Brief regering : Ondernemers en schulden ten gevolge van corona

25 295
Infectieziektenbestrijding

Nr. 450
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 10 december 2021

Ondanks het economisch steunpakket dat beschikbaar is (geweest), is er een groep ondernemers
die met schulden te maken heeft of naar verwachting zal krijgen. Het gaat dan zowel
om (onhoudbare) zakelijke schulden als om schulden waarvoor zij persoonlijk aansprakelijk
zijn.1 Ik vind het belangrijk dat er goede dienstverlening voor deze groep ondernemers beschikbaar
is. In gesprekken met de voorzitter van MKB-Nederland (MKB-NL) heb ik hier ook uitvoerig
over gesproken.

Het beschikbare hulpaanbod voor ondernemers met zakelijke en persoonlijke schulden
is in afzonderlijke regelingen en in verschillende domeinen geregeld, maar kent ook
samenhang en overlap. Dat is mede afhankelijk van de rechtsvorm van de onderneming.
De voorzitter van MKB-NL heeft aangegeven dat het hulpaanbod op dit terrein complex
is en dat er stappen nodig zijn om de bestaande regelingen toegankelijker te maken.
In deze brief ga ik mede namens de Minister van Economische Zaken en Klimaat, de Minister
voor Rechtsbescherming, en de Staatssecretaris van Financiën in op de vraag hoe de
dienstverlening voor ondernemers met zowel zakelijke als persoonlijke schulden meer
in samenhang kan worden aangeboden en ontsloten voor de doelgroep. Het doel is dat
zij beter en sneller worden geholpen bij het oplossen van hun schulden.

Ondersteuning ondernemers

Er zijn verschillende mogelijkheden beschikbaar voor ondernemers met schulden. Zo
is op 1 januari 2021 de Wet homologatie onderhands akkoord (WHOA) in werking getreden.2 De regeling is onderdeel van de Faillissementswet en kan ondernemers helpen die als
gevolg van het coronavirus of de daarmee verband houdende beperkende maatregelen schulden
hebben opgelopen om een akkoord met schuldeisers (en aandeelhouders) tot stand te
brengen. Met een WHOA-akkoord worden schulden gesaneerd en kan een bedrijfsfaillissement
worden voorkomen. Flankerend bij de WHOA is het TOA-krediet geïntroduceerd, ten behoeve
van ondernemers die met gebruikmaking van de WHOA hun bedrijf doorstarten.

Ook heeft de Staatssecretaris van Financiën in zijn brief van 11 oktober jl.- mede
ter uitvoering van de motie van het lid Aartsen c.s.3 – een extra versoepeling door de Belastingdienst aangekondigd om ondernemers te ondersteunen
bij een oplossing voor schulden die voortkomen uit de coronacrisis.4 In die brief heeft het kabinet toegezegd dat de Belastingdienst en Douane vanaf 1 augustus
2022 tijdelijk genoegen nemen met een lager percentage van de opbrengst in sanerings-
en herstructureringstrajecten, om deze meer kans van slagen te geven.

Instrumenten in geval van persoonlijke schulden

Bovenstaande maatregelen zijn met name gericht op zakelijke schulden van de ondernemer.
Ondernemers kunnen daarnaast ook persoonlijk aansprakelijk zijn voor hun zakelijke
schulden of naast hun zakelijke schulden persoonlijke schulden hebben opgebouwd. Het
is daarom van belang om het aanbod aan dienstverlening ten aanzien van persoonlijke
schulden van ondernemers te bezien. De verbetering van de dienstverlening verdient
daarbij ook extra aandacht. Hieronder licht ik het bestaande aanbod toe en de aanpak
die ik zal inzetten.

Voor het regelen van persoonlijke schulden kunnen ondernemers onder meer een beroep
doen op de gemeentelijke schuldhulpverlening.5 Gemeenten hebben immers op basis van de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs)
een regierol ten aanzien van inwoners met schulden en dus ook voor ondernemers. Per
situatie bekijken gemeenten welke oplossing het beste past. Dat is een integrale oplossing
voor de onderneming en de ondernemer en is altijd maatwerk. Hiertoe kijkt de gemeente
samen met de ondernemer welke vorm van schuldhulpverlening nodig is en maakt vervolgens
samen met de ondernemer een plan van aanpak. Dat kan bijvoorbeeld bestaan uit een
saneringskrediet, schuldbemiddeling of budgetcoaching. Via een saneringskrediet ontvangen
schuldeisers in één keer het bedrag dat in een schuldregeling is overeengekomen, tegen
finale kwijting van de restschuld. De kredietverstrekker, bijvoorbeeld een kredietbank,
blijft dan over als enige schuldeiser. Ook voor ondernemers met persoonlijke schulden
kan een saneringskrediet een goede methode zijn om de financiële situatie weer op
orde te krijgen. Bij schuldbemiddeling bemiddelt de schuldhulpverlening tussen de
ondernemer en zijn schuldeisers om tot een betalingsvoorstel te komen dat recht doet
aan zijn aflossingscapaciteit. Een ander voorbeeld van passende schuldhulpverlening
kan budgetcoaching zijn om te komen tot een duurzame en beheersbare oplossing voor
ondernemers met financiële problemen. De VNG biedt gemeenten ondersteuning bij de
vormgeving van dienstverlening aan ondernemers met schulden

Ik ben in gesprek met onder andere de VNG, MKB-NL, herstructureringsdeskundigen, schuldhulpverlening
voor ondernemers (de NVVK en ook individuele schuldhulpverleners) om te komen tot
een gerichter en samenhangend pakket aan ondersteuningsmiddelen. In het pakket moet
de verbinding tussen de verschillende bestaande instrumenten goed tot uitdrukking
komen. Daarbij horen ook gerichte samenwerkings- en procesafspraken tussen de betrokken
professionals. Ik verwacht de uitkomsten daarvan in januari te kunnen presenteren.

Daarnaast verkent de Minister voor Rechtsbescherming samen met de rechtspraak en de
branchevereniging voor bewindvoerders de mogelijkheden voor een pilot, waarbij voor
ondernemers die willen stoppen of een doorstart maken en privé een restschuld over
houden een versneld traject van de Wet schuldsanering natuurlijke personen (Wsnp)
ingezet kan worden.

Routekaart

Het is cruciaal dat ondernemers met geldzorgen weten dat er hulp voor hen beschikbaar
is, waar zij voor welke hulp terecht kunnen en wat voor soort hulp zij vervolgens
kunnen krijgen. De soort rechtsvorm van hun onderneming en of zij te maken hebben
met zakelijke en/of persoonlijke schulden is daarbij bepalend. Met dergelijke vragen
kunnen ondernemers nu al terecht bij de Kamer van Koophandel (KVK), Geldfit.nl, de
telefonische hulplijn 0800–8115 en bij de schuldhulpverlening in hun gemeente. Om
ondernemers goed te infomeren komt er bovendien een handzaam en duidelijk overzicht,
waaruit blijkt welke ondersteuning er in geval van zakelijke en/of persoonlijke schulden
specifiek per rechtsvorm beschikbaar is. Dit zal naar verwachting in het eerste kwartaal
van 2022 zijn. KVK zal naar deze routekaart vanuit het Programma Zwaar Weer6 verwijzen.

Belastingschulden

Vanwege de coronacrisis hebben ondernemers voor ruim € 19 miljard aan belastingschulden
opgebouwd. De belastingschuld moet vanaf 1 oktober 2022 in zestig termijnen worden
afgelost. Ondernemers hebben behoefte aan actueel en duidelijk inzicht in hun schuldpositie.
De Belastingdienst werkt daarom aan een begrijpelijk schuldoverzicht dat ondernemers
tijdig zullen ontvangen. Daarbij heeft de Belastingdienst ook oog voor ondernemers
met geldzorgen. De Belastingdienst onderzoekt daarom de mogelijkheid om ondernemers
er in de schuldoverzichten op te wijzen welke mogelijkheden voor schuldhulp beschikbaar
zijn. Ondernemers die al eerder een schuldoverzicht willen ontvangen, kunnen dit telefonisch
aanvragen bij de Belastingdienst.

Intentieverklaring

De coronacrisis maakt een integrale dienstverlening voor ondernemers met schulden
belangrijker dan ooit. Acties uit de Brede Schuldenaanpak7 helpen ook ondernemers, zoals de gerealiseerde laagdrempelige toegang tot hulp via
de Nederlandse Schuldhulproute en een versnelling van gemeentelijke schuldhulpverlening
via Collectief Schuldregelen en het Schuldenknooppunt. Het breder inzetten van saneringskredieten
door gemeenten ten behoeve van de realisatie van schuldregelingen wordt gestimuleerd
door inrichting van een Waarborgfonds Saneringskrediet, zoals ik heb toegelicht in
mijn brief van 13 september 2021.8

In samenspraak met betrokken partijen zoals de VNG, NVVK, MKB-NL en de KVK blijf ik
mij inzetten om zoveel mogelijk ondernemers met financiële problemen te bereiken en
hen de juiste hulp te bieden. Dit zal vorm krijgen via een gezamenlijke intentieverklaring.
Een gericht en samenhangend pakket aan ondersteuningsmiddelen en de samenwerkingsafspraken
tussen de professionals zullen onder andere onderdeel zijn van de intentieverklaring.
Hierover ben ik met partijen in overleg en kom ik in januari op terug.

Overig

Ik ben positief over de aanpak van de gemeente Utrecht waarbij alle ondernemers die
eerder gebruik hebben gemaakt van een ondersteunende regeling worden benaderd voor
een hulpaanbod, zoals het lid Maatoug (GL) tijdens het debat over het nieuwe corona
steunpakket op 24 november jl. als een goed voorbeeld heeft genoemd. Gemeenten hebben
hierin uiteraard beleidsvrijheid, maar een dergelijke actieve handelwijze juich ik
van harte toe.

De Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid,
A.D. Wiersma