Aanpassing leeftijdsgrens bij pleegzorg en regels uithuisplaatsing bij gesloten jeugdhulp

7 september 2022, wetsvoorstel – De Kamer debatteert met staatssecretaris Van Ooijen (Welzijn) over de leeftijdsgrens bij pleegzorg en de regels voor uithuisplaatsing bij gesloten jeugdhulp.

Om kinderen die jeugdhulp nodig hebben adequaat te helpen, stelt het kabinet voor de regels op twee punten te wijzigen. Het voorstel is om de pleegzorg standaard te laten doorlopen tot 21 jaar in plaats van tot 18 jaar als de jongere dat zelf wil. Daarnaast wil het kabinet het proces bij een uithuisplaatsing versnellen door een gemeentelijk besluit hierover te schrappen.

Pleegzorg en gezinshuizen

Met gemeenten is al een paar jaar afgesproken om pleegzorg voor jongeren tot 21 jaar te financieren. Die afspraak krijgt nu een wettelijke basis, maar sommige woordvoerders willen nog een stap verder gaan. Westerveld (GroenLinks) wil de leeftijdsgrens voor álle vormen van jeugdzorg bepalen op 21 jaar. Maeijer (PVV) pleit ervoor om niet alleen voor pleegzorg, maar ook voor gezinshuizen een garantie van financiering tot 21 jaar in de wet vast te leggen.

Waarom is er alleen voor pleegzorg gekozen? Voor andere vormen van jeugdzorg zijn ook alternatieven beschikbaar in de reguliere ggz voor volwassenen, reageert Van Ooijen. Alleen voor pleegzorg is dit niet aan de orde. Gezinshuizen zijn minder makkelijk juridisch af te bakenen dan pleegzorg. Daarom zijn daarvoor alleen bestuurlijke afspraken met gemeenten gemaakt, aldus de staatssecretaris.

Kunnen we dan de definitie van een gezinshuis niet gewoon helder omschrijven en die vervolgens wettelijk verankeren, vraagt Raemakers (D66). Van Ooijen waarschuwt dat daardoor ook gezinshuizen uitgesloten kunnen worden die nu wel financiering krijgen door de bestaande afspraken met gemeenten. Hij zegt niettemin een evaluatie van die bestuurlijke afspraken toe, waarbij ook gekeken wordt of een wettelijke verankering nodig is.

Gevolgen leeftijdsgrenzen

Jongeren kunnen nu in speciale gevallen tot 23 jaar van jeugdhulp gebruikmaken, constateert Mohandis (PvdA). Hoe voorkomen we dat die regeling verschillend wordt geïnterpreteerd door gemeenten? In plaats van een leeftijdsgrens wil hij jeugdhulp op basis van randvoorwaarden: heeft de jongere een woning, werk of een opleiding, voldoende support van volwassenen, hulp bij geldzaken en een sociaal netwerk?

Sommige jongeren die recht hebben op pleegzorg komen na hun 18de jaar plotseling op een wachtlijst van een ggz-instelling terecht, zegt Ceder (ChristenUnie). Hoe is dat te voorkomen? De staatssecretaris zegt toe dat hij met voorstellen komt om die overgang te versoepelen.

Uithuisplaatsing

Bij een uithuisplaatsing is een beschikking van het college van burgemeester en wethouders verplicht. Het kabinet wil die verplichting schrappen omdat die voor onduidelijkheid, extra administratieve lasten en tijdverlies zou zorgen.

Waarom vindt de staatssecretaris het verantwoord om nog minder gedegen om te gaan met de uithuisplaatsing van kinderen, vraagt Van Haga (Groep Van Haga) zich af. Hij wijst erop dat de rechtspositie van kinderen en ouders bij uithuisplaatsing nu al "ronduit zwak" is. Volgens Van den Hil (VVD) zijn sommige betrokkenen positief over het schrappen van het besluit, maar zijn er ook zorgen over het mogelijk verdwijnen van bepaalde waarborgen voor jongeren en ouders.

Uiteindelijk beslist de kinderrechter over een uithuisplaatsing, benadrukt Van Ooijen. De beslissing van de gemeente is alleen een administratieve afhandeling van het kunnen betalen van de gevraagde zorg. Er is volgens hem geen reden om hierin een extra waarborg te zien. De staatssecretaris hoopt met zijn ingreep het proces van de afhandeling te versnellen.

Onderzoek

De overheid schiet ernstig tekort bij de bescherming van de meest kwetsbare kinderen, stellen onderzoekers van de Universiteit Leiden in een rapport. Uit een eerder inspectierapport bleek bovendien dat bij geen van de onderzochte uithuisplaatsingen de feitenrelazen op orde waren. Omtzigt wil daarom dat ouders en kinderen bij een dreigende uithuisplaatsing altijd een advocaat krijgen. De staatssecretaris komt hier binnen twee weken op terug.

Van Ooijen erkent dat het stelsel onder zware druk staat. Tegelijkertijd wordt er "met man en macht" gewerkt om het zogeheten toekomstscenario voor de jeugdzorg te versnellen. Vóór Prinsjesdag wil hij de eerste schetsen daarvan delen met de Kamer.

De stemmingen over het wetsvoorstel en de tijdens het debat ingediende moties zijn op 13 september.

Zie ook: