Opnemen van een algemene bepaling in de Grondwet

30 maart 2022, wetsvoorstel - De Kamer debatteert met minister Bruins Slot (Binnenlandse Zaken) over het opnemen van een algemene bepaling in de Grondwet.

"De Grondwet waarborgt de grondrechten en de democratische rechtsstaat." Met het opnemen van deze algemene bepaling aan het begin van de Grondwet wil de regering expliciet maken dat de Grondwet de democratie, de rechtsstaat en de grondrechten beschermt.

Steun

Leijten (SP) is positief over het opnemen van de algemene bepaling, ook in het licht van discriminerende risicoprofielen die de Belastingdienst heeft gebruikt. Het is goed dat het fundament waar ons bestel op rust, expliciet in de Grondwet wordt genoemd, vindt Maatoug (GroenLinks).

Voegt een algemene bepaling wel iets toe? Tijdens de eerste lezing stemde het CDA tegen het toevoegen van zo'n bepaling aan de Grondwet. Van Dijk (CDA) legt uit dat haar fractie van gedachten is veranderd en de toevoeging nu beschouwt als een kleine maar waardevolle stap.

De urgentie van de algemene bepaling is sterker geworden sinds de eerste lezing, zegt minister Bruins Slot, onder meer door de toeslagenaffaire. Het toevoegen geeft invulling aan de Grondwet als basisdocument van ons staatsbestel.

De Grondwet is meer dan een verzameling artikelen, zegt Van der Graaf (ChristenUnie), en weerspiegelt de waarden waarop onze samenleving en de democratische rechtsstaat zijn gebouwd. Zij zou graag zien dat meer fundamentele mensenrechten erin worden opgenomen, zoals het recht op eerbiediging van familiair gezinsleven en het verbod op foltering.

Grondrechten

Belofte maakt schuld, zegt Van der Plas (BBB): als wij deze bepaling toevoegen aan de Grondwet, moeten we die ook waarmaken. Het streven moet zijn om grondrechten en vrijheden zo goed mogelijk te handhaven. De algemene bepaling moet een duidelijke opdracht worden voor de regering, het parlement en de overheid, zegt Arib (PvdA).

We moeten de fouten die we in de toeslagaffaire hebben gemaakt, niet nog een keer maken, zegt minister Bruins Slot. Daartoe voert de regering de eerder gedane aanbevelingen uit.

De Grondwet moet burgers beschermen tegen de overheid, zegt Bosma (PVV). Het idee om de algemene bepaling toe te voegen noemt hij "parmantig" en een "zelffelicitatie". In de praktijk ziet hij juist een aantasting van de grondrechten en de democratie.

Het toevoegen van de algemene bepaling is misleidend en roept vragen op, zegt Van Meijeren (FVD). Het is symboolwetgeving die uitstraalt dat de grondrechten en democratische rechtsstaat belangrijk zijn. Maar in de dagelijkse praktijk worden grondrechten gewoon ingeperkt als de regering dat nodig acht.

Toetsing aan Grondwet

Sneller (D66) steunt de algemene bepaling maar zou graag zien dat het ook mogelijk wordt om gewone wetten te toetsen aan de Grondwet. Hoe ziet de minister de algemene bepaling in het licht van het debat over rechterlijke toetsing, vraagt Strolenberg (VVD).

De algemene bepaling kan indirect een rol spelen in rechterlijke toetsing, denkt minister Bruins Slot. Zij stuurt de Kamer nog een brief over de verschillende mogelijkheden voor constitutionele toetsing.

Bij een grondwetswijziging geldt een extra zware procedure. Het parlement moet er twee keer een beslissing over nemen, in zowel de Tweede als de Eerste Kamer. In de tweede ronde moet bovendien een tweederdemeerderheid instemmen met de wijziging. Over de zogenaamde eerste lezing van deze grondwetswijziging debatteerde de Kamer op 11 april en 31 mei 2017. De stemming over het wetsvoorstel, de tweede lezing, en over de ingediende motie is op 5 april.

Zie ook: