Eerste termijn Algemene Financiële Beschouwingen

4 oktober 2023, debat - Tijdens de Algemene Financiële Beschouwingen debatteert de Kamer met minister Kaag en de staatssecretarissen Van Rij en De Vries van Financiën over het budgettaire beleid.

Koopkracht, overheidsfinanciën en brede welvaart. Deze en andere onderwerpen komen aan de orde in de eerste termijn van de Algemene Financiële Beschouwingen.

Koopkracht

De regering heeft in de begroting 2 miljard uitgetrokken om de koopkracht van met name de lage inkomens te ondersteunen. Tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen werden verschillende voorstellen om gedaan om meer te doen.

Met veel mensen gaat het goed, zegt Grinwis (ChristenUnie), maar te veel mensen kunnen de eindjes niet aan elkaar knopen. De bestaansbodem moet volgens hem over de hele linie omhoog, en dat kan door het minimumloon en de bijstand te verhogen.

Reizen moet betaalbaar blijven, benadrukt Alkaya (SP), zowel met de auto als met het openbaar vervoer. Hij steunt dan ook de voorstellen om de accijnzen niet te verhogen en stijging van ov-tarieven te voorkomen. Daarnaast wil hij de btw op het openbaar vervoer afschaffen.

Ook Van Weyenberg (D66) wil dat er meer gebeurt. Verhoging van de kinderopvangtoeslag pakt gunstig uit voor middeninkomens. Daarnaast wil hij de energiebelasting aanpassen, zodat grote bedrijven meer en huishoudens minder gaan betalen.

Er gaan miljarden naar asiel, Brussel, Afrika, stikstof en klimaat, stelt Van Dijck (PVV) vast. Geld dat wat hem betreft naar burgers en het mkb zou moeten gaan. Dat kan bijvoorbeeld door de btw op boodschappen op 0% te zetten, zodat de koopkracht van lage en middeninkomens wordt gerepareerd.

We moeten voorkomen dat de middenklasse afglijdt naar armoede, benadrukt Eerdmans (JA21). Hij pleit voor vereenvoudiging van belastingen en toeslagen, zodat huishoudens meer overhouden van wat ze verdienen.

Overheidsfinanciën en belastingen

Het overheidstekort dreigt de komende jaren flink op te lopen, zo waarschuwt de Studiegroep Begrotingsruimte. Het advies is om voor 2028 17 miljard om te buigen. Ik zou niet graag straks de nieuwe minister van Financiën zijn, concludeert Ephraim. Hij noemt onder andere de stijgende uitgaven aan rente, sociale zekerheid, EU-bijdragen, immigratie en zorg.

Van Dijk (CDA) wijst op de grote uitdagingen die op ons afkomen: een groeiende zorgvraag, vergrijzing, klimaatverandering en de noodzaak om voldoende woningen te bouwen. In dat licht is het tijdelijk oplopen van het tekort voor haar acceptabel, mits het geld gaat naar investeringen om de koers te wijzigen.

Jansen (FVD) laakt het beleid van de achtereenvolgende kabinetten-Rutte. Belastingen werden verhoogd en nieuwe belastingen in het leven geroepen. De overheid dijt steeds verder uit en de belastingbetaler houdt minder over onder de streep. Eppink (BBB) wijst erop dat het aantal rijksambtenaren de afgelopen jaren enorm is gegroeid, net als de regeldruk.

Er worden willekeurig nieuwe belastingen ingevoerd, ziet Van der Plas (BBB). Waarom worden specifieke sectoren, zoals de glastuinbouw, extra belast? Het kabinet zou moeten kijken naar bezuinigen in plaats van het verhogen van de lasten voor kleine ondernemers, vindt Stoffer (SGP). Ook Van Haga (Groep Van Haga) hekelt de hoge belastingen. De erf- en schenkbelasting is in zijn ogen onrechtvaardig en zou moeten verdwijnen.

Brede welvaart

Brede welvaart gaat over de kwaliteit van leven hier en nu, en de mate waarin die ten koste gaat van latere generaties of van mensen elders in de wereld. In dat licht is Van der Lee (GroenLinks, ook namens PvdA) kritisch op de begroting. Er wordt onvoldoende gedaan om armoede te bestrijden. Fossiele subsidies en fiscale prikkels worden onvoldoende afgebouwd. En voor de opvang van asielzoekers wordt geld bestemd voor ontwikkelingssamenwerking gebruikt.

Dassen (Volt) pleit voor een "radicale en toekomstgerichte koers". In dat verband wil hij meer Europese samenwerking, bijvoorbeeld in klimaatbeleid. Ook moeten fossiele subsidies veel sneller verdwijnen.

Verduurzaming is belangrijk, betoogt Heinen (VVD), maar economische groei ook: we moeten het geld eerst verdienen voor we het kunnen uitgeven. Belastingen zouden er volgens hem daarom niet toe mogen leiden dat we bedrijven naar het buitenland jagen.

Het debat gaat op 5 oktober verder met de reactie van minister Kaag en de staatssecretarissen Van Rij en De Vries.

Zie ook: