Brief regering : Aanpak project Delta Corridor

Nr. 134
BRIEF VAN DE MINISTER VOOR KLIMAAT EN ENERGIE

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 18 februari 2022

Op 9 november (Handelingen II 2021/22, nr. 19, item 10) heeft uw Kamer de motie van de leden Bontebal (CDA) en Erkens (VVD) aangenomen1. De Kamer verzoekt met deze motie de regering om een programmaorganisatie in te richten,
in samenwerking met provincies en gemeenten, ter voorbereiding op meerdere planfases
en mogelijke mitigatiemaatregelen bij de inpassing van een buisleidingencorridor tussen
de haven van Rotterdam, Moerdijk, Venlo, Chemelot en Noordrijn-Westfalen Duitsland.
In afstemming met de bewindspersonen van Infrastructuur en Waterstaat, Volkshuisvesting
en Ruimtelijke Ordening, Economische Zaken en de Staatssecretaris Mijnbouw ga ik in
op de vraag hoe ik een dergelijke programmaorganisatie beoog op te zetten.

In de brief (Kamerstukken 29 826, 31 239 en 30 196, nr. 132) aan de Tweede Kamer van 26 november 2021 heeft mijn ambtsvoorganger namens het kabinet
uiteengezet welke projecten zijn aangemerkt als projecten van Nationaal Belang om
de Nederlandse Energie en Klimaat Infrastructuur verder te ontwikkelen (Meerjarenprogramma
Infrastructuur Energie en Klimaat). Het project Delta Corridor «Connecting Industries» is één van deze aangemerkte projecten. Het waarborgen van de hoofdstructuur voor
transport van stoffen via (buis)leidingen is daarnaast aangemerkt als een zaak van
nationaal belang in de nationale omgevingsvisie (NOVI). Het Delta Corridor project
kan worden gezien als uitwerking hier van. De Delta Corridor beoogt ondergronds transport
van duurzame energiedragers en (circulaire) grondstoffen tussen Rotterdam, Venlo,
Moerdijk, Chemelot en Noordrijn-Westfalen ten behoeve van de industrie. Het gaat om
waterstof, CO2, (bio)LPG, en (synthetisch) propeen. Daarnaast wordt gekeken naar ammoniak, andere
circulaire grondstoffen en een gelijkstroomverbinding in de corridor.

De Delta Corridor biedt kansen voor modal shift van transport en verbetering van de
externe veiligheid op en langs bovengrondse spoor-, water- en snelwegen. Dit leidt
in potentie tot minder CO2 en stikstof uitstoot door minder transportbewegingen en mogelijkheden voor woningbouw
nabij het spoor bij de betrokken Brabantse steden. De Delta Corridor is aangemerkt
als project van nationaal belang vanwege kansen die het project biedt voor Nederland.
Het is een strategisch project met potentie om de noodzakelijke schaalsprong te creëren
voor de realisatie van klimaat- en duurzaamheidsdoelstellingen. Tegelijkertijd kan
het de concurrentiepositie van de bestaande industrie op de route Rotterdam-Chemelot
en de Rotterdamse haven versterken en daarmee bijdragen aan het vestigingsklimaat
voor nieuwe spelers die op zoek zijn naar een toekomstgerichte infrastructuur. Een
tijdige aanleg biedt ons land een «first mover»-voordeel. Tot slot biedt dit project
kansen om de samenwerking voor klimaat en economie met de buurlanden te versterken,
passend bij de EU-ambities.

Op dit moment bevindt het Delta Corridor project zich in de verkenningsfase, conform
het MIEK-proces. Uitgangspunt is dat de ruimtelijke procedures zorgvuldig worden doorlopen
met een twee fase aanpak (verkennings- en planuitwerkingsfase) in samenwerking met
regionale overheden. Hiermee sluit ik aan bij de mogelijkheden die het MIEK proces
biedt en tegelijkertijd de projectprocedure zoals deze is opgenomen in de Omgevingswet.

Uw Kamer is in een eerdere brief geïnformeerd over de haalbaarheid van dit project
(Kamerstuk 33 473, nr. 10). Het kabinet onderzoekt de nut en noodzaak en de maatschappelijke meerwaarde middels
een maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA). Hierbij gaat ze uit van de uitrol
van de waterstofbackbone waaraan de Gasunie momenteel werkt. Ik verwacht deze MKBA
rond de zomer 2022 gereed te hebben. Daarnaast werken de private deelnemers aan dit
project aan een businesscase per buisleiding en een overkoepelende businesscase voor
het geheel om de synergie van gelijktijdige aanleg te kunnen duiden.

Het initiatief voor de Delta Corridor ligt bij de private sector. De rol van de rijksoverheid
is het faciliteren van ruimtelijke inpassing en internationale samenwerking. Als de
MKBA en de businesscases daar aanleiding toe geven kan het Rijk kijken naar eventuele
cofinanciering van een onrendabele top en volloop- of aanlooprisico’s cf. de kabinetsreactie
op het advies van TIKI (Kamerstukken 29 826 en 32 813, nr. 123). Regionale overheden werken actief samen met het Rijk in een werkgroep die gericht
is op de ruimtelijke inpassing, communicatie en het verkennen van meekoppelkansen.
Deze aanpak versterkt het draagvlak, de snelheid en de regionale meerwaarde van de
corridor.

