Brief regering : Aanpassing NHG inzake kredietprotectie en missie

Nr. 581
BRIEF VAN DE MINISTER VOOR MILIEU EN WONEN
EN MINISTER VAN FINANCIËN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 19 november 2019

Met deze brief informeren wij u over een wijziging in de Nationale Hypotheek Garantie
(«NHG»)1, waarmee het NHG-product moet gaan voldoen aan de gestelde voorwaarden voor garanties
in de bancaire regels. Het NHG-product blijft hierbij voor klanten onveranderd.

Naar aanleiding van de aanstaande implementatie van de voorstellen ter afronding van
het Bazel III raamwerk2 (ook Bazel 3,5 genoemd) heeft de Nederlandsche Bank («DNB») opnieuw gekeken naar
de voorwaarden die in de Europese regels voor banken en verzekeraars worden gesteld
aan een garantie. Het gaat hierbij om de voorwaarden die nodig zijn om te kwalificeren
als toelaatbare kredietprotectie. Wanneer een garantie aan deze voorwaarden voldoet
mogen banken of verzekeraars een lager (krediet)risicogewicht hanteren voor het door
de garantie afgedekte deel van de lening. DNB heeft geconstateerd dat het NHG-product
in de huidige vorm niet aan de gestelde voorwaarden voldoet. Deze constatering is
van toepassing op banken die de standaardbenadering onder de bancaire regels (Capital Requirements Regulation, «CRR») gebruiken en voor verzekeraars die de standaardformule gebruiken onder de
regels voor verzekeraars («Solvency II»). Dit zou betekenen dat met name banken een
substantieel bedrag aan kapitaal zouden moeten ophalen voor NHG-hypotheken en dat
er ingrijpende gevolgen voor het NHG-product zouden zijn.

Tussen DNB, NHG en de Ministeries van BZK en Financiën heeft overleg plaatsgevonden
op welke wijze de toelaatbaarheid van het NHG-product als kredietprotectie voor banken
en verzekeraars in het standaardmodel wel bewerkstelligd kan worden. De ministeries
en NHG hebben hierbij het uitgangspunt gehanteerd dat het functioneren van het NHG-product
als instrument op de woningmarkt zo min mogelijk wijzigt en de aantrekkelijkheid van
het NHG-product voor klanten onveranderd blijft. In dat kader worden er relatief beperkte
wijzigingen doorgevoerd, waarmee het NHG-product moet gaan voldoen aan de gestelde
voorwaarden in de bancaire regels.3 De bancaire regels en de regels voor verzekeraars zijn niet identiek. In Solvency
II dienen op termijn nog enkele wijzigingen te worden doorgevoerd voordat het NHG-product
voor verzekeraars als kredietprotectie kan gelden. Het kabinet en DNB zullen zich
er in het lopende Solvency II-herzieningstraject voor inzetten dat het NHG-product
alsnog in aanmerking kan komen voor kredietprotectie.

Daarnaast stelt de Minister van BZK de Kamer middels deze brief graag op de hoogte
van een aanpassing die NHG in haar missie doorvoert zodat deze beter aansluit bij
de huidige ontwikkelingen op de woningmarkt en in de samenleving. De wijziging van
de missie draagt bij aan de toekomstbestendigheid van het NHG-product als instrument
op de woningmarkt.

Bancaire regels (CRR)

De bancaire regels (CRR) stellen dat banken die de zogenoemde standaardbenadering
gebruiken, garanties (zoals NHG) als een kredietprotectie mogen classificeren als
een bank, op grond van die garantie, bij wanbetaling door de klant tijdig – binnen
twee jaar – een uitbetaling van het gegarandeerde bedrag vanuit de garantie ontvangt.
Daarnaast mag het niet zo zijn dat de bank eerst een vordering tegen de klant moet
instellen.4 De bancaire regels bieden tevens de mogelijkheid om garanties als kredietprotectie
te kwalificeren als de bank tijdig een voorlopige betaling van het verwachte verlies kan ontvangen.5 Ook banken die momenteel hun kapitaalsvereisten bepalen op basis van een intern model
kunnen als gevolg van de Europese implementatie van Bazel 3,5 in de toekomst (via
de zogenoemde kapitaalvloer) te maken krijgen met dezelfde voorwaarden.

DNB heeft geconstateerd dat het NHG-product in de huidige vorm niet aan deze bancaire
regels voldoet. NHG keert onder de huidige opzet namelijk niet direct na wanbetaling
het gegarandeerde bedrag uit (90% van de restschuld), maar keert pas uit nadat het
onderpand is verkocht met een verlies. Het is daarmee niet gegarandeerd dat betaling
onder de garantie altijd binnen de vereiste twee jaar na wanbetaling plaatsvindt.

Het NHG-product wordt nu zo gewijzigd dat het NHG-product door banken die de standaardbenadering
gebruiken alsnog als kredietprotectie kan worden aangemerkt. Deze wijziging houdt
in dat NHG in het eerste kwartaal van 2020 alle geldverstrekkers de mogelijkheid biedt
om een voorlopige betaling van het verwachte verlies te ontvangen indien de woning
niet binnen 21 maanden na wanbetaling is verkocht. Indien de woning wordt verkocht
of wanbetaling niet langer van toepassing is, zal een verrekening plaatsvinden tussen
het voorlopige verlies dat NHG heeft uitgekeerd en het definitieve verlies. Dit kan
een (gedeeltelijke) terugbetaling aan of een aanvullende betaling door NHG zijn.

De aanstaande wijziging van het NHG-product heeft naar verwachting relatief beperkte
gevolgen voor NHG en het Rijk. De effecten op NHG als organisatie zijn naar verwachting
ook relatief beperkt. In die situaties dat er sprake is van een voorlopige betaling
neemt de liquiditeitsbehoefte van NHG licht toe. De hoogte van restschulden zal door
de aanpassing van het NHG-product niet veranderen. De hogere liquiditeitsbehoefte
kan de kans op aanspraak van de achtervang licht verhogen. Gegeven de financiële positie
van NHG is de verwachting echter niet dat dit risico significant verandert. Het streven
is om voor geldverstrekkers de gevolgen van de aanpassing van het NHG-product zo veel
mogelijk te beperken. Alle geldverstrekkers wordt de mogelijkheid geboden om gebruik
te maken van een voorlopige betaling van het verwachte verlies. De geldverstrekker
kan zelf besluiten of gebruik wordt gemaakt van de voorlopige betaling.

Verzekeraars

De Minister van Financiën heeft uw Kamer op 10 april jl. geïnformeerd over de gedelegeerde
verordening die de gedelegeerde verordening Solvency II aanpast en de gevolgen hiervan
voor de kapitaalweging van NHG-hypotheken voor verzekeraars die de standaardformule
hanteren.6 De voorgestelde aanpassingen door de Europese Commissie waren gebaseerd op het door
de Europese Autoriteit voor verzekeringen en bedrijfspensioenen («EIOPA») verstrekte
technische advies. Nederland is hiermee in overleg met DNB akkoord gegaan. Bij de
wijziging van de gedelegeerde verordening Solvency II was de inzet dat het NHG-product
ook voor verzekeraars die de standaardformule gebruiken – in lijn met de bancaire
regels – als kredietprotectie kon gelden. Zoals in de Kamerbrief werd gemeld, was
het beeld dat dit met de genoemde aanpassing van de gedelegeerde verordening was geregeld.
Dit blijkt nu niet het geval, doordat de gedelegeerde verordening Solvency II (net
als de bancaire regels) bepaalt dat een verzekeraar zich bij wanbetaling tijdig kan
wenden tot de garantie voor uitbetaling van het gegarandeerde bedrag, zonder dat de
verzekeraar eerst een vordering tegen de klant hoeft in te stellen. De alternatieve
mogelijkheid om een voorlopige betaling van het verwachte verlies uit te keren, zoals
is opgenomen in de bancaire regels, bestaat echter niet. Dit betekent dat het NHG-product,
ondanks de introductie van een voorlopige betaling, voor verzekeraars met de standaardformule
niet als gevolg heeft dat de kredietprotectie mee mag tellen. De kapitaalslastenverlichting
is met deze oplossing dus nog steeds niet voor verzekeraars van toepassing. In aanvulling
hierop lijkt het ontbreken van de mogelijkheid in de gedelegeerde verordening Solvency
II om contragaranties (garantie waarbij het Rijk als achtervang fungeert) te erkennen
ook een knelpunt te zijn. Alleen garanties die direct worden afgegeven door centrale
overheden, regionale overheden en lokale autoriteiten lijken momenteel te kunnen meetellen
als kredietprotectie.

Het kabinet streeft naar een gelijke prudentiële behandeling van het NHG-product voor
verzekeraars en banken. Om dit in de komende jaren alsnog te bewerkstelligen, zal
het kabinet zich gezamenlijk met DNB in het Solvency II herzieningstraject inzetten
om de eisen op dit vlak gelijk te trekken met die van banken. Een eerste stap is hiertoe
in het kader van het EIOPA-consultatiedocument reeds gezet. EIOPA heeft op 15 oktober
jl. een rapport ter consultatie gepubliceerd dat de basis voor het lopende Solvency
II herzieningstraject zal vormen. Door inbreng van DNB is in het consultatiedocument
een voorstel opgenomen om de mogelijkheid van een voorlopige betaling van het verwachte
verlies en de mogelijkheid van een contragarantie toe te voegen aan de huidige regels
voor verzekeraars.7

Overigens kunnen verzekeraars die onder Solvency II een (partieel) intern model gebruiken
de kredietprotectie van NHG wel (blijven) meenemen bij de bepaling van de solvabiliteitseisen.
Voor verzekeringsgroepen die NHG-hypotheken via een bankendochter verstrekken, werkt
de onder de bancaire regels genoemde oplossing.

Missie NHG

Naast instemming met de voorgenomen wijziging van het NHG-product heeft de verantwoordelijke
Minister (op het moment van instemming de Minister van BZK) eveneens ingestemd met
het voornemen van NHG om haar missie te wijzigen. De nieuwe missie is tot stand gekomen
na consultatie van belangrijke stakeholders van NHG en vormt nu een betere representatie
van de werkzaamheden van NHG. De missie sluit beter aan bij ontwikkelingen op de woningmarkt
en in het woningmarktbeleid. NHG richt zich sinds enkele jaren op het ontwikkelen
van hypotheekoplossingen voor kwetsbare groepen, rond actuele thema’s, zoals voor
consumenten met een flexibel arbeidscontract of inkomen uit een kleine onderneming.
Daarmee beoogt NHG de toegankelijkheid van de woningmarkt te vergroten, ook voor consumenten
die op grotere afstand van de woningmarkt zijn komen te staan. De nieuwe missie van
NHG vormt een goede afspiegeling van de doelen die NHG nastreeft en de middelen die
NHG daarvoor aanwendt.

Nieuwe NHG-missie

NHG staat voor een toegankelijke koopwoningmarkt voor kwetsbare groepen en consumenten
in kwetsbare situaties, ook wanneer de macro-economische situatie ongunstig is. Wij
bieden consumenten hiervoor (1) toegang tot verantwoorde financiering voor koop en
verbetering van een woning, (2) hulp bij beheer en behoud van de woning en (3) een
vangnet in kwetsbare situaties. Dit doen we vanuit het belang van de consument.

De Minister voor Milieu en Wonen,
S. van Veldhoven – van der Meer

De Minister van Financiën, W.B. Hoekstra