Uitgelicht : Versterking positie Tweede Kamer en contact met andere staatsinstellingen

De Tweede Kamer wil haar positie versterken. Wetgeving dient begrijpelijk en uitvoerbaar te zijn en de informatievoorziening van het kabinet richting de Kamer moet verbeterd worden. Het versterken van de positie van de Tweede Kamer vraagt ook om goed overleg met andere organen in ons staatsbestel. Welke initiatieven zijn er om te komen tot een sterkere Tweede Kamer en waarom is contact met staatsinstellingen, zoals de andere Hoge Colleges van Staat, daarbij belangrijk?

De afgelopen jaren hebben verschillende commissies en adviescolleges zich, gevraagd en ongevraagd, uitgesproken over de wijze waarop de Tweede Kamer haar functioneren en presteren zou kunnen verbeteren. Ook hebben de Parlementaire ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag en de Tijdelijke commissie Uitvoeringsorganisaties aangegeven dat er meer tijd genomen moet worden voor analyse en reflectie. Wetgeving dient begrijpelijk en uitvoerbaar te zijn, de controle op het regeringsbeleid kan effectiever en de informatievoorziening van het kabinet richting de Kamer kan beter.

De werkgroep-Van der Staaij. Van links naar rechts: Caroline van der Plas (BBB), Kamervoorzitter Vera Bergkamp, Kees van der Staaij (SGP), Jaco Geurts (CDA), Renske Leijten (SP), Roelien Kamminga (VVD). Joost Sneller (D66) ontbreekt op de foto.

Werkgroep-Van der Staaij

Op initiatief van de Voorzitter en in opdracht van het Presidium van de Tweede Kamer is daarom een werkgroep van Kamerleden geformeerd. Onder voorzitterschap van het lid Van der Staaij worden er praktische voorstellen uitgewerkt. Daarbij kijkt de werkgroep ook hoe burgers beter betrokken kunnen worden bij het Kamerwerk. Bestaande instrumenten zoals het burgerinitiatief en burgerfora kunnen beter worden ingezet, en er kan bijvoorbeeld worden gekeken naar innovatieve vormen van (digitale) betrokkenheid van burgers bij het werk van de Tweede Kamer.

Hoge Colleges van Staat

Het versterken van de positie van de Tweede Kamer vraagt ook om goed overleg met de Hoge Colleges van Staat. Wat zijn dat? Van een aantal organisaties is grondwettelijk vastgelegd dat ze zelfstandig en onafhankelijk zijn. Dit zijn de Hoge Colleges van Staat. Deze organisaties hebben een bijzondere positie in het Nederlandse staatsbestel. Zij hebben als taak de rijksoverheid te controleren en te adviseren. De zes Hoge Colleges zijn de Tweede Kamer, Eerste Kamer, Raad van State, Algemene Rekenkamer, Nationale ombudsman en de Kanselarij der Nederlandse Orden.

Bestuurlijke gesprekken

De Voorzitter van de Tweede Kamer voert regelmatig gesprekken met bestuurders van andere Hoge Colleges van Staat. Ook spreekt zij met vertegenwoordigers van andere organen die zich bezighouden met wetgeving en rechtspraak, zoals de Hoge Raad. Gekeken wordt bijvoorbeeld naar het ontwikkelen van initiatieven die de betrokkenheid bij en het meedenken van burgers over de rechtsstaat bevorderen en bijdragen aan een sterke positie van de Tweede Kamer.

Kamervoorzitter Vera Bergkamp (links) krijgt de digitaliseringsgids van de vice-president van de Raad van State, Thom de Graaf.

Gebruik maken van expertise

Daarbij wordt er ook gekeken welke verbeteringen er doorgevoerd kunnen worden. Door bijvoorbeeld de rapporten en adviezen van de Raad van State, de Algemene Rekenkamer en de Nationale ombudsman adequaat te behandelen in Kamerdebatten en er voldoende tijd voor uit te trekken. Rapporten van bijvoorbeeld de Nationale ombudsman zijn belangrijk voor het werk van de Tweede Kamer omdat deze een goed beeld geven van de klachten van burgers over het functioneren van de overheid. Het is goed om van elkaars expertise gebruik te maken.

Zo nam Kamervoorzitter Vera Bergkamp op 28 juni 2021 de digitaliseringsbundel van de Raad van State in ontvangst. De bundel helpt Kamerleden bij het behandelen van wet- en regelgeving waar digitalisering in voorkomt. Ook geeft de bundel inzicht in de bescherming van rechten van burgers als het gaat om digitalisering bij de overheid.

Staatsrechtelijke verhoudingen

De zelfstandigheid en het respecteren van de staatsrechtelijke verhoudingen van de Hoge Colleges van Staat blijft tijdens de ontmoetingen en samenwerking voorop staan. Dit is belangrijk, omdat in Nederland de macht verspreid is over verschillende staatsorganen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen wetgevende, uitvoerende en rechtsprekende taken. De wetten worden gemaakt door de regering en het parlement samen. De regering voert deze wetten vervolgens uit, het parlement controleert of de uitvoering goed gebeurt. Rechters bepalen over burgers, bedrijven en overheid zich in individuele gevallen aan de wet houden. Journalisten spelen ook een belangrijke rol. Zij controleren machthebbers en informeren mensen over het gevoerde beleid.