Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Slootweg en Nijboer over “de uitzending van Radar over ANW-hiaatverzekeringen”

Antwoord van Minister Koolmees (Sociale Zaken en Werkgelegenheid), mede namens de
Minister van Financiën (ontvangen 25 november 2019). Zie ook Aanhangsel Handelingen,
vergaderjaar 2019–2020, nr. 206.

Vraag 1

Bent u bekend met de uitzending van Radar over Algemene nabestaandenwet (ANW)-hiaatverzekeringen
van 9 september 2019?

Antwoord 1

Ja, ik ben bekend met deze uitzending.

Vraag 2

Klopt het dat ABN AMRO Levensverzekering hun uitkeringen op grond van de ANW-hiaatverzekering
stoppen op het moment dat de begunstigde (de partner van de deelnemer) 65 jaar wordt,
ondanks dat in de voorwaarden staat dat zij uitkeren tot de Algemene Ouderdomswet
(AOW)-leeftijd of 67 levensjaren? Is dit ook bij andere producten gebeurd dan onderhavige
verzekering voor (oud-)medewerkers?

Antwoord 2

Ik ben niet bekend met kenmerken en bepalingen van individuele pensioenregelingen
en heb er derhalve ook geen zicht op of genoemde situatie zich al dan niet heeft voorgedaan
bij andere pensioenuitvoerders.

Vraag 3

Wat vindt u van de handelwijze van ABN AMRO Levensverzekering om deze ANW-hiaatuitkering
te stoppen ondanks dat in hun polisvoorwaarden de eindleeftijd gekoppeld is aan de
AOW-leeftijd en niet aan de leeftijd van 65 jaar?

Antwoord 3

Ik ben van mening dat alle uitvoerders van pensioenregelingen zich dienen te houden
aan de geldende bepalingen. Uit de uitzending van Radar heb ik begrepen dat de betreffende
mevrouw haar rechtsbijstandverzekering heeft ingeroepen. Dit heeft ertoe geleid dat
ABN AMRO Levensverzekering heeft erkend dat deze mevrouw niet correct is voorgelicht
en ABN AMRO Levensverzekeringen dit heeft hersteld. Daarnaast heeft ABN AMRO Levensverzekering
onderzocht of er vergelijkbare gevallen waren en ook daar de problemen opgelost.

Vraag 4

Hoeveel ANW-hiaatverzekeringen zijn er in Nederland afgesloten?

Antwoord 4

Ik heb deze vraag uitgezet bij het Verbond van Verzekeraars. Er blijken hierover sectorbreed
niet voldoende exacte gegevens beschikbaar.

Vraag 5

Bij hoeveel ANW-hiaatverzekeringen is de eindleeftijd gekoppeld aan de ingangsdatum
van de AOW-leeftijd?

Antwoord 5

Zie antwoord op vraag 4.

Vraag 6

Bij hoeveel ANW-hiaatverzekeringen is de eindleeftijd gekoppeld aan de ingangsdatum
van 65 jaar of anderszins een eerdere datum dan de huidige AOW-leeftijd?

Antwoord 6

Zie antwoord op vraag 4.

Vraag 7

Deelt u de mening dat het tot de zorgplicht van een uitvoerder van de ANW-hiaatverzekering
behoort om de deelnemer in te lichten dat de uitkering eerder afloopt dan de AOW-ingangsdatum?

Antwoord 7

Met het oog op het belang van de deelnemer of begunstigde verwacht ik dat uitvoerders
van een Anw-hiaatverzekering informatie geven over een kortere looptijd van de uitkering
dan zij mochten verwachten bij het aangaan van de dekking. Pensioenuitvoerders dienen
de deelnemer op correcte wijze te informeren bij aanvang van de deelneming aan de
pensioenregeling via de Pensioen 1-2-3 en doorlopend door middel van een jaarlijks
UPO en via mijnpensioenoverzicht.nl.

Vraag 8

Deelt u ook de mening dat wanneer de deelnemer en de partner niet zijn geïnformeerd
dat de ANW-hiaatverzekering eerder stopt dan de AOW-leeftijd, bijvoorbeeld omdat deze
is gestegen, de uitkering gewoon door zou moeten lopen tot de AOW-ingangsdatum?

Antwoord 8

Ik vind dat voorop moet staan dat deelnemers of partners krijgen waarop zij volgens
de bepalingen in hun pensioenregelingen recht hebben. Waarop een begunstigde recht
heeft, behoort duidelijk in de bepalingen van de betreffende pensioenregeling te staan,
en daarvan afgeleid in de Pensioen 1-2-3, op het UPO dan wel op mijnpensioenoverzicht.nl.
Het kan voorkomen dat de einddatum van de uitkering afhankelijk is gemaakt van een
bepaalde gebeurtenis, zoals het bereiken van een bepaalde leeftijd of de wettelijke
AOW-leeftijd. De duur van de uitkering is dan weliswaar nog onzeker, maar wel bepaald.
De uitvoerder moet die bepalingen naleven naar de letter en naar de geest van die
bepalingen. De informatie over deze dekking moet telkens correct zijn.

Vraag 9

Wat vindt u ervan dat mensen die worden geconfronteerd met het verlies van hun echtgeno(o)t(e)
en zich verzekerden tegen financiële problemen, op een zo kwetsbaar moment in hun
leven geconfronteerd worden met onjuist handelende verzekeraars? Bent u bereid in
kaart te (laten) brengen op welke schaal dit gebeurt en op te roepen dit probleem
op te lossen?

Antwoord 9

Een Anw-hiaatverzekering heeft als doel geld uit te keren dat de partner doorgaans
goed kan gebruiken. Ik vind het uitermate vervelend wanneer mensen, die in een kwetsbare
situatie verkeren zoals beschreven in de vraag, te maken krijgen met dergelijke zaken.
Dat een begunstigde zich verrast voelt doordat deze bijvoorbeeld minder lang geld
krijgt dan gedacht, vind ik onwenselijk.

Ik ga ervan uit dat uitvoerders het uiterste doen om hun klanten van dienst te zijn.
Uit de reactie van ABN AMRO Levensverzekering maak ik op dat zij de gang van zaken
betreurt en inmiddels passende actie heeft ondernomen. Ik zie in het algemeen graag
dat pensioenuitvoerders geschillen snel en laagdrempelig oplossen en voorkomen dat
begunstigden hun recht moeten zien te halen.

Ik roep uitvoerders, voor zover van toepassing, hierbij op na te gaan of de deelnemers
en begunstigden van hun Anw-hiaatverzekeringen kunnen weten en begrijpen hoe lang
hun uitkering loopt of zal lopen en om zo nodig daar nogmaals op te wijzen. Mocht
er sprake van zijn dat uitvoerders structureel problemen veroorzaken, dan kunnen DNB
en/of de AFM een onderzoek hiernaar beginnen en passend op te treden.

Vraag 10

Op welke wijze kunt u uitvoerders van ANW-hiaatverzekeringen verplichten om hun toezeggingen
na te komen wanneer de polisvoorwaarden aangeven dat de ANW-hiaatuitkering gekoppeld
is aan de ingangsdatum van de AOW-leeftijd en ze toch eerder stoppen met uitkeren?
Bent u bekend met andere gevallen dan ABN AMRO levensverzekering van uitvoerders die
hun verplichtingen niet nakomen?

Antwoord 10

Pensioenuitvoerders zijn reeds op grond van de wet verplicht zich te houden aan de
correcte uitvoering van de betreffende pensioenregeling en daar wordt door DNB en
de AFM toezicht op gehouden. Deze toezichthouders werken risicogericht en besluiten
onafhankelijk over inzet van hun toezichtmiddelen. Dat doen zij op basis van informatie
die zij hebben of mogen opvragen bij individuele pensioenuitvoerders, zo nodig met
een beroep op wettelijke bevoegdheden. Indien hen signalen bereiken die duiden op
structurele problemen met de uitvoering van Anw-hiaatverzekeringen zullen zij passende
actie ondernemen.

Vraag 11

Bij welke instantie kunnen partners van deelnemers zich melden wanneer een uitvoeder
van een ANW-hiaatverzekering de uitkering stopt voordat de begunstigde de AOW-leeftijd
heeft bereikt?

Antwoord 11

Laat ik vooropstellen dat ik vind dat een uitvoerder escalatie van een geschil moet
zien te voorkomen. Ook moet een uitvoerder de deelnemer of, de begunstigde, niet onnodig
op kosten jagen om zijn of haar recht te krijgen. Indien een deelnemer of begunstigde
een klacht heeft, dan kan deze terecht bij de interne klachtenprocedure van de betreffende
pensioenuitvoerder. Hierin kan de uitvoerder het geschil snel en laagdrempelig oplossen.
Als de deelnemer of begunstigde deze procedure heeft doorlopen, kan hij of zij naar
een alternatieve geschillenbeslechter, zoals het Kifid of de Ombudsman Pensioenen.
De getroffene kan altijd de rechter vragen uitspraak te doen, tenzij de alternatieve
geschillenbeslechter al een bindende uitspraak heeft gedaan.

Vraag 12

Deelt u de mening dat het Uniform Pensioenoverzicht (UPO) de juiste informatie moet
verstrekken wanneer het gaat om de duur en hoogte van pensioenen?

Antwoord 12

Ja, die deel ik, althans voor zover het gaat om ouderdoms-, nabestaanden- en arbeidsongeschiktheidspensioen.
Ik teken daarbij wel aan dat het UPO een momentopname geeft, terwijl inmiddels mijnpensioenoverzicht.nl
actuelere informatie geeft, die ook nog eens interactief is: de deelnemer kan nl.
zien wat effecten zijn van keuzes.

Vraag 13

Klopt het dat momenteel veel UPO’s niet de juiste informatie geven aan deelnemers
en hun eventuele partners, doordat men niet in staat is om de gestegen AOW-leeftijd
te verwerken?

Antwoord 13

Ik beschik niet over deze nalevingsinformatie en heb thans ook geen signalen dat veel
UPO’s onjuiste informatie zouden geven, als gevolg van het niet kunnen verwerken van
de gestegen AOW-leeftijd. In algemene zin is het zo dat pensioenuitvoerders op het
jaarlijkse UPO de stand geven van het opgebouwde, aanvullende pensioen, uitgaande
van de pensioenregeling. Die stand moet uiteraard correct zijn. Op de naleving van
deze norm houdt de AFM toezicht.

Vraag 14

Klopt het bovendien dat Mijn Pensioenoverzicht bij veel deelnemers met een ANW-hiaatverzekering
of andere aanvullende pensioenproducten niet de juiste informatie kan weergeven omdat
men de stijging van de AOW-leeftijd niet kan verwerken?

Antwoord 14

Ik beschik niet over deze nalevingsinformatie en heb ook hierover geen signalen. Mijnpensioenoverzicht.nl
geeft data door die het pensioenregister ontvangt. Mijnpensioenoverzicht toont niet
(standaard) pensioengerelateerde aanvullende verzekeringsproducten, zoals een Anw-hiaatverzekering.
De data in het pensioenregister komen van uitvoerders van de pensioenregeling, waaraan
de deelnemer deelneemt, en van de Sociale Verzekeringsbank, die de AOW uitvoert. Deze
zijn verplicht correcte data door te geven aan mijnpensioenoverzicht.nl. Iemand die
meent dat de data op mijnpensioenoverzicht niet zouden kloppen kan een melding daarvan doen aan de betreffende uitvoerder
en de AFM.

Vraag 15

Wanneer functioneert Mijn Pensioenoverzicht en het UPO weer zo dat de effecten van
de verhoging van de AOW-leeftijd op een juiste wijze voor deelnemers en hun partners
worden weergegeven?

Antwoord 15

De Sociale Verzekeringsbank (SVB) toont de AOW-gerechtigde leeftijd en het AOW-bedrag.
Dat doet zij zoals voorgeschreven op grond van de geldende wetgeving. Ook deze gegevens
moeten volgens de wet «correct» zijn. De AFM houdt toezicht op de naleving van deze
norm. Ik heb geen signalen dat er sprake van is dat mijnpensioenoverzicht.nl de AOW-leeftijd
niet juist weergeeft. De SVB hoeft dus niet de effecten te tonen van een mogelijke
verhoging van de AOW-leeftijd. Die effecten toont zij pas nadat AOW-leeftijd is verhoogd.
Overigens is op mijnpensioenoverzicht.nl wel een tool beschikbaar om te berekenen
wat de vermoedelijke AOW-leeftijd zal worden van de deelnemer die inlogt.

Vraag 16

Kan een onjuiste UPO veroorzaken dat belastingaangiftes niet overeenkomen met gegevens
reeds bekend bij de Belastingdienst, waardoor mensen mogelijk in problemen komen bij
het doen van aangifte? Zo ja, hoe kunnen eventuele negatieve gevolgen voor betrokkenen
worden voorkomen?

Antwoord 16

Ik kan niet uitsluiten dat hiervan sprake is. De Belastingdienst wint de gegevens
uit het Uniforme Pensioenoverzicht niet in ten behoeve van het fiscale proces. Pas
op het moment dat pensioenen tot uitkering komen betrekt de Belastingdienst deze in
de heffing en ontvangt zij deze. Is de deelnemer namelijk pensioengerechtigde geworden,
dan ontvangt deze een uitkeringsspecificatie, met relevante fiscale gegevens, waarop
de Belastingdienst zich wel direct baseert.

Wel is het zo dat de belastingplichtige de op het overzicht vermelde factor A (de
pensioenaangroei over een bepaald jaar) gebruikt om te berekenen hoeveel lijfrentepremie
iemand mag aftrekken. Een foute vermelding van deze factor op het UPO kan dus leiden
tot een foute aangifte, indien de belastingplichtige uitging van een foute factor
en de aangifte daarop heeft gebaseerd.

De Belastingdienst biedt op zijn website een rekentool waarmee de belastingplichtige
de aftrekruimte ook zonder deze factor A kan berekenen op basis van de overige informatie,
die dan wel correct moet zijn. Als de belastingplichtige er dus van op de hoogte zou
zijn dat zijn UPO niet klopt dan wel twijfelt aan de juistheid daarvan kan hij een
foute aangifte voorkomen door gebruik te maken van die tool.

Vraag 17

Bent u bereid de Autoriteit Financiële Markten (AFM) te verzoeken onderzoek te doen
naar de uitvoering van ANW-hiaatverzekeringen en indien nodig handhavend op te treden
om te voorkomen dat meer mensen slachtoffer worden van slechte naleving van polisvoorwaarden
door uitvoerders, waardoor betrokken enkele maanden tot zelfs jaren inkomen missen?

Antwoord 17

AFM besluit als toezichthouder onafhankelijk over de uitoefening van de onderzoeksbevoegdheden
en handhavende bevoegdheden. Zoals aangegeven bij antwoord 9 zal de toezichthouder
passende actie ondernemen indien hen signalen bereiken die duiden op structurele problemen
met de uitvoering van Anw-hiaatverzekeringen. Volledigheidshalve wil ik hieraan toevoegen
dat het hier de naleving van polisvoorwaarden betreft. Een consument kan een geschil
hierover met een verzekeraar voorleggen aan de betreffende alternatieve geschillenbeslechter.