Brief regering : Verslag informele videoconferentie met EU-transportministers d.d. 8 december 2020

Nr. 844 BRIEF VAN DE MINISTER EN STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR EN WATERSTAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 14 januari 2021

Hierbij bieden wij u het verslag aan van de informele videoconferentie met EU-Transportministers
d.d. 8 december 2020. De videoconferentie stond in het teken van de Eurovignetrichtlijn
en het Single European Sky (SES) voorstel. Daarnaast stonden er een aantal AOB punten op de agenda die door lidstaten
en de Europese Commissie zijn ingebracht.

Tot slot bieden wij u de kwartaalrapportage aan met de stand van zaken van de lopende
onderhandelingen in de Europese Unie (EU).

Wij vertrouwen erop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd.

De Minister van Infrastructuur en Waterstaat, C. van Nieuwenhuizen Wijbenga

De Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat, S. van Veldhoven-van der Meer

I. Verslag informele videoconferentie transportministers

Wegverkeer – Eurovignetrichtlijn

Het Voorzitterschap opende de conferentie door het belang van digitalisering in de
transportsector te benadrukken. De Eurocommissaris voor Transport benadrukte het belang
om de transportsector koolstofvrij te maken. De Eurovignetrichtlijn biedt in dit kader
een belangrijk vehikel, aldus het Voorzitterschap en de Europese Commissie.

Meerdere lidstaten gaven aan het voorstel vooral te steunen om tot een compromis te
komen, ongeacht dat er door deze lidstaten nog wel enkele punten van kritiek werden
benoemd. Ook Nederland heeft een aantal kanttekeningen bij de tekst geplaatst, en
zich uitgesproken tegen de verplichte externe kostenheffing voor vrachtvoertuigen,
waarvoor evenwel een meerderheid was. Nederland heeft daarbij vooral het belang van
flexibiliteit voor de lidstaten benoemd. Daarnaast heeft Nederland ook aandacht gevraagd
voor de kosten voor de transportsector bij de zogenaamde mark-up (toeslag bij sterke
congestie of emissie) en kanttekeningen geplaatst bij de optionele uitzondering voor
voertuigen tussen de 3,5 en 7,5 ton die gebruikt worden voor het eigen vervoer van
goederen. De inzet bij deze uitzondering werd breed gedeeld door de andere lidstaten.

T.o.v. het voorstel zoals gepresenteerd door de Europese Commissie (EC) in 2017, is
dit voorstel verbeterd en veel van de voor Nederland belangrijke punten zijn opgenomen.
Het uitgangspunt is en blijft dat de keuze of wegbeprijzing wordt ingevoerd aan de
lidstaat is. De huidige richtlijn die enkel een kader geeft voor vrachtvoertuigen,
wordt uitgebreid naar overige voertuigen, zoals personenvoertuigen. In het oorspronkelijke
voorstel werden bestaande vignetten voor zowel vrachtvoertuigen als personenvoertuigen
afgeschaft en mochten nieuwe vignetten niet meer worden ingevoerd. Dit is in het huidige
compromisvoorstel geschrapt, nadat vrijwel alle lidstaten met Nederland pleitten voor
flexibiliteit voor de lidstaten. Bij de optionele congestieheffing waren inkomsten
daaruit oorspronkelijk verplicht geoormerkt. Nederland heeft zich daartegen uitgesproken
en dit is nu uit het voorstel geschrapt. Verder was in het voorstel een uitgebreide
rapportageverplichting opgenomen; deze is fors teruggebracht. Nederland heeft ingestemd
met een overgang van de huidige tariefstructuur voor vrachtvoertuigen op basis van
euro-emissieklassen naar een op CO2-emissies gebaseerde tariefstructuur. Nederland heeft zich er het afgelopen jaar sterk
voor gemaakt dat deze nieuwe regelgeving in voldoende mate uitgewerkt was. Een belangrijke
uitzondering voor Nederland is de nu optionele uitzondering voor zero-emissie voertuigen
tot 4,25 ton. Deze voertuigen komen enkel door het gewicht van hun batterij boven
de grens van 3,5 ton. Hiermee zouden deze vallen onder de toekomstige heffing, in
tegenstelling tot vergelijkbare fossiele voertuigen die minder dan 3,5 ton wegen maar
wel vervuilender zijn.

De Voorzitter constateerde dat er voldoende steun was voor de compromistekst, maar
gezien het informele karakter van de videoconferentie kon een Raadsakkoord op dit
dossier niet formeel vastgesteld worden. In COREPER (18 december 2020) is het dossier
formeel afgerond, waarbij het voorzitterschap een mandaat heeft gekregen om de onderhandelingen
met het Europees Parlement te starten. Het Portugese Voorzitterschap kan hiermee dan
vanaf januari 2021 starten.

Luchtvaart – Single European Sky (SES)

Het Voorzitterschap introduceerde het agendapunt aan de hand van een discussiedocument.

De Eurocommissaris voor Transport benadrukte de noodzaak voor herziening van de SES-regelgeving
om het huidige systeem te vernieuwen. Het systeem zal moeten bijdragen aan het versterken
van de luchtvaartindustrie, duurzaamheid, en flexibiliteit en weerbaarheid van de
sector en het luchtruim. Daarbij riep ze op tot een snelle aanname van het SES2+ voorstel.

De grote meerderheid van de lidstaten, waaronder Nederland, uitte zorgen over het
SES2+ voorstel. Daarbij waren vrijwel alle lidstaten het erover eens dat SES2+ niet
de soevereiniteit van de lidstaten in het geding mag brengen. Nederland heeft kenbaar
gemaakt nog steeds achter de doelen van SES te staan, maar heeft ook een aantal kanttekeningen
geplaatst, waarbij Nederland gesteund werd door meerdere lidstaten. Ten eerste heeft
Nederland naar voren gebracht dat het door het ontbreken van een effectbeoordeling
onduidelijk blijft hoe en of de doelen behaald zullen worden. Dit punt werd door nagenoeg
alle interveniërende lidstaten benadrukt.

Ten tweede heeft Nederland navraag gedaan naar de impact van de voorstellen, die zien
op uitbreiding van de bevoegdheden van het Prestatiebeoordelingsorgaan (PRB) en de
Netwerkmanager, op de bevoegdheden van de lidstaten voor het nationale luchtruim en
op de aansturing van de luchtverkeersdienstverleners. Nederland heeft gesteld dat
de huidige regelgeving mogelijkheden biedt om de SES-doelstellingen te bereiken, de
digitalisering te versterken en een bijdrage te leveren aan duurzaamheid zonder de
verantwoordelijkheden en de rol van EU-lidstaten aan te tasten. Ten derde heeft Nederland
aangegeven dat elke lidstaat zeggenschap moet behouden over militaire operaties en
trainingen in het nationale luchtruim. Ook deze punten vonden brede weerklank.

De Eurocommissaris voor Transport waardeerde de steun van de EU-lidstaten voor de
doelen van het SES2+ voorstel en gaf aan bepaalde tegenargumenten van de lidstaten
ongegrond te vinden, met name waar het gaat om de soevereiniteit van de lidstaten.
Op deze punten bestaat een wezenlijk verschil tussen de inzet van de Europese Commissie
en de Raad.

Diversen

– New Mobility Approach

Het Voorzitterschap informeerde de Ministers over de stand van zaken van de Raadsconclusies
inzake de «New Mobility Approach», die een toekomstvisie van de Raad moet schetsen op het gebied van transport en mobiliteit.
Het Voorzitterschap benoemde klimaat, digitalisering, innovatie, weerbaarheid en investeringen
als pijlers hierin. De lidstaten die het woord namen op dit agendapunt ondersteunden
de noodzaak om te verduurzamen en te moderniseren en waardeerden de inzet van het
Voorzitterschap om deze visie te vormen. Desalniettemin plaatsten enkele lidstaten
nog enkele kanttekeningen. Nederland verzocht om een verwijzing naar de aanscherping
van CO2-normen in de conclusies. Daarnaast vroeg Nederland om een aansporing van de Europese
Commissie om een jaartal te formuleren waarop de verkoop van nieuwe personenauto’s
met een fossiele verbrandingsmotor niet meer is toegestaan. Dit kreeg steun van enkele
andere lidstaten, die opriepen tot meer ambitie op het gebied van klimaat. Tegelijkertijd
waren er enkele lidstaten die juist benadrukten niet te snel tot klimaatdoelstellingen
te komen.

De Europese Commissie benadrukte dat zij op 9 december de EU-strategie voor duurzame
en slimme mobiliteit zou publiceren. Uw Kamer wordt hierover uiteraard via de gebruikelijke
procedure en binnen de daarvoor geldende termijn geïnformeerd.

– Spoor

Het Voorzitterschap benoemde het belang om in te zetten op spoor en nodigde lidstaten
uit zich aan te sluiten bij de Letter of Intent over de TransEuropeExpress 2.0 die in de maak is. Deze volgt op de verklaring van
juni jl. die onder aanvoering van Nederland destijds is aangenomen. Meerder lidstaten,
waaronder Nederland, hebben zich al bij deze Letter of Intent aangesloten.

Tevens presenteerde Luxemburg een brief waarin het de transportministers oproept te
investeren in infrastructuur op het gebied van spoor en infrastructuur gerelateerd
aan actieve mobiliteit. Nederland, net als de Europese Commissie, heeft waardering
en steun uitgesproken voor deze inzet. De Eurocommissaris voor Transport gaf aan dat
beide initiatieven in lijn zijn met het Year of Rail 2021, het internationale spoorplatform (initiatief van Nederland) en het EU-actieplan personenvervoer,
welke in het derde kwartaal van 2021 gepresenteerd zal worden. De focus op spoor zal
daarnaast ook terugkomen in de TEN-T herziening en in de voorstellen voor een Europees
spoorboekje, capaciteitsmanagement en ticketing.

– Impact van COVID-19 op de passagiersrechten in de luchtvaart

De Eurocommissaris voor Transport heeft het updaten van het huidige raamwerk voor
passagiersrechten als prioriteit benadrukt. Het uitgangspunt is om het vertrouwen
van de consumenten weer te herstellen. De Eurocommissaris riep de lidstaten die komend
jaar het Voorzitterschap van de Raad zullen bekleden, op hiermee aan de slag te gaan.

– Bemanningswisseling in de zeevaart

De Eurocommissaris voor Transport benadrukte de noodzaak van soepele bemanningswisselingen
in de scheepvaartsector. Door COVID-19 zijn er nog steeds allerlei beperkingen waardoor
bemanning niet tijdig kan aan- en afmonsteren.

Het Voorzitterschap benadrukte dat het in deze kwestie niet om economisch belang moet
gaan, maar dat het menselijke aspect centraal moet zijn. Nederland en andere lidstaten
hebben hun steun hiervoor uitgesproken, en benadrukten het belang om te komen tot
een goed werkend systeem van bemanningswisselingen, ondanks de beperkingen als gevolg
van COVID-19. De Europese Commissie zal in de komende maanden voorstellen doen om
de sector in de toekomst weerbaarder te maken.

– Social Declaration Aviation sector

Oostenrijk presenteerde een Social Declaration voor de luchtvaart, die mede ondertekend wordt door een zestal lidstaten, waaronder
Nederland. Met de verklaring wil Oostenrijk de «social declaration» nieuw leven inblazen die enkele transportministers – waaronder Nederland – in oktober
2018 hebben ondertekend. De huidige verklaring benadrukt dat met de huidige COVID-19-crisis
het belang van een sociaal verantwoorde luchtvaartsector toeneemt, met eerlijke concurrentie
en aandacht voor werknemers in de sector. De Europese Commissie wordt opgeroepen hiertoe
ook actie te ondernemen, onder andere door de sociale dimensie te adresseren in de
herziening van Verordening (EU) 1008/20081 volgend jaar.

– High Level Meeting Connected Automated Driving

Op 7 oktober jl. heeft de vierde ministeriële bijeenkomst plaatsgevonden in Helsinki.
Tijdens dit agendapunt gaf Finland een terugkoppeling en ging daarbij dieper in op
(i) mensgerichte ontwikkeling, (ii) het delen van data, en (iii) aanpassing van de
regelgevingskaders. Finland, als gastheer van de conferentie, riep de Europese Commissie
en de lidstaten op deze drie uitgangspunten centraal te zetten in de transitie naar
geautomatiseerd vervoer.

– Gezamenlijk statement Visegrad Groep inzake TEN-T Netwerk revisie

In het kader van de geplande herziening van de verordening Trans-Europese netwerken
op het gebied van transport (TEN-T) hebben de transportministers van Hongarije, Polen,
Slowakije en Tsjechië op 3 december jl. een gezamenlijke verklaring gepubliceerd.
De Poolse Minister lichtte dit onder dit agendapunt toe. De landen hebben aan de Commissie
voorgesteld de volgende aspecten mee te nemen in de revisie:

– Wegverbinding »Via Carpatia»» volledig onderdeel maken van het TEN-T- netwerk;

– Ontwikkeling van hogesnelheidslijnen in de V4 regio;

– De Poolse Central Transport Hub Solidarity;

– Verbeteren binnenscheepvaart Donau, Oder en Elbe (inclusief rivier Váh).

