Debat ontwikkeling koopkracht en stijgende energieprijzen

23 maart 2022, debat - De Kamer debatteert met de ministers Van Gennip (Sociale Zaken) en Kaag (Financiën) en staatssecretaris Van Rij (Financiën) over de koopkracht en de stijgende energieprijzen.

We merken de gevolgen van de oorlog in Oekraïne en de stijgende energieprijzen in de koopkracht, zeggen Van Gennip en Kaag. Daarom komt de regering voor 2022 met een pakket van 6,2 miljard om de koopkrachtdaling te dempen. Daarbij is gekozen voor maatregelen die snel en goed uitvoerbaar zijn en vooral de lagere inkomens helpen. Ook is het streven om het probleem bij de bron, de hoge energieprijzen, aan te pakken.

Koopkracht en compensatie

Waarom compenseert de regering niet iedereen tot modaal voor de gestegen energieprijzen? Van Dijck (PVV) betoogt dat de middeninkomens anders in grote problemen komen. En dat geldt ook voor AOW'ers, zegt Den Haan (Fractie Den Haan).

De gestegen energieprijzen zorgen ervoor dat we met z'n allen armer worden, benadrukken de ministers Van Gennip en Kaag. Daarom is het niet mogelijk om iedereen te compenseren voor de gestegen prijzen. Als de overheid dit wel zou doen, gaat dat ten koste van komende generaties. De compensatie die wel wordt gegeven, licht Kaag toe, wordt betaald uit de verwachte hogere gasopbrengsten voor de Staat.

Huishoudens met een inkomen tot 120% van het sociaal minimum komen in aanmerking voor een toeslag van 800 euro. Moeten we niet ook iets doen voor mensen die net iets meer verdienen? Onder anderen Van Weyenberg (D66) en Grinwis (ChristenUnie) suggereren dat. Ook Van Dijk (CDA) vraagt zich af of het vangnet wel breed genoeg is. Probeer het geld dat nu naar hogere inkomens gaat met de btw-verlaging op energie, om te buigen zodat het bij de lage middeninkomens terechtkomt, oppert Stoffer (SGP).

Als we iedereen tot 130% van het sociaal minimum de toeslag geven, zegt minister Van Gennip, is er veel meer geld nodig. En als we het bedrag afbouwen via een staffel, wordt de uitvoering erg ingewikkeld.

Er moet duidelijkheid zijn over welke huishoudens precies recht hebben op de toeslag, zegt Omtzigt, anders ontstaat er willekeur. Wordt er bijvoorbeeld gekeken naar het inkomen in 2020, 2021 of 2022?

De regering heeft gezegd dat de sterkste schouders de zwaarste lasten moeten dragen. Gebeurt dat ook met het aangekondigde pakket? Van Raan (PvdD) heeft daar zijn twijfels over en vraagt een betere onderbouwing.

Keuze maatregelen

De regering heeft naar veel verschillende maatregelen gekeken, zegt minister Van Gennip. Een aantal opties, zoals verlaging van de inkomstenbelasting en de energiebelasting, viel af omdat tarieven voor dit jaar al vastliggen. Staatssecretaris Van Rij wil nog wel bezien of tarieven van de energiebelasting met terugwerkende kracht verlaagd kunnen worden. Maar het budget is beperkt, dus dan is er minder geld voor andere maatregelen.

Waarom heeft het kabinet niet gekozen voor het bevriezen van de huren? Nijboer (PvdA) denkt dat dit een goede maatregel zou zijn om lagere en middeninkomens te helpen. Maar minister Van Gennip vindt dat verlaging van de btw op energie een gerichtere maatregel is.

Kan het minimumloon per 1 juli extra worden verhoogd om mensen met een laag inkomen te helpen? Klaver (GroenLinks) pleit hiervoor. Dit heeft complexe gevolgen, zegt minister Van Gennip, bijvoorbeeld voor de belastingen en de uitkeringen. Daarom is het moeilijk uitvoerbaar.

Waarom is er niet voor gekozen om de toeslagen en het kindgebonden budget te verhogen? Technisch kan dit, zegt staatssecretaris Van Rij, maar de uitvoering is ingewikkeld en dat brengt risico's met zich mee. De discussie hierover zou volgens hem gevoerd kunnen worden in het licht van de Voorjaarsnota.

Heinen (VVD) zou graag zien dat de onbelaste reiskostenvergoeding al per 1 juli omhooggaat. Dat is mogelijk, denkt staatssecretaris Van Rij, maar daarvoor moet dan wel een dekking worden gevonden.

Langere termijn

Hoe zorgen we ervoor dat de groep die te maken krijgt met energiearmoede beter wordt bereikt met maatregelen, vraagt Alkaya (SP). Minister Van Gennip wijst op onderzoek van TNO. Dit wil ze laten actualiseren. Van der Plas (BBB) vraagt om daarbij ook groepen mee te nemen die nog niet in de problemen zijn, maar dat wel dreigen te komen door de hoge energieprijzen.

Het structurele probleem is volgens Azarkan (DENK) dat de lasten voor burgers veel te hoog zijn. Van elke euro die ze verdienen, moeten ze 40 cent betalen aan premies en inkomstenbelasting, en vervolgens ook nog belasting en accijnzen over al datgene wat ze kopen. Daarnaast hebben ze huren die niet te betalen zijn.

De Kamer debatteerde eerder op 22 maart over de koopkracht en de energieprijzen. Het debat gaat op een later moment, nadat de regering een aantal vragen schriftelijk heeft beantwoord, verder met de tweede termijn van de Kamer.

Zie ook: