Brief regering : Verslag Raad voor Concurrentievermogen van 2 maart 2023

Nr. 576
BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN EN KLIMAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 3 april 2023

Op 2 maart 2023 vond de Raad voor Concurrentievermogen plaats over het onderdeel interne
markt en industrie. Met deze brief stuur ik u het verslag van de Raad, mede namens
de Minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening.

Graag informeer ik u ook over het volgende. Op 9 maart jl. heeft de Commissie het
Tijdelijk Crisiskader voor staatssteunmaatregelen ter ondersteuning van de Europese
economie in verband met de Russische inval in Oekraïne uitgebreid naar een Tijdelijk
Crisis- en Transitiekader. Tegelijkertijd heeft de Commissie de gerichte herziening van de Algemene Groepsvrijstellingsverordening
vastgesteld, waarmee relatief eenvoudig en snel steun kan worden verleend voor de
groene en digitale transitie. Deze herziene kaders bieden meer en snellere mogelijkheden
voor lidstaten om steun te bieden aan bedrijven, gericht op versnelling van de groene
transitie. Het kabinet acht het van belang om de transitie naar een groene en digitale
economie te ondersteunen en verwelkomt daarom de herziening van de Algemene Groepsvrijstellingsverordening.

De mogelijkheden in het Tijdelijk Crisis- en Transitiekader voor het verlenen van
anti-relocatiesteun, waarmee EU-lidstaten steun uit andere landen (met name VS en
China) kunnen matchen, acht het kabinet echter zorgelijk. Dit vergroot namelijk het
risico op een subsidierace. Wel is het positief dat de Commissie voorwaarden en waarborgen
stelt aan deze anti-relocatiesteun, zodat dergelijke steun zo gericht en effectief
mogelijk is, met oog voor het waarborgen van het gelijke speelveld. Het kabinet acht
het van belang terughoudendheid te bepleiten met staatssteunverruimingen. Het EU langetermijnconcurrentievermogen
kan niet gebouwd worden op staatssteun en subsidies. Er moet juist gekeken worden
naar de hele EU-toolbox van instrumenten om de energietransitie te versnellen, strategische afhankelijkheden
te verminderen en aantrekkelijk te blijven voor investeringen, bijvoorbeeld op het
gebied van belemmeringen op de interne markt en toegang tot private financiering.1

De Minister van Economische Zaken en Klimaat,
M.A.M. Adriaansens

Verslag Raad voor Concurrentievermogen 2 maart 2023

Het beleidsdebat op de Raad voor Concurrentievermogen stond in het teken van het onderdeel
interne markt en industrie. Daarnaast zijn twee algemene oriëntaties aangenomen en
heeft het voorzitterschap onder diverse punten een update gegeven over het unitair
octrooirecht en heeft een gedachtewisseling plaatsgevonden over Oekraïne waarin het
voorzitterschap en de commissie een update gaven na het EU-Oekraïne top.

Herziening richtlijn betreffende op afstand sluiten van overeenkomsten inzake financiële
diensten

Algemene oriëntatie

De Raad stemde in met een algemene oriëntatie voor de herziene richtlijn betreffende
op afstand gesloten overeenkomsten inzake financiële diensten (Distance Marketing of Financial Services Directive (DMSFD)) met onthouding van enkele lidstaten. Het voorzitterschap benadrukte het
belang van toekomstbestendig maken van grensoverschrijdende financiële diensten en
het doel om consumenten op afstand te beschermen bij het afsluiten van digitale transacties.
Het voorzitterschap onderstreepte ook de mogelijkheid om strengere consumentenregels
op nationaal niveau vast te stellen en gaf aan dat de beoogde stopknop, waarmee consumenten
makkelijk een contract kunnen beëindigen, breder ingezet kan worden dan alleen voor
financiële diensten.

Commissaris Breton bedankte het voorzitterschap en sprak steun uit voor de compromistekst
en het opnemen van DMSFD wetgeving in de consumentenrechten richtlijn. Hij noemde
het belang van precontractuele informatie en het herroepingsrecht van de consument.
Omdat sommige lidstaten onzeker zijn over de uitbreiding van de reikwijdte van het
herroepingsrecht, is de Commissie van plan om technische assistentie te geven door
middel van expert workshops. Het Europees parlement heeft nog geen standpunt ingenomen.

De lidstaten spraken veelal steun uit voor de compromistekst vanwege de bescherming
van de consument op de interne markt en het fungeren van de herziening als een vangnet
voor financiële diensten die nog niet bestaan. Een enkele lidstaat riep op om de uiteindelijke
tekst zo duidelijk mogelijk te maken. Andere aandachtspunten van enkele lidstaten
waren onder andere het ontbreken van een effectenanalyse, de mogelijke effecten op
het MKB en de verduidelijking van het verband tussen nationale wetgeving die financiële
diensten reguleert en deze herziening.

Nederland heeft ingestemd met de algemene oriëntatie, omdat zij belangrijk vindt dat
consumenten in de hele EU een hoog beschermingsniveau genieten en er voorstander van
is dat de overbodig geworden regelgeving wordt teruggetrokken en het nog steeds relevante
deel wordt gemoderniseerd.

Verordening dataverzameling en -deling korte termijnverhuur accommodatie

Algemene oriëntatie

De Raad stemde unaniem in met een algemene oriëntatie voor de verordening dataverzameling
en -deling korte termijn accommodatie. Het voorzitterschap achtte dit voorstel van
economisch belang, mede vanwege de opkomst van online platforms. Dit voorstel creëert
voordelen voor een duurzame toerisme sector, terwijl het ook bijdraagt aan het voorkomen
dat lokale gemeenschappen kampen met te veel toeristen en woning schaarste. Vanwege
het grensoverschrijdende karakter van toerisme en online platforms acht het voorzitterschap
harmonisatie en duidelijke regelgeving van belang.

Commissaris Breton benoemde toerisme als prioriteit van de EU en noemde het voorstel
een springplank voor groen toerisme. Het delen van data moet ook de handhaving op
de interne markt verbeteren. Verder biedt het voorstel een geharmoniseerd kader voor
nationale registratieregelingen en geharmoniseerde toegang tot relevante gegevens
over toerisme vanuit platforms.

Lidstaten met grote toerismesectoren bedankten de Commissie voor het prioriteren van
het voorstel en waren positief over de compromistekst. Ze benoemden de uitdaging van
soms tegenstrijdige belangen tussen een florerende toerismesector en de druk die korte
termijnverhuur kan zetten op de woningmarkt. Ook onderstreepten ze het belang van
connectiviteit en oog houden voor regeldruk voor kleine platforms.

Nederland heeft ingestemd met de algemene oriëntatie, omdat de harmonisatie van nationale
registratieregelingen bijdraagt aan het uitbreiden van de interne markt, handhaving
verbetert, en geen extra lasten met zich mee brengt voor huidige nationale uitvoeringsorganisaties.
De Verordening ligt in het verlengde van de reeds van kracht zijnde Nederlandse Wet
toeristische verhuur. Het voorstel van de Europese Commissie voorziet in twee zaken
waar Nederland, in aanvulling op de Wet toeristische verhuur, al enige tijd voor pleit.
Het gaat hierbij om een uniforme manier van registreren in de EU en de uitwisseling
van data tussen overheden en online platforms ten behoeve van de handhaving van (lokale)
regelgeving.

Langetermijnconcurrentievermogen en productiviteit – 30 jaar interne markt

Beleidsdebat

Eerste Vicevoorzitter Vestager opende de discussie door te pleiten voor het realiseren
van de digitale en groene transities die nodig zijn voor een welvarend en inclusief
Europa. Europa moet het grote plaatje voor ogen houden in plaats van reactief te handelen,
ondanks grote uitdagingen zoals de oorlog in Oekraïne en de klimaatcrisis. Vestager
noemde de interne markt Europa’s grootste aanwinst en benoemde het belang om nadruk
te leggen op o.a. vaardigheden, infrastructuur, open science. Breton gaf een vooruitblik op de mededeling 30 jaar interne markt van de Commissie2 die elementen zou bevatten om de markt weerbaarder te maken3. Deze is reeds gepubliceerd. Ondanks het succes van de interne markt ervaart met
name het MKB nog steeds te veel belemmeringen bij het ondernemen over grenzen. Lidstaten
riepen op om meer te doen aan het wegnemen van belemmeringen. Ze gaven aan dat onder
andere nationale koppen op EU-wetgeving bijdragen aan het creëren van deze obstakels.
Daarnaast kunnen d interne markt en het Green Deal Industrial Plan kunnen niet los
van elkaar gezien worden. Aan de regels omtrent staatssteun is ook al veel gedaan.
Het tijdelijk staatssteunkader moet hervormd worden om relocatie van bedrijven naar
derde landen te voorkomen. Dit mag niet ten koste gaan van gelijk speelveld op de
interne markt.

Commissaris Breton benoemde dat de interne markt niet alleen een juridisch kader is,
maar een manier om geopolitiek aanwezig te zijn. De meerdere crises hebben laten zien
dat Europa haar interne markt weerbaarder moet maken zodat waardeketens blijven werken
binnen én buiten de EU. Om dit te realiseren is een bredere blik op concurrentievermogen
nodig. Deze bredere blik vergt monitoring van het concurrentievermogen. In het MFK
meten een aantal KPIs al de voortgang van duurzaam concurrentievermogen, zoals toegang
tot private en publieke financiering, leveringszekerheid, gedecarboniseerde energie,
vaardig personeel, innovatie, gediversifieerde toeleveringsketens, onderzoek en ontwikkeling,
en innovatie. Een randvoorwaarde voor het functioneren van de interne markt is dat
regels goed geïmplementeerd worden – de Commissie en de lidstaten dragen hier een
gezamenlijke verantwoordelijkheid voor. Dit gebeurt al in de SMET, en met succes,
want er zijn minder inbreukprocedures op het terrein van de interne markt. Ook is
erkenning beroepskwalificaties verbeterd en er wordt er beter genotificeerd. Tenslotte
ging Commissaris Breton in op het belang van de groene transitie. Hierbij zijn twee
aspecten essentieel: innovatie en regelgeving. Bedrijven moeten kunnen opschalen,
maar het omzetten van regelgeving doorlidstaten zorgt voor problemen. De Commissie
zal zorgen voor een MKB-test op nieuwe wetgeving. De Europese Unie moet voor versimpeling
van regelgeving zorgen, dit moet een politieke prioriteit worden.

Tijdens het debat benadrukten vrijwel alle lidstaten het belang van de interne markt
voor het concurrentievermogen van de EU. Als mogelijke oplossingsrichtingen om de
interne markt te versterken verwezen veel lidstaten naar het belang van betere regelgeving,
versnelde vergunningverlening, monitoring door middel van een mkb- of comptetitiveness-check,
en vaardigheden. die tot belemmeringen leiden en het belang van handhaving. Ook ging
de discussie in op oneerlijke concurrentie vanuit derde landen die staatssteun verstrekken
en werd opgeroepen tot harmonisatie van belastingen. Meerdere lidstaten nuanceerden
wel dat staatssteun binnen de EU tijdelijk en gericht moet zijn, met waarborging van
gelijk speelveld. Tenslotte noemden meerdere lidstaten de Net Zero Industry Act (NZIA)4 als prioriteit. Zij vonden dat de nadruk moet worden gelegd op innovatie, onderzoek,
energie, nieuwe technologieën en verdere ondersteuning van de Important Projects of Common European Interest (IPCEI’s).

Nederland onderstreepte het belang van de interne markt en heeft ingebracht dat het
belangrijk is om het interne markt perspectief in alle beleidsterreinen mee te nemen,
goed naar bedrijven te luisteren, belemmeringen gezamenlijk en gestructureerd aan
te vliegen, en een jaarlijkse Europese beleidscyclus op te stellen om obstakels weg
te nemen en om dit aan de prioriteiten van de NZIA te verbinden.

Diverse punten

Over het unitair octrooi gaf het voorzitterschap een update dat het systeem over enkele
maanden in werking treedt en riep de lidstaten op om zo snel mogelijk de wetgeving
te ratificeren. Dit nieuwe systeem zal bijdragen een aanzienlijke kostenreductie voor
bedrijven aan een versterkt gelijk speelveld. Met betrekking tot de follow-up van
de EU-Oekraïne top spraken de Commissie en de lidstaten over het belang van de interne
markt om bij te dragen aan de weerbaarheid van Oekraïne.