Om de verkenningsfase en de MIEK-vervolgfases zorgvuldig uit te kunnen voeren en snelheid
te maken, werkt het Havenbedrijf Rotterdam met de private deelnemers aan een opschaling
van de projectorganisatie. Ik steun de aanpak en snelheid die deze organisatie ambieert.
Om het gewenste tempo, gericht op ambitieuze realisatie in 2026, vanuit rijkszijde
te faciliteren zorgen we dat we klaar staan om vanuit de publieke rol dit project
op snelheid te brengen op de taken waar we als Rijk en andere overheden voor verantwoordelijk
zijn. Hiermee voldoe ik aan wat er in de motie is verzocht en geef ik tevens invulling
aan het advies van de beoordelingscommissie van het Nationaal Groeifonds over dit
project in april 2021 (Kamerstuk 35 570 XIX, nr. 28). De inschatting is dat een dergelijke invulling van de publieke taken oplopend tot
€ 5 à € 7 miljoen per jaar zal kosten. Private partners dragen bij wat nodig is om
het beoogde project te realiseren binnen de gestelde termijnen. Het gaat hierbij naar
schatting om minimaal € 12 tot € 14 miljoen per jaar. Ik ben voornemens om de projectorganisatie
vanaf 2022 stapsgewijs op te bouwen. Beoogd is dat een passende inzet, voor zover
nodig, tot het einde van het project in stand blijft en behoudens positieve besluitvorming
rond de voortgang van dit project naar aanleiding van bijvoorbeeld reeds genoemde
MKBA en businesscases. Voor financiering voor zover het rijkstaken betreft bekijken
de betrokken departementen of te zijner tijd financiering binnen de criteria van het
nog op te stellen Klimaatfonds of andere Nederlandse of Europese fondsen kan passen.
Mocht dit voor het opstartjaar 2022 niet lukken dan zullen de betrokken departementen
deze kosten financieren vanuit hun begrotingen. De beoogde programmaorganisatie zal
worden ingevuld met expertise vanuit onder andere de provincies en het Rijk.

De beoogde programmaorganisatie heeft verschillende doelstellingen passend bij de
eerdere genoemde publieke rol bij dit project:

1. De overheid heeft de rol van bevoegd gezag voor de ruimtelijke inpassing. Uitgangspunt
hierbij is dat de regie op rijksniveau zal liggen. Op dit moment werken de Ministeries
van Infrastructuur en Waterstaat (IenW), Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening
(VRO) en Economische Zaken en Klimaat (EZK) en de drie betrokken provincies aan de
uitwerking hiervan. Het gaat hierbij om het benutten van ruimtelijke kansen (ruimte
voor woningbouw) en het inzichtelijk maken van de mogelijkheden van ruimtelijke inpassing
en het schetsen van mogelijkheden om te komen tot substantiële versnelling van ruimtelijke
procedures, zonder dat dit ten koste gaat van de veiligheid, noodzakelijke zorgvuldigheid
en transparantie.

2. Het is nodig om aan de hand van het tracé van de Structuurvisie Buisleidingen, waar
de Delta Corridor voor het grootste gedeelte mee samenvalt, lokaal passende oplossingen
te vinden bij de aanleg van de leidingenbundel. Hierbij is het essentieel om breed
draagvlak te realiseren in samenwerking met lokale overheden. Gebieden die mogelijk
buiten de Structuurvisie Buisleidingen vallen, zullen nadere ruimtelijke afwegingen
vragen. Dit vraagt het doorlopen van een transparant en zorgvuldig ruimtelijk proces.
Ik werk hierbij nauw samen met regionale en lokale overheden, en de Ministeries van
IenW en BZK/VRO.

3. De werkgroep met regionale partners kijkt naar regionale meekoppelkansen voor lokale
industrie, transport en andere sectoren binnen Nederland.

4. Voor een realistische rentabiliteit van dit project is de aansluiting met Duitsland
en daarmee verbonden vraag van Duitse partijen cruciaal. De aansluiting met België
wordt onderzocht. In het bestaande trilateraal overleg met Duitsland, en België en
met medewerking van het Ministerie van Buitenlandse Zaken, geven we dit internationale
belang voor Nederland vorm. De Delta Corridor kan een passende invulling zijn van
de «groene» plannen van de nieuwe regeringen in Duitsland en Nederland. Vanuit Duitsland
is positief gereageerd op dit project. Daarnaast sluit dit aan bij de plannen van
de Europese Commissie.

5. Tenslotte beoordeelt het rijk mogelijke verzoeken van de initiatiefnemers voor cofinanciering
om het project a tempo uit te voeren. Dit vraagt een MKBA die maatschappelijke meerwaarde
aantoont en uit de businesscases blijkt dat deze cofinanciering nodig is. De programmaorganisatie
kan gezamenlijk financieringsconstructies in kaart brengen.

De Delta Corridor is in potentie een groot project dat aansluit bij de ambitie zoals
het kabinet in het Coalitieakkoord (Kamerstuk 35 788, nr. 77) heeft neergezet. De MKBA en business cases zullen de kansrijkheid duidelijk maken
en sturend zijn voor de keuzes en opstelling van het Rijk. Ik zal uw Kamer hier passend
over informeren via MIEK rapportages of anderszins.

De Minister voor Klimaat en Energie, R.A.A. Jetten