Brief regering : Fiche: Richtlijn codificatie minimumopleidingsniveau van zeevarenden

Nr. 3013 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 15 januari 2021

Overeenkomstig de bestaande afspraken ontvangt u hierbij 6 fiches die werden opgesteld
door de werkgroep Beoordeling Nieuwe Commissievoorstellen (BNC).

Fiche: Voorstel tot wijziging Europolverordening (Kamerstuk 22 112, nr. 3008)

Fiche: Wijziging Verordening Schengen Informatiesysteem voor Europol (Kamerstuk 22 112, nr. 3009)

Fiche: Aanbeveling voor besluit voor mandaat inzake onderhandelingen over samenwerkingsovereenkomst
tussen Eurojust en derde landen (Kamerstuk 22 112, nr. 3010)

Fiche: Mededeling – Actieplan voor integratie en inclusie 2021–2027 (Kamerstuk 22 112, nr. 3011)

Fiche: Mededeling EU-strategie voor hernieuwbare offshore energie (Kamerstuk 22 112, nr. 3012)

Fiche: Richtlijn codificatie minimumopleidingsnivefau van zeevarenden

De Minister van Buitenlandse Zaken, S.A. Blok

Fiche: Richtlijn codificatie minimumopleidingsniveau van zeevarenden

1. Algemene gegevens

a) Titel voorstel

Voorstel voor een Richtlijn van het Europees Parlement en de Raad inzake het minimumopleidingsniveau
van zeevarenden (codificatie)

b) Datum ontvangst Commissiedocument

18 november 2020

c) Nr. Commissiedocument

COM(2020) 739

d) EUR-Lex

https://eur-lex.Europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A52020PC0739…

e) Nr. impact assessment Commissie

Niet opgesteld

f) Behandelingstraject Raad

Transportraad

g) Eerstverantwoordelijk ministerie

Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat

h) Rechtsbasis

Artikel 100, lid 2, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU).

i) Besluitvormingsprocedure Raad

Gewone wetgevingsprocedure

j) Rol Europees Parlement

Medebeslissing

2. Essentie voorstel

a) Inhoud voorstel

Het onderhavige voorstel betreft de codificatie van Richtlijn 2008/106/EG van het
Europees Parlement en de Raad van 19 november 2008 inzake het minimumopleidingsniveau
van zeevarenden. Zoals in overweging 1 van het voorstel is aangegeven, is Richtlijn
2008/106/EG de afgelopen periode herhaaldelijk gewijzigd. Het betreft wijzigingen
uit 2012 (2012/35/EU) en 2019 ((EU) 2019/1159)1.

Het voorstel is nu om de huidige richtlijn te codificeren, omdat het door meermaals
gewijzigde regels van belang is om het recht duidelijk en doorzichtig te maken. Dit
voorstel laat de inhoud van de handelingen die worden herschikt voor het overgrote
deel onverlet en beperkt zich ertoe deze samen te voegen en daarin slechts her en
der wijzigingen en toevoegingen aan te brengen die de richtlijn ten goede komen. Dit
betreft een verduidelijking van de onderlinge erkenning van de door lidstaten, en
erkende derde landen, afgegeven beroepsbekwaamheidsbewijzen van zeevarenden. Ook zorgt
de gecodificeerde richtlijn voor de verdere verbetering van een gecentraliseerd systeem
van erkenning van derde landen.

De opleiding en diplomering van zeevarenden is op internationaal niveau geregeld door
het Internationaal Verdrag betreffende de normen voor zeevarenden inzake opleiding,
diplomering en wachtdienst van 1978 (STCW-verdrag) van de Internationale Maritieme
Organisatie (IMO). Het STCW-verdrag is daarbij ook opgenomen in het Unierecht door
middel van deze richtlijn inzake minimumopleidingseisen die zijn gesteld op het niveau
van de Europese Unie. De Richtlijn minimumopleidingsniveau van zeevarenden regelt
de normen op dit gebied binnen de Europese Unie zodat dezelfde regels gelden voor
de zeevarenden op schepen van EU-lidstaten. Het voorstel betreft voor een aanzienlijk
deel de uitvoering van het STCW-verdrag inzake de opleiding, diplomering en wachtdienst.
De richtlijn verbetert daarbij de uitwisseling van zeevarenden tussen lidstaten middels
de onderlinge erkenning van de vaarbevoegdheidsbewijzen en bekwaamheidsbewijzen, en
borgt de kwaliteit van de opleiding en de beroepskwalificaties van zeevarenden uit
derde landen.

b) Impact assessment Commissie

Niet opgesteld

3. Nederlandse positie ten aanzien van het voorstel

a) Essentie Nederlands beleid op dit terrein

In het kader van minimumopleidingsniveau voor zeevarenden zet Nederland in op de veiligheid
van schepen en de bemanning. De kwaliteit van het nautisch onderwijs en de aanvullende
beroepsvereisten van zeevarenden is daarvoor van groot belang. Verder is de onderlinge
erkenning van vaarbevoegdheidsbewijzen, bekwaamheidsbewijzen en medische verklaringen
tussen de lidstaten van groot belang voor de maritieme sector. Om een gelijk speelveld
tussen de verschillende lidstaten te behouden, zet Nederland daarom in op uniformiteit
en verduidelijking van regelgeving tussen lidstaten.

b) Beoordeling + inzet ten aanzien van dit voorstel

De codificatie van Richtlijn 2008/106 met de wijzigingen van 2012 (2012/35/EU) en
2019 ((EU) 2019/1159) is positief met het oog op verduidelijking van regelgeving.
De wijzigingen onder 2019 (2019/1159) die zijn meegenomen in deze nieuwe richtlijn
d.m.v. een codificatie werden eerder al als een goede ontwikkeling gezien, deze zijn
namelijk realistisch en in lijn met de praktijk en het Nederlandse beleid. In essentie
wordt in de huidige richtlijn al een aanzienlijke vermindering van de administratieve
lasten voorzien voor zowel overheid als bedrijfsleven en leidt het tot het toepassen
van uniforme procedures voor de beoordeling van de kwaliteit van het nautisch onderwijs
in derde landen.

De samenvoeging van de richtlijnen van 2012 (2012/35/EU) en 2019 ((EU) 2019/1159)
en de enkele nieuwe aspecten en verhelderingen die de gecodificeerde versie bevat
ten opzichte van de huidige richtlijn wordt door het kabinet wenselijk geacht. De
enkele nieuwe onderdelen zijn in lijn met het beleid van het kabinet en betreffen
wijzigingen die onduidelijkheden in de richtlijn wegnemen. Dit betreft met name verduidelijkingen
over het erkennen van bekwaamheidsbewijzen van zeevarenden tussen de lidstaten alsook
tussen lidstaten en derde landen. In eerdere versies van de richtlijn stond dit niet
of niet altijd even helder beschreven, en werden enkel «vaarbevoegdheidsbewijzen»
benoemd. Een bewijs van bekwaamheid wordt anders aangemerkt dan het vaarbevoegdheidsbewijs
dat aan een zeevarende wordt afgegeven, en vermeld andere relevante eisen op het gebied
van opleiding, vaardigheden of diensttijd is voldaan. Dit neemt inconsistentie en
onduidelijkheid weg van de implementatie van deze richtlijn tussen de lidstaten en
brengt de richtlijn in lijn met het internationale STCW-verdrag. Het kabinet staat
hier positief tegenover en kan instemmen met de verduidelijking van de richtlijn door
middel van de codificatie waardoor duidelijk wordt gemaakt wat de geldende regels
zijn en minder zoekwerk vereist is.

Daarbij is het ook van belang om de kwaliteit van de opleiding en de beroepskwalificaties
van zeevarenden uit derde landen te borgen. Het kabinet staat voor een efficiënte
werking van het gecentraliseerde systeem binnen de EU omdat de kwaliteit van de opleiding
van zeevarenden in derde landen en hun beroepsbekwaamheid daarmee wordt geborgd. De
uitvoering van dit systeem is in handen gelegd van het Europees Agentschap voor maritieme
veiligheid (EMSA).

Naast de belangrijke verduidelijking van onderlinge erkenning van de bekwaamheidsbewijzen
tussen de lidstaten, zorgt deze gecodificeerde richtlijn voor de verbetering van het
gecentraliseerd systeem van erkenning van derde landen, die daarbij worden beoordeeld
op naleving van het STCW-verdrag. Met deze erkenning is het mogelijk om buitenlandse
vaarbevoegdheidsbewijzen te erkennen op grond van voorschrift I/10 van het STCW-verdrag.
Positief aan het voorstel is dat een aanpassing is opgenomen van de procedures voor
de erkenning van derde landen of het intrekken van die erkenning, omdat in de richtlijn
is verduidelijkt dat erkenning van derde landen niet alleen de vaarbevoegdheidsbewijzen
maar ook de bekwaamheidsbewijzen van zeevarenden betreft. Deze aanpassing is in lijn
met de praktijk en zorgt ook voor een verduidelijking van de procedure om als lidstaat
zeevarenden uit een derde land te erkennen alsook een aanvraag voor de erkenning van
een derde land in te dienen.

c) Eerste inschatting van Europees krachtenveld

Het voorstel betreft voor een aanzienlijk deel de uitvoering van het STCW-verdrag
inzake de opleiding, diplomering en wachtdienst. De richtlijn verbetert de uitwisseling
van zeevarenden tussen lidstaten op basis van het STCW-verdrag voor de wenselijke
vermindering van administratieve lasten. Een meerderheid van de lidstaten heeft een
positieve grondhouding ten opzichte van het codificatievoorstel van de Commissie.
Ook het Europees Parlement kan zich vinden in het voorstel dat gericht is op verduidelijking
van de huidige regelgeving met betrekking tot het minimumopleidingsniveau van zeevarenden.

4. Beoordeling bevoegdheid, subsidiariteit en proportionaliteit

a) Bevoegdheid

De voorgestelde rechtsgrondslag van het voorstel is artikel 100, lid 2, van het Verdrag
betreffende de werking van de Europese Unie VWEU wordt onderschreven. Op grond van
dit artikel kunnen het Europees Parlement en de Raad, volgens de gewone wetgevingsprocedure,
passende bepalingen vaststellen voor de zeevaart en de luchtvaart. Het kabinet kan
zich vinden in deze rechtsgrondslag.

b) Subsidiariteit

Het kabinet beoordeelt de subsidiariteit als positief. Het onderhavige voorstel tot
codificatie, met daarin de belangrijke inhoudelijke wijziging over het erkennen van
bekwaamheidsbewijzen van zeevarenden tussen de lidstaten alsook tussen lidstaten en
derde landen heeft een verduidelijking van de regelgeving, een geharmoniseerd minimumopleidingsniveau
voor zeevarenden in de EU en de verdere realisatie van een gelijk speelveld tot doel.
Daarnaast draagt het bij aan een geharmoniseerd systeem inzake STCW voor zeevarenden
binnen de EU en zeevarenden die vanuit derde landen op Europees gevlagde schepen varen.
Deze doelstellingen kunnen, vanwege de grensoverschrijdende omvang en de gevolgen
hiervan, het beste door de Unie worden verwezenlijkt en niet door de lidstaten afzonderlijk.
Bovendien kan een codificatie van EU-regelgeving slechts op EU-niveau plaatsvinden.

c) Proportionaliteit

Het kabinet beoordeelt de proportionaliteit als positief. Het voorgestelde optreden
gaat in dezen niet verder dan wat nodig is om de doelstelling te bereiken. Een geharmoniseerd
en efficiënt Europees optreden in het kader van minimumopleidingsniveau voor zeevarenden
in de EU wordt door het voorstel voortgezet in lijn met de vorige richtlijn. De voorgestelde
inhoudelijke wijziging tot erkenning van bekwaamheidsbewijzen van zeevarenden draagt
hieraan bij. Het voorstel voor de gecodificeerde richtlijn is bovendien geschikt om
de huidige richtlijn te verbeteren en daarmee bij te dragen aan duidelijke en doorzichtige
regelgeving. Het voorstel wordt daarom als proportioneel gezien.

5. Financiële implicaties, gevolgen voor regeldruk en administratieve lasten

a) Consequenties EU-begroting

Er is geen sprake van implicaties voor de EU-begroting. De winst aan effectiviteit
door deze richtlijn zal gericht zijn op de personele capaciteit van EMSA die nu beter
kunnen worden ingezet om aan verplichtingen te voldoen, maar niet leiden tot kostenbesparing.
Het kabinet is van mening dat eventueel benodigde EU-middelen gevonden dienen te worden
binnen de in de Raad afgesproken financiële kaders van de EU-begroting 2021–2027 en
dat deze moeten passen bij een prudente ontwikkeling van de jaarbegroting.

b) Financiële consequenties (incl. personele) voor rijksoverheid en/ of decentrale
overheden

In de richtlijn wordt bij artikel 27 in het kader van digitalisering gesproken over
een elektronisch systeem voor het overleggen van kwalificaties van zeevarenden. Bij
de uitvoeringsinstanties (Kiwa Register, in opdracht van ILT) zal nader in beeld worden
gebracht wat de financiële consequenties zijn. Daarbij dient opgemerkt te worden dat
een rapportageverplichting aangaande afgegeven bewijzen van beroepsbekwaamheid en
de erkenning daarvan al bestaat. De verwachting is dat eventuele kosten betrekking
zullen hebben op de benodigde digitalisering hetgeen gericht is op efficiency. Naar
verwachting zullen de kosten als gevolg van dit voorstel beperkt tot nihil zijn en
eerder te maken hebben met het aanpassen van systemen. Eventuele budgettaire gevolgen
zullen worden ingepast op de begroting van de beleidsverantwoordelijke departementen,
conform de regels inzake budgetdiscipline.

c) Financiële consequenties (incl. personele) voor bedrijfsleven en burger

Er is op grond van de voorgestelde richtlijn geen sprake van additionele financiële
consequenties (incl. personele) voor bedrijfsleven en burgers.

d) Gevolgen voor regeldruk/administratieve lasten voor rijksoverheid, decentrale overheden,
bedrijfsleven en burger

De nieuwe richtlijn is een voortzetting van de huidige, al bestaande, richtlijn en
om die reden zullen de administratieve lasten niet wijzigen, en ogenschijnlijk alleen
maar afnemen. Hierbij dient wel rekening te worden gehouden met de uitvoeringshandelingen
door Kiwa Register, wat alleen voor hen tot administratieve lasten kan leiden. Met
het voorstel moet het uiteindelijk wel simpeler worden voor bedrijfsleven en burger
wat de geldende wetgeving is, wat zal leiden tot een afname in administratieve lasten.

e) Gevolgen voor concurrentiekracht

De nieuwe richtlijn zet de huidige, al bestaande, richtlijn voort doordat de enkele
wijzigingen, met name de erkenning van ook de beroepsbekwaamheidsbewijzen zorgen voor
een verdere ontwikkeling van een geharmoniseerd minimumopleidingsniveau voor zeevarenden
in de Europese Unie. Dit is van groot belang voor eerlijke concurrentie en een gelijk
speelveld tussen de lidstaten binnen de Europese Unie.

6. Implicaties juridisch

a) Consequenties voor nationale en decentrale regelgeving en/of sanctionering beleid
(inclusief toepassing van de lex silencio positivo)

Afgezien van de codificatie van artikelen worden enkele wijzigingen doorgevoerd met
betrekking tot de vereenvoudiging en verduidelijking van de erkenning van bekwaamheidsbewijzen
alsook wordt de mogelijkheid geïntroduceerd om digitale vaarbevoegdheidsbewijzen in
te voeren. Deze voornemens zijn in lijn met het Nederlandse beleid op deze aspecten.
De methode van sanctionering behoeft mogelijk aanpassing omdat de richtlijn meer inzet
op strafrechtelijke sanctionering.

b) Gedelegeerde en/of uitvoeringshandelingen, incl. NL-beoordeling daarvan

Niet van toepassing

c) Voorgestelde implementatietermijn (bij richtlijnen), dan wel voorgestelde datum
inwerkingtreding (bij verordeningen en besluiten) met commentaar t.a.v. haalbaarheid

Deze richtlijn treedt in werking op 3 augustus 2021, een aparte termijn van omzetting
staat niet in dit voorstel. Indien in Nederland aanpassing van wetgeving noodzakelijk
is, is een omzettingstermijn van minder dan twee jaar niet realiseerbaar gelet op
de termijnen voor het doorlopen van wijzigingen aan nationale wetgeving. Mogelijkerwijs
is een aanpassing van een AMvB vereist, dat betreft het Besluit zeevarenden. Het kabinet
zal aandringen op een omzettingstermijn van twee jaar.

d) Wenselijkheid evaluatie-/horizonbepaling

Er is geen horizonbepaling opgenomen in het voorstel. Het voorstel kent in artikel 28
een evaluatiebepaling waarin de Commissie uiterlijk op 2 augustus 2024 bij het Europees
Parlement en de Raad een evaluatieverslag moet indienen, met inbegrip van suggesties
voor follow-upmaatregelen in het licht van deze evaluatie. In dat evaluatieverslag
analyseert de Commissie de tenuitvoerlegging van de regeling voor wederzijdse erkenning
van door de lidstaten afgegeven bewijzen van zeevarenden, en alle ontwikkelingen met
betrekking tot digitale bewijzen voor zeevarenden op internationaal niveau. Het kabinet
acht deze evaluatiebepaling positief.

e) Constitutionele toets

Niet van toepassing

7. Implicaties voor uitvoering en/of handhaving

Nederland maakt binnen het moderniseren van de bemanningswetgeving op nationaal gebied
ook ruimte voor digitalisering van gegevens, betreffende kwalificaties en certificaten
van zeevarenden. Het kabinet vindt dit van essentieel belang. Het kabinet verwelkomt
de inzet van de Commissie op dit gebied omdat dit bijdraagt aan verlaging van kosten
en een efficiëntere inzet van personele capaciteit.

Europese en Nederlandse inzet op digitalisering van beroepsbekwaamheid van zeevarenden
zal op sommige punten uitvoerende wijzigingen met zich meebrengen waar rekening mee
moet worden gehouden. In de richtlijn wordt in artikel 27 gesproken over een elektronisch
systeem voor het overleggen van kwalificaties van zeevarenden. Hiervoor moet Kiwa
Register actief de informatie doorsturen die relevant is. Het is dus zaak dat Kiwa
Register hier rekening mee houdt om een dergelijke koppeling te gebruiken. Dit voorgestelde
systeem zal echter leiden tot vermindering in administratieve lasten voor de lidstaten
in het algemeen en wordt daarom door het kabinet als wenselijk gezien.

Betreffende deze elektronische kwalificaties ziet het kabinet het positief dat daar
binnen de richtlijn ruimte voor wordt geboden. Deze elektronische kwalificaties zijn
tot op heden nog niet ingevoerd in Nederland.

In de richtlijn staat tevens onder artikel 27 dat de Commissie voor de doeltreffendheid
van de havenstaatcontrole, de toegevoegde waarde van het opzetten en beheren van een
centrale gegevensbank van bewijzen van beroepsbekwaamheid van zeevarenden zal evalueren.
Dit artikel verwijst echter alleen naar V/1–1 en V/1–2 dat betrekking heeft op olie,
gas en chemicaliën bekwaamheidsbewijzen. Bij de aanvang van een dergelijke evaluatie
zal Nederland aangeven dat de informatie van Polaire en IGF bekwaamheidsbewijzen (V/3
en V/4) tevens relevant kan zijn.

8. Implicaties voor ontwikkelingslanden

De voorgestelde richtlijn betreft het minimumopleidingsniveau van zeevarenden die
werkzaam zijn op zeeschepen die onder de vlag van een EU-lidstaat varen en kent als
zodanig geen implicaties voor ontwikkelingslanden.