Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van der Laan over het bericht 'NVDI en STAP: samenstelling Alcoholtafel van het Nationaal Preventieakkoord leidt niet tot het gewenste resultaat'

Antwoord van Staatssecretaris Van Ooijen (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen
21 oktober 2022).

Vraag 1

Kunt u nogmaals de doelen van het Nationaal Preventieakkoord onderschrijven en aangeven
dat u er alles aan doet om deze te behalen?1

Antwoord 1

Ik onderschrijf de doelen van het Nationaal Preventieakkoord (hierna: NPA) en blijf
mij inzetten om de schadelijke gevolgen van alcoholgebruik te voorkomen en te beperken.
Voor het eind van het jaar deel ik met uw Kamer mijn aanpak om bij te dragen aan de
NPA doelen.

Vraag 2

Bent u eens dat het cruciaal is dat de Nederlandse Vereniging voor Drank- en Horecawet
Inspecteurs (NVDI) en STAP een plek hebben aan de alcoholtafel van het Nationaal Preventieakkoord?

Antwoord 2

Ik waardeer de inzet van alle maatschappelijke organisaties die het NPA ondertekend
hebben en daarbij acties hebben geformuleerd om zich in te zetten om problematisch
alcoholgebruik terug te dringen en voorkomen. NVDI en STAP hebben aangegeven niet
meer aan de overlegtafel in zijn huidige vorm te willen deelnemen.

Vraag 3

Heeft u begrip voor het wantrouwen van de NVDI en STAP in het vraagstuk of de doelstellingen
van Nationaal Preventieakkoord wel worden behaald?

Antwoord 3

Het wantrouwen van NVDI en STAP sluit aan op de bevindingen in het afrondend verslag
van KWINK groep2 dat veel gezondheidspartijen naar eigen zeggen niet langer aan zichzelf of hun achterban
kunnen verantwoorden dat zij deelnemen aan een tafel waar geen/te weinig resultaat
geboekt wordt. Zij voelen zich hierin gesterkt door adviezen van de Wereldgezondheidsorganisatie,
waarin gesteld wordt dat alcoholbeleid moet worden ontwikkeld, geïmplementeerd en
geëvalueerd op basis van volksgezondheidsdoelstellingen en het best beschikbaar bewijs,
en beschermd moeten worden tegen inmenging van commerciële belangen. Hier heb ik begrip
voor.

Vraag 4

Acht u de samenstelling van de alcoholtafel nog steeds passend, gezien er tegengestelde
belangen lijken te zijn?

Antwoord 4

Ik acht de overlegtafel niet meer passend voor de uitdagingen waar we voor staan.
In mijn brief van 12 oktober 2022 heb ik laten weten dat is gebleken dat de standpunten
aan de tafel onoverbrugbaar zijn3. De tafel leidt niet tot nieuwe effectieve maatregelen waarmee we de doelstellingen
uit het NPA dichterbij brengen en daarom heb ik de tafel Problematisch Alcoholgebruik
beëindigd, maar blijf ik samenwerken met alle partijen die zich inzetten voor de doelstellingen
uit het NPA.

Vraag 5

Kunt u een reflectie geven op de vordering die tot nu toe is gemaakt aan de alcoholtafel?

Antwoord 5

In 2018 heeft een groot aantal maatschappelijke organisaties het NPA over problematisch
alcoholgebruik ondertekend en afspraken gemaakt om te zorgen dat in 2040 het alcoholgebruik
onder jongeren, zwangeren, zware en overmatige drinkers drastisch is verminderd en
om te zorgen dat het grootste deel van de Nederlanders de belangrijke (gezondheids)effecten
van alcohol kent.

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) heeft eerder geconcludeerd4 dat het huidige pakket aan maatregelen voor problematisch alcoholgebruik onvoldoende
is om de ambities te realiseren. De jaarlijkse voortgangsrapportages van het RIVM5over de uitvoering van doelen en acties en recente cijfers over het middelengebruik
onder jongeren en het naleven van de leeftijdsgrens op alcohol6 bevestigen dit. Het RIVM heeft in 2021 in kaart gebracht welke aanvullende maatregelen
ingezet kunnen worden om de doelen wel te behalen. Ik heb daarna de nadrukkelijke
oproep aan partijen gedaan om zich maximaal in te spannen en als tafel gezamenlijk
met een plan met acties te komen om de doelen dichterbij brengen. In mijn brief van
12 oktober jl. heb ik beschreven welk proces ik verder gevolgd heb. Mijn conclusie
is dat de tafel niet leidt tot nieuwe effectieve maatregelen waarmee we de doelstellingen
uit het NPA dichterbij brengen en dat ik daarom de tafel problematisch alcoholgebruik
heb beëindigd, maar blijf samenwerken met partijen die zich blijven inzetten voor
de ambities uit het NPA.

Vraag 6

Hoe reflecteert u op de te verwachten effectiviteit van de maatregelen die zijn overeengekomen
aan de verschillende tafels van het Nationaal Preventieakkoord, in het licht van de
aanwezige actoren bij meer specifiek de alcoholtafel versus de tabakstafel?

Antwoord 6

Met het NPA hebben meer dan 70 partijen de handen ineen geslagen en afspraken gemaakt
om de gezondheid van alle Nederlanders te verbeteren. Er is een brede beweging in
de samenleving gang gezet. Voor het thema problematisch sloten naast onder andere
gezondheidsorganisaties, zorgaanbieders, verzekeraars, gemeenten, onderwijsorganisaties
en sportbonden ook alcoholproducenten en -verstrekkers aan. Hierdoor ontstond er een
breed maatschappelijk draagvlak voor het thema, dit was een meerwaarde voor de uitvoering
van het akkoord.

Uit de «Quickscan mogelijke impact Nationaal Preventieakkoord» van het RIVM uit 2018
bleek al dat het huidige pakket aan maatregelen voor problematisch alcoholgebruik
onvoldoende is om de ambities te realiseren. Voor roken toonde de Quickscan aan dat
met de voorgenomen acties en doelstellingen het percentage rokers in 2040 inderdaad
in de buurt laat komen van de ambitie. Dit geldt voor roken echter niet op de ambities
voor zwangere vrouwen en jongeren (nul procent in 2040). Gelet op de prevalentiecijfers
en de ernst van de problematiek die roken en alcohol veroorzaken ben ik van mening
dat extra stappen genomen moeten worden.

Ik blijf mij inzetten om de schadelijke gevolgen van alcoholgebruik te voorkomen en
te beperken en de doelen van het NPA te halen. Daarnaast verwacht ik van partijen
dat ook zij extra stappen zetten om de doelen dichterbij te brengen. Voor het eind
van het jaar deel ik mijn inzet waarmee ik ga bijdragen aan de NPA doelen op alcohol
met uw Kamer.

Vraag 7

Bent u van mening dat de overheid genoeg maatregelen genomen heeft om in voldoende
mate problematisch alcoholgebruik terug te dringen? Of ben u, reflecterend op afgelopen
tijd en het genoemde bericht, van mening dat er toch nog extra stappen hadden moeten
worden genomen?

Antwoord 7

Zie antwoord vraag 6.

Vraag 8

Bent u bereid om, indien er extra stappen nodig zijn om de doelen van het Nationaal
Preventieakkoord te halen, deze alsnog te nemen?

Antwoord 8

Zie antwoord vraag 6.

Vraag 9

Bent u van mening dat de te nemen maatregelen om de doelen uit het Nationaal Preventieakkoord
te behalen primair gestaafd moeten zijn op wetenschap, zoals bijvoorbeeld de door
de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) aanbevolen kosteneffectieve beleidsmaatregelen
om alcoholschade te beperken?

Antwoord 9

Ja, ik ben het ermee eens dat te nemen maatregelen om de doelen uit het NPA te behalen
gestaafd moeten zijn op wetenschap, zoals bijvoorbeeld de door de Wereldgezondheidsorganisatie
(WHO) aanbevolen kosteneffectieve beleidsmaatregelen om alcoholschade te beperken.
In het NPA is afgesproken dat maatregelen evidence-based moeten zijn en dus uiteindelijk
aanwijsbare positieve gezondheidseffecten hebben.