Brief regering : Resultaten banenafspraak 2023

Nr. 320
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 16 juli 2024

Iedereen in Nederland moet mee kunnen doen aan de arbeidsmarkt. Ook mensen die daarbij
ondersteuning nodig hebben. Het is de ambitie van het kabinet om meer mensen met een
arbeidsbeperking aan de slag te helpen bij reguliere werkgevers. Deze ambitie is vastgelegd
in de zogenoemde banenafspraak. Dat is een afspraak uit het sociaal akkoord van 2013
om in 2026 in totaal 125.000 extra banen te realiseren voor mensen met een arbeidsbeperking,
100.000 in de markt en 25.000 bij de overheid. Met deze brief informeer ik uw Kamers
over de gerealiseerde aantallen voor de banenafspraak over 2023. Tevens breng ik u
op de hoogte van de uitkomsten van het onderzoek van de Nederlandse Arbeidsinspectie
over mensen uit de doelgroep banenafspraak die langdurig niet aan het werk komen.
Het eindrapport van dit onderzoek vindt u in de bijlage, en in deze brief is de beleidsreactie
opgenomen. In deze brief vindt u ook de uitwerking van een aantal moties die gericht
zijn op het aan het werk helpen van mensen met een arbeidsbeperking.

In 2023 hebben werkgevers 85.665 extra banen gerealiseerd ten opzichte van de nulmeting.
Dit is enorm waardevol voor de mensen die hierdoor aan de slag zijn. Hiervoor geef
ik graag complimenten richting alle werkgevers die deze banen hebben gerealiseerd.
Tegelijkertijd blijft het aantal extra banen helaas achter bij de doelstelling die
was gesteld voor 2023, namelijk 105.000 extra banen. Voor het eerst sinds de totstandkoming
van de banenafspraak geldt dat zowel de marktwerkgevers als de overheidswerkgevers
de jaarlijkse doelstelling niet hebben behaald. Dat betekent dat de afstand tot de
doelstelling van de banenafspraak – het realiseren van 125.000 extra banen in 2026
– groter is geworden. Het is duidelijk dat meer inzet nodig is om meer mensen met
een arbeidsbeperking aan het werk te helpen.

Het is daarbij van belang dat we obstakels die werk in de weg staan zoveel mogelijk
wegnemen, zowel voor werkzoekenden als voor werkgevers. In de brief van juni 2023
is daarom door de Minister voor Armoede, Participatie en Pensioenen (APP) een aantal
vervolgstappen aangekondigd om de banenafspraak te verbeteren1. Het gaat onder meer om een beperkte verbreding van de doelgroep banenafspraak met
mensen met vergelijkbare kenmerken. Ook wordt het beschikbaar stellen van loonkostensubsidie
in de WIA, WW en de Wajong uitgewerkt2. Verder is op 17 oktober 2023 het wetsvoorstel vereenvoudigde banenafspraak aangeboden
aan de Tweede Kamer3. Deze maatregelen helpen om meer werkgelegenheid te realiseren voor mensen met een
arbeidsbeperking bij een reguliere werkgever. Zo helpen we meer mensen mee te doen
in de samenleving en wordt de arbeidsmarkt gaandeweg steeds inclusiever. Voor de langere
termijn is meer nodig. Het toewerken naar een volledig inclusieve arbeidsmarkt vergt
inzet van alle partijen. Dat moeten we samen doen. Daarom ben en blijf ik in gesprek
met De Werkkamer (gemeenten en sociale partners), UWV én met alle mensen die binnen
de doelgroep horen of daartoe willen horen over verdere verbeteringen van de banenafspraak.

Een terugblik: de resultaten tot en met 2023

De opgave voor markt en overheid was om tot en met 2023 105.000 extra banen te realiseren
ten opzichte van de nulmeting. 80.000 in de sector markt en 25.000 in de sector overheid.
De doelstelling van 105.000 banen is met 85.665 niet gehaald. Ten opzichte van 2022
zijn er in 2023 4.548 banen bijgekomen. In totaal, inclusief de 75.179 banen ten tijde
van de nulmeting, zijn er eind 2023 160.844 banen gerealiseerd voor mensen uit de
doelgroep banenafspraak.

Voor de meting over 2023 is het aantal banen bij reguliere werkgevers eind 2023 afgezet
tegen het aantal banen van de nulmeting eind 2012. Het onderscheid per sector (markt
of overheid) is weergeven in tabel 1. Met 74.031 extra banen ten opzichte van de nulmeting
hebben marktwerkgevers de doelstelling van 80.000 extra banen in 2023 niet behaald.
Dit ondanks dat de jaarlijkse groei vorig jaar juist weer flink was toegenomen na
een aantal jaren van beperkte groei. Dit is de eerste keer sinds de nulmeting dat
marktwerkgevers de jaarlijkse doelstelling niet hebben gerealiseerd. Met marktwerkgevers
ga ik in gesprek over hoe we het tij kunnen keren, wat nodig is voor werkgevers om
meer banen te realiseren en hoe we de bekendheid van de banenafspraak en de bijbehorende
ondersteuning kunnen verbeteren. Met als doel dat meer werkgevers mensen met een arbeidsbeperking
aan het werk helpen. In dit gesprek neem ik ook mee of het wenselijk is om voor marktwerkgevers,
net als voor overheidswerkgevers, jaarlijks een quotumpercentage vast te stellen.

Vooruitlopend op deze cijfers hebben VNO-NCW en MKB Nederland in juni het initiatief
genomen om opnieuw een impuls te geven aan de banenafspraak door het organiseren van
het Malietorenberaad. In juni bezocht de Minister voor APP dit beraad. De ondernemersorganisaties
organiseerden het Malietorenberaad omdat ze zich zorgen maken over de voortgang van
de banenafspraak. Tijdens het beraad hebben de ondernemersorganisaties afspraken gemaakt
met uitvoerende organisaties als UWV en de VNG om in regio’s werkgevers en kandidaten
met elkaar in contact te brengen en gezamenlijk gestructureerd de focus te behouden
op de kansen die er nog steeds zijn. Ik waardeer dit initiatief zeer. Daarnaast bespraken
de aanwezige ondernemersorganisaties dat zij het van belang vinden dat de ondersteuningsbehoefte
centraal staat en kandidaten goed in beeld worden gebracht bij werkgevers. Later in
deze brief zal ik zowel ingaan op de acties die ik onderneem om de ondersteuningsbehoefte
van kandidaten centraal te stellen als op de beschikbaarheid van kandidaten.

De doelstelling voor 2023 voor de overheid was 25.000 banen. Eind 2023 hebben overheidswerkgevers
11.634 banen gerealiseerd ten opzichte van de nulmeting. Hoewel de afstand tot de
doelstelling nog steeds erg groot is, ben ik voorzichtig positief. Zo hebben overheidswerkgevers
in 2023 ten opzichte van 2022 1.630 extra banen gerealiseerd voor mensen uit de banenafspraak.
Het is voor het eerst sinds 2020 dat de groei jaar-op-jaar een dergelijke stijging
laat zien. Tegelijkertijd zijn we er nog niet. Daarom ga ik later in deze brief in
op de inzet voor overheidswerkgevers.

Tabel 1: Resultaten eind 2023 ten opzichte van de nulmeting

Toename aantal banen markt

Toename aantal banen overheid

Totale toename aantal banen

Formele dienstverbanden

76.027

10.788

86.8151

Inleenverbanden (uitzendrelaties en Wsw-detacheringen)

-1.996

846

-1.150

Totaal

74.031

11.634

85.665

Doelstelling Sociaal Akkoord

(80.000)

(25.000)

(105.000)

X Noot

1

De som van de toename van het aantal banen in de markt en bij de overheid kan afwijken
van de toename van het totaalaantal banen vanwege afrondingsverschillen.

Vorm dienstverband

We spreken over twee verschillende manieren waarop mensen met een arbeidsbeperking
aan het werk gaan, namelijk via een formeel dienstverband of via een inleenverband.
Het totale aantal extra banen is de optelsom van de toename van formele dienstverbanden
enerzijds en inleenverbanden anderzijds. Bij reguliere werkgevers zijn er ten opzichte
van de nulmeting 86.815 extra banen via formele dienstverbanden, bijvoorbeeld tijdelijke
of vaste contracten, gerealiseerd. Werkgevers in de sector markt hebben 76.027 extra
banen via formele dienstverbanden gerealiseerd en werkgevers in de sector overheid
10.788. Het aandeel formele dienstverbanden in het totaalaantal dienstverbanden is
daarmee toegenomen in 2023 ten opzichte van 2022.

Markt- en overheidswerkgevers kunnen naast formele dienstverbanden ook via inleenverbanden
banen realiseren. Inleenverbanden zijn zowel uitzendrelaties als detacheringen vanuit
de sociale werkvoorziening (Wsw-detacheringen). De banen via inleenverbanden tellen
mee bij de sector waar de werknemer daadwerkelijk werkt. Bijvoorbeeld: iemand werkt
gedetacheerd vanuit de sociale werkvoorziening bij een werkgever in de ICT-branche.
In dit geval telt hij mee bij de gerealiseerde aantallen voor de markt.

De ingeleende mensen uit de doelgroep worden bij elke meting opnieuw toegedeeld aan
de sectoren op basis van de verdeelsleutel inleenverbanden. Deze wordt vastgesteld
op basis van objectief, representatief onderzoek. Dit onderzoek is uitgevoerd door
SEO Economisch Onderzoek. In de begeleidingscommissie zijn alle betrokken partijen,
waaronder werkgeversorganisaties, uitzendbedrijven en Cedris vertegenwoordigd. Tijdens
de nulmeting waren er 36.206 banen via inleenverbanden. 76,0 procent van deze inleenverbanden
was gerelateerd aan marktwerkgevers en 24,0 procent aan overheidswerkgevers. Eind
2023 waren er 35.055 banen via inleenverbanden. Uit het onderzoek van SEO4 blijkt dat van deze inleenverbanden 72,8 procent gerelateerd is aan de marktwerkgevers
en 27,2 procent aan overheidswerkgevers. De verdeelsleutel is toegepast op het totaalaantal
verloonde uren5 van banen via inleenverbanden eind 2023. In totaal waren er eind 2023 ten opzichte
van de nulmeting 1.150 minder banen via inleenverbanden dan tijdens de nulmeting. Werkgevers in de sector markt
hebben 1.996 minder banen via inleenverbanden gerealiseerd ten opzichte van de nulmeting en werkgevers
in de sector overheid hebben 846 extra banen via inleenverbanden ten opzichte van de nulmeting gerealiseerd.

Het totaalaantal banen dat werkgevers via inleenverbanden realiseren neemt, na een
aanvankelijke stijging, de afgelopen jaren af en is nu onder het niveau van het totaalaantal
banen dat beschikbaar was voor mensen uit de doelgroep banenafspraak via inleenverbanden
tijdens de nulmeting. Met het oog op deze ontwikkeling is in de brief van 6 juli 2023
(Kamerstuk 34 352, nr. 299) aan de Tweede Kamer een analyse aangekondigd om meer zicht te krijgen op de redenen
en de achterliggende oorzaken van de ontwikkeling in banen die gerealiseerd worden
via inleenverbanden. Uit deze analyse die is uitgevoerd en waarover uw Kamer via de
nota naar aanleiding van het verslag bij het wetsvoorstel vereenvoudigde banenafspraak6 is geïnformeerd, blijkt dat een reden voor de daling van de inleenverbanden de afgelopen
jaren is dat geen sprake is van nieuwe instroom in Wet sociale werkvoorziening, waardoor
de groep mensen met een Wsw-indicatie gestaag afneemt. Hierdoor neemt ook gelijk het
aantal detacheringen van mensen met een Wsw-indicatie naar reguliere werkgevers af.
Ook kan de krapte op de arbeidsmarkt een verklaring zijn. In tijden van krapte zullen
werkgevers hun schaarse krachten graag willen binden. De daling van de inleenverbanden
is een gevolg van de genoemde redenen. Dit laat onverlet dat werkgevers en werknemer
inleenverbanden kunnen benutten als opstap. De regering blijft zich hiervoor inzetten.
Zo blijven sociaal ontwikkelbedrijven belangrijk voor het bieden van detacheringen
aan reguliere werkgevers. Dit heeft de Minister voor APP ook benoemd in de brief infrastructuur
sociaal ontwikkelbedrijven van 21 december 2023.7

Ontwikkelingen van de banenafspraak de afgelopen jaren

In de bijlage is de ontwikkeling tussen 2015 en 2023 in beide sectoren opgenomen waarbij
per sector ook onderscheid is gemaakt tussen formele dienstverbanden en inleenverbanden
over de jaren heen.

Stand van zaken overheidswerkgevers

De resultaten van overheidswerkgevers in 2023 zijn voorzichtig positief te noemen
in vergelijking met de ontwikkelingen de afgelopen jaren. Na een daling in de realisatie
bij de overheid in de jaren 2021 en 2022 is er nu weer een voorzichtige stijging te
zien, maar we zijn er nog niet. We bekijken daarom met alle overheids- en onderwijssectoren
hoe er de komende jaren nog meer banen gerealiseerd kunnen worden. De Minister van
Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties zet zich als coördinerend bewindspersoon
voor de overheid ervoor in dat de overheid banen blijft realiseren voor mensen die
tot de doelgroep banenafspraak behoren.

In 2022 zijn al extra maatregelen aangekondigd voor de sector Rijk en het funderend
onderwijs. In de brief van 6 juli 2023
8 is een update gegeven over deze extra maatregelen. Zo is voor het primair onderwijs
bijvoorbeeld inmiddels een zogenaamde routekaart ontwikkeld door de PO-Raad en het
Vervangingsfonds/Participatiefonds, met behulp van de Normaalste Zaak, die werkgevers
kan helpen om aan de slag te gaan met de banenafspraak. Daarnaast heeft de Staatssecretaris
van BZK in december 2023 een hernieuwde focus voor de sector Rijk aangekondigd (zie
hierna). Deze maatregelen moeten de komende tijd nog meer positief effect gaan sorteren
voor de toekomstige resultaten van de sector Rijk. De Minister van BZK informeert
uw Kamer in het najaar in meer detail over de voortgang van de banenafspraak en de
maatregelen in de sector Rijk en de overige publieke sectoren. Hieronder staat een
update op hoofdlijnen over de maatregelen voor de sector Rijk.

Maatregelen sector Rijk

Om een extra impuls te geven aan de Banenafspraak binnen het Rijk, zijn in 2022 twee
extra maatregelen aangekondigd. Het gaat om centrale financiering en het opbouwen
van een Netwerkorganisatie met focus op Social Return. In 2023 is bij een aantal ministeries
gebleken dat het realiseren van banen verder op gang kan worden gebracht door met
een centraal budget te werken. De centrale financieringsconstructie houdt in dat organisatieonderdelen
van een ministerie naar rato van hun eigen opgave een bijdrage leveren aan een centrale
financiering binnen het eigen ministerie. Het voordeel hiervan is dat de middelen
geoormerkt zijn en op een centrale plek efficiënt kan worden gekeken waar nog banen
gerealiseerd kunnen worden. Bovendien kunnen organisatieonderdelen die minder mogelijkheden
hebben om in de eigen organisatie banen te realiseren zo ook bijdragen aan de centrale
opgave. Ook de Netwerkorganisatie is inmiddels van start gegaan en wordt de komende
tijd steeds verder uitgebreid. De Rijksoverheid heeft jaarlijks voor minimaal 130 miljoen
euro aan Social Return-verplichtingen uitstaan bij leveranciers. Door Social Return
(SR) toe te passen in aanbestedingen, worden er concrete afspraken met leveranciers
gemaakt om een bepaald gedeelte van de loonsom te gebruiken voor het realiseren van
banen voor mensen met een arbeidsbeperking. Het doel van de netwerkorganisatie is
om met een gebundelde leveranciersaanpak de impact te vergroten als het gaat om het
realiseren van meer werkgelegenheid voor mensen met een arbeidsbeperking. De organisatie
is ingericht als grenzeloze samenwerking, waarbij 5 departementen samenwerken aan
de opgave. Belangrijkste focuspunten voor 2023 en 2024 zijn het inrichten van de organisatie
(capaciteit), het bepalen van het beïnvloedbare inkoopvolume, het bepalen en inzetten
van een koers om tot een leveranciersaanpak te komen, een afwegingskader opstellen
voor monitoring, het creëren van draagvlak bij interne en externe partijen en het
starten met gesprekken met de betreffende leveranciers.

In de voortgangsbrief Banenafspraak Rijk9 is eind 2023 een hernieuwde focus voor de banenafspraak binnen het Rijk aangekondigd.
De hernieuwde focus kent drie thema’s. Ten eerste gaat het om het inrichten van een
adequate begeleidingsstructuur voor mensen uit de doelgroep banenafspraak die aan
de slag gaan bij de overheid. Dit gebeurt onder meer door het breder aanstellen van
interne jobcoaches. Ten tweede bestaat de hernieuwde focus uit het inventariseren
van kansrijke domeinen in samenwerking met Binnenwerk, de rijksbrede organisatie die
mensen met een arbeidsbeperking aan het werk helpt Deze organisatie voert intensief
overleg met grote overheidswerkgevers om te komen tot werkzaamheden die op grote schaal
door mensen met een arbeidsbeperking kunnen worden uitgevoerd. Tot slot betreft de
hernieuwde focus het aanscherpen van de kwaliteit en duurzaamheid van de gerealiseerde
banen.

Voor de komende tijd zijn nog forse inspanningen nodig. Daarom wordt ook gewerkt aan
verder inzicht verkrijgen in specifieke werkzaamheden en projecten binnen de Rijksoverheid
die zich ervoor lenen om substantieel extra mensen vanuit de doelgroep Banenafspraak
aan het werk te helpen. De organisatie die zich hiermee binnen het Rijk bezighoudt
is Binnenwerk. In 2023 steeg het aantal banen bij Binnenwerk van 687 naar 870 banen
voor mensen uit de doelgroep banenafspraak, daarmee kwamen er bij Binnenwerk dus 183
banen bij.

Rapport Nederlandse Arbeidsinspectie «Op papier arbeidsvermogen, in de praktijk geen
reële kans op werk»

De afgelopen jaren is er een stagnatie opgetreden in de groei van het aantal gerealiseerde
banen voor de banenafspraak. Deze stagnatie werd als eerste zichtbaar bij de sector
overheid en is nu ook zichtbaar voor de marktsector. Er zijn verschillende factoren
die hierbij een rol spelen, denk onder andere aan een constant aandeel werkgevers
dat mensen met een arbeidsbeperking in dienst heeft, maar ook een gebrek aan geschikte
kandidaten. De Nederlandse Arbeidsinspectie (vanaf nu: Arbeidsinspectie) heeft het
afgelopen jaar onderzoek gedaan naar die laatste groep: mensen uit de doelgroep banenafspraak
die langdurig niet aan het werk komen. Het eindrapport van dit onderzoek van de Arbeidsinspectie
vindt u als bijlage bij deze brief. In deze brief ga ik kort in op de hoofdlijnen
van het rapport en mijn beleidsreactie. Ik wil bij deze de Arbeidsinspectie graag
danken voor het gedegen onderzoek.

Hoofdlijnen rapport Arbeidsinspectie

In het eindrapport «Op papier arbeidsvermogen, in de praktijk geen reële kans op werk»
constateert de Arbeidsinspectie dat veel mensen in de doelgroep banenafspraak langdurig
niet aan het werk komen. De Arbeidsinspectie stelt ook dat een substantieel deel van
deze groep zodanige beperkingen en problemen heeft dat er sterke twijfels zijn of
zij wel voldoen aan het uitgangspunt van de banenafspraak, namelijk dat mensen in
de doelgroep een reële kans op werk bij een reguliere werkgever hebben. De Arbeidsinspectie
stelt dat de begeleiding van deze groep wellicht beter gericht kan zijn op alternatieve
vormen van participatie, waardoor capaciteit vrijkomt die beter benut kan worden voor
de begeleiding van mensen die wel een kans op werk hebben. Ook constateert de Arbeidsinspectie
dat de dienstverlening van UWV en gemeenten eraan bijdraagt dat mensen die wel reële
kansen op regulier werk hebben aan het werk worden geholpen. Echter krijgen lang niet
alle klanten die nog een kans op regulier werk hebben actieve begeleiding. De belangrijkste
oorzaak hiervan is dat de beschikbare tijd ontbreekt die nodig is om in de klanten
te kunnen investeren. Dit terwijl beschikbare tijd als grootste succesfactor wordt
gezien door medewerkers van UWV en gemeenten. Medewerkers geven aan dat er in de uitvoering
meer tijd en ruimte zou moeten zijn voor het leveren van maatwerk en het investeren
in een vertrouwensband met klanten.

Geen reële kans op werk

Op basis van CBS-microdata is door de Arbeidsinspectie berekend dat 35% van de mensen
uit de doelgroep banenafspraak tussen 1 januari 2019 en 1 januari 2022 in het geheel
niet gewerkt heeft. Verreweg het grootste deel heeft ook in de jaren daaraan voorafgaand
niet gewerkt. Naast de 35% die geheel niet heeft gewerkt, heeft 11% tussen 2019 en
2022 minder dan een jaar gewerkt.

De Arbeidsinspectie constateert dat het aandeel niet-werkenden binnen de doelgroep
banenafspraak relatief groot is onder mensen met een indicatie banenafspraak die onder
verantwoordelijkheid van gemeenten vallen10, de afgewezen Wajong aanvragen11 en de Wajong-populatie12. Het aandeel niet-werkenden binnen de doelgroep banenafspraak is het kleinst onder
vso- en pro-schoolverlaters13 en mensen die via de praktijkroute aan het werk zijn gekomen14.

Dienstverlening UWV en gemeenten

De Arbeidsinspectie geeft aan dat een belangrijke succesfactor is het tijd kunnen
investeren in klanten, ervan uitgaande dat deze klanten een reële kans op regulier
werk hebben. Het heeft een positieve invloed als er een vertrouwensband is met de
klant, en de medewerker de persoonlijke voorkeuren van de klant kent en er rekening
mee kan houden. Geduld en frequente klantcontacten zijn daarbij essentieel. Een kleinere
caseload en minder registratiedruk zou kunnen helpen om de dienstverlening te verbeteren.

De Arbeidsinspectie geeft aan dat de klanten die niet actief worden begeleid (passieve
caseload) veelal niet goed in beeld zijn. De caseloads zijn vaak omvangrijk, er zijn
weinig klantcontacten en ontwikkelingen bij de klant worden niet tijdig waargenomen
met het risico van gemiste kansen voor doorstroom naar actieve begeleiding. Ook komt
integrale dienstverlening met GGZ/WMO/Jeugdzorg zelden tot stand.

De Arbeidsinspectie ziet ook een aantal belemmeringen in de dienstverlening die (de
voortgang van) de re-integratie in de weg staan. Dat betreft bijvoorbeeld lange wachttijden
bij sociaal medische beoordelingen (bij UWV) en lange wachttijden in de zorg. Ook
restricties in de inzet van instrumenten en voorzieningen kunnen belemmerend werken.
Medewerkers pleiten voor meer flexibiliteit bij de inzet van instrumenten en voorzieningen.
Er is nog nauwelijks sprake van integrale dienstverlening in het sociale domein waardoor
vertraging in de re-integratie kan optreden. Ook noemt de Arbeidsinspectie het bekende
probleem dat schakelen binnen de participatieketen moeilijk is. En waar voorheen de
krapte op de arbeidsmarkt gunstig uitpakte voor de doelgroep, is er nu een situatie
ontstaan dat de krapte nadelig uitpakt voor de doelgroep. Werkgevers willen door de
krapte snel en volledig inzetbare medewerkers, maar die zijn nauwelijks te vinden
binnen de doelgroep banenafspraak aldus de Arbeidsinspectie.

Beleidsreactie

Op dit moment behoren 265.000 mensen tot de doelgroep banenafspraak. Deze mensen zijn
opgenomen in het doelgroepregister dat UWV beheert. Hiervan is ruim de helft aan het
werk (138.000 mensen). De Arbeidsinspectie constateert dat in de periode 2019–2022
(en ook grotendeels in de daaraan voorafgaande jaren) een groep van 35% van de mensen
in het doelgroepregister in het geheel niet gewerkt heeft. Het gaat om een groep van
ruim 67.000 mensen op basis van de omvang van het doelgroepregister ten tijde van
het onderzoek van de Arbeidsinspectie15. Ongeveer een derde hiervan (35%) heeft een Wajong-uitkering, de rest valt onder
verantwoordelijkheid van de gemeente. Dit heeft grote consequenties voor de beschikbaarheid
van bemiddelbare mensen in het doelgroepregister. Dit beeld komt ook naar voren in
veel gesprekken die vanuit SZW in de afgelopen periode gevoerd zijn met onder andere
sociale partners, individuele werkgevers, UWV en gemeenten. Zij geven aan dat het
lijkt alsof er steeds minder kandidaten zijn die direct bemiddelbaar zijn en tot de
doelgroep banenafspraak behoren. Ik maak mij hier zorgen over, omdat we tegelijkertijd
ook zien dat er nog te veel mensen met een arbeidsbeperking aan de kant staan die
wel willen en kunnen werken. We moeten ons hierbij realiseren dat wanneer mensen op
dit moment niet bemiddelbaar zijn dit gelukkig niet om een permanente situatie hoeft
te gaan. Daarom is er een aantal onderdelen waar ik de komende tijd mee aan de slag
ga:

– Beter in beeld brengen van kandidaten uit de doelgroep banenafspraak

– Beperkte verbreding doelgroep banenafspraak

– Toekomstvisie banenafspraak

– Verbeteringen voor de uitvoering

– Inzet werkgevers

Hieronder ga ik dieper in op deze punten. In ieder geval is duidelijk dat het halen
van de doelstelling van de banenafspraak geen gemakkelijke opgave is. Met elkaar moeten
we alle zeilen bijzetten om zoveel mogelijk werkgelegenheid te organiseren voor mensen
met een arbeidsbeperking.

In beeld brengen van kandidaten

Het is van groot belang dat van kandidaten bekend is wat hun talenten zijn en waar
kansen liggen om aan de slag te gaan bij werkgevers. De beschikbaarheid van voldoende
kandidaten is van cruciaal belang om kansen te benutten die werkgevers bieden aan
mensen die tot de doelgroep banenafspraak behoren. Ook uit eerdere signalen uit de
praktijk is gebleken dat werkgevers moeite hebben om voldoende mensen te vinden die
tot de doelgroep banenafspraak behoren. Daarom is in de brief van 7 juni 2023 extra
inzet aangekondigd om de matching verder te verbeteren zodat de kansen op werk van
mensen die tot de doelgroep banenafspraak behoren toenemen.16

Daarnaast loopt ook het programma Verbeteren Uitwisseling Matchingsgegevens (VUM),
een samenwerking van VNG, UWV en SZW. Het doel is meer transparantie in werkzoekenden-
en vacaturebestand over regio- en organisatiegrenzen heen. Zo kunnen UWV en gemeenten
de juiste werkzoekende snel, goed en duurzaam koppelen aan de juiste vacature. De
dienstverlening aan werkgevers en werkzoekenden verbetert door gestandaardiseerde
elektronische gegevensuitwisseling. Werkgevers en arbeidsmarktprofessionals krijgen
een beter inzicht in het beschikbare arbeidspotentieel. Tot eind 2024 lopen er VUM-pilots.
De invoering van het programma bij UWV en gemeenten in de regio's volgt vanaf 2025.

Begin 2024 is een project gestart dat is gericht op het introduceren van nieuwe aanpakken
om voor meer mensen die tot de doelgroep banenafspraak behoren te kijken wat hun talenten
zijn en waar kansen liggen om aan de slag te gaan bij werkgevers. Arbeidsmarktregio’s
kunnen deelnemen aan het project. Stichting Nederland Onderneemt Maatschappelijk ondersteunt
de arbeidsmarktregio’s bij de uitvoering van het project. Deze stichting voert in
opdracht van SZW het project «Op naar de 125.000 banen» uit. Inmiddels zijn 2 gemeenten
daadwerkelijk begonnen met de aanpak en zijn er nog 3 andere die op korte termijn
gaan beginnen. Het project richt zich op mensen die bemiddelbaar zijn naar werk en
mensen waarvan gemeenten eerder hebben geconstateerd dat ze dat niet zijn. Het project
is nog te kort van start om nu al resultaten te kunnen delen. Mijn streven is u begin
2025 verder te informeren over dit project. Op basis van de evaluatie van het project
zal het kabinet besluiten over het al dan niet breder inzetten van deze aanpak.

Beperkte verbreding doelgroep banenafspraak

In de brief van 7 juni 2023 is een beperkte verbreding van de doelgroep banenafspraak
aangekondigd. Het gaat om mensen met een WIA- en WW-uitkering die niet zelfstandig
het wettelijk minimumloon kunnen verdienen, en mensen met een Wajong-uitkering die
duurzaam geen arbeidsvermogen hebben die werken bij een reguliere werkgever. Met de
nota van wijziging17 die op 22 mei 2024 is ingediend bij het wetsvoorstel banenafspraak wordt in dat wetsvoorstel
opgenomen dat mensen in de Wajong die duurzaam geen arbeidsvermogen hebben en werken
bij een reguliere werkgever en mensen in de WIA die als volledig en duurzaam arbeidsongeschikt
zijn aangemerkt en werken met loondispensatie tot de doelgroep banenafspraak gaan
behoren. Door deze voorgestelde wijziging komen deze mensen in aanmerking voor dezelfde
instrumenten en ondersteuning als de mensen die nu al tot de doelgroep banenafspraak
behoren.

Toekomstvisie banenafspraak

In de brief van 7 juni 202318 is aangekondigd aan de slag te gaan met het verbeteren van de banenafspraak. Onderdeel
daarvan -en in lijn met de bevindingen van de Arbeidsinspectie- is om de ondersteuningsbehoefte
van mensen meer centraal te stellen binnen de banenafspraak. Begin dit jaar is een
werkgroep gestart die aan concrete maatregelen daarvoor werkt. In deze werkgroep zijn
diverse betrokkenen vanuit verschillende invalshoeken vertegenwoordigd. Ik neem in
deze werkgroep ook de constateringen mee van de Arbeidsinspectie in het bijzonder
waar het gaat over de omvang, samenstelling en problematiek van de mensen die moeilijk
aan het werk komt.

De werkgroep heeft de afgelopen maanden gewerkt aan de inhoudelijke verkenning en
het vormgeven van de contouren van het toekomstbeeld banenafspraak. Daarvoor zijn
gesprekken gevoerd over verschillende vormen van ondersteuningsbehoefte (bijvoorbeeld
het onderscheid tussen structurele en tijdelijke ondersteuningsbehoeften), de afbakening
van de doelgroep, als ook het huidige aanbod aan voorzieningen en instrumenten voor
de doelgroep van de banenafspraak.

Op basis hiervan gaat de werkgroep na de zomer verder met het ontwikkelen van een
aantal mogelijke varianten voor de toekomstige banenafspraak, op verschillende ambitieniveaus.
Het doel is om twee of drie varianten uit te werken en daarvan de mogelijke effecten
op de baankansen voor mensen met een ondersteuningsbehoefte in beeld te brengen. Deze
varianten willen we vervolgens breder voorleggen in zogenoemde praktijkgesprekken
waar we mensen uit de doelgroep, werkgevers en uitvoerders vragen om mee te denken
over de varianten. Zo scherpen we samen het toekomstbeeld van de banenafspraak aan.
Het streven is om u hierover begin 2025 verder te informeren.

Verbeteringen voor de uitvoering

De Arbeidsinspectie constateert dat er nog veel verbeteringen mogelijk zijn in de
dienstverlening van met name mensen die veel ondersteuning nodig hebben om de stap
te zetten naar werk of andere vormen van participatie. Hoewel medewerkers vaak binnen
de mogelijkheden die zij hebben veel inzet plegen om mensen die zij actief begeleiden
te laten participeren, zorgen tijdgebrek en hoge caseloads er vaak voor dat ze niet
alle ondersteuning kunnen geven die zij nodig achten. Daarnaast maakt de uitvoering
volgens het rapport van de Arbeidsinspectie keuzes tussen actieve en passieve begeleiding.
Mensen met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt ontvangen dan nagenoeg geen ondersteuning
om de eerste stap op weg naar werk te zetten. Het is van groot belang dat de uitvoering
zich een goed beeld vormt van de mogelijkheden en kansen op werk van alle mensen die
behoren tot de doelgroep. En dat de mensen de ondersteuning ontvangen waar zij behoefte
aan hebben. Dit is van belang voor de mensen zelf. En voor de arbeidsmarkt waar de
vraag naar arbeidskrachten in bepaalde sectoren (zoals de zorg en de horeca) nog steeds
groot is. Ik wil met de uitvoering in gesprek over wat er nodig is om ook de mensen
met een grote afstand tot de arbeidsmarkt ondersteuning te kunnen bieden.

In het Programma Simpel Switchen werk ik samen met VWS, Divosa, VNG, UWV, Cedris,
VGN, Movisie, partners uit het zorgdomein en (koepelorganisaties van en voor) ervaringsdeskundigen
gezamenlijk aan het wegnemen van drempels en belemmeringen en het versoepelen van
overgangen in de participatieketen. We willen dat mensen makkelijker tussen uitkering
en (deeltijd) werk en tussen vormen van participatie zoals dagbesteding, beschut werk,
de banenafspraak en regulier werk kunnen switchen. Het is essentieel dat het voor
mensen veilig voelt en veilig is om (ontwikkelings)stappen te zetten waarbij ze ook
terug kunnen stromen in de uitkering mocht dat nodig zijn. Om dit mogelijk te maken
zetten we ook in op het ondersteunen van de professional in het sociaal domein met
handreikingen en tools. In de brief aan uw Kamer van 13 maart 202419 bent u geïnformeerd over de voortgang van het programma en over de doelen en ambities
voor de komende jaren die zijn vastgelegd in het meerjarenprogramma Simpel Switchen
dat van 2024 tot en met 2027 loopt.

In lijn met bovenstaande voornemens wordt vanuit het programma Participatiewet in
Balans ingezet op het faciliteren van een andere werkwijze bij de uitvoering van de
Participatiewet. Dit komt voort vanuit de behoefte om te werken vanuit vertrouwen,
de menselijke maat en eenvoud in de uitvoering. In april 2024 overhandigde de VNG
de Leeragenda20 Participatiewet in balans (tot stand gekomen in samenwerking met gemeenten, SAM21, Divosa22, de Landelijke Cliëntenraad en European Anti Poverty Network Nederland (EAPN) aan
het Ministerie van SZW. De benodigde cultuuromslag en organisatieverandering binnen
gemeenten en vakkundigheid van de professional in de uitvoering zijn daarin belangrijke
aandachtspunten waarmee betrokken partijen aan de slag gaan. Op 21 december 2023 is
het programmaplan Participatiewet in balans naar de Kamer gestuurd23. De ambitie van de herziening van de Participatiewet is dat iedereen moet kunnen
beschikken over een toereikend en zeker bestaansminimum. We willen mensen daarnaast
stimuleren en ondersteunen om naar vermogen deel te nemen op de arbeidsmarkt en aan
de samenleving. Het wetsvoorstel Participatiewet in balans is op 27 juli 2024 bij
uw Kamer ingediend.24

Inzet werkgevers

Uit het rapport van de Arbeidsinspectie blijkt dat de krappe arbeidsmarkt aanvankelijk
geholpen heeft om meer mensen uit de doelgroep banenafspraak aan het werk te helpen.
Nu zien we echter een keerzijde van de krapte: werkgevers hebben volgens medewerkers
van UWV en gemeenten steeds vaker mensen nodig die direct en volledig inzetbaar zijn,
terwijl het deel van de doelgroep banenafspraak dat nog niet werkt juist meer ondersteuning
nodig heeft. Ook geven medewerkers aan dat vaak een beroep wordt gedaan op dezelfde
grotere bedrijven in specifieke sectoren als logistiek, groen, productie en detailhandel
Tijdens het onderzoek van de Arbeidsinspectie is niet gesproken met werkgevers(partijen)
en daarom ontbreekt het werkgeversperspectief. Ik ga daarom met werkgevers(partijen)
in gesprek om te kijken of zij de constateringen uit het rapport delen. Dit neem ik
mee in het eerdergenoemde gesprek dat ik met werkgevers ga voeren over hoe we de ontwikkeling
in het aantal gerealiseerde banen kunnen keren, wat nodig is voor werkgevers om meer
banen te realiseren en hoe we de bekendheid van de banenafspraak en de bijbehorende
ondersteuning kunnen verbeteren.

Naast deze gesprekken blijf ik werkgevers via verschillende wegen stimuleren en faciliteren
om meer mensen met een arbeidsbeperking een kans te geven om mee te doen. Zo zal er
tijdens de Paralympische Spelen een evenement georganiseerd worden om inclusief werkgeverschap
meer op de kaart te zetten. Mijn streven is u begin 2025 nader te informeren over
de inzet van werkgevers.

Onderzoek naar de toegevoegde waarde en marktbehoefte van pilot Sociaal Innovatiefonds

In 2021 is in opdracht van SZW een pilot gestart voor het Sociaal Innovatiefonds25 (hierna: SIF). De pilot voor het fonds omvat projecten waarbij leningen worden verstrekt
aan werkgevers die willen investeren in inclusieve aanpassingen voor de doelgroep,
zogenaamde «deals». In de pilot worden werkgevers begeleid in het opstellen van een
inclusieve businesscase. Het gaat daarbij om investeringen in groepen mensen uit o.a.
de banenafspraak. Uit een eerder onderzoek in opdracht van het ministerie bleek namelijk
dat werkgevers ondanks een positieve businesscase een drempel ervaren om te investeren
om groepen mensen met een beperking aan te nemen.

Inmiddels zijn vanuit de pilot zeven deals gesloten met werkgevers. Het fonds ondersteunt
werkgevers bij het vormgeven van de businesscase, verbindt financieringsmogelijkheden
(zoals banken en fondsen) en voorzieningen in de arbeidsmarktregio. Ook verstrekt
het zelf financieringen in de vorm van leningen of garanties. Tot nu toe zijn de resultaten
veelbelovend. Met de huidige werkgeversdeals worden ruim 450 inclusieve banen gerealiseerd.
De pilot heeft daarbij uitgewezen dat het fonds financiële drempels weg kan nemen
en tegelijkertijd de verbinding kan leggen met de arbeidsmarktregio, aangezien het
koppelen van werkgevers aan kandidaten uit de doelgroep van groot belang is voor een
inclusieve businesscase.

Momenteel kijk ik naar de mogelijkheden voor een vervolg. Om een goed beeld te krijgen
van de potentie van het SIF binnen het bredere veld van financiering, heeft het ministerie
een onderzoek laten uitvoeren door De Beleidsonderzoekers in samenwerking met Andersson
Elffers Felix naar de toegevoegde waarde en marktbehoefte van het SIF26. Uit dit onderzoek blijkt onder andere dat het SIF een specifieke plek inneemt in
het financieringslandschap voor ondernemers die willen investeren in het aannemen
van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Hierbij kan het SIF een logische,
nationale partner zijn die het complete aanbod heeft: van het vormgeven van de businesscase
tot het verstrekken van een lening. Ook blijkt er behoefte te zijn aan de mogelijkheden
die het SIF biedt. Wel gaven de onderzoekers een aantal aanbevelingen mee bij een
mogelijk vervolg. Deze aanbevelingen zijn bijvoorbeeld gericht op de keuze voor bepaalde
doelstellingen, het wegnemen van bepaalde drempels voor ondernemers en de betrokkenheid
van het ministerie bij het fonds. De uitkomsten van het onderzoek zal ik meenemen
in de beslissing en in de uitwerking van een mogelijk vervolg op de pilot.

Arrest Hoge Raad recht op loonkostenvoordeel bij overgang van onderneming

Loonkostenvoordelen zijn tegemoetkomingen voor werkgevers die mensen met een kwetsbare
positie op de arbeidsmarkt in dienst nemen. In het arrest van 24 mei 2024 heeft de
Hoge Raad geoordeeld dat het recht op loonkostenvoordeel (LKV) bij een overgang van
onderneming mee over gaat naar de overnemende werkgever.27 Eerder oordeelde de Centrale Raad van Beroep (CRvB) al dat de voor recht op LKV benodigde
doelgroepverklaring mee over gaat bij een overgang van onderneming.28 In de uitvoering van de loonkostenvoordelen vóór de uitspraak van de Hoge Raad, verviel
na een overgang van onderneming het recht op LKV. Omdat overgang van onderneming niet
wordt vastgelegd op werknemersniveau is het niet mogelijk hier in een geautomatiseerd
proces rekening mee te houden.

UWV en de Belastingdienst zullen uitvoering geven aan dit arrest en het recht op LKV
laten doorlopen na een overgang van onderneming. Vanwege uitvoeringstechnische redenen
is het op dit moment noodzakelijk dat de werkgever hiervoor in bezwaar gaat tegen
de Wtl-beschikking29, wanneer er sprake is geweest van een overgang van onderneming. Deze werkwijze geldt
voor de berekening van het recht en hoogte van de loonkostenvoordelen over 2023 en
mogelijk ook voor volgende jaren. Het Ministerie van SZW, UWV en Belastingdienst gaan
uitvoerig communiceren over deze werkwijze. Omdat deze werkwijze administratieve lasten
met zich meebrengt voor werkgevers en uitvoeringsorganisaties, werk ik voor de langere
termijn aan een wetsvoorstel waarin wordt geregeld dat het recht op loonkostenvoordeel
na elke wisseling van werkgever of overgang van onderneming kan blijven doorlopen.
In dit wetsvoorstel wordt bepaald dat na een wisseling van werkgever of een overgang
van onderneming een nieuwe doelgroepverklaring kan worden aangevraagd, waarmee de
werkgever recht krijgt op een verleend loonkostenvoordeel voor de resterende duur
ervan. Ik streef ernaar deze wetswijziging uiterlijk het eerste kwartaal van 2025
aan uw Kamer aan te bieden.

Pilot No-riskpolis voor langdurig bijstandsgerechtigden

Conform amendement de Kort c.s.30 is er een concreet voorstel uitgewerkt voor een pilot met de inzet van de no-riskpolis
voor langdurig bijstandsgerechtigden. Onderzoeksbureau De Beleidsonderzoekers heeft
in samenspraak met gemeenten en UWV een aantal varianten uitgewerkt van een pilot.
Daarop is gekozen voor de variant die methodologisch het meest solide is, zodat er
na de pilot conclusies kunnen worden getrokken over de waarde en de effectiviteit
van het instrument voor langdurig bijstandsgerechtigden die nu geen gebruik kunnen
maken van de no-riskpolis.

Ik ga starten met het uitwerken van een AMvB op basis waarvan het experiment kan plaatsvinden
en met de voorbereidingen voor een onderzoek behorende bij de pilot. In een voorhangprocedure
zal de concept-AMvB aan uw Kamer worden gezonden. Ook gaan we op zoek naar gemeenten
die de pilot gaan uitvoeren. In verband met de tijd die nodig is voor de voorbereiding,
kan de pilot niet eerder starten dan begin 2026.

Belemmeringen voor werkgevers bij het aan het werk helpen van mensen met een arbeidsbeperking

De motie van het lid Léon De Jong31 verzoekt te inventariseren tegen welke belemmeringen werkgevers aanlopen die wel
bereid zijn om mensen met een arbeidsbeperking in dienst te nemen, maar daar in de
praktijk nog een te hoge drempel voor ervaren, en maatregelen te treffen om deze drempels
weg te nemen met als doel meer mensen met een arbeidsbeperking aan het werk te helpen.

Uit gesprekken met werkgevers, ervaringsdeskundigen, de uitvoering en uit onderzoeken
zijn diverse belemmeringen bekend geworden waar werkgevers tegenaan lopen bij het
aan het werk helpen van mensen met een arbeidsbeperking. In de brief van 14 februari
202432 en de brief van 7 juni 202333 bent u geïnformeerd over de uitkomsten van het onderzoek naar de afbakening van de
doelgroep banenafspraak en de maatregelen die het ministerie heeft getroffen. Ook
bent u geïnformeerd over het feit dat in gesprekken van het ministerie met betrokkenen
naar voren is gekomen dat verschillen in toekenningscriteria en uitvoering van regelingen,
instrumenten en dienstverlening tussen gemeenten onderling en tussen UWV en gemeenten
een knelpunt vormen voor werkgevers bij het aannemen van mensen met een ondersteuningsbehoefte.

Om verder in te gaan op de inventarisatie, heeft het ministerie in samenwerking met
de Normaalste Zaak een sessie georganiseerd met werkgevers, zijn er gesprekken gevoerd
met diverse partijen en een enquête uitgezet. Ook uit deze inventarisatie kwam naar
voren dat de bovengenoemde verschillen tussen gemeenten onderling en tussen en gemeenten
en UWV een groot knelpunt vormen. Andere knelpunten die werkgevers uitten, omvatten
vooral het aanbod van kandidaten en beter inzicht kunnen krijgen in de capaciteit
van de kandidaten, betere ondersteuning aan werkgevers en informatievoorziening vanuit
de overheid over beschikbare regelingen en instrumenten, het draagvlak binnen de eigen
organisatie en het verminderen van administratieve lasten. Een aantal suggesties die
werkgevers zelf benoemden om hieraan tegemoet te komen, lag bijvoorbeeld in meer begeleiding
voor de begeleiders op de werkvloer (als het ging om collega’s die nog niet zoveel
ervaring hebben met collega’s met een ondersteuningsbehoefte), beter contact over
het in verbinding brengen met (geschikte) kandidaten en een simpeler en sneller proces
van loonwaardemeting en sneller inzicht in de mogelijkheden (bijvoorbeeld als het
gaat om de no-riskpolis en proefplaatsingen). Hierna ga ik op deze onderdelen in per
thema.

Werkgeversdienstverlening

De werkgeversdienstverlening kan een zeer belangrijke, zo niet essentiële rol spelen
bij het koppelen van werkgevers aan mensen met een arbeidsbeperking. Adviseurs van
UWV en gemeenten kunnen werkgevers begeleiden bij de aanvraag en informeren over de
mogelijkheden wat betreft regelingen en instrumenten om mensen met een ondersteuningsbehoefte
aan het werk te helpen. Zij doen dit in nauwe samenwerking met andere publieke partijen,
zoals de SBB en sociaal ontwikkelbedrijven.

In het kader van de hervorming van de arbeidsmarktinfrastructuur, waarover uw Kamer
geïnformeerd is in april34, vinden momenteel gesprekken plaats over de verbetering van samenwerking tussen partijen
op de werkgeversdienstverlening. Om arbeidsmarktdienstverlening toegankelijker en
beter vindbaar te maken, komt er in elke arbeidsmarktregio één gezamenlijk regionaal
loket: het Werkcentrum. De naam «WerkgeversServicepunt» zal verdwijnen, maar de werkgeversdienstverlening
blijft op dezelfde manier beschikbaar via het Werkcentrum. In deze gesprekken over
werkgeversdienstverlening, met partijen als UWV, VNG en SBB, zal ik daarom de knelpunten
die werkgevers hebben benoemd, bespreken. Een aantal van de knelpunten kan ook worden
besproken in het licht van de landelijke werkgeversdienstverlening. In de Kamerbrief
over de hervorming arbeidsmarktinfrastructuur35 is ook benoemd dat in gezamenlijkheid met UWV en gemeenten wordt bekeken hoe de landelijke
samenwerking verder versterkt kan worden. Dit kan onder andere helpen bij mogelijkheden
tot harmonisering van (verslaglegging over) instrumenten en regelingen in verschillende
regio’s, zodat grotere werkgevers minder administratieve last ervaren wanneer zij
werknemers uit verschillende regio’s willen aannemen. Ik zal deze punten daarom ook
afstemmen met het Landelijk Werkgeversservicepunt Gemeenten en het Landelijk WerkgeversServicepunt
UWV.

Het doel van gesprekken over de werkgeversdienstverlening is om te bezien hoe processen
van verschillende betrokken partijen beter op elkaar kunnen aansluiten en hoe beter
en breder kan worden samengewerkt. Informatievoorziening voor werkgevers over de mogelijkheden
die er zijn voor werkgevers kan hier onderdeel van zijn. Er zijn namelijk al veel
mogelijkheden voor regelingen en instrumenten om werkgevers en werknemers te ondersteunen
wanneer sprake is van een ondersteuningsbehoefte, maar deze kunnen nog beter worden
belicht.

In beeld brengen van kandidaten

Het in beeld brengen van de kandidaten wordt tevens genoemd als één van de knelpunten.
Over de maatregelen op dit punt, heb ik u eerder in deze brief geïnformeerd bij de
beleidsreactie op het rapport van de Nederlandse Arbeidsinspectie.

Breed offensief en verbeteringen loonwaardebepaling

In 201836 en 201937 is de Kamer geïnformeerd over een breed pakket maatregelen met als doel om meer mensen
met een arbeidsbeperking aan het werk te helpen: het Breed Offensief. Het betreft
maatregelen ter verbetering van de ondersteuning van (potentiële) werknemers met een
arbeidsbeperking en werkgevers in wetgeving, lagere regelgeving en uitvoering. Een
aantal voorbeelden die ik wil noemen:

– Er zijn meer waarborgen in de Participatiewet gekomen voor ondersteuning op maat;

– het instrument loonkostensubsidie is op een aantal punten verbeterd;

– aan praktijktafels van werkgevers en gemeenten is een voorkeursmodel ontwikkeld voor
een werkproces loonkostensubsidie -inclusief doorlooptijden, ook voor loonwaardebepaling
– en uitgerold over gemeenten

– de samenloop van de no-riskpolis met loonkostensubsidie is verbeterd;

– een uniforme methode voor loonwaardebepaling is in werking getreden.

De uitvoering van de uniforme loonwaardebepaling wordt gemonitord en waar nodig worden
verbeteringen aangebracht. Met de brief van 30 augustus 202338 is uw Kamer geïnformeerd over onderzoek van de Arbeidsinspectie en Blik op Werk naar
de uitvoering van de uniforme loonwaardebepaling en over verbeteracties die onder
andere naar aanleiding daarvan in gang zijn gezet. Momenteel wordt een invoeringstoets
uitgevoerd die is gericht op alle maatregelen van het Breed Offensief. Ook wordt er
dit jaar onderzoek gedaan naar de invulling door gemeenten van de verordeningsplicht
die met de wet Breed Offensief is geregeld. Uw Kamer ontvangt de resultaten hiervan
zodra die beschikbaar zijn.

Ik vind het van groot belang dat drempels voor werkgevers bij het aan het werk helpen
van mensen met een ondersteuningsbehoefte waar mogelijk worden verlaagd. Op deze manier
kunnen we samen de kansen op de arbeidsmarkt voor mensen met een arbeidsbeperking
vergroten. De inventarisatie laat zien dat werkgevers diverse knelpunten ervaren bij
het in dienst nemen van mensen met een arbeidsbeperking. Met de inventarisatie via
gesprekken, de enquête die is uitgezet onder werkgevers en de acties die zijn ingezet
is uitvoering gegeven aan deze motie en beschouw ik deze als afgedaan.

Belemmeringen voor mkb-ondernemers bij het in dienst nemen van mensen met een arbeidsbeperking

De motie van het lid Den Haan39 verzoekt om in gesprek te gaan met UWV, Stichting Studeren en Werken op Maat (SWOM)
en MKB-Nederland om te verkennen of procedures voor het aanvragen van voorzieningen
(bij UWV) eenvoudiger en verkort kunnen worden, zodat mensen met een arbeidsbeperking
sneller een baan kunnen krijgen bij mkb-bedrijven en te kijken wat verder nodig is
om dit mogelijk te maken.

Het ministerie heeft gesprekken gevoerd met UWV, SWOM en MKB-Nederland. Tijdens deze
gesprekken zijn de belemmeringen voor mkb-ondernemers bij het in dienst nemen van
mensen met een arbeidsbeperking uitvoerig besproken en heeft SWOM een lijst met een
aantal specifieke knelpunten aangeleverd. Een belangrijk signaal dat naar voren kwam,
is de complexiteit en de duur van de procedures voor het aanvragen van voorzieningen
bij het UWV. Daarnaast constateert SWOM dat mkb-ondernemers behoefte hebben aan meer
begeleiding. Er zijn volgens SWOM te veel verschillende loketten (bijvoorbeeld bij
gemeenten) en instanties, de administratieve lasten zijn te hoog, niet elke voorziening
wordt vergoed en mkb-ondernemers weten vaak niet welke voorzieningen er allemaal zijn.

Net als de indieners vind ik het belangrijk dat mkb-ondernemers zo min mogelijk belemmeringen
ondervinden bij het in dienst nemen van mensen met een arbeidsbeperking en het aanvragen
van voorzieningen. Gelukkig doen we hier al veel aan. UWV werkt momenteel aan het
vereenvoudigen van de aanvraagprocedures, waaronder de digitalisering van aanvragen
voor werkgeversvoorzieningen. De verwachting is dat deze verbeteringen in of na de
zomer van dit jaar worden gerealiseerd. Bovendien kunnen werkgevers hulp vragen bij
het aanvragen van voorzieningen bij UWV en is uitgebreide informatie beschikbaar via
de werkgeversservicepunten.

De termijn voor het nemen van beslissingen over werkvoorzieningen door UWV bedraagt
8 weken. UWV heeft deze tijd vaak ook nodig voor het doen van een (werkplek)onderzoek
door een arbeidsdeskundige en soms ook bedrijfseconomisch onderzoek. Hoewel de snelheid
van beslissen belangrijk is, blijft zorgvuldigheid van het proces essentieel om de
kwaliteit van de dienstverlening te waarborgen. Daarom is een verdere verkorting van
de procedures niet reëel. In sommige gevallen is extra tijd nodig voor onderzoek.
Bijna 90% van de beslissingen over werkgeversvoorzieningen wordt binnen de 8-weken
termijn genomen. Voor werknemersvoorzieningen is dit percentage zelfs 95%.

We blijven werken aan initiatieven om mkb-ondernemers te ondersteunen bij het in dienst
nemen van mensen met een arbeidsbeperking. Voorbeelden hiervan zijn initiatieven die
de contacten met werkgevers versterken, zoals de ontwikkeling naar arbeidsmarktdienstverlening
vanuit één loket. Veelal kan ook een jobcoach worden ingezet die de professionele
begeleiding van een persoon met een beperking op de werkplek voor rekening neemt.
Eerder in deze brief verwees ik al naar de hervorming van de arbeidsmarktinfrastructuur.
In de Kamerbrief van 29 april 2024 werd aangekondigd dat maatregelen worden genomen
voor het creëren van één regionaal loket, het «Werkcentrum»40. Dit zal bijdragen aan het creëren van meer toegankelijke en overzichtelijke dienstverlening
voor werkzoekenden, werkenden en werkgevers.

UWV en Stichting Nederland Onderneemt Maatschappelijk werken tevens aan het vergroten
van de bekendheid van voorzieningen en ondersteuning van werkgevers. Dit doet UWV
bijvoorbeeld door de werkgeversservicepunten op regelmatige wijze over de mogelijkheden
van voorzieningen te informeren en presentaties te verzorgen aan werkgeversverenigingen.
Daarnaast zijn op het inspiratieplatform UWV op de pagina’s voor werkgevers sprekende
voorbeelden te lezen.

Met de lopende en geplande acties is een goede basis gelegd om de ervaren belemmeringen
door mkb-ondernemers te verkleinen. SWOM en UWV hebben structurele contactmomenten
om eventuele knelpunten te bespreken. Ik ben van mening dat deze initiatieven op korte
en lange termijn hun vruchten zullen afwerpen. Daarom beschouw ik deze motie als afgedaan.

Afsluiting

Net als de afgelopen jaren zijn er in 2023 weer banen voor mensen met een arbeidsbeperking
bij reguliere werkgevers bijgekomen. Dat is positief. Ik ben dan ook blij dat door
de inspanningen die werkgevers in zowel de marktsector als de overheidssector het
afgelopen jaar hebben gedaan meer mensen met een arbeidsbeperking aan het werk zijn.
Die inspanningen zijn enorm waardevol.

Tegelijkertijd neemt de afstand tussen de realisatie en de doelstelling voor de banenafspraak
verder toe. Om het tij te keren moeten we hier gezamenlijk de schouders onder zetten
de komende tijd. De cijfers onderstrepen dat. Ik kijk er naar uit om mij hier de komende
jaren voor in te zetten in overleg met werkgevers, werknemers, de uitvoering en uiteraard
de mensen om wie het gaat. Ik ga dan ook graag in gesprek over wat, naast de al ingezette
verbeteringen, nog meer nodig is om extra banen te realiseren voor mensen met een
arbeidsbeperking. Dat gesprek voer ik ook graag met uw Kamer, bijvoorbeeld tijdens
de aanstaande behandeling van het wetsvoorstel vereenvoudiging banenafspraak.

De Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid,
J.N.J. Nobel