Brief regering : Verslag conferentie sanctienaleving

Nr. 60
BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 27 januari 2025

Op 15 januari jl. organiseerde het Ministerie van Buitenlandse Zaken een internationale
conferentie over sanctienaleving. Doel van de conferentie was het verder verbeteren
van sanctienaleving. Tijdens de conferentie vond een ronde tafel plaats met vertegenwoordigers
van de Nederlandse private sector en nationale toezichthouders en handhavingspartners
over het versterken van de onderlinge samenwerking. Het internationale deel van de
conferentie stond in het teken van het uitwisselen van geleerde lessen en best practices tussen EU Lidstaten en internationale partners op het terrein van sanctienaleving
en de ontwikkeling van een Europese sanctienalevingsagenda.

Gastsprekers op de internationale conferentie waren de Ministers van Buitenlandse
Zaken van Finland Elina Valtonen en van Letland Baiba Braže, de sanctiegezant van
de Europese Unie (EU) David O’Sullivan en de sanctie-adviseur van de Oekraïense president
Zelensky, Vladyslav Vlasiuk. De conferentie werd bezocht door deelnemers afkomstig
uit vrijwel alle Lidstaten van de Europese Unie, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde
Staten, Canada, het Nederlandse bedrijfsleven, ngo’s, onderwijsinstellingen en overheidsorganisaties.

Tijdens de conferentie presenteerde de Onafhankelijke Anti-Corruptie Commissie van
Oekraïne (NAKO) een tentoonstelling van op Oekraïens grondgebied neergekomen Russisch
wapentuig met daarin Westerse onderdelen. Deze tentoonstelling onderstreepte het belang
van effectieve naleving en het intensiveren van de inzet op het tegengaan van sanctie-omzeiling.
Effectieve sanctiedruk op Rusland blijft van belang in het kader van onze onverminderde
steun voor Oekraïne, conform het Regeerprogramma (bijlage bij 36 471, nr. 96).

Rondetafelsessie private- en publieke sector

De conferentie werd afgetrapt met een besloten rondetafelsessie over «samenwerking,
kennisdeling en informatie-uitwisseling tussen overheid en bedrijven in de sanctienalevingsketen».
De volledige sanctienalevingsketen was daarbij aanwezig, met onder meer vertegenwoordigers
uit de private sector (bedrijfsleven (branche- en werkgeversorganisaties), de financiële
sector, de juridische beroepsgroepen) en de publieke sector (beleidsmakers, nationale
toezicht- en handhavingsinstanties). Het doel van de rondetafel was om nader te verkennen
hoe overheid en bedrijven, maar ook bedrijven onderling, beter kunnen samenwerken
om de naleving van sancties te versterken, bijvoorbeeld door informatiedeling. Hiermee
geef ik uitvoering aan motie Van der Burg c.s. (Kamerstuk 36 410 V, nr. 93).

Van beide zijden werd geconstateerd dat de verdere verbetering van onderlinge informatie-uitwisseling
(privaat – privaat; publiek – privaat; publiek – publiek) bijdraagt aan de kwaliteit
van de naleving en de effectiviteit van de sancties en door verschillende deelnemers
werd hier tot opgeroepen. Het kabinet deelt dat goede informatievoorziening essentieel
is voor het bedrijfsleven, en spant zich hiervoor in met onder andere een sanctieloket
bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland en bijeenkomsten met de sector over
sancties. Het aangekondigde Centraal Meldpunt Sancties (zie onder) vormt in de ogen
van de deelnemers aan de rondetafel een belangrijke stap vooruit. Het non-paper van
Nederland met de titel «Strengthening European cooperation to reinforce national efforts on the implementation
and enforcement of EU restrictive measures»1 werd door alle deelnemers verwelkomd omdat het bijdraagt aan het bewerkstelligen
van een gelijk speelveld in de EU, iets dat door de deelnemers als essentieel werd
gezien voor effectieve naleving.

Het kabinet is voornemens om verder te investeren in contacten met de private sector
om publiek-private samenwerking verder vorm te geven, en privaat-private samenwerking
te faciliteren. Een onderdeel daarvan zullen zijn werkbezoeken aan verschillende bedrijven
om in gesprek te gaan over best practices, samenwerking, kennisdeling en informatie-uitwisseling.

