Voortduringswet artikelen 2c en 4 Wet verplaatsing bevolking

6 juli 2022, wetsvoorstel – Hoe moet de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne in de toekomst vorm krijgen? De Kamer debatteert hierover met minister Yeşilgöz (Justitie en Veiligheid).

De regering ziet de opvang van ontheemden uit Oekraïne als een humanitaire verplichting. Voor het COA was het de afgelopen maanden echter onmogelijk om in zo korte tijd zo’n 70.000 extra vluchtelingen op te vangen, zegt minister Yeşilgöz. Daarom is er noodrecht ingezet. Burgemeesters hebben daarmee de wettelijke taak gekregen om voor de opvang te zorgen. Voor de voortzetting van dit noodrecht is de instemming van de Kamer nodig.

Inzet noodrecht

Gewelddadige revoluties of grootschalige rampen. Daarvoor is staatsnoodrecht bedoeld, stelt Van der Plas (BBB). Het is volgens haar een buitenproportioneel middel voor de opvang van Oekraïense vluchtelingen. Ook de Raad van State bepleit terughoudendheid met noodrecht, betoogt Eerdmans (JA21). Hij is tegen een opvangverplichting voor gemeenten. Met het activeren van deze onnodige noodwet laat het kabinet zijn meest lelijke gezicht zien, meent Markuszower (PVV).

Een noodoplossing. Zo typeert Bikker (ChristenUnie) de wet. Was er echt geen route mogelijk zonder activering van deze noodwet?

Zonder noodrecht bepaalt elke gemeente zelf of er opvang wordt geboden, reageert de minister. Er is geen garantie dat alle gemeenten dat zullen doen. Zolang het COA de instroom niet aankan, moet er een juridische basis zijn om de opvangtaak bij gemeenten neer te leggen. Als de Kamer niet instemt met de verlenging, is er dus "een acuut probleem", concludeert Yeşilgöz.

Tijdelijke wet

De minister erkent dat de noodwet zo snel mogelijk beëindigd moet worden. Daarom belooft zij zo snel mogelijk na het zomerreces een tijdelijke wet bij de Tweede Kamer in te dienen. Dan wordt de noodwet direct beëindigd, zegt zij toe. Hoe gaat die tijdelijke wet eruitzien, vraagt Brekelmans (VVD). De wet regelt de verantwoordelijkheid van burgemeesters voor de opvang, maar ook praktische zaken zoals leefgeld, aldus Yeşilgöz.

Reguliere opvang

In de reguliere asielopvang heerst totale chaos, constateert Kröger (GroenLinks). Juist die mensen zouden onder deze noodwet moeten vallen, meent zij. Maar die knelpunten zijn een structureel probleem en vallen daarom juridisch niet onder noodrecht, reageert de minister.

Een vluchteling is een vluchteling, waar hij of zij ook vandaan komt, zegt Podt (D66). Zij wil een stabiele wettelijke grondslag voor de opvang, waarbij alle betrokkenen weten waar ze aan toe zijn. Slootweg (CDA) wil weten waarom er onderscheid is gemaakt tussen Oekraïense en andere vluchtelingen. Is het geen goed idee om de Huisvestingswet voor alle vluchtelingen te laten gelden? Volgens de minister staan Europese regels daaraan in de weg.

Bevoegdheden burgemeester

Hoe worden gemeenten tot opvang in staat gesteld? Er is een tekort aan personeel en bouwmaterialen, constateert Jasper van Dijk (SP). Het Rijk kijkt permanent mee naar knelpunten, zegt Yeşilgöz. Zo wordt ernaar gestreefd om binnen 72 uur uitsluitsel te geven over de dekking van de kosten als er een locatie is gevonden.

Van Haga (Groep Van Haga) vreest dat bedrijven worden weggejaagd doordat hun panden mogelijk worden gevorderd voor de opvang van Oekraïners. Op termijn behoren dwangmaatregelen bij deze noodwet wel degelijk tot de mogelijkheden, signaleert Stoffer (SGP). En wordt de Kamer geïnformeerd voordat de burgemeester dergelijke noodbevoegdheden zou krijgen, vraagt Brekelmans (VVD).

Yeşilgöz benadrukt dat op dit moment alleen de artikelen 2c en 4 van de noodwet zijn geactiveerd, en niet het onderdeel van de wet dat ziet op vordering van panden. Het vorderen van leegstaande gebouwen, bijvoorbeeld van bedrijven, kan een optie zijn, maar is op dit moment "niet noodzakelijk en niet proportioneel".

Van Meijeren (FVD) vreest dat burgers verplicht kunnen worden om voor vreemdelingen een ruimte beschikbaar te stellen en voor ze te koken. Yeşilgöz sluit uit dat ooit zolders van burgers zullen worden gevorderd voor vluchtelingen. Ongeveer 20.000 Oekraïners hebben wel onderdak gevonden bij Nederlanders, op vrijwillige basis. "Hier heb ik groot respect voor", aldus de minister.

De stemmingen over het wetsvoorstel en de ingediende moties zijn op 7 juli.

Zie ook: