Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Snels over de zwarte en grijze lijst van belastingparadijzen

Antwoord van Staatssecretaris Snel (Financiën) (ontvangen 28 maart 2019).

Vraag 1

Bent u bekend met het rapport van Oxfam Novib waaruit blijkt dat beruchte belastingparadijzen,
zoals Panama en Bermuda, van de zwarte en grijze lijst worden gehaald?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Herinnert u zich uw uitspraak «De proof of the pudding van de zwarte lijst wordt 1 januari,
dan zal ik u meteen op de hoogte stellen»?2 Deelt u de analyse dat het voor de Kamer nog steeds niet inzichtelijk is waar het
kabinet bij de Ecofinvergadering volgende week (12 maart 2019) precies mee in gaat
stemmen?

Antwoord 2

Zoals u weet, ben ik een groot voorstander van transparantie en ben ik van mening
dat bij uitstek de Tweede Kamer, volledig op de hoogte moet blijven van het proces
rondom de grijze en zwarte lijst. Zo gaan de rapporten van de Gedragscodegroep uitgebreider
in op de lopende onderwerpen, waaronder ook de besluitvorming over de grijze en zwarte
lijst. Verder is, mede op verzoek van Nederland, het gebruik geworden dat de voorzitter
van de Gedragscodegroep de jurisdicties vraagt of zij akkoord kunnen gaan met openbaarmaking
van hun brieven aan de Gedragscodegroep. Aan de andere kant is het beoordelen en veroordelen
van landen van buiten de EU een zeer delicaat en diplomatiek gevoelig onderwerp, dat
zijn weerslag kan hebben op de diplomatieke relaties met deze landen. Daarom acht
ik het van belang om een balans te vinden tussen het goed informeren enerzijds, en
recht te doen aan de aard en mogelijke gevoeligheid van de besluitvorming anderzijds.

Vraag 3, 5

Bij welke vijftien landen wordt voorgesteld om ze te verplaatsen van de grijze naar
de zwarte lijst? Bij welke 30 landen is het voorstel om ze op de grijze lijst te houden?
Bij welke 30 landen is het voorstel om ze van beide lijsten te verwijderen?

Klopt het dat er naast zwakke hervormingen ook hervormingen zijn aangekondigd die
juist extra schadelijk zijn (bijvoorbeeld in Barbados, Panama, Curaçao, Thailand,
Tunesië, Hong Kong en Mauritius)? Wat vindt u ervan dat dergelijke landen een preferentieel
regime vervangen door een belastingkorting voor alle bedrijven? Is het wel een stap
in de juiste richting als landen hun belastingtarieven generiek gaan verlagen om zo
op de witte lijst te belanden? Kunt u uw brief die u aan dergelijke landen hebt gestuurd
delen met de Kamer?

Antwoord 3, 5

Voor de exacte lijsten verwijs ik naar de op 12 maart aangenomen Raadsconclusies3. De conclusies leggen ook uit waarom deze landen op de zwarte of grijze lijst staan.

Ten aanzien van de zwarte lijst stonden al vijf landen op de zwarte lijst: Amerikaanse
Maagdeneilanden, Amerikaans Samoa, Guam, Samoa en Trinidad en Tobago. Op basis van
de laatste Raadsconclusies zijn daar 10 nieuwe landen aan toegevoegd: Aruba, Barbados,
Belize, Bermuda, Dominica, Fiji, Marshall Eilanden, Oman, Vanuatu en de Verenigde
Arabische Emiraten.

De landen die beoordeeld zijn en niet op de grijze of de zwarte lijst zijn geplaatst,
zijn: Andorra, Bahrein, Canada, Faeröer Eilanden, Georgië, Groenland, Grenada, Guernsey,
Hong Kong, Indonesië, Isle of Man, Israël, Jamaica, Japan, Jersey, Liechtenstein,
Maleisië, Monaco, Montserrat, Nauru, Nieuwe Caledonië, Niue, Panama, Qatar, San Marino,
St Vincent & the Grenadines, Saudi Arabië, Singapore, Taiwan, Tunesië, Turks & Caicos
eilanden, Uruguay, Verenigde Staten en Zuid-Korea.

Tenslotte zou ik, voor de duidelijkheid, willen aangeven dat de zwarte lijst een dynamische
lijst is. Dit betekent dat landen die nu niet op de lijst staan in de toekomst wellicht
wel op de lijst kunnen komen als zij niet meer voldoen aan drie toetsingscriteria
(fiscale transparantie, (geen) schadelijke belastingconcurrentie en deelname aan de
OESO minimum standaard). Ook deze criteria zijn aan verandering onderhevig en aanscherpingen
hierop kunnen uiteraard worden doorgevoerd. Zo heeft de Gedragscodegroep nog op afgelopen
30 januari besloten om zes landen4 aan te schrijven omdat zij regimes hadden ingevoerd die op technische gronden niet
kwalificeren als schadelijke fiscale preferentiële regimes maar wel schadelijke fiscale
belastingconcurrentie teweeg kunnen brengen. Vijf landen hebben daarna binnen twee
weken toegezegd dat zij bereid zijn om deze wetgeving uiterlijk 2019 in te trekken.
In de bijgevoegde link5 vindt u de brieven (inclusief de beoordeling van de regimes) die de Gedragscodegroep
heeft verzonden naar de zes landen.

Vraag 4

Klopt het dat sommige aangekondigde hervormingen (bijvoorbeeld in Bermuda) te zwak
zijn en onvoldoende effectief waardoor deze landen eigenlijk op de zwarte lijst thuishoren?

Antwoord 4

Tijdens de afgelopen Ecofin Raad van 12 maart is Bermuda op de zwarte lijst gekomen
omdat de EU lidstaten van mening zijn dat de aanpassingen van de wetgeving van Bermuda
onvoldoende economische aanwezigheid van bedrijven kon garanderen.6

Vraag 6

Klopt het dat geopolitieke factoren een rol spelen bij de totstandkoming van de zwarte
lijst? Klopt het dat Zwitserland bijvoorbeeld maar in beperkte mate de schadelijke
regimes aanpakt? Klopt het dat de Verenigde Staten niet voldoen aan de transparantiecriteria?

Antwoord 6

Een noodzakelijke voorwaarde voor succes van deze lijst is geloofwaardigheid. Deze
geloofwaardigheid kan alleen maar worden bereikt als de criteria duidelijk van tevoren
worden uitgelegd aan de beoordeelde landen en dat vervolgens op basis van deze criteria
alle landen gelijk behandeld worden. De deadline is daar een onderdeel van. Nederland
heeft zich dan ook gedurende de beoordelingen hiervoor sterk gemaakt. Het Zwitserse
parlement heeft in september 2018 de vereiste wetgeving aangenomen. Echter, de Zwitserse
regering heeft toen ons erop geattendeerd dat, op basis van de Zwitserse Grondwet,
na aanname van de wetgeving in het parlement, een referendum kan worden aangevraagd.
Deze aanvraag heeft ook plaatsgevonden en op 19 mei 2019 zal er een referendum hierover
gehouden worden. Hierdoor wordt de deadline van eind 2018 overschreden maar de EU
lidstaten hebben besloten dat een dergelijke zwaarwegende grondwettelijke reden, waar
de staat zelf geen invloed op kan uitoefenen een uitzondering op de harde deadline
rechtvaardigt. Zwitserland staat om die reden op de grijze lijst. Verder voldoen de
Verenigde Staten op dit moment aan de transparantiecriteria.

Vraag 7

Klopt het dat er ook Europese lidstaten (Cyprus, Ierland, Luxemburg, Malta, Nederland)
zijn die niet voldoen aan de «Fair taxation criteria»? In hoeverre staan schadelijke
belastingregels in Europese landen een meer effectieve zwarte lijst in de weg?

Antwoord 7

Ik deel deze stelling niet. Alle lidstaten voldoen aan de criteria van de Gedragscodegroep,
met het oog om schadelijke belastingconcurrentie binnen de EU te voorkomen. Juist
om deze regels ook af te dwingen richting landen buiten de EU, is het belangrijk dat
in de EU dezelfde regels worden toegepast. Verder gaan wij in Europees verband verder
dan deze criteria. De afgelopen jaren zijn uiteenlopende fiscale anti misbruik maatregelen
in Brussel aangenomen in de eerste en tweede Europese richtlijn tegen belastingontwijking
(ATAD 1 en 2). Verder is de afgelopen jaren vooral de automatische fiscale informatie
uitwisseling enorm verbeterd. Al deze maatregelen gaan veel verder dan gestelde internationale
fiscale minimum standaard.

Vraag 8

In hoeverre neemt u de conclusies uit het Oxfam Novib-rapport mee bij uw afweging
om voor of tegen de nieuwe zwarte en grijze lijst te stemmen? Gaat het kabinet instemmen
met het voorstel dat volgende week op tafel ligt? Zo ja, waarom precies? Klopt het
dat Nederland een vetorecht heeft om dit voorstel tegen te houden? Bent u bereid om
hier gebruik van te maken?

Antwoord 8

De beoordelingen en eventuele veroordelingen van landen waren al in een ver afgerond
stadium toen de Oxfam Novib conclusies uitkwamen. Ik merk wel op dat Oxfam met het
bestuderen en beoordelen van alle lijst gerelateerde landen veel tijd en moeite in
dit rapport heeft gestoken. Wat betreft de conclusies denk ik dat het Oxfam rapport
de neiging heeft sceptisch te zijn over de lijst terwijl ik zelf de uitkomst positiever
beoordeel. Ik zie deze conclusies als een belangrijke stap. De lijst zal de komende
jaren worden aangescherpt. Verder wil ik er ook op wijzen dat het een gewenningsproces
is voor de derde landen om in te zien dat hun fiscale soevereiniteit vanaf nu begrensd
wordt door de fiscale minimumstandaard. Deze minimumstandaard kan leiden tot plaatsing
op de zwarte lijst met alle fiscale gevolgen van dien. De lijst is voor deze landen
een vergaande en ingrijpende stap en gezien het resultaat na één jaar, bemerk ik dat
veel landen buiten de EU zich bereidwillig hebben getoond om hun wetgeving aan te
passen. Ik heb daarom ingestemd met de raadsconclusies.

Vraag 9

Herinnert u zich uw uitspraak «Als landen op de grijze lijst voor 1 januari niet voldoen
aan de gestelde eisen, dan komen zij rechtstreeks op de zwarte lijst»?8 Klopt het dat er nu toch uitzonderingen worden gemaakt, bijvoorbeeld voor landen
die meer tijd nodig hebben om wetgeving aan te nemen of landen die een nieuw schadelijk
belastingregime hebben ingevoerd? Waren deze uitzonderingen eerder niet bekend of
was u te voorbarig met uw uitspraak?

Antwoord 9

Ik herinner mijn uitspraak en ik denk niet dat ik voorbarig ben geweest. De huidige
grijze lijst is inderdaad nog aan de lange kant maar dat heeft vooral te maken met
het feit dat ontwikkelingslanden zonder financieel centrum tot het einde van 2019
hebben om op het gebied van de fiscale transparantie hun wetgeving aan te passen.
Dit is veruit de grootste groep (19 landen) op de grijze lijst. De tweede groep bestaat
uit potentieel schadelijke fiscale preferentiële regimes die in 2018 zijn geïntroduceerd.
De lijst heeft een dynamisch karakter wat betekent dat nieuwe fiscale preferentiële
regimes die door landen worden ingevoerd, door de gedragscodegroep op schadelijkheid
worden beoordeeld. Als een regime schadelijk blijkt te zijn, dan krijgt het land in
kwestie de mogelijkheid om een toezegging te doen om binnen een jaar de wetgeving
aan te passen. Van deze groep landen zijn er vijf landen gerelateerd aan de schadelijke
nieuwe regimes waar ik het eerder in mijn beantwoording over heb gehad. De derde categorie
ziet op landen die als gevolg van grondwettelijke problemen de gevraagde aanpassingen
niet hebben kunnen doorvoeren. Het gaat hier om drie landen: de Cook eilanden de Malediven
en Zwitserland. De Cook eilanden en de Malediven, omdat er voor lange tijd in 2018
geen regering was aangesteld. Zwitserland om redenen waar ik in mijn vorige beantwoording
uitvoerig op ben ingegaan.

Verder is mijn inschatting dat, als gevolg van het dynamische proces, er altijd een
korte grijze lijst zal zijn door de nieuwe regimes die in voorafgaande jaar zijn ingevoerd.
Wel zal het aantal landen op de grijze lijst geleidelijk afnemen omdat gaandeweg de
landen zich zullen conformeren aan de fiscale minimumstandaard.

Vraag 10

Bent u bereid om zich ervoor in te zetten om de effectiviteit van de hervormingen
te monitoren en landen pas op de witte lijst te plaatsen nadat is aangetoond dat ze
geen belastingparadijzen meer zijn?

Antwoord 10

Monitoring zal ook bij goedgekeurde landen blijven plaatsvinden, al was het alleen
maar om terugval te voorkomen. Hierbij zijn de naleving van de drie fiscale criteria
(fiscale transparantie, geen schadelijke belastingconcurrentie en deelname aan de
OESO standaard) doorslaggevend.