Centraal Meldpunt Sancties

Sinds de Russische inval in Oekraïne, bijna drie jaar geleden, hebben we als EU een
groot aantal sancties opgelegd. Onderdeel van deze sancties zijn verschillende meldpunten,
die op dit moment decentraal zijn ondergebracht bij verschillende ministeries en toezicht-
en handhavingsinstanties. Tijdens het proces van de modernisering van het Nederlandse
sanctiestelsel (Wetsvoorstel internationale sanctiemaatregelen; Wis) is door vrijwel
alle betrokkenen de wens geuit om deze meldpunten te centraliseren. Ik heb daarom
aangekondigd een Centraal Meldpunt Sancties (CMS) op te richten bij het Ministerie
van Buitenlandse Zaken.

Het CMS gaat het makkelijker maken voor het bedrijfsleven om te voldoen aan de diverse
meldingsplichten die zijn neergelegd in Europese sanctieverordeningen. Daarnaast verwerft
de overheid een sterkere informatiepositie omdat veel informatie centraal gaat binnenkomen.
Door deze informatie te analyseren wordt het mogelijk om patronen en handelwijzen,
bijvoorbeeld met betrekking tot sanctieomzeiling, te identificeren. Dit stelt het
kabinet beter in staat om gerichte sanctiemaatregelen te ontwikkelen, maar levert
ook waardevolle informatie op voor de uitvoerings- toezicht- en handhavingsinstanties
in Nederland. Ook kan eenvoudiger worden voldaan aan de verplichtingen tot rapportage
richting de EU en kan het meldpunt voorlichting geven over de meldingsplichten.

Het kabinet zal de komende periode het CMS vormgeven bij het Ministerie van Buitenlandse
Zaken. Het CMS kan pas volledig van start gaan als de Wet internationale sanctiemaatregelen
in werking treedt.

Best practices

Gedurende het middagprogramma voor (internationale) overheidspartners presenteerden
de delegaties uit Finland, Letland, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten,
Nederland en de Europese Commissie hun best practices op het gebied van sanctienaleving. Door de delegaties werd onder meer het belang
van regelmatig overleg met de financiële sector, strenge douanecontroles op de illegale
invoer van gesanctioneerde goederen, gelijkgestemde sanctiemaatregelen tussen internationale
partners, het periodiek delen van best practices, versterkte informatie-uitwisseling (zowel nationaal als over de grens) en internationale
consultaties benoemd. Hiermee raakten de deelnemers verder bekend met elkaars handhavingssystemen.
Tijdens de conferentie kwam tevens aan de hoogte hoe het nalevingsniveau in de lidstaten
verder kan worden versterkt door collegiale toetsing (peer-reviews) tussen lidstaten,
de nalevingsarchitectuur van verschillende lidstaten te vergelijken met als doel van
elkaar te leren, goede ervaringen (best practices) uit te wisselen, en elkaar scherp
te houden.

Inzet van de conferentie was tevens om Europese sanctienaleving hoog op de agenda
te houden in Brussel. De Europese Commissie moet hierin een rol spelen. De steun van
de huidige en aankomende voorzitters van de EU, respectievelijk Polen en Denemarken,
voor deze beleidsinzet van Nederland zal hierbij helpen. Ik zal mij hier dan ook voortdurend
voor blijven inzetten.

Sanctienaleving is niet alleen gebaat bij goede afstemming met EU lidstaten, maar
ook met partnerlanden die soortgelijk sanctieregimes hanteren. Daarom faciliteerde
BZ op 16 januari een informatiedag voor bedrijven over de overeenkomsten en verschillen
tussen de EU en VS sancties tegen Rusland, en hoe bedrijven de naleving van sancties
kunnen optimaliseren. Hierbij waren verschillende vertegenwoordigers van de Amerikaanse
en Nederlandse overheid aanwezig. Ook deze dag is goed bezocht en gewaardeerd door
het Nederlands bedrijfsleven.

Kennisnetwerk

Op 16 januari 2025 vond de lancering van het kennisnetwerk sancties plaats op het
Instituut Clingendael. Clingendael faciliteert dit kennisnetwerk namens BZ met als
doel om een netwerk van experts te creëren ter bevordering van expertise op het gebied
van sancties en ter inspiratie voor een effectieve en innovatieve Nederlandse beleidsinzet.
In het teken van de lancering van het kennisnetwerk sancties organiseerde Clingendael
op 17 januari 2025 een Sanctions Network Conference waar academici, denktanks, private
partners, NGO experts en beleidsmakers samenkwamen om te reflecteren op het (EU-)
sanctiebeleid.

De Minister van Buitenlandse Zaken,
C.C.J. Veldkamp