– Passenger locator forms

De Europese Commissie heeft een presentatie gegeven over een pilotproject m.b.t. het
Passenger Locator Form, dat wordt gebruikt om contact tracing voor internationale reizigers te bevorderen. De Eurocommissaris voor Transport heeft
aangegeven dat EASA een vrijwillig uitwisselingsplatform ontwikkelt met als doel informatie
uit te wisselen waardoor tijdig(er) gereageerd kan worden om brede besmetting te voorkomen.

– Programma Portugees Voorzitterschap

Op 1 januari 2021 zal Portugal het Voorzitterschap van de Raad overnemen van Duitsland.
Portugal meldde zich het komende half jaar te zullen richten op herstel en weerbaarheid
van de transportsector en zich te zullen focussen op spoorvervoer. Ook zal het de
onderhandelingen inzake het SES-voorstel voortzetten, alsmede de onderhandelingen
met het Europees Parlement over de Eurovignetrichtlijn.

II. Kwartaalrapportage december 2020 lopende onderhandelingen over transport- en milieudossiers
in EU-verband

Transportdossiers

Titel

Document nummer COM

Korte beschrijving

Stand van zaken1

Wijziging Eurovignetrichtlijn

(2017) 275

(2017) 276

De voorstellen zien toe op de regels voor wegbeprijzing voor zware bedrijfsvoertuigen
vanaf 3,5 ton en herzien de regels voor het heffen van gebruiksrechten (vignetten)
of tol (afstand gebaseerde heffing).

Formeel afgerond in COREPER op 18 december 2020. Het Portugees Voorzitterschap zal
de onderhandelingen met het Europees Parlement starten in januari 2021.

Voorstel gebruik van gehuurde voertuigen voor goederenvervoer

(2017) 282

Aanpassing van Richtlijn 2006/1/EG betreffende het gebruik van gehuurde voertuigen
zonder bestuurder voor het vervoer van goederen over de weg. Voorgesteld wordt om
de beperking van het gebruik van gehuurde voertuigen door eigen vervoerders te schrappen.
Daarnaast om het gebruik van een voertuig dat is gehuurd in een andere lidstaat toe
te staan voor ten minste vier maanden.

Besproken tijdens de transportraad van juni 2019. In juni 2020 niet gelukt een akkoord
te bereiken in COREPER. Niet verder geagendeerd sindsdien.

Rechten en

verplichtingen van reizigers in het treinverkeer (herschikking)

(2017) 548

Het voorstel is gericht op het versterken van de passagiersrechten d.m.v. het afschaffen
van vrijstellingen en uitgebreider informatiebepalingen.

Onderhandelingen zijn afgerond. NL staat positief tegenover de uitkomst.

Wijziging verordening markttoegang busvervoer

(2017) 647

Het voorstel versterkt de bestaande verordening voor langeafstandsvervoer ter bevordering
van het langeafstands-busvervoer als concurrerende en duurzame mobiliteitsvorm.

Nog niet besproken in Raadskader.

Wijziging richtlijn gecombineerd vervoer

(2017) 648

Het voorstel ziet toe op bevordering van multimodaal vervoer en breidt het stimuleringspakket
uit.

Algemene oriëntatie bereikt in Transportraad van december 2018. De Commissie heeft
aangekondigd dit voorstel in te trekken en met een nieuw voorstel te komen dat in
lijn is met doelstellingen van de Green Deal.

Verordening voor de realisatie van een financieringsfaciliteit voor Europese verbindingen,
de Connecting Europe Facility (CEF)

(2018) 438

Commissievoorstel voor het meerjarig financieel kader waarin een bedrag van 42,265 miljard Euro
is opgenomen voor de CEF-pijlers transport-civiel, energie, telecommunicatie en transport-militair.
De budgetten worden gebruikt voor de ontwikkeling van de trans-Europese netwerken.

Common understanding (EP-Raad-Commissie) bereikt. Verder afhankelijk van onderhandelingen
tussen Europese Raad en EP op het overkoepelende meerjarig financieel kader.

Herziening passagiersrechten luchtvaart

(2013) 130

Voorstel voor verduidelijking en uniformering van de regels voor passagiersbescherming
in de Europese luchtvaart.

Besproken onder Kroatisch voorzitterschap na vijf jaar stilstand. Door het Duitse
voorzitterschap vooruitgeschoven naar eerste helft 2021.

Geamendeerd voorstel voor herziening Single European Sky (SES 2+)

(2020) 577

(2020) 579

Herziening van voorstel COM (2013) 409. Het initiële voorstel dateert uit 2015. Doel
is om het Europese luchtruim te stroomlijnen.

Besproken tijdens videovergadering transportministers op 8 december jl. waarbij veel
lidstaten kritiek hebben geuit op het plan. Het debat zal voortgezet worden onder
Portugees Voorzitterschap.

Brexit noodvoorstel waarborgen spoorveiligheid in de Kanaaltunnel

COM(2020)782

Noodvoorstel om de spoorverbinding tussen het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie
na 1 januari 2021 veilig te stellen. Het noodvoorstel ligt inhoudelijk in het verlengde
van het eerdere voorstel over de spoorveiligheid in de Kanaaltunnel van juli jl.

Op 27 november jl. heeft de Europese Commissie het noodvoorstel gepresenteerd dat
op brede steun van de lidstaten kan rekenen.

X Noot

1

Indien een voorstel besproken is in de Transportraad, is in het betreffende verslag
van de Raad een uitgebreidere beschrijving van de discussie opgenomen.

Milieudossiers

Titel

Document nummer COM

Korte beschrijving

Stand van zaken1

LIFE-verordening 2021–2027

(2018) 385

De Commissie doet met deze verordening een voorstel voor het (financiële) kader van
het nieuwe LIFE-programma 2021–2027. Het LIFE-programma is het enige EU-fonds dat
zich uitsluitend op milieu en klimaatdoelstellingen richt.

Tijdens de triloog op 17 december is een akkoord bereikt over de LIFE-verordening.

Herziening monitoring, registratie en verificatie van broeikasgasemissies maritiem
vervoer (MRV)

(2019) 38

Hiermee wordt verordening 2015/757 gewijzigd om op gepaste wijze rekening te houden
met het wereldwijde systeem van de IMO voor de verzameling van gegevens inzake stookolieverbruik
door schepen.

Mandaat verleend door COREPER in oktober 2019, trilogen nog niet begonnen.

Verordening voor typegoedkeuring van voertuigen (Euro 5 en 6)

(2019) 208

N.a.v. de Hofuitspraak uit februari 2019 dient dit voorstel (om de conformiteitsfactoren
voor het meten van voertuigemissies in werkelijke rijomstandigheden) opnieuw vast
gesteld te worden, ditmaal via de gewone wetgevingsprocedure.

Mandaat verleend door COREPER in december 2019, nu in triloog.

Verordening voor verlenging certificatie Euro 4-conforme kleine voertuigen (L-categorie)

(2020) 491

Hiermee wordt verordening 168/2013 gewijzigd vanwege de sterk teruggevallen verkoop
van kleine voertuigen zoals bromfietsen i.v.m. COVID-19. Lidstaten krijgen de mogelijkheid
om verkoop van de bestaande voorraad voertuigen die voldoet aan de oude Euro 4-norm
één jaar langer toe te staan, dus tot en met 31 december 2021.

Inmiddels in werking getreden.

Herziening Aarhusverordening

 

De Commissie heeft voorgesteld om verordening 1367/2006 te herzien, inzake de toepassing
van het Verdrag van Aarhus. Dit verdrag betreft de toegang tot informatie, inspraak
bij besluitvorming en toegang tot de rechter inzake milieuaangelegenheden op de communautaire
instellingen en organen.

Op 17 december heeft de Milieuraad een algemene oriëntatie bereikt. Nadere toelichting
volgt via het verslag van deze Milieuraad.

Besluit 8e milieuactieprogramma

 

Hiermee wordt het 8e milieuactieprogramma voor de komende 10 jaar vastgesteld, welke
zal ingaan in 2021 en de basis zal zijn voor beleidsontwikkelingen op het gebied van
milieu.

Commissie heeft het programma op 14 oktober jl. gepresenteerd. Voorstel is nu in eerste
lezing.

X Noot

1

Indien een voorstel besproken is in de Milieuraad, is in het betreffende verslag van
de Raad een uitgebreidere beschrijving van de discussie opgenomen.