Brief regering : Appreciatie motie van het lid Ceder over harde privacyvoorwaarden voor TikTok (Kamerstuk 35207-85)

35 207
China

Nr. 317
BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 15 april 2025

Tijdens het tweeminutendebat over China dat plaatsvond op 9 april jl. is door het
Kamerlid Ceder (CU) een motie ingediend.1 In de motie verzoekt het lid Ceder de regering in Europees verband aan ByteDance
harde voorwaarden te stellen om een verbod op TikTok te voorkomen, waarbij de garantie
dat er geen gegevens meer naar China worden gestuurd er één is. Tevens verzoekt de
motie de regering om in Europees verband aan te dringen op stevige handhaving van
de privacywetgeving en uit te werken wanneer overgegaan wordt tot het verbieden van
de toegang van een apparaat of applicatie tot de Europese mark. Beide dicta uit de motie zien op gegevensbescherming en de handhaving daarvan en vallen binnen
de portefeuille van de Staatssecretaris Rechtsbescherming, mede namens wie ik deze
brief stuur.

Eerder werd de motie als «ontijdig» geapprecieerd omdat deze aan een andere bewindspersoon
was gericht. Uw Kamer heeft vervolgens gevraagd om voorafgaand aan de stemming over
de moties op dinsdag as. een Kamerbrief met inhoudelijke appreciatie van de motie
door het kabinet te ontvangen. Met deze brief treft u de appreciatie aan van de Staatssecretaris
Rechtsbescherming, die stelselverantwoordelijkheid draagt voor de Algemene Verordening
Gegevensbescherming (AVG).

De motie wordt door het kabinet overbodig geacht nu in de rechtsbescherming waartoe
zij oproept reeds is voorzien. De Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) stelt
strikte voorwaarden om persoonsgegevens te mogen verwerken. Doorgifte van persoonsgegevens
naar derde landen, zoals China, is slechts toegestaan indien is voldaan de aanvullende
verplichtingen in hoofdstuk V van de AVG. Als aan de diverse voorwaarden uit de AVG
wordt voldaan is doorgifte van persoonsgegevens vanuit de EU naar China toegestaan.

Het toezicht op de naleving van de AVG, waaronder internationale doorgifte, is belegd
bij onafhankelijke toezichthoudende autoriteiten in de EU die beschikken over een
breed instrumentarium aan toezichts- en handhavingsbevoegdheden, waaronder het verrichten
van onderzoek en het opleggen van sancties (artikel 57 en 58 AVG). In verband met
de motie zijn twee uitdrukkelijk genoemde bevoegdheden noemenswaardig. Allereerst
noemt de AVG de mogelijkheid om aan een verwerkingsverantwoordelijke of verwerker
een tijdelijke of definitieve verwerkingsbeperking, waaronder een verwerkingsverbod
van persoonsgegevens, op te leggen (artikel 58, tweede lid, onder f). Hoewel een verwerkingsverbod
als zodanig geen verbod is op toegang van een apparaat of applicatie tot de Europese
markt, maakt een verwerkingsverbod het functioneren van een dergelijke applicatie
in de praktijk zo goed als onmogelijk.

Ook biedt de AVG een toezichthouder de bevoegdheid om de opschorting van gegevensstromen
naar een ontvanger in een derde land of naar een internationale organisatie te gelasten
(artikel 58, tweede lid, onder j). Voor de gevallen waarin dit nodig is, beschikt
de toezichthouder dus reeds op grond van de AVG over de mogelijkheden waar de motie
om vraagt om ongewenste gegevensstromen naar China te tegen te gaan.

Binnen deze kaders heeft de toezichthouder discretionaire ruimte om te beoordelen
in welke zaken zij onderzoek instelt en op welke wijze zij optreedt. Het kabinet kan
op dat toezicht geen invloed uitoefenen. Dat zou immers met de onafhankelijkheid van
de toezichthouder op gespannen voet staan.

De berichtgeving over een mogelijke boete voor TikTok in verband met de doorgifte
van persoonsgegevens wordt uiteraard met belangstelling gevolgd. Gelet op het feit
dat TikTok zijn Europese hoofdvestiging in Ierland heeft, treedt de Ierse Data Protection Commission op als leidende toezichthoudende autoriteit in het onderzoek naar TikTok.2 Hoewel op dit moment nog niet duidelijk is of daadwerkelijk sprake is van een voorgenomen
boetebesluit lijkt alles erop te wijzen dat er aan het wettelijk instrumentarium niets
schort en dat toezichthouders doeltreffend invulling kunnen geven aan de handhaving
van de AVG, ook waar het gaat over gegevensverwerkingen door internationale bedrijven.
Het onderzoek is nog gaande en het oordeel over de rechtmatigheid van een eventueel
boetebesluit is uiteindelijk aan de rechter.

De Minister van Buitenlandse Zaken,
C.C.J. Veldkamp