Begroting Justitie en Veiligheid afgerond

8 februari 2024, begroting - De Kamer debatteert met de ministers Yesilgöz (Justitie en Veiligheid) en Weerwind (Rechtsbescherming) en staatssecretaris Van der Burg (Asiel en Migratie) over de begroting van hun ministerie voor 2024.

Wat kunnen we doen om de strafrechtketen beter te organiseren? Hoe kan de georganiseerde criminaliteit worden bestreden? Is de democratische rechtsstaat op orde? Deze en andere vragen komen aan de orde in het tweede deel van het debat over de begroting van het ministerie van Justitie en Veiligheid.

Strafrechtketen

Helder (BBB) en Mutluer (GroenLinks-PvdA) vinden dat de ministers meer de regie moeten pakken om de problemen in de strafrechtketen aan te pakken. En dat betekent niet alleen meer met elkaar vergaderen, zo benadrukken ze.

Yesilgöz begrijpt de aansporing om problemen snel op te lossen en doorlooptijden te verkorten. Maar vergaderingen hebben in haar ogen wel degelijk zin. Niet alleen omdat de ministers ketenpartijen zo kunnen aanspreken, maar ook omdat men elkaar direct aanspreekt en zaken beter afstemt.

Heeft een officier van justitie nog wel ruimte om zelf de hoogte van een strafeis vast te stellen? Faber (PVV) wijst op de OM-richtlijnen over strafeisen. Die zijn ervoor bedoeld om te zorgen dat in gelijke gevallen hetzelfde wordt gehandeld, zegt Yesilgöz. Maar strafrecht blijft volgens haar altijd maatwerk.

Uitermark (NSC) is positief over het toepassen van mediation in het strafrecht. Zij zou daarom graag zien dat de beroepsgroep van mediators op korte termijn een positie krijgt in de justitiële keten.

Politie

Golven in onze samenleving spoelen vaak als eerste aan bij de politie, zegt Yesilgöz. Van de politie wordt steeds meer verwacht. Daarom is het belangrijk dat voldoende nieuwe mensen worden opgeleid, ook om uitstroom door de vergrijzing op te vangen.

Een manier om meer mensen binnen te halen is het opheffen van het verbod op het dragen van religieuze symbolen, denkt El Abassi (DENK). Dit komt bovendien tegemoet aan het standpunt van het College voor de Rechten van de Mens.

Doordat wijkagenten steeds vaker moeten bijspringen, onder andere bij demonstraties, komen ze onvoldoende aan hun eigenlijke werk toe. Van Dijk (SGP) betreurt dit en wil dat voldaan wordt aan de norm dat ze 80% van hun tijd aan de wijk besteden. Eerdmans (JA21) stelt dat de acties van Extinction Rebellion onevenredig veel politie-inzet vragen. Daarom oppert hij om XR de ANBI-status te ontnemen.

Georganiseerde misdaad

We zijn wereldwijd nummer één in drugshandel, beklemtoont Yesilgöz. Onze manier van leven staat op het spel, en daarom moeten we blijven strijden tegen criminelen die de rechtsstaat ondermijnen.

Het is een naïeve gedachte dat het legaliseren van harddrugs een oplossing is voor het probleem, zegt Boswijk (CDA). Hij pleit voor een publiekscampagne die duidelijk maakt dat drugsgebruik het verdienmodel van criminelen in stand houdt en leidt tot doden. Yesilgöz heeft bedenkingen bij zo'n brede campagne, omdat die ertoe kan leiden dat drugsgebruik meer genormaliseerd wordt.

Zitten we op het goede pad met de strijd tegen drugs? Sneller (D66) oppert dat meer gekeken zou moeten worden naar internationaal reguleren. Er is een reden dat we harddrugs hebben verboden, reageert Yesilgöz: de grote gezondheidseffecten. Zij wil de beschikbare capaciteit blijven richten op bestrijding van de drugscriminaliteit.

Michon (VVD) vraagt aandacht voor de Nationale Samenwerking tegen Ondermijnende Criminaliteit (NSOC). Hoe effectief is dit samenwerkingsverband, waar 50 miljoen mee is gemoeid? De evaluatie gaat binnenkort naar de Kamer, belooft Yesilgöz.

Weerwind is bezig met een wijziging van de Penitentiaire beginselenwet die het toezicht op zware criminelen in detentie moet versterken. Ellian (VVD) is daar positief over, maar heeft wel twijfels over de nieuwe Afdeling Intensief Toezicht in Sittard met zeventien plekken. Kun je daar wel de noodzakelijke maatregelen nemen?

Democratische rechtsstaat

Het is belangrijk dat burgers vertrouwen hebben in de overheid en de rechtsstaat, benadrukt Weerwind. De rechtsstaat is namelijk niet links of recht, maar gaat ons allen aan. Lahlah (GroenLinks-PvdA) is het daarmee eens en wil daarom dat er in het volgende kabinet een minister van Rechtsbescherming komt met eigen zeggenschap over structurele begrotingsmiddelen.

Komt de sociale advocatuur onder druk te staan door het niet verhogen van de tarieven? Aardema (PVV) vraagt daar aandacht voor. Weerwind wijst op de maatregelen die hij heeft genomen. Zo is er een commissie opgericht die gaat adviseren over de vergoedingen.

Van Vroonhoven (NSC) pleit voor een betere samenwerking tussen gemeentelijke instanties en sociale advocatuur. Een contactpersoon bij gemeenten kan daarbij helpen. Sommige gemeenten zijn daar al mee bezig, antwoordt Weerwind.

Gerechtstolken en vertalers zijn belangrijk voor de rechtsstaat, vindt Van Nispen (SP), en daarom is het onterecht dat zij er fors op achteruitgaan door het nieuwe systeem van vergoedingen. Maar Yesilgöz is daar niet van overtuigd en wil afwachten wat er uit de monitoring komt.

Mensenhandel

Er moet meer geld naar de aanpak Samen tegen Mensenhandel, zegt Bikker (ChristenUnie). Van der Burg is blij met de 2 miljoen die zij wil vrijmaken, maar de staatssecretaris kan zich niet vinden in de voorgestelde dekking.

Het debat over de begroting begon op 7 februari met de inbreng van de woordvoerders. De Kamer stemt op 13 februari over de bij het debat ingediende moties. Over de begroting wordt op 15 februari gestemd.

Zie ook:

Het overzicht van de laatste debatten in het kort.
De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
Kijk debatten terug via Debat Direct.