niet?25 Is het voor de Minister acceptabel dat het beginselprogramma van de regering Netanyahu
dat spreekt over exclusieve joodse soevereiniteit «in all parts of the Land of Israel
– in the Galilee, the Negev, the Golan and Judea and Samaria»?26 Is het voor de Minister acceptabel dat premier Netanyahu tijdens de AVVN een landkaart
toonde waarin het gehele gebied «tussen de rivier en de zee» als Israël wordt bestempeld
en Palestina weggevaagd is?27 Is de Minister bekend met het feit dat vanaf 7 oktober jongstleden het geweld tegen
Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever nog verder is opgelaaid en dat tussen 7 oktober
2023 en 31 oktober 2023 meer dan 120 Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever door
Israëlische bezettingstroepen en door kolonisten zijn gedood?28
Is de Minister bekend met rapporten van Israëlische mensenrechtenorganisaties dat
tussen 7 oktober 2023 en 31 oktober 2023 op de Westelijke Jordaanoever meerdere Palestijnen
gedood en gewond zijn door kolonisten, dat huizen van Palestijnen aangevallen en verbrand
zijn, dat oogsten verwoest zijn en dat minimaal 13 Palestijnse gemeenschappen verdreven
zijn?29 Is de Minister van mening dat het door kolonisten gepleegde geweld valt binnen de
definitie van terrorisme van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid
(NCTV)? Kan de Minister haar mening toelichten?30 Is Nederland bereid op Europees niveau ervoor te pleiten dat kolonistenbewegingen,
zoals bijvoorbeeld de «Hilltop youth», aangeduid worden als terreurorganisaties, daar
deze organisaties systematisch de Palestijnse burgerbevolking terroriseren?31
In een interne brief aan de Minister van Buitenlandse Zaken en de Minister voor Buitenlandse
Handel en Ontwikkelingssamenwerking wordt door ambtenaren van het Ministerie van Buitenlandse
Zaken een link gelegd tussen het eenzijdige Nederlandse beleid inzake Israël-Palestina
en institutioneel racisme.32 Deelt de Minister deze analyse? Zo nee, waarom niet? Is de Minister bereid om als
vervolg op het verkennend rapport Racisme bij Buitenlandse Zaken (2022), waarin geconstateerd
wordt dat er sprake is van institutioneel racisme bij BZ, een vervolgonderzoek in
te stellen naar hoe institutioneel racisme doorwerkt in het Nederlands buitenlandbeleid?33
Verscheidene experts, waaronder VN Speciaal Rapporteur voor de bezette Palestijnse
gebieden Francesca Albanese en prof. mr. André Nollkaemper, stellen dat Israël zich,
als bezettende macht, onder het internationaal recht niet kan beroepen op het recht
op zelfverdediging.34
35 Deelt de Minister deze mening? Zo nee, wat is de juridische onderbouwing van het
kabinet voor het standpunt dat een bezettende macht zich wel kan beroepen op het recht
op zelfverdediging?
Vragen en opmerkingen van het lid Omtzigt
Het lid Omtzigt heeft kennisgenomen van de onthouding van de Nederlandse vertegenwoordiging
in de AVVN en heeft naar aanleiding hiervan een aantal vragen in verband met de coördinatie,
het contact en de communicatie met betrekking tot de keuze voor onthouding bij de
stemming.
Het lid Omtzigt blijft zijn zorgen uiten over de enorme spanningen en het geweld in
het Midden-Oosten. Het is van belang om als Nederland actief bij te dragen aan een
betere situatie, het verlichten van leed en een conflictoplossing. Het lid Omtzigt
verzoekt de regering toe te lichten wat de inzet van het kabinet is geweest in de
AVVN.
Recente conclusies van de Europese Raad veroordeelden Hamas in de «sterkst mogelijke
termen» en benadrukten het recht van Israël zichzelf te verdedigen in lijn met het
volkenrecht en het internationaal humanitair recht. Daarnaast werd een oproep aan
Hamas herhaald om alle gijzelaars onmiddellijk vrij te laten, zonder enige voorwaarde
vooraf, en werd er onder andere opgeroepen tot humanitaire pauzes, niet tot een staakt-het-vuren.36 Het valt het lid Omtzigt op dat de uiteindelijke resolutietekst in de AVVN deze elementen
niet of onvoldoende bevatte.
Het lid Omtzigt verzoekt het kabinet de Europese coördinatie die heeft plaatsgevonden
ten aanzien van de resolutietekst toe te lichten door antwoord te geven op de volgende
vragen.
Er heeft kort van tevoren nog een Raad Buitenlandse Zaken, op 23 oktober jongstleden,
en een Europese Raad, van 26 tot 27 oktober, plaatsgevonden. Is bij één van deze gelegenheden
de inzet in de AVVN aan de orde gekomen? Zo ja, hoe verklaart het kabinet dat desondanks
de EU-lidstaten in de AVVN verdeeld hebben gestemd? Is door Nederland in New York
nog gepoogd tot een gezamenlijke positie van de EU-lidstaten te komen nadat het amendement
waar zij gezamenlijk voor stemden het niet haalde? Toen het amendement het in New
York niet haalde, ondanks dat 88 landen ervoor stemden, wat is toen overlegd met en
in Den Haag? Heeft de Minister van Buitenlandse Zaken overlegd met andere bewindslieden
en, zo ja, met welke? Is erover met de premier en vicepremiers contact geweest?
Uiteindelijk hebben 45 landen zich onthouden, waaronder Nederland. Bij de stemming
is door de permanent vertegenwoordiger van Nederland een stemverklaring afgegeven.
Het lid Omtzigt vraagt waarom deze stemverklaring niet onmiddellijk op sociale media
is geplaatst van de permanente vertegenwoordiger, de missie of het Ministerie van
Buitenlandse Zaken. Waarom is gewacht met een verklaring met uitleg, die de Minister
van BZ pas in de middag van 28 oktober jongsleden uitbracht?
Graag zou het lid Omtzigt nog enkele vragen stellen over de toekomstige inzet van
Nederland. Is het kabinet bereid te bezien hoe in geval de humanitaire pauzes, waartoe
de conclusies van de Europese Raad (ER-conclusies) van 26 oktober opriepen, Nederland
een concrete inzet ter plaatse kan plegen ten behoeve van daadwerkelijk leveren van
humanitaire hulp in de Gazastrook? Is het kabinet bereid daartoe militaire middelen,
zoals een amfibisch transportschip in te zetten, zoals Frankrijk een dergelijk marineschip
reeds naar de Gazastrook heeft gestuurd? Is het kabinet bereid te bezien hoe in een
voorhoede van Europese landen mogelijk een dergelijke inzet kan plaatsvinden? Met
wie moet daarover buiten Europa worden afgestemd: Israël, VN, VS, Egypte, NGO’s ter
plaatse?
Het lid Omtzigt maakt zich zorgen dat, indien regionale escalatie ontstaat via massale
aanvallen op Israël door Hezbollah, een existentiële dreiging kan ontstaan voor Israël.
Wat is het kabinet voornemens dan te doen? Kan het kabinet ten slotte toezeggen, dat
zij achter de schermen met Israël en de Palestijnse Autoriteit in Ramallah contact
zal blijven houden, alsook met de VS, Arabische landen en andere spelers, om te bezien
hoe Nederland zich kan inzetten om concreet het leed van mensen te verlichten, met
name de door Hamas gegijzelden, onschuldige burgers van de Gazastrook en Israëlische
burgers die worden belaagd door barrages van raketten van onder meer Hamas en Islamic
Jihad?
Het lid Omtzigt merkt op dat het conflict nog steeds kan escaleren en meer landen
kan raken. Bij Afghanistan was Nederland onvoldoende voorbereid voor de evacuatie
uit Kabul.
Heeft Nederland een aantal zaken nu wel op orde, zo vraagt het lid Omtzigt. Het lid
heeft specifiek de volgende vragen. Heeft Nederland in kaart waar Nederlanders zich
bevinden in de buurlanden en onderhoudt de ambassade contact? Zijn er namenlijsten
en telefoonlijsten beschikbaar van mensen die zich gemeld hebben ten behoeve van evacuatie?
Verloopt de samenwerking met andere landen die aanwezig zijn op Cyprus goed? Is Nederland
in staat om snel mensen op te halen uit de regio en snel weer over te brengen naar
Nederland? Is er voldoende capaciteit voor evacuatie en zijn daar draaiboeken voor?
Het Internationaal Strafhof heeft al in 2021 een onderzoek naar Gaza geopend, dat
teruggaat tot 2014. Dat kan omdat de Palestijnse autoriteit het verdrag van Rome heeft
ondertekend en geratificeerd. Dit betekent dat oorlogsmisdaden die gepleegd worden
in de Gazastrook of door mensen die in Gaza wonen, bestraft kunnen worden. Heeft het
Internationaal Strafhof voldoende ondersteuning om dat te doen en wat kan Nederland
doen om het strafhof te steunen?
II Antwoord/ Reactie van de Minister
III Volledige agenda
N.v.t.
Ondertekenaars
-
Eerste ondertekenaar
R.J. (Rudmer) Heerema, voorzitter van de vaste commissie voor Buitenlandse Zaken -
Mede ondertekenaar
S.L. Dekker, adjunct-griffier
Gerelateerde documenten
Hier vindt u documenten die gerelateerd zijn aan bovenstaand Kamerstuk.