Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Veldman over het bericht dat de Europese staalfusie Tata Steel en Thyssen-Krupp niet doorgaat

Antwoord van Staatssecretaris Keijzer (Economische Zaken en Klimaat), mede namens
de Minister van Economische Zaken en Klimaat (ontvangen 18 juni 2019).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht dat de Europese staalfusie Tata Steel en Thyssen-Krupp
niet doorgaat?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Kunt u inzicht geven waarom de Europese Commissie de fusie naar verluidt niet goed
zou keuren, gezien de bedrijven dit als reden noemen om de fusie niet door te laten
gaan?

Antwoord 2

De Europese Commissie beoordeelt fusies die de Europese omzetdrempels overschrijden.
Bij het beoordelen van een fusie gaat de Europese Commissie na of een concentratie,
in dit geval een fusie, de concurrentie op de interne markt significant zou belemmeren.
Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn wanneer de fusie een machtspositie creëert of
versterkt. Het toetsingskader van de Commissie staat omschreven in richtsnoeren. Als
onderdeel van de toetsing vergelijkt de Commissie de bestaande mededingingssituatie
op de markt met de mededingingssituatie die zou ontstaan na de fusie. Uiteindelijk
geeft de Commissie een beschikking waarin de fusie al dan niet wordt goedgekeurd.
Partijen kunnen zelf voorwaarden voorstellen aan de Commissie die er voor zorgen dat
er ook na de fusie voldoende concurrentie overblijft op de markt, de zogenaamde remedies.
De Commissie kan, als de voorgestelde remedies naar verwachting voldoende effect hebben,
deze als voorwaarden verbinden aan de fusie. Een voorbeeld van zo’n voorwaarde, is
dat een van de bedrijven een bepaald bedrijfsonderdeel afstoot.

In de onderhavige procedure is het uiteindelijk niet tot een beschikking gekomen.
De gesprekken tussen de Commissie en partijen zijn vertrouwelijk, maar op basis van
wat door partijen hierover naar buiten is gebracht, valt af te leiden dat de Commissie
in de gesprekken met het Indiase Tata Steel had aangegeven te verwachten dat het fusiebedrijf
op sommige onderdelen te groot zou worden. Om de bezwaren van de Commissie weg te
nemen, hebben partijen remedies aangedragen. Over de overwegingen van partijen om
de fusie uiteindelijk af te blazen, is in de media gespeculeerd.

Vraag 3

Kunt u toelichten welke voordelen een fusie tussen Tata Steel en Thyssen-Krupp op
lange termijn op zou leveren, zoals gesteld door FNV? Waarom is er uiteindelijk toch
een negatief advies gegeven?

Antwoord 3

De staalindustrie in Europa, en in zekere zin ook mondiaal, kampt met overcapaciteit
en onderbezetting van de productiemogelijkheden. Daarbij is de industrie onderdeel
van een markt waar de belangrijkste klanten groot zijn – vooral in de automobielindustrie
– en de toeleveranciers, met name de grondstoffabrikanten, geconcentreerd zijn in
een beperkt aantal leveranciers. Schaalvergroting van de staalindustrie is dan voor
de hand liggend, ook om de toenemende investeringen in hoogwaardige producten en milieumaatregelen
makkelijker te kunnen dragen. Daarnaast levert een joint venture of fusie de gebruikelijke
schaalvoordelen en synergiën op.

Ondanks deze voordelen had de centrale ondernemingsraad (COR) van TSN bedenkingen
bij de fusie. Zo zouden in Nederland 400 arbeidsplaatsen verloren gaan. Daarnaast
waren er zorgen omtrent het behoud van de waardeketen van TSN.

Vraag 4

Hoe verhoudt het besluit van de Europese Commissie zich met de standpunten in de industriepolitiek
van grote industrielanden als bijvoorbeeld Duitsland, dat vindt dat het Europese mededingingsrecht
aangepast zou moeten worden zodat fusies tussen grote bedrijven mogelijk worden?

Antwoord 4

In een gezamenlijk manifest stellen Frankrijk en Duitsland dat de regels omtrent fusies
een obstakel zijn voor de vorming van grote Europese «kampioenen» die wereldwijd de
strijd aan kunnen blijven gaan met concurrenten uit Azië en de VS. Het kabinet is
hier kritisch over. De huidige mededingingsregels verhinderen de vorming van nationale
of Europese kampioenen in principe niet.

De huidige regels nemen niet mee in hoeverre Europese partijen buiten de Europese
interne markt kunnen concurreren. Het mee laten wegen van de concurrentiepositie van
bedrijven buiten de Europese markt heeft als risico dat de mededinging op de Europese
interne markt zwakker wordt, wat zou leiden tot hogere prijzen voor consumenten en
een verminderde prikkel voor bedrijven om te innoveren. Er moet echter wel voldoende
concurrentie overblijven binnen de interne markt.

Vraag 5

Hoe kan ervoor gezorgd worden dat, met het huidige mededingingsrecht, Europa kan blijven
concurreren met landen als China en de Verenigde Staten (VS) op een ontwikkelende
wereldmarkt waar de omvang van industriële spelers een grote rol speelt?

Antwoord 5

Openheid en eerlijke concurrentie zijn altijd de kracht van Europa geweest. Stevig
en politiek onafhankelijk Europees mededingingstoezicht is van groot belang om bedrijven
innovatief te houden en consumenten te beschermen. Een versterking van het mededingingsrecht
op bepaalde punten (zie de beantwoording op vraag 6), het verder verdiepen van de
interne markt en een intensivering van de Europese samenwerking op het gebied van
onderzoek, innovatie en de toepassing van nieuwe duurzame technologieën zijn volgens
het kabinet de beste manieren om de EU concurrerend te houden. Ook pleit het kabinet
ervoor dat de EU haar vooraanstaande positie op de wereldmarkt inzet om af te dwingen
dat er een gelijk speelveld ontstaat en derde landen zich aan de regels houden. Daarnaast
is groter is niet altijd beter. Het samenvoegen van bedrijven is niet altijd een succes
gebleken.

Vraag 6

Is er naar aanleiding van het in februari dit jaar blokkeren van het samengaan van
de treinbouw- en spoorsysteemdivisies van Siemens (Duits) en Alstom (Frans) door de
Europese Commissie, en nu ook het mislukken van de fusie tussen Tata Steel en Thyssen-Krupp,
een reden om het Europees mededingingsrecht te herzien? Of is het huidige Europees
mededingingsrecht toekomstbestendig? Zo ja, op welke termijn zou het mededingingsrecht
herzien moeten worden? Zo nee, waaruit wordt de toekomstbestendigheid van het huidige
mededingingsrecht verklaard?

Antwoord 6

In maart van dit jaar heb ik de Friends of Industry verklaring ondertekend. Hierin is de Commissie opgeroepen om te onderzoeken of de
huidige mededingingsregels nog voldoen aan de uitdagingen van deze tijd. Daarnaast
is in de Kabinetspositie Europese concurrentiekracht uiteengezet dat wordt ingezet
op het versterken van de interne markt om deze concurrerender en eerlijker te maken.
Onderdeel daarvan is het verkennen in hoeverre aanpassingen van onderdelen van het
EU-mededingingsrecht en staatssteunkader kunnen leiden tot een gelijker speelveld,
zowel binnen als buiten de